“Танайд өнжье” буландаа энэ удаа 100 жилийн түүхтэй Монголын цагдаагаас гал голомтоо бадрааж, шинэ мянганы түүхийг нь бичилцэж яваа хоёр сайхан хурандааг урьж, зочилсондоо талархалтай байна. Гэрийн эзэн РаахүүгийнТөмөрбаатар Цагдаагийн ерөнхий газрын Барилга, хяналтын тасгийн дарга.
Хоёр жилийн өмнө буюу 2018 онд Улс тунхагласны баяраар хурандаа цолоо одоогийн Хууль зүйн яамны дэд сайд, тухайн үед Монголын цагдааг удирдаж байсан С.Баатаржаваас гардаж авсан эрхэм нэгэн. Харин гэрийн эзэгтэй цагдаагийн дэд хурандаа Султанмуратын Дина. Цагдаагийн байгууллагад анх үйлчлэгчээр орж дэд хурандаа болтлоо дэвшин 30 шахам жил ажилласан түүнийг цагдаад таньдаггүй хүн гэж бараг л үгүй. Сонгинохайрхан дүүргийн цагдаагийн хэлтэст нярав, дараа нь нийслэлийн цагдаад ахлах нягтлан бодогч, ингээд төв аппарат буюу Цагдаагийн ерөнхий газарт хариуцлагатай алба хашиж, дотоод хяналт шалгалт, бодлого төлөвлөлт гээд түүний гар бие оролцоогүй салбар чиглэл ховор юм билээ.
Р.Төмөрбаатар хурандаа “Ах нь яах вэ, цагдаагийн байгууллагын хэмжээнд баригдаж буй бүх барилгын явцыг хянадаг ийм л ажилтай хүн. Харин миний хань бол Монголын цагдаад хийсэн ажилтай, хэлэх үгтэй хүн” гэж ханиараа бахархан хэлсэн юм.
Дина дэд хурандаа Д.Дорлигжавыг Хууль зүйн сайд байх үед цагдаагийн стратеги төлөвлөлтийг эрдэмтэн докторуудын хамт боловсруулж, суурь судалгааных нь ажлыг хийж цагдаагийн цаг үеийн хөгжилд онцгой хувь нэмэр оруулжээ.
“Намайг ЦЕГ-т бодлого зохицуулалтын чиглэлийн ахлах байцаагч хийж байхад цагдаагийн байгууллагын төлөвлөлтийн асуудал тавигдсан. Төлөвлөлт гэдэг тодорхой үе шаттай, шинжлэх ухаанчаар явагддаг зүйл. Дорлигжав сайдын үед стратеги төлөвлөгөөг бодлого төлөвлөлтийн хууль,“2030 он хүртэл Монгол Улсыг хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөө”-тэй уялдуулан“Цагдаагийн байгууллагын хөгжлийн хөтөлбөр”-ийг шинэчлэн боловсруулах ажлыг сайдын тушаалаар Хууль сахиулахын их сургууль, ЦЕГ-ын хамтарсан ажлын хэсэг хэрэгжүүлсэн. Хууль сахиулахын ажлын хэсгийг тус сургуулийн дэд захирал хурандаа Бат-Эрдэнэ, ЦЕГ-ыг тэргүүн дэд дарга, хурандаа Батсүх нар ахалсан. Ажлын хэсэгт туслах чиг үүрэг бүхий дэд ажлын хэсэг байгуулагдах шаардлагатай болсон. Дэд ажлын хэсгийн жинхэнэ мэргэжилтнүүдийн багийг миний бие ахалсан. Бат-Эрдэнэ захирал шинжилгээний төвөөс ажлаа эхэлсэн өндөр мэдрэмжтэй, стратеги төлөвлөлт болоод ирээдүйн чиг хандлагыг тодорхойлоход мэргэшсэн, суурь сайтай хүн байсан. Мөн тэр багт орж ажилласан эрдэмтэн докторуудыг хэлэх хэрэгтэй. Ингэж бид бүхэн12 жилийн хугацаатай гурван үе шаттай хэрэгжих стратеги төлөвлөгөөг боловсруулсан” гээд ярих нь үнэндээ лут сонстоно. Тэгээд зогсохгүй “Стратеги төлөвлөгөөгөө Б.Пүрэв генерал (Монголын цагдаагийн загалмайлсан эцэг гэгддэг)-д танилцуулж байсан. Пүрэв генерал “Цагдаагийн байгууллага шинжлэх ухаанчаар хөтөлбөр төлөвлөгөөндөө анхаардаг болжээ. Энэхүү стратеги хөтөлбөр маш сайн боловсрогдсон байна. Манай алба хаагчид өндөр чадамж чадавхтай болсны илэрхийлэл, бид ийм хүмүүсийг бэлдсэн байна” гэж сэтгэл хангалуун хэлсэн” гэх нь бүр чиг даац далайцтай сонстож байгаа юм. “Би яах вэ, манай хүн л…” гэж гэрийн эзний хэлсэн нь ийм учиртай байх нь.
Бидний яриа хөөрөө ингэж л стратегийн хэмжээнд эхэлсэн. Төмөрөө хурандаа ээж талаасаа гэвэл Архангайн Хашаатын хүн. Дина эгч болохоор казах бүсгүй. Гэхдээ түүнд казах гэх ул мөр бараг л харагдаагүй гэхэд хилсдэхгүй. Ярианд ямар нэгэн аялга байхгүй, царай нь бол яг л монгол эмэгтэй. Аав нь эдүгээ ерэн таван настай буянт буурал Туул голын хөвөөг даган амьдарч байна, ээж нь ч өндөр сайхан насалж байна. Ховд, Баян-Өлгийн казахууд бөгөөд бага залуудаа Улаанбаатарт ирж танилцан гэр бүл болцгоожээ. Дина эгчийн бага нас Дэнжийн 1000-ын карьерийн байр буюу тэр үеийн зам гүүрийн ажилчдын байранд өнгөрсөн байна. Сурагч ахуйдаа ариун цэврийн дарга, салаан дарга, ангийн дарга гээд өөрийнх нь хэлснээр баахан сэтэртэй байж. “Нийгмийн идэвхтэй тийм нөхөр чинь хувьсгалт залуучуудын эвлэлд үеийнхнээсээ хамгийн түрүүнд элсэнэ биз дээ” гээд инээд алдав. Дүүргийнхээ шилдэг сурагчаар шалгарч “Орос хэлний нэвтэрхий толь” зэрэг олон гоё номоор шагнуулснаа дурсаад авсан. Багаасаа ном уншдаг, нагац ахынхаа даалгавраар уншсан номынхоо тухай тэмдэглэл хөтөлдөг, тэгж номын ухаанд, монгол хэлний баялаг сан, монгол үгийн охь дээжсийг мэдэрч өссөнөө сонирхуулсан. Одоо миний мөрөөдөл “Монголын уран зохиолын дээжис” 108 ботийг гэртээ залах гэж хэлсэн нь яруу найрагч, номын садан надад хичнээн дотно санагдсан гэж санана. Төрийн шагналт Дамбын Төрбаттай холбогдоод 108 ботийг авахаа хоёул тохирлоо. Номыг ингэж дээдэлдэг номтой айл байна. Хоймрынх нь шүүгээнийн дээд талд хоёр гурван хазаар байгаа нь нүднээ тусав. Төмөрбаатар ахыг хурандаа цол хүртэхэд төгсөгчид нь суран хазаар бэлэглэжээ. Мөн хуучны хар мөнгөн товруутай казах хазаарыг аав нь манайхны ахуй амьдралыг миний охин залж авч яваа гэж хүндэтгээд овог омгоос нь үе дамжиж ирсэн тэрхүү хазаарыг өгчээ. Мөн улаан бургасыг зэсээр ороож нарийн хийцтэй урласан гөрмөл суран казах эмэгтэйн ташуур байсан нь гэрийн эзэгтэйд ижий ааваас нь өвлүүлсэн нандин өв. “Аав маань эртний эдлэл цуглуулдаг. Манайд бүр эртний хоёр зэс таваг байгаа. Хуучны кинон дээр харагддагховор эд” гэж сонирхуулав. Энэ мэт эцэг өвгөдийнх нь буян нүнжиг, сүлд хийморь оршсон дурсгалт зүйлс хурандаагийнд үзмэр лугаа хараа булаах нь сонихон.
Зүүн гар талаас дэд хурандаа С.Дина, Хууль зүйн дэд сайд Удвал, генерал Ч.Амарболд
“Та хоёрын танилцсан түүхийг сонирхъё” гэхэд Төмөрөө хурандаа “Манай хүн өнгөтөөр яриад өгнөө” гээд инээвхийлэв. Энэ даруйд гэрийн эзэгтэй баруун аймгийнхаа аагтай өтгөн шаргал цай чанаж, өрөм ааруул, чихэр жимс таваглан, уур савссан жигнүүрт бууз өрөх зуураа “Дунд сургуульд химийн багш Бэгз “Заяаны хань зам дээр байдаг” гэж хэлэхэд нь, та юунд ингэж сонин зүйл хэлдгийн, зам дээр таардаг хань гэж юу байхав” хэмээн доог тохуу хийдэг байв. Нээрээ л заяаны хань зам дээр таардаг юм билээ. Бид хоёрын түүх Сонгинын цагдаагаас эхэлсэн. Би нярваар ажилд орох үед Цагдаагийн академийн хэдэн оюутан дадлага хийхээр ирсэн. Тэр дунд Төмөрөө байлаа” гэв. Тэр хоёр Сүлжмэлийн автобусны буудал дээр биенээ харж, автобусанд анх танилцаж, Бэгз багшийнх нь хэлснээр “яг замын голд” учирчээ. Ерэн зургаан онд нэг гэрт орж Төмөрөө хурандаагийн ээжид Мах комбинатаас өгсөн ганц өрөө байрны гал тогооноос амьдрал нь эхэлсэн гэдэг.“Бид хоёр амьдралаа өөрсдөө босгосон” гэж хэлсэн нь сайхан санагдсан. Эл хоёр залуу хурандааг амьдралаа босгоход хоёр талынх нь нэг нэг нагац, хүндтэй буурлуудын сургаал үг чиг шугам нь болжээ гэх бодол төрнө. Төмөрбаатар хурандаагийн нагац ах Дамбын Хишигбаатар гэж Галын албаны дарга байсан, бүхий л насаараа уг албанд зүтгэж олон түмэнд “Галын Хишгээ” гэж нэрлэгдсэн ёстой домогт хүн. Тэр хүний ил цагаан, шулуун шударга үг амьдралд нь нөлөө болсон байх. Султанмурат гэж казахын омгийн ахлагч, урт цагаан сахалтай аксакалын хавхаар чоно барьж, түүнээ мөрөн дээрээ тохсон ерэн тавтай хөгшний зургийн хажууханд Хишигбаатар гуайн зураг байсан. Бас нэг хүндтэй хүн нь Дина эгчийн нагац ах Хавдалын Жука гэж Барилгын цэргийн 22 дугаар ангид автын механик хийж байсан, Алтан гадас одонтой, тэдний удмынхны бахархан дээдэлдэг хүмүүн. “Биднийг залж хүмүүжүүлсэн хүн дээ” гэж гэрийн эзэгтэй хэлж байна. Казах хүн хэдий ч буддын шашныг шүтдэг, буддын философийг дээдэлдэг байсан нь сонин. “Юу тааралдсанаа идэж, ялих шалихгүй зүйлээр өөрийгөө хооллож сурах нь чухал, хэзээд хэрэг болно. Хүнд чин сэтгэлээсээ чай чанаж, хоол хийж өгч сур, буян нь чамд оршино. Чамд хүн бохир аяганд цай хийж өгөхөд түүнийг рашаан гэж бодоод ууж бай. Тэгвэл чи өвдөхгүй” гэж хэлж, чухамхүү амьдралын үнэнийг сургасан байх юм. Тэр хүний философиор тэдний удмынхан явж, буддын шашныг шүтдэг, номыг дээдэлдэг хүмүүс болцгоожээ.
Дина багаасаа хуулийн хүн болно гэж зүтгэж, Их сургуулийн хуулийн ангид өрсөлдсөн боловч 193 хүүхдээс хоёрт жагссанаар хүссэн сургуульдаа орж чадаагүй байна. Нэгт жагссан хүүхэд нь ганцаараа хуулийн ангид орсон гэдэг. Ингээд нэг, хоёр жил аавынхаа зам гүүрийн ажилд тусалж, ажилчин ангийн эгнээнд явж байгаад тухайн үед Пүрэв генералын санаачилгаар байгуулагдсан ЦЕГ-ын гуравдугаар тусгай тасагт үйлчлэгчээр оржээ. Тэрхүү тусгай тасаг “Жаран хар” нэртэй шилдэг залуучуудаар бүрдсэн байв. Мөнхдалай хурандаагийн хүү Бат-Эрдэнэ, Хурцгэрэл хурандаагийн хүү Болдбаатар гээд нэртэй хурандаа нарын хүүхдүүд ч байжээ. Тэр олны дунд явахдаа бие хамгаалах ур чадварыг эзэмшиж, ялангуяа гэнэтийн довтолгооны үед өөрийгөө хэрхэн яаж хамгаалах, мөн ямар тактик боловсруулж ажиллах зэргийг сурсан гэнэ. Дээрээс нь цэвэрлэгээ хийнэ гэдгийг мэргэжлийн түвшинд сурчээ. Аж ахуйн дарга нь цагаан хөвөн барьж ирээд ажлыг нь шалгадаг байсан гэдэг. Тэнд хамт ажиллаж байсан бүсгүйчүүд өөрсдийгөө “мэргэжлийн хоккейчид” хэмээн нэрлэдэг гэсэн. Шалны модоор “хоккей тоглож” мэргэшсэн нь цаашдын амьдралд нөлөөлсөн нь мэдээж. Тусгай тасгийн үйлчлэгчээр ажиллаж байхад Жука нагац ах нь санхүүгийн боловсрол эзэмших чиг үүрэг өгчээ. Үүний дагуу Хөдөө аж ахуйн дээд сургуулийн дээд курст нягтлан бодогчоор суралцаж онц дүнтэй төгсөөд ХААДС-ийн нягтлан бодогчийн эчнээ ангид үнэ төлбөргүй сурах эрхийн бичиг гарджээ. Түүнийг санхүүгийн чиглэлээр явахад ахуй амьдралаа болгочихно гэдгийг Жука ах нь сайн мэдэж байж. Динаг гуравдугаар ангид байхад, 120-ын худалдааны төвд худалдагч байсан ээж нь хүндээр өвчилж тэр л цагаас гэрийнхээ санхүүг барьсан байна. Аавынхаа тэтгэвэр, нагац ахынхаа цалингаар арван хүний сарын хэрэгцээг зохицуулна гэдэг бага ангийн балчир охинд амаргүй даваа. Гэвч түүний багын хичээл зүтгэл, амралтаараа ажил хийж дүү нарынхаа хичээлийн хэрэгслийг олдгоос аваад ээжийнхээ, бага дүүгийнхээ эмчилгээний зардлыг олох гээд бүхий л зүйлд өөрийгөө дайчлан, ажлыг гололгүй хийж ирснийг нь сонсоход бахархалтай. Эл бүхнийг нагац нь мэдэх учир нягтлан бодогч болгож, Монголын цагдаагийн замнал түүхтэй холбогдсон амьдралынх нь алтан харгуйг эхлүүлжээ.
Дина дэд хурандаагийн амьдралын замнал арав арван жилээр зааглагдана. Эхний арван жил мэдээж СХД-ийн цагдаагийн хэлтэстэй холбогддог. Гуравдугаар тусгай тасагт байсан Чулууны Мөнхбат дарга нь Сонгины цагдаад анх нярваар ажилд авсныг дурсдаг. Тухайн үед Сонгинохайрханы цагдаагийн хэлтсийн байр байдал, нөхцөл тун хэцүү. Адаглаад дотроо 00-гүй, айлын нохойд хөөгдөн барьж 00 ордог, зун нь бороо орж ус тогтвол хашаанаас зүүгдэн зуурч явдаг ийм л дүр зурагтай байсан. Үе үеийн дарга, удирдлагууд тохижуулж Монголын хамгийн том дүүргийн цагдаагийн хэлтсийг бий болгожээ. Үүнд Динагийн хувь нэмэр их байсан нь “Зуун айл руу зуун удаа явж барилгын ажилд бараг мэргэжлийн болсон” гэх ярианых нь сэжүүрээс аандаа мэдрэгдэнэ. Мөнхбат хошуучаас Пүрэв хурандаа тэгээд Бумнанжид, Болдбаатар, Цог, Энхтөр гээд нэртэй хурандаа нар, мөн ШШГЕГ-ын дарга байсан Ганхүү генерал гээд дандаа луугарууд удирдаж байсан юм билээ. Тэр аваргуудтай ажилласан он жилүүд Дина дэд хурандааг практик дээр жинхэнэ боловсруулаад, мэргэшүүлээд өгчээ. “Пүрэв хурандаагаас би албан бичиг хөтлөлтийн стандартыг, Баатарын Болдбаатар хурандаагаас цэвэр аж ахуйн ажлыг сурсан” гэв. Пүрэв дарга нь нярвын ажилтай түүнийг бичээчийн ажлыг давхар хийлгэж сургасан нь хувь хүний чадварыг нь үнэлсэн үнэлэлт байжээ гэж бодогдоно. Болдбаатар хурандаа Сонгины цагдаагийн хэлтсээс ЦЕГ-ын дэд даргаар томилогдоод явахдаа “Ажлаа
үнэнчээр хий. Нам улс төр энээ тэрээ хамаагүй. Ажлаа үнэнч, чин шударгаар хийсэн байхад амжилт өөрөө ирнэ” гэж захисныг мартдаггүй юм билээ. Ер нь Дина хэмээх энэ хатагтай хүний их бага нь хамаагүй тусыг мартдаггүй, дандаа ач буян санадаг, мөн бусдын сайн сайхан чанарыг өөртөө агуулж чаддаг, сайн сайхныг нь олж харах билгийн мэлмийтэй хүн гэдэг нь яриа бүрээс нь илт анзаарагдаж байсан. Нийслэлийн цагдаад ажилласан он жилүүдийг нь сөхөхөд бүр ч илүү мэдрэгдэж байв.
Нийслэлийн цагдаагийнх нь 10 жилийг томьёолно гэдэг амаргүй л дээ.Нийслэлд ажиллаж байх хугацаанд нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газраас жил бүр хяналт шалгалт ирдэг, тэр шалгалтаар гурван удаа нийслэлийн цагдаа нэгдүгээр байрт орж байсныг сонирхуулсан. Нийслэлийн шилдэг байгууллагын шилдэг ажилтан болсноо ч нуугаагүй. Тодруулбал “Захиргааны шилдэг” хэмээх өргөмжлөл 500 мянган төгрөгийг Д.Батжаргал даргаасаа гардахад танхим дүүрэн хүмүүс нижигнэтэл алга ташиж баяр хүргэжээ. Энэхүү алга ташилтын нүргэлсэн чимээ Дина бүсгүйд өгсөн хамт олных нь баяр талархлын илэрхийлэл байлаа. Нийслэлийн цагдааг Д.Батжаргал дарга удирдах үед их хотод “Аюулгүй Улаанбаатар” гэх стандарт мөрдөгдөж, “Эргүүл” хөтөлбөрийг санаачлан ажиллах үед хэв журам аюулгүй байдлыг тогтоохоор судалгааны төвтэй хөтөлбөр боловсруулах ажил тулгарчээ. Уг хариуцлагатай ажлыг Батжаргал дарга Динад даалгасан байдаг. “Хоёр сарын хугацаанд цуцалтгүй ажиллахдаа миний бие бүх дүүргүүдийн хэв журмын хэлтсийнхэн хөдөлгөөнт эргүүлийнхэнтэй уулзалт хийсэн” гэж хэлнэ билээ. “Намайг шагнуулахад олон хүн баярласан. Ажил бүтээлээрээ бүх хүнд өөрийгөө таниулна гэдэг бахархалтай юм билээ” гэж даруухнаар хэлсэн нь ямар чиг ажлын ард зүтгэж гарч байж санаа нь амардаг хүн мөн дөө гэх бодлыг төрүүлэв. Нийслэлийн цагдааг Тагнуулын ерөнхий газрын цэргийн тагнуулын дарга буурал Ганболд, Бумнанжид хурандаа, тэгээд Баатаржав сайд, АТГ-ын Мөрдөн байцаах газрын дарга байсан, ХСИС-ийн захирал асан Ө.Энхтөр гээд Монголын хууль хүчний шилдгүүд удирдаж байсныг бид мэднэ. “Төрийн албан бичгийн стандарт гэдгийг Монголын цагдаад бий болгож чадсан хүн бол С.Баатаржав дарга, албан хаагчдаа хайрлах хүндэтгэх, шагнал урамшууллын систем шударга байхыг шаарддаг хүн нь Энхтөр дарга” гэх нарийн нягт тодорхойлолтыг Дина эгч хэлнэ билээ.
Гэрийн эзэгтэйтэй цай цүй, хоол унд болох зууртаа эл бүгдийг ярилцаж суув. Бид хоёрын яриан дундуур Төмөрбаатар хурандаа хаа нэгтээ орж ирнэ. Цэрэг, цагдаагийн хүнд л зориулагдсан бие хаа байх гэж харахаар өндөр нуруулаг тэрээр багаасаа усан спортыг сонирхжээ. Сонирхогчдын усан сэлэлтийн аваргын алт мөнгөн медальтай гэж байгаа. Дугуйн спортоор хичээллэдэг, боломж л гарвал дугуй унах дуртай, яалт ч үгүй спортын сонирхолтой хүн байх нь. Энэ гэр бүлээс мэдрэгдсэн нэг сайхан зүйл нь тэднийх албан ёсны нэг охинтой ч, дүүгийнхээ гурван хүүхдийг өөр дээрээ авч өсгөж сургуультай, ажил албатай, амьдралтай нь залгуулжээ. Тэр гурван хүүхэд гурвуулаа хоёр хурандааг аав ээж гэж дууддаг байна. Өөрийнх нь охин Баярзул Хятадад дунд сургууль төгсөөд одоо Солонгост эдийн засгийн чиглэлээр магистерт сурч байна. Том охин Жанар мөн Хятадад уламжлалт анагаахын чиглэлээр сургууль төгсөөд магистерт сурч байгаа бол том хүү Аскар өөрийн төрсөн ижий аав, эмээ өвөөгийнхөө хажууд мал маллаж байна. Бага хүү Эрдэнэболд Дотоод хэргийн их сургуулийг төгсөөд Зүүнхараагийн хорих ангид аюулгүй байдал хариуцсан ажилтнаар ажиллаж байна. “Бид хоёр саяхан бага хүүгээ Зүүнхараад төвхнүүлж өгөөд ирлээ” гэж байсан. Албан ёсны нэг хүүхэдтэй хэрнээ дөрвөн хүүхэд өсгөсөн, үндсэндээ дөрвөн хүүхдийн ижий аав аз жаргал, хайр гэрэлтсэн гэр бүл. “Дүү маань гэр бүлийнхээ хүний хамт аав ээж хоёрыг минь асраад, тэр том ажил албыг залгуулж байхад хүүхдүүдийг нь өсгөж сургууль номтой, ажил албатай болгох нь бид хоёрын үүрэг” гэж гэрийн эзэгтэй хэлэхэд маш гоё санагдсан шүү. Хятадад хоёр хүүхдээ сургахын төлөө гурван өрөө байраа зарж хүүхдүүдийнхээ ирээдүйд хөрөнгө оруулалт хийсэн нь гайхалтай.
Гавьяат хуульч, комиссар Д.Хишигбаатар, С.Дина нар.
Дина дэд хурандаагийн хувьд нягтлан бодогчоос санхүүгийн хяналт шалгалтын ахлах байцаагч, Гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтэст хэрэг бүртгэлийн ахлах, Шуурхай удирдлагын төв байгуулагдахад мэдээллийн ахлах менежер, ЦЕГ-ын газрын Захиргааны удирдлагын хэлтэст бодлого, төлөвлөлт хариуцсан мэргэжилтэн гээд түүний ажлаагүй, гар бие оролцоогүй салбар Монголын цагдаад ховор. Тэр бүгдийг нэг бүрчлэн бичих боломжгүй. 2015 оноос ЦЕГ-ын Дотоод хяналтын албанд ажиллан Цагдаагийн байгууллагын үндсэн үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт тавих тийм л хариуцлагатай албыг нэр төртэй гүйцэтгэсэн. Эрдэм шинжилгээний ажлын эх үүсвэр нь тэндээс эхэлжээ.“Манай хүн сүүлийн үед докторынхоо ажилд ихэд шамдаж байгаа. Их ч том сэдэв авсан юм” гэж Төмөрбаатар хурандаа яриан завсраа хэлсэн. Дэд хурандаа “Дээр дурьдагдсан стратеги хөтөлбөрийн талаар Хууль зүйн яамны төрийн нарийн бичгийн дарга Ж.Баясгаланд танилцуулж, тодорхой зарим нэг хөтөлбөр, арга хэмжээг 2016-2020 оны Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт тусгуулсан, мөн Хууль сахиулахын их сургуулийн дэд захирал Б.Бат-Эрдэнэтэй хамтарч цагдаагийн ажлын хэсэгт ажилласан нь эрдмийн цол зэрэг горилоход нөлөө болсон байдаг. Дээрээс нь мэдээж цагдаагийн байгууллагын 2017 оны хэрэглэгчийн үнэлгээний суурь судалгааг хийж чадсан явдал. “Миний судалгаан дээр үндэслэж хүмүүс магистер, докторын ажлаа эхлүүлэх боломжтой” гэж бардам хэлэхийг бодоход үнэхээр сайн судалгаа байх нь. “Би цагдаагийн эмэгтэй албан хаагч нартай ажиллах жаахан дургүй хүн. Харин чиний чадварыг бол үнэллээ. Монголын цагдаа өөрийн гэсэн стратегичтэй болжээ. Цагдаагийн эмэгтэй албан хаагчид чадавхжсан байна. Чи боловсролоо дээшлүүл, докторын зэрэг хамгаал” гэж барагтайд үг унагаад байдаггүй Бат-Эрдэнэ захирлын үг Динаг докторын ажилд шамдах урам зоригийг төрүүлжээ. Түүний докторын сэдэв “Цагдаагийн байгууллагын шинэчлэл, хөгжлийн чиг хандлагыг тодорохойлох нь” хэмээх утга агуулгын хувьд үнэндээ барахааргүй том сэдэв. “Үүнийг хамгаалаад гараад ирэх юм бол хүний нөөц, санхүү эдийн засаг, техник технологийн шинэчлэл гээд чиглэл бүрээр нь аваад явчихаж болно” гэж эрхэм хатагтай хэлж байна.Тэрээр нийслэлийн цагдаад Монголын Улсын хүчит заан Рэгжийбуугийн Даваанямын удирдлагад ажиллаж байснаа, бөх хүн хэрнээ торгон мэдрэмжтэй агуу хүн байсныг, мөн Ч.Амарболд генералыг цагдаагийн дарга байхдаа хийсэн цагдааг шинэчлэх ажил нь ихээхэн үр дүнтэй байсныг, санхүүгийн ажлыг гардаж хийхэд Жамцын Баатар гэж буянтан тус хүргэснийг, хэлтсийнхээ хамт олныг эв нэгдэлтэй, зорилго нэгтэй болгож чадсан Ц.Ням-Очир дарга болон хамт олныхоо талаар, цагдаагийн залгамж чанар алдагдах магадлал үүссэн гээд олон сэдвээр яриа дэлгэсэн.
“Цагдаа цагдаатайгаа ханилахын сайн чанар байлгүй яахав. Адаглаад бид хоёр ажлаа сайн мэддэг учир нэгнээ хэзээ ч хардаж байсангүй” гэж инээд алдацгааж байсан. “Би нярав, Төмөрөө дэслэгч байхад бид хоёр нийлсэн. Би дэд хурандаа, Төмөрөө хурандаа. Цэргийн хүний эхнэр нөхрөөсөө нэг цол дээгүүр байдаг бичигдээгүй хуультай. Тэгэхээр би чинь генерал болж байгаа биз” гэж хошигносноор бидний яриа өндөрлөсөн юм. “Генерал” гэж өөрийгөө тодотгосон нь бодит амьдрал дээр хошигносон үг биш шиг санагдсан. Монголын олон луугар хурандаатай ойр дотно явдгийн хувьд Дина дэд хурандаа яалт ч үгүй Монголын цагдаагийн стратегич эмэгтэй гарцаагүй мөн юм даа гэх бодол төрснийг нуух юун. Цагдаагийн байгууллагаас халуун голомтоо бадраасан хоёр сайхан хурандаагийнд өнжсөн тэмдэглэлээ товчхон хүргэхэд ийм байна.