Он гарсаар эхний есөн сарын байдлаар 6.6 тэрбум ам.долларын 59.1 сая тонн чулуун нүүрс экспортолсон нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 26.3 хувиар өсчээ.
Тайлант хугацаанд хийсэн нийт экспортын 56.5 хувийг чулуун нүүрс бүрдүүлж байгаа юм. Зөвхөн есдүгээр сард 5.4 сая тонн нүүрсийг 527.1 сая ам.доллароор экспортолжээ. Монгол Улс энэ онд 78.1 сая тонн нүүрс экспортлох зорилт тавьснаас эхний есөн сарын байдлаар 70 гаруй хувийн гүйцэтгэлтэй байна.
Тавантолгой-Гашуунсухайт, Гашуунсухайт-Ганцмод хил дамнасан төмөр замын төслийн талаарх 2008 оноос хойш УИХ, Засгийн газар, салбарын сайд нарын гаргасан шийдвэр ба хэрэгжилт, Ерөнхий сайдын 2024 оны 28 дугаар захирамжаар байгуулсан ажлын хэсгийн явцын талаар Зам, тээврийн сайд Б.Дэлгэрсайхан Засгийн газрын гишүүдэд танилцуулав.
Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумын нутагт орших Тавантолгойн нүүрсний ордыг улсын хилтэй холбох Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр замын төслийг 2020 онд эхлүүлж, хил хүртэлх 233.6 км төмөр замыг барьж 2022 онд ашиглалтад оруулсан. Энэхүү төмөр замын үргэлжлэл болох Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын хил дамнасан төмөр замын төсөл нь улсын нийгэм, эдийн засагт чухал нөлөө үзүүлэх стратегийн ач холбогдолтой төсөл хэдий ч улс төрийн гацаанд орж, сүүлийн 16 жилийн турш яриа хэлэлцээрийн түвшинд байсаар ирсэн.
“Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын хил дамнасан төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажилтай холбоотойгоор авах зарим арга хэмжээний тухай” 68 дугаар тогтоолыг 2023 онд УИХ-аас баталсан. Мөн Засгийн газрын 2024 оны 58 дугаар тогтоолоор Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын хил дамнасан өргөн, нарийн царигийн төмөр замын шугамын чигийг тогтоосон. Тус боомтын хил дамнасан төмөр замын гүүрийг хамтран барих тухай Монгол Улсын Засгийн газар, БНХАУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийг 2024 оны 04 дүгээр сарын 02-ны өдөр байгуулаад байна.
Товч мэдээ
Бүгд Найрамдах Итали Улсад энэ оны долоодугаар сарын 07-11-ний өдрүүдэд зохион байгуулагдсан “Барток-Кабалевский-Прокофьевын нэрэмжит төгөлдөр хуурчдын уралдаан”-д оролцож, мэргэжлийн төгөлдөр хуурын хоршил төрөлд Монгол Улсын консерваторын Сонгодог хөгжмийн мэргэжлийн багш Б.Ариунаа, С.Алимаа, Л.Баярмаа, оюутан Н.Бодьзавъяа нар хоёрдугаар байрт шалгарсан тул Засгийн газрын журмын дагуу 6,0 сая төгрөгийн мөнгөн шагнал, оюутан Н.Бодьзавьяа нь ганцаарчилсан төрөлд мөн хоёрдугаар байрт шалгарсан тул 24 сая төгрөгийн мөнгөн шагнал олгохоор шийдвэрлэв.
2024 оны эхний есөн сарын дүнгээр гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 20.4 тэрбум ам.доллар болж, 2023 оны мөн үеэс 2.3 тэрбум ам.доллар буюу 13 хувиар өсжээ. Экспортын дүн импортын дүнгээс 3.2 тэрбум ам.доллароор давж, гадаад худалдааны баланс эерэг гарсан байна.
Экспортод 11.8 тэрбум ам.долларын бараа, түүхий эд гаргасан нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 4.3 хувиар өслөө.
Экспортын барааны нийт дүнд
Статистик мэдээллээс харахад энэ оны эхний есөн сард үхрийн мах 27.3 мянган тонн, ямааны мах 4.7 мянган тонныг экспортолсон нь 3.3-7.2 хувиар тус тус буурсан үзүүлэлт болов. Харин нүүрсний экспорт өнгөрсөн оны мөн үеэс 1.3 дахин, төмрийн хүдрийнх 28.8 хувиар өсжээ.
Гадаад худалдааны 2024 оны эхний есөн сарын гүйцэтгэлийг Гаалийн ерөнхий газраас экспортын 556 мянга, импортын 306 мянган мэдүүлэг болон бусад эх сурвалжийг үндэслэн гаргажээ.
2024 оны эхний есөн сарын дүнгээр гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 20.4 тэрбум ам.доллар болж, өнгөрсөн жилийн мөн үеийнхээс 2.3 тэрбум ам.доллар буюу 13 хувиар өсчээ. Экспортын дүн импортын дүнгээс 3.2 тэрбум ам.доллароор давж, гадаад худалдааны баланс эерэг гарсан байна.
Экспортын барааны нийт дүнд эрдэс бүтээгдэхүүн 10.3 тэрбум ам.доллар буюу 87.4 хувь, сувд, үнэт ба хагас үнэт чулуу, үнэт металл, гоёлын зүйлс, зоос 679.2 сая ам.доллар буюу 5.8 хувь, нэхмэлийн материал болон нэхмэл эдлэл 356.4 сая ам.доллар буюу гурван хувийг тус тус эзэлж эдгээр нь нийт экспортын дүнгийн 96.2 хувийг эзэлсэн байна.
“Тавантолгой төмөр зам” ХХК төмөр замын суурь бүтцээрээ 2024 оны эхний есөн сарын байдлаар өссөн дүнгээр 3 сая.тонн ачаа тээвэрлэлээ.
Энэхүү тээвэрлэлтийн хэмжээг өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулж үзвэл 2.2 дахин өссөн үзүүлэлт юм.
Тээвэрлэсэн ачааг чиглэлээр нь ангилбал, Тавантолгой-Гашуунсухайт-Тавантолгой чиглэлд 1.3 сая тонн, Тавантолгой-Цогтцэций-Тавантолгой чиглэлд 1.7 сая тонн ачааг тус тус тээвэрлээд байна.
Галт тэрэгний хөдөлгөөний аюулгүй байдал болон хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйг бүрэн хангаж үйл ажиллагаагаа тасралтгүй хэвийн явуулж байна гэж “Тавантолгой төмөр зам” ХХК-иас мэдээллээ.
“Эрдэнэс Тавантолгой” ХК 2024 онд нийт 36 удаагийн цахим арилжаагаар 1.3 тэрбум ам.долларын үнийн дүн бүхий 12.2 сая тонн нүүрс борлуулсан байна.
Үүнээс 465 сая ам.долларын үнэлгээтэй 2.9 сая тонн коксжих нүүрс, 767 сая ам.долларын үнэлгээтэй 7.3 сая тонн 1/3 коксжих нүүрс, 112 сая ам.долларын үнэлгээтэй 2.0 сая тонн эрчим хүчний нүүрс тус тус борлуулсан бөгөөд биржийн арилжаа тогтмол, хэвийн явагдаж байна.
“Эрдэнэс Тавантолгой” ХК нь 2023 оны хоёрдугаар сарын 9-ний өдрөөс өнөөдрийг хүртэл хугацаанд нийт 101 биржийн цахим арилжаа амжилттай зохион байгуулж, 2.6 тэрбум ам.долларын үнэлгээтэй 21.9 сая тонн нүүрсийг хилийн үнээр БНХАУ-ын Ганцмод болон Мандал боомт нөхцөлтэй арилжаад байгаа юм.
Үүнээс 8.5 сая тонн нь коксжих нүүрс, 10.3 сая тонн нь 1/3 коксжих нүүрс, 3.1 сая тонн нь эрчим хүчний нүүрс тус тус арилжаалжээ.
Өмнөх оны мөн үетэй харьцуулбал үнэт металл худалдан авалт 7.9 хувиар буурлаа.
Монголбанк есдүгээр сард хоёр тонн гаруй (2023.6 кг) үнэт металл худалдан авсан нь оны эхнээс өссөн дүнгээр 12.3 тонн хүрээд байна. Үүнийг өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 7.9 хувиар буурсан үзүүлэлт боллоо.
Оны эхнээс өссөн дүнгээр Дархан-Уул аймаг дахь Монголбанкны хэлтэс 617.5 кг, Баянхонгор аймаг дахь Монголбанкны хэлтэс 1004.8 кг үнэт металл тус тус худалдан авсан байна.
2024 оны есдүгээр сард алт худалдаж авах дундаж үнэ 278 мянга 226 төгрөг байсныг Монголбанк мэдээллээ.
Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд Л.Энх-Амгалан Засгийн газраас ирэх дөрвөн жилд өөрийн удирдаж буй салбарт хэрэгжүүлэх бодлого, үйл ажиллагааны чиглэлүүд, өөрчлөлт оруулахаар төлөвлөж буй хуулийн төслүүдийн талаар өнгөрсөн баасан гарагт /2024.09.27/ мэдээлэл хийлээ.
Сайд Л.Энх-Амгалан, Монгол Улс цаашид Тэтгэврийн сантай байх уу, үгүй юү гэдэг бодит аюул нүүрлэж байна. Үүн дээр бид бодлогын томоохон шинэчлэл хийхээс өөр аргагүй болсон. Хуучин нэг ажилтны төлж байгаа нийгмийн даатгалын шимтгэлээр гурван хүний тэтгэврийг тавьдаг байсан бол одоо гурван хүний төлж байгаа шимтгэлээр нэг хүний тэтгэврийг тавьж дийлэхгүй болж байна.
Яагаад 4.7 их наяд төгрөгийн бодитой эрсдэл үүсэв?
38 тэрбум төгрөг төвлөрүүлээд аль хэдийнэ 1.5 их наядын тэтгэвэр авчээ. Цаашид үлдсэн хүмүүс бүгд авна. Тэгэхээр алсдаа Нийгмийн даатгалын санд алдагдал үүсэх тул шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх нь ийм сөрөг үр дагавартай байна
Тэгэхээр энэ хуульд өөрчлөлт оруулах шаардлагатай. Таван жил НДШ төлөөд тэтгэвэр тогтоолгодог улс орон дэлхийд байхгүй. Ийм өндөр өртөгтэй популизм хийсэн учир Тэтгэврийн санд бодитой эрсдэл нүүрлээд байна.
Улс төрийн үр дагавартай бодлогын дөрөвхөн шийдвэрээс болж, Тэтгэврийн санд 4.7 их наяд төгрөгийн алдагдал үүсээд байна.
Цаашид ямар арга хэмжээ авах вэ?
Бодлогын тодорхой шийдвэр гаргахгүй бол Тэтгэврийн сан ийм байдлаар ажиллах боломжгүй болсон. Тухайлбал, Дараалсан таван жилээр тэтгэвэр тогтоож байгааг хамгийн багадаа 7 жил, цаашдаа 10 жил болгохоос өөр сонголт байхгүй.
Ингэж байж иргэн бүр ажилласан жил, төлсөн шимтгэлээрээ шударгаар тэтгэвэр тогтоолгох тогтолцоонд шилжих ёстой.
Эрт тэтгэвэр тогтоодог нөхцөлийг эргэн харах шаардлага үүсэж байна. Ажил олгогчийн шимтгэл төлөх цалин хөлсний дээд хэмжээнд хязгаар тогтоох шаардлагатай. НДШ төлдөггүй албан бус секторынхон байна.
Сайн дураараа НДШ төлдөг 150 мянган иргэн бий. Үүний цаана төлдөггүй олон мянган иргэн бий. Тэднийг шимтгэлд бүрэн хамруулах хэрэгтэй. Юуны өмнө гадаадад ажиллаж, амьдарч буй 208 мянган иргэний нийгмийн даатгалд хамруулах чиглэлээр ажиллана гэв.
Төгрөгийн ам.доллартой харьцах сарын дундаж ханш энэ оны 8 дугаар сард 3380.98 төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 89 төгрөгөөр чангарч, өмнөх сарынхааас 0.12 төгрөгөөр суларчээ.
Төгрөгийн евротой харьцах сарын дундаж ханш дээрх сард 3724.09 төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 62.51 төгрөгөөр чангарч, өмнөх сарынхааас 60.24 төгрөгөөр суларсан байна.