Categories
гадаад мэдээ

Владимир Зеленский: Би өнгөрсөн есдүгээр сард ерөнхийлөгч Трамптай уулзах үеэрээ энэ асуудлыг хэлэлцсэн DNN.mn

Хэвлэлийн бага хурлын үеэр сэтгүүлчид “Ерөнхийлөгч Дональд Трамп цэргийн тусламжийн хариуд Украины газрын ховор металлыг авах хүсэлтэй байна” гэж хэлсэн талаар тайлбар хийхийг хүсэхэд Украины ерөнхийлөгч Владимир Зеленский “Энэ үнэхээр бодит зүйл. Бидний дэвшүүлсэн Ялалтын төлөвлөгөөнд байгаа эдийн засгийн чухал нэг заалт нь “Украины ашигт малтмалын нөөцөд хөрөнгө оруулалт хийх явдал” гэсэн байгаа.

Би өнгөрсөн есдүгээр сард ерөнхийлөгч Трамптай уулзах үеэрээ энэ асуудлыг хэлэлцсэн. Манай улс ашигт малтмалын арвин их нөөцтэй. Манай хамтрагчид үүнд хөрөнгө оруулалт хийх бүрэн боломжтой. Украины их хэмжээний ашигт малтмалын нөөц 2014 оноос хойш Оросын эзэлсэн нутаг дэвсгэрт оршиж байна. Иймээс бид газар нутгаа хамгаалж, дайснаас зэвсгийн хүчээр чөлөөлөх ёстой. Үүнд манай түншүүдийн тусламж бас хориг арга хэмжээ их тус болно. Өнөөдөр АНУ ын шинэ засаг захиргаатай Украины тал байнгын холбоо харилцаатай, хамтран ажиллаж байгаа” гэжээ. Үнэхээр ч АНУд суугаа Украины Элчин сайд Оксана Маркарова саяхан “Украины элчин сайдын яам Зеленский, Трамп нарын багуудын хооронд хэд хэдэн уулзалт зохион байгуулж, хамтран оролцсон. Украин улс АНУтай бусад орнуудаас илүү олон удаа харилцаж, нэгдсэн ойлголтод хүрч байгаа” гэж мэдэгдсэн. Украин улс скандий, иттрий, лантан зэрэг 17 газрын ховор элементийн арвин их нөөцтэй бөгөөд өнөөдөр тус улс уран, лити, титан их хэмжээгээр үйлдвэрлэн Владимир Зеленский: Би өнгөрсөн есдүгээр сард ерөнхийлөгч Трамптай уулзах үеэрээ энэ асуудлыг хэлэлцсэн гаргаж байгаа юм. АНУ Украины газрын ховор металлыг хамтран олзворлох гэрээ байгуулбал Европын Холбооны орчин үеийн технологийн үйлдвэрлэлийг хянах боломжтой болно, харин Украин Оросын армийг бут цохих боломжтой болно. Учир нь Украины арми өгснийг нь бус хэрэгтэй байгаа зэвсгээ хангалттай хэмжээгээр АНУаас авдаг болно. Мөн энэ үеэр АНУын Төрийн нарийн бичгийн дарга Марко Рубио Панам улсад очиж хэлэлцээ хийсний дараа тус улсын ерөнхийлөгч Хосе Раул Мулино сэтгүүлчдэд “Би нэгэн чухал шийдвэр гаргалаа. Манай Засгийн газар Хятад улстай хийсэн “Бүс ба зам” санаачилгын 2017 оны санамж бичгийг сунгахгүй. Энэ үнэн. Бид энэ төслийг хугацаанаас нь өмнө дуусгах боломжийг судлах болно” гэж мэдэгдсэн билээ. Үүний цаад учир ийм юм. Дэлхийн I, II дайнд америкчууд англичуудыг ялахад гол үүрэг гүйцэтгэж үр дүнд нь АНУ хүчирхэгжсэн учир Их Британийн мэдэлд байсан дэлхийн худалдааны гол суваг болох далайн зам АНУын мэдэлд очсон. Гэтэл өнөөдөр далайн тээвэр хийж байгаа, өөрийн улсын далбааг мандуулан явж байгаа хөлөг онгоцны жинхэнэ эзэд нь хятад хүн болчихсон билээ. Энэ нь өнөөдөр дэлхийн д а л а й н т э э в р и й н 8 0 хувийг Хятад улс хянаж байна гэсэн үг юм. Иймээс ковид цар тахлын дараа хятадууд тээврийн үнээ нэмснээс дэлхийд бүх өргөн хэрэглээний барааны үнэ огцом өссөн. Ийм учраас л АНУын Төрийн нарийн бичгийн дарга Панам сувагт очиж байгаа юм. Марко Рубио одоо АНУаас Хойд туйлд гарах гол хаалга болох Гринланд арлын асуудлыг шийдэх байх. Дани улсын хувьд АНУ тай сөргөлдөж байснаас Арктикийн мөс хайлснаас бий болсон хамгийн дөт усан замыг Норвеги, Финлянд, Швед, Япон, Канад, АНУ тай хамтран эзэмших нь чухал. Гэтэл НҮБын дүрмээр олон улсынх байх ёстой. Хойд туйлд Оросын цэрэг байршиж, Хятадын нөлөө тогтчихоод байна. Өнөөдөр Орос улсад 34 дизель, долоон цөмийн нийт 41 мөс зүсэгч хөлөг ажиллаж байна. Харин Хятад улс өнгөрсөн онд анх удаа мөс зүсэгч гурван хөлөг нэгэн зэрэг Хойд туйл руу хөдөлгөсөн бөгөөд найман ийм онгоцтой болоод байна. Харин барууны улсуудаас хамгийн олон мөс зүсэгч онгоцтой гэгдэж байгаа АНУд ийм хөлөг онгоц долоо байна. Энэ нь Арктикийн мөс хайлснаас бий болсон хамгийн дөт худалдааны усан замын төлөө НАТО буюу АНУ тэргүүтэй Норвег, Финлянд, Дани, Швед, Канад, Эстони, Герман, Их Британи, Францаас гадна Япон, Өмнөд Солонгос улсууд энгийн иргэдгүй Хойд туйлд Оросын цэрэгтэй тулна гэсэн үг юм. Иймээс л ОХУыг цэргийн хувьд сулруулахын тулд АНУ Украиныг бүрэн зэвсэглэж, Путиныг эдийн засгийн хувьд сулруулахын тулд нефтийн үнийг буулгахаар АНУ ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп Саудын Арабын угсаа залгамжлагч хан хүүтэй уулзах гэж байна. Энэ бол ерөнхийлөгч Дональд Трампын санаачилга бус АНУын төрийн гадаад бодлого юм.

 

Бэлтгэсэн Г.АМАРСАНА

Categories
гадаад мэдээ

Германы канцлер Олаф Шольц: Бид дайн гарсны дараа л сумны үйлдвэр барьж эхэлсэн муу туршлагаа давтах ёсгүй DNN.mn

Брюссель хотод “Европын Холбооны батлан хамгаалах салбарыг бэхжүүлэх нь” сэдэвт ээлжит бус дээд хэмжээний уулзалт болж өндөрлөв. Энэхүү албан бус дээд чуулганы зорилго нь Европын Холбооны удирдагчид тулгарч буй асуудлаар санал бодлоо хэлж, батлан хамгаалах бодлогын урт хугацааны санал боловсруулж буй Европын Холбооны гүйцэтгэх засаглал болох Европын комисст чиглэл өгөх явдал байв.

Европын Холбооны төр, засгийн тэргүүнүүд болон НАТО-гийн ерөнхий нарийн бичгийн дарга нар цугларч, Европ тивийг хэрхэн илүү үр дүнтэй хамгаалж, аюулгүй байдлыг нь хэрхэн х а н г а х т а л а а р а л б а н бусаар ярилцав. Энэхүү дээд хэмжээний уулзалтад оролцогчид ОХУ-ын Украины эсрэг дайны асуудлыг өргөн хүрээнд хөндөж хэлэлцэв. Судлаачид “Орос Украинд бүрэн хэмжээний дайн эхлүүлсний гурван жилийн ойг угтаж, АНУ-тай харилцах х а р и л ц а а н ы и р э э д ү й тодорхойгүй байгаа энэ үед Европын холбоо батлан хамгаалахын албан бус дээд хэмжээний уулзалт зохион байгуулж байгаа нь өндөр ач холбогдолтой явдал болов” гэж дүгнэв. Брюссельд Европын холбооны олон удирдагч Польш, Балтийн орнууд, Дани зэрэг улсууд б а т л а н х а м г а а л а х а д х а н г а л т т а й , и л ү ү и х мөнгө зарцуулж байгааг онцлов. Мөн энэ уулзалт Оростой ойр бус оршдог Итали, Испани, Португал, Б е л ь г и , Л ю к с е м б у р г зэрэг улсын удирдлагад батлан хамгаалах зардлаа н э м э г д ү ү л э х и й н а ч холбогдлыг тайлбарласан “хичээл” болж өндөрлөв. Европын Холбооны Гадаад харилцаа, аюулгүй байдлын бодлого хариуцсан дээд төлөөлөгч Кажа Каллас “Энэ сэдэв бол том, бас чухал асуудал. Бид Батлан хамгаалах салбарт ДНБий хоёр хувийг зарцуулах зорилтыг 2014 онд тавьсан. Манай холбооны улсууд үүнд хүрэхийн тулд 10 жилийн хугацаа шаардагдсан. Гэтэл Европт өргөн цар хүрээтэй дайн өрнөж эхэлсэн тул бид илүү их зүйл хийх хэрэгтэй байна. Иймээс Европын холбооны зарим гишүүн улс өөрсдийн хувьд бэрхшээлийг давж, илүү зоримог, зөв шийдвэр гаргах шаардлагатай болоод байна” гэсэн бол НАТО-гийн ерөнхий нарийн бичгийн дарга Марк Рютте “Батлан хамгаалах с а л б а р т а а б у с д а а с а а бага мөнгө зарцуулж буй Люксембург, Бельгийн ерөнхий сайд нар үүссэн асуудлыг хүлээн зөвшөөрч, үүнийг шийдвэрлэнэ гэж амласан. Гэхдээ 2025 онд зөвхөн хоёр хувьд хүргээд зогсохгүй энэ үзүүлэлтийг нэмэгдүүлнэ гэдэгт бид тэдэнд найдаж байна. Европын холбоо төдийгүй Норвеги, Их Британи, АНУ болон манай холбооны бусад түнш улсууд ч батлан хамгаалах үйлдвэрлэлээ нэмэгдүүлэх ёстой болоод байна”, Финландын ерөнхий сайд Петтери Орпо “Орос улс бидний аюул заналхийлэл болж байгааг бид бүгд ойлгох ёстой. Орос улс Европын орнууд, Европын холбоонд байнга заналхийлсээр ирсэн бөгөөд заналхийлсээр ч байх болно. Энэ бол үзэл бодол биш, энэ бол баримт. Иймээс манай холбооны гишүүн улс бүр батлан хамгаалахад илүү их мөнгө хуваарилахад бэлэн байх ёстой”, Данийн ерөнхий сайд Метте Фредериксен “Бид энх тайван цаг үед амьдарч байгаа юм шиг сэтгэсээр л байна. Иймээс бид мэдрэмжээ дээшлүүлж, сэтгэлгээгээ яаралтай өөрчлөх хэрэгтэй болсон. ОХУ болон Путин зөвхөн Украинд төдийгүй бид бүгдэд заналхийлж байгаа учраас бид яарах хэрэгтэй. Европын Холбооны орнууд өөрсдийгөө х а м г а а л а х ч а д в а р т а й б а й х ы н т у л д б а т л а н хамгаалах аж үйлдвэрээ нэмэгдүүлж, түргэтгэх, у р ь д ч и л а н с э р г и й л э х чиглэлээр илүү нягт, хурдтай хамтран ажиллаж Оросын э с р э г д а й н д У к р а и н ы ялалтыг баталгаажуулах шаардлагатай байна. Украин энэ дайнд ялах ёстой. Хэрэв бид Орос ялахыг зөвшөөрвөл Путин энэ дайныг цааш үргэлжлүүлнэ. Тиймээ, тэд зайлшгүй үргэлжлүүлнэ! Хэрэв бид одоо ямар нэг байдлаар, гал зогсоох хэлэлцээрээр энэ дайныг дуусгана гэвэл Орост амсхийх боломж олгож, арми нь илүү их нөөц хүч дайчлан Европын өөр улс руу дайрах боломжтой болно” Люксембургийн ерөнхий сайд Люк Фриден “Бид Орос Украиныг 2:0 харьцаатай хожоосой гэж хүсэхгүй байна. Иймээс бидэнд Европыг бүрэн хамгаалах чадвартай өөрийн холбоог байгуулах шаардлагатай байна”, Германы канцлер Олаф Шольц “Бид хамгийн орчин үеийн зэвсэг үйлдвэрлэхэд а н х а а р л а а х а н д у у л а х хэрэгтэй. Сүүлийн жилүүдэд Европын холбоо илүү хурдан шийдвэр гаргаж, учирсан саад бэрхшээлийг даван туулж сурсан. Гэхдээ бид дайн гарсны дараа л сумны үйлдвэр барьж эхэлсэн муу туршлагаа давтах ёсгүй. Бид ийм асуудлыг урьдчилж харах чадвартай болох ёстой”, Латвийн ерөнхий сайд Эвика Силина “Бид батлан хамгаалахдаа илүү их мөнгө зарцуулахгүй бол Украинд тусалж чадахгүй. Гэхдээ зардлаас гадна ү й л д в э р л э л и й н х ү ч и н чадал чухал. Латви улс ДНБ-ийхээ 3.45 гаруй хувийг батлан хамгаалах салбарт хуваарилж байгаа бөгөөд хамгийн гол нь бид энэ хөрөнгөөр бидэнд яг хэрэгтэй байгаа зэвсэг худалдаж авах нь чухал асуудал болоод байна” гэж хэлжээ. Энэхүү ээлжит бус чуулган Европын Холбоо болон АНУ ОХУ-ыг задалж, дайны төлбөрөөр дахин сэргэхгүй болгох гэж буйг нотлон харуулав. Үүний өмнө мэдээж АНУ-ын ерөнхийлөгч Хятадын удирдагчтай уулзаж Кремлийг ганцаардуулах, Саудын Арабын угсаа залгамжлах хан хүүтэй уулзаж дэлхийн нефтийн үнийг бууруулж Оросын эдийн засгийг элгээр нь хэвтүүлж таарна. Бас Украиныг бүрэн хэмжээгээр зэвсэглэх гэж байна. Учир нь АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп энэ сарын 3-ны даваа гаригт Цагаан ордны зууван танхимд сэтгүүлчдэд “Украин АНУ-д газрын ховор металл нийлүүлнэ гэвэл тус улсад үзүүлэх цэргийн тусламжаа бид үргэлжлүүлэх болно. Украинд маш үнэ цэнтэй газрын ховор металлын нөөц байгаа учир бид Украинтай гэрээ байгуулахыг хүсч байна. Украин үүнийг з ө в ш ө ө р ө х ө д б э л э н гэсэн. Вашингтоны бараг 300 тэрбум ам.долларын дэмжлэгийг Киев газрын ховор металл болон бусад баялгаар нөхөн төлөхийг хүсч байна” гэж мэдэгджээ. Бэлтгэсэн Г.АМАРСАНА

Categories
гадаад мэдээ

Худалдааны дайн эхлэв DNN.mn

АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп амлаж байсныхаа дагуу, хууль бус цагаачид болон хар тамхины хууль бус наймааны аюул заналхийлэлтэй холбогдуулан Канад , Мексикийн бүтээгдэхүүнд 25 хүртэлх хувийн, БНХАУ-ын бараанд 10 хувийн гаалийн татвар нэмэгдүүлсэн. Тэгвэл Канад, Мексик улсууд АНУ-ын бараанд адилхан 25 хувийн татвар оногдуулахаар болж, Мексик нэмж “Вашингтонд тарифын болон тарифын бус арга хэмжээгээр хариу өгөх болно” гэж мэдэгдэв.

Харин Хятад “Цагаан ордны байр сууринд зохистой хариу арга хэмжээ өгөх болно” гээд үүнээс гадна “Хятад улс Дэлхийн худалдааны б а й г у у л л а г а д г о м д о л гаргана” гэж мэдэгдэв. Эдийн засагчид “АНУ-ын импортын нэмэлт татвар болон бусад у л с у у д ы н х а р и у а р г а хэмжээ нь эдгээр улсуудад автомашин, мод, гангаас эхлээд иргэдийн хүнс, архи гэх мэт өргөн хүрээний бараа бүтээгдэхүүний үнэ өсөхөд хүргэнэ” гэж анхааруулжээ. Харин АНУ-ын ерөнхийлөгч эдгээр улсуудын хариу мэдэгдлийн дараа өөрийн X хуудсанд “Өнөөдрийн тарифын нэмэгдэл нь Хятад, Мексик, Канад улсууд АНУ руу хортой эмийн урсгалыг зогсоох амлалтаа биелүүлэхгүй байгаад хариуцлага тооцох зайлшгүй шаардлагатай арга хэмжээ” гэж Цагаан ордон бямба гаригт нийтэлсэн мэдэгдэлдээ дурджээ.

Categories
гадаад мэдээ

Дональд Трамп: Дайн зогсоох хэлэлцээ Орос улс, Путин хоёрт том тус болно DNN.mn

АНУ-ын Украины дайны асуудал хариуцсан тусгай элч Кит Келлогг Ройтерс агентлагт тусгайлан ярилцлага өгч “Ялангуяа Оростой гал зогсоох хэлэлцээрт хүрч чадвал Украинд энэ онд ерөнхийлөгчийн болон пар ламентын сонгууль явуулах шаардлагатай” гээд “Ихэнх ардчилсан орнууд дайны үед ч сонгууль хийдэг. Үүнийг Украин хэрэгжүүлэх нь чухал гэж би бодож байна. Энэ нь ардчилалд ашигтай. Энэ бол ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэгээс олон хүн шударгаар өрсөлдөж, иргэдийн саналаар ялах боломж олдог ардчилсан тогтолцооны гайхамшиг” гэж мэдэгджээ. Украины хуулиар тус улс байлдааны байдалд байгаа үед сонгууль явуулахыг шууд хориглосон байдаг бөгөөд энэ хууль 2022 оны хоёрдугаарр сарын 24- нд Оросын бүрэн хэмжээний түрэмгийлэл эхэлсэн өдрөөс хойш хэрэгжиж, түүнээс хойш хэд хэдэн удаа сунгагд сан тул энэ хугацаанд ерөнхийлөгч Владимир Зеленский болон 2019 онд сонгогдсон Дээд Радын депутатуудын бүрэн эрхийн хугацаа дуусгавар болоод байгаа юм. Үүнийг Кремль болон Путин Зеленскийг хууль ёсны байдлаа алдсан гэж үзэж байгаа билээ. Иймээс “Ройтерс” агентлаг Трампын засаг захиргааны нэрээ нууцалсан хоёр эх сурвалжаас эш татаж “Гал зогсоох нөхцөлүүдийн нэг нь Украинд сонгууль явуулах явдал юм. Шинэ сонгуулиар мандат авсан ерөнхийлөгч Оростой урт хугацааны гэрээ хэлэлцээр хийх боломжтой болно. Гэхдээ Украинд дайны дэглэмийг цуцалж, сонгууль зарлах нь улс орныг тогтворгүй байдалд оруулж магадгүй. Энэ нь “доголон нугас” болсон Зеленскийн эрх мэдэл, нөлөөг  сулруулна. Түүний нэр хүнд дайны эхний саруудынх шиг өндөр бус болоод удаж байгаа бөгөөд энэ сонгуульд хүчтэй өрсөлдөгчид гарч ирнэ” гэжээ. АНУ-ын 45 дахь ерөнхийлөгч байсан Дональд Трамп 47 дох ерөнхийлөгч болж Цагаан ордонд ирээд хоёр долоо хонож байна. Түүний ерөнхийлөгч болс ныхоо дараа хэлсэн үг, үр дүнг судлаачид янз бүрээр тайлбарлаж байгаа ч бүгд “Трамп гарч ирээд юм бүхнийг хөдөлгөөнд оруулна гэж бодож байсан ч арай ч ингэж хурдтай өөрчилнө гэж санасангүй” гэдэг дээр санал нэг байна. Тухайлбал, Дональд Трамп өнгөрсөн баасан гаригт Цагаан ордонд болсон хэвлэлийн бага хурал дээр сэтгүүлчдэд удахгүй ОХУ-ын ерөнхийлөгч В.Путинтэй албан ёсны хэлэлцээ хийнэ гэдэгт найдаж байгаагаа илэрхийлж “Бид ярилцах болно, би магадгүй маш чухал зүйл хийх байх гэж бодож байна” гээд “Манай засаг захиргаа ОХУ-ын Украины эсрэг явуулж буй дайны талаар Кремльтэй маш нухацтай ярилцаж эхлээд байна” гэж мэдэгдсэн. Үүнээс өмнө ерөнхийлөгч Дональд Трамп Путинд “Энэ тэнэг дайнаа зогсоо! Би Путинд талтай, Оросын ард түмэнд хайртай боловч хэлэлцээ бүтэхгүй бол Орос болон түүнтэй худалдаа хийж байгаа улсад худалдааны нэмэлт татвар, хориг тавихаас өөр аргагүй болно. Энэ хэлэлцээг хийхгүй бол Орос улс сүйрнэ. Хэлэлцээ эдийн засаг, цэргийн байдал нь эвгүй байдалд орсон Орос улс, Путин хоёрт том тус болно” гэж мэдэгдсэн билээ. Энэ нь тэнэг дайныг эхлүүлсэн хүн бас тэнэг гэсэн үг болж таарсан. Үнэхээр ч НАТО-г холдуулна гээд бүр өөрийн улстай айлсуулж, Армен, Азарбайжан, Сириэс цэргээ хөөлгөж, Өмнөд Осетин, Молдова, Арабын ертөнц, Африкт нөлөөллөө алдаж, сайн харилцаатай байсан Өмнөд Солонгос, Израиль, Японыг Украинд зэвсэг нийлүүлэхээс өөр аргагүй болгож, бүтэн жил маш их цэрэг, техникээ алдсан ч Украины фронтыг нэг ч хэсгээр нь сэтэлж, давших нөхцөл бий болгож чадаагүй, бүр өөрийн нутгаас Украины цэргийг хөөн гаргаж чадахгүй байгаа Путиныг өөр юу гэж хэлэх билээ. Эдийн засгийн хувьд л гэхэд, барууныхан ОХУ-ын нефтийг баррелийг нь 60 ам.доллараас дээш худалдан авахгүй байх хориг тавьсан. Оросын хувийн ком паниуд гадны ачааны хөлөгт 60 ам.доллараар нефть ачиж, аваачсан газраа өндөр үнээр зарах болсон. Харин олсон валют нь Орост орж ирэхгүй, гадаадад хувийн дансанд хадгалагдаж байв. Иймээс Кремль нефть зарж байгаа бүх компаниудаас өндөр татвар авдаг болсон. Саяхан үүнийгээ “Нефтийн орлого нэмэгдсэн нь ОХУ-ын нефтийн экспорт өнгөрсөн онд эрс нэмэгдсэнийг харуулж байна” гэж худал сурталдсан. Иймээс АНУ-ын ерөнхийлөгч асан Байден Оросын “сүүдрийн флот”- ын нефтийг худалдан авсан бүхэнд хориг тавьсан учир Хятад, Энэтхэг хүртэл Оросын газрын тосыг худалдан авахаа зогсоогоод байна. Мөн АНУын шинэ ерөнхийлөгч Давосын Эдийн засгийн чуулган дээр “Дэлхийн нефтийн үнийг буулгах нь Украины дайныг зогсоох нэг гол нөхцөл бол но” гэж мэдэгдсэнийгээ гүй цэтгүүлэхээр тун удахгүй хувийн сайн харилцаатай, Саудын Арабын угсаа залгам жилсан хан хүүтэй уулзах гэж байна. Бэлтгэсэн .АМАРСАНАА

Categories
гадаад мэдээ

Орос, Сирийн хэлэлцээр өндөрлөв DNN.mn

ОХУ-ын Гадаад хэргийн дэд сайд Михаил Богданов, ерөнхийлөгч Путины Сирийн асуудал хариуцсан тусгай төлөөлөгч Александр Лаврентьев нар тэргүүтэй Оросын төлөөлөгчид Дамаскт хүрэлцэн ирэв.

ОХУ-ын төлөөлөгчдийн бүрэлдэхүүнд бас “United Grain Company”, “STG Engineering” компанийн төлөөлөл багтсан байв. Хэлэлцээнд Сирийн шинэ удирдлагыг төлөөлж , түр засгийн газрын шинэ засаг захиргааны тэргүүн Ахмад аль-Шараа, Гадаад хэргийн сайд Асад альШибани, Эрүүл мэндийн сайд Махер аль-Шараа нар оролцов. Башар аль-Асадын дэглэмийг түлхэн унагаснаас хойш анх удаа Орос-Сирийн хэлэлцээр Дамаск хотод эхэлж, ардчилсан чиг баримжаатай Сирийн босогчид дарангуйллын тогтолцоотой болсон Оросын төлөөлөгчид уулзалдаж буйгаараа онцлог байв. Оросуудын гол зорилго бол мэдээж Сирийн Тартус дахь тэнгисийн ц э р г и й н б о о м т б о л о н Хмеймим агаарын баазыг Москва хяналтдаа байлгах талаар тус улсын шинэ эрх баригчидтай тохиролцох явдал. Хэлэлцээний дараа Сирийн шинэ засгийн газар “Эхлээд Орос улс Сирийн ард түмэнд нөхөн олговор олгох, сэргээн босгох ажилд туслах зэрэг тодорхой а р г а х э м ж э э н ү ү д и й н тусламжтайгаар бидний итгэлийг сэргээх хэрэгтэй” гэж мэдэгдэв. Харин Оросын сайд Б о г д а н о в “ У у л з а л т ерөнхийдөө бүтээлч, сайхан уур амьсгалтай боллоо. Гэхдээ нөхцөл байдал ямар хүнд байгааг бид ойлгож байна. Оросын тал Сирийн удирдлагатай харилцаагаа үргэлжлүүлэхэд бэлэн байгаа бөгөөд Сирийн Гадаад хэргийн сайдыг Москвад хүлээн авахад б э л э н б а й н а ” г э ж хэлэв. Гурван цаг гаруй үргэлжилсэн энэ уулзалтын дараа Кремлийн хэвлэлийн т ө л ө ө л ө г ч Д м и т р и й Песковоос сэтгүүлчид Орос Дамаскын итгэлцлийг сэргээхэд ямар нөхөн олговор олгох талаар асуухад “Би энэ асуултыг ямар ч тайлбаргүй үлдээж б а й н а . Б и д С и р и й н эрх баригчидтай яриа хэлэлцээгээ үргэлжлүүлнэ” гэж хариулжээ. Харин “ Р о й т е р с ” а г е н т л а г “Ахмед аль-Шараа Орос р у у д ү р в э с э н С и р и й н ерөнхийлөгч асан Башар аль-Асадыг хүлээлгэн ө г ө х и й г М о с к в а г а а с шаардсан. Мөн Оросын төлөөлөгчид алдаагаа х ү л э э н з ө в ш ө ө р ө х и й г х ү с э э г ү й у ч и р д а х и н х э л э л ц э э р х и й х э э р т о х и р о л ц о о н д х ү р с э н байна” гэж мэдээлэв. Мөн “Блүүмберг” агентлаг “ С и р и й н ш и н э э р х баригчидтай ОХУ-ын Сири дэх цэргийн оролцоог хэвээр үлдээх хэлэлцээ м у х а р д м а л б а й д а л д орсон учир цэргийн техник хэрэгслээ гаргахын тулд Тартуст орох Оросын тээврийн хоёр хөлөг онгоц хэдэн долоо хоног хүлээхээс өөр аргагүй болж, Хмеймим баазын үйл ажиллагаа ч хязгаарлагдсан байна” гэж мэдээлжээ. Тартус нь Газар дундын тэнгис дэх Оросын цорын ганц бааз байсан бөгөөд Оросын цэргүүдэд Ойрхи Дорнод, Африкт цэргийн а ж и л л а г а а я в у у л а х ажиллагаандаа далайн тээврээр түлш цэнэглэх, хангамжаа нөхөх, засвар хийх боломж олгож байв. Х м е й м и м б о л э д г э э р бүс нутагт Москвагийн үйл ажиллагааны гол нийлүүлэлтийн агаарын бааз байсан юм. Москва, Дамаск хоёр 2017 онд Тартус, Хмеймим дэх баазуудыг 49 жилийн х у г а ц а а т а й а ш и г л а х гэрээ, 2019 онд Сирийн эрх баригчид Оросын Стройтрансгаз компанитай Тартус боомтын дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулжээ. Харин энэ сарын дундуур Сирийн шинэ засаг захиргаа эдгээр гэрээг цуцалсан нь тодорхой болсон билээ. Өнгөрсөн оны сүүлээр буюу Башар аль-Асадын дэглэмийг түлхэн унагасны дараахан Оросын эх сурвалжууд “Кремль Сирийн шинэ эрх баригчидтай Тартус, Хмеймим дэх баазуудын т а л а а р т о х и р о л ц о о н д хүрэхэд ойрхон байна” гэж мэдээлж байв. Москва, Орос дэлхийн үр тарианы гол нийлүүлэгч учраас Д а м а с к и й н х ү н с н и й аюулгүй байдлыг хангахаас г а д н а а р м и а с э р г э э н босгох, зэвсэглэхэд нь тусалж чадна гэж үзэж байсан. Иймээс Путин дарангуйлагч Ассадад орогнол олгосныхоо дараа Сирийн шинэ эрх баригчдад дарамт үзүүлэх зорилгоор т у с у л с а д ү р т а р и а нийлүүлэх ажлаа зогсоосон билээ. Хариуд нь Украин Сири рүү улаанбуудай илгээсэн бөгөөд 12-р сард Украйны Гадаад хэрэг, х ө д ө ө а ж а х у й н с а й д Дамаскт хийсэн айлчлалын үеэр энэхүү нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэхээр болсон билээ. Мөн сүүлийн хэдэн долоо хоногт Европын Х о л б о о С и р и й н ш и н э эрх баригчидтай хол боо тогтоож, Оростой байгуулсан гэрээ хэлэл цээрээсээ татгалзахыг ятгах болсон. Шинэ оны дараахан Герман, Францын Гадаад хэргийн сайд нар Дамаскт айлчилсан бөгөөд өнгөрсөн даваа гаригт Европын Холбооны Гадаад хэрэг, аюулгүй байдлын бодлогын асуудал эрхэлсэн дээд төлөөлөгч Кажа Каллас “Манай холбооны Гадаад хэргийн сайд нар Сирийн эсрэг авсан хориг арга хэмжээг зөөлрүүлэх замын зураглалыг тохиролцсон” гэж мэдэгдсэн. Ийнхүү Сирийн шинэ у д и р д л а г а , Е в р о п ы н Холбоо болон энэ бус нутагт ихээхэн нөлөөтэй АНУ,Турк, Израиль улс Оросын цэргийн баазыг Сирид байлгахгүй байх шийдвэрт хүрсэн учир Кремль Арабын улсууд болон Африкт албан ёсоор нөлөөлөлгүй болж байгаа нь тодорхой болов. Өөрөөр хэлбэл, оросууд олон жил гацаасан Сирийн н е ф т и й н х о о л о й г о о р Арабын улсуудын нефть Европ руу гарахад саадгүй болов.

Categories
гадаад мэдээ

Deepseek ба АНУ-ын AI чатботуудын хувьцааг төр худалдаж авбал ирээдүйтэй DNN.mn

Өнгөрсөн долоо хоногт Хятадын DeepSeek стартап алдартай ChatGPT-тэй төстэй үнэгүй чатботоо нийтийн сүлжээнд тавьсан. Гол давуу тал нь илүү тоног төхөөрөмж шаардахгүй, суралцах, ашиглах явц хялбарт байгаа юм. Иймээс энэ долоо хоногийн эхний хоёр өдөр DeepSeek АНУ, Их Британи, Хятадын иргэд татан авсан тоогоор ChatGPT-ийг гүйцэж түрүүлэв. Энэ үйл явдал барууны хөрөнгийн биржүүдийг доргиож, өндөр технологийн Nasdaq индексийн Америкийн хөрөнгийн биржийн үнэлгээг шууд л нэг их наяд ам.доллараар багасгаж орхив. Энэ явдлыг Andrees­sen Horowitz венчур сангийн хамтран эзэмшигч Марк Андреессен “Зөвлөлт Холбоот Улс 1957 онд анхны сансрын хиймэл дагуул хөөргөж, барууны шинжлэх ухааныхан шоконд орсон явдалтай зүйрлэж “Спутник агшин” гэж нэрлэснийг шинжээчид хамгийн сайн тодорхойлолт боллоо гэж дүгнэв. Ийнхүү хөрөнгө оруулагчид өнгөрсөн даваа гаригаас эхлэн технологийн хувьцаануудаа наадмын хуушуур шиг худалдаж эхлэв. Үр дүнд нь Meta, Alphabet, Nvidia, Apple болон бусад технологийн аварга компаниудын хувьцааг арилждаг Nasdaq индекс шууд 3.1 хувиар буурав. Өнгөрсөн долоо хоногт зах зээлийн үнэлгээгээр дэлхийн хамгийн том компани байсан Nvidia хамгийн их хохирол амсаж, хувьцаа нь17 хувиар унаж, бараг 600 тэрбум ам.доллараа алдаж, Apple ахиад л тэдний урд оров. Nvidia-ийн хувьцааны үнэ АНУ-ын хөрөнгийн зах зээлийн түүхэн дэх хамгийн их уналт үзүүлж, өнгөрсөн оны есдүгээр сард Google-ийн толгой компани болох Alphabet 100 тэрбум доллар, Microsoft долоон тэрбум ам.долларын алдагдал хүлээсэн амжилтыг ганц өдөрт л хоёр дахин ахиулж орхив. Мөн Америкийн чип үйлдвэрлэгч Broad­com компанийн үнэлгээ 17 хувиар буурав. Ази тивд гол хохирогчдын нэг нь технологийн компаниуд болон гарааны бизнесүүдэд идэвхтэй хөрөнгө оруулалт хийдэг Японы SoftBank групп болов. Өнгөрсөн долоо хоногт ерөнхийлөгч Трамп “Star­gate хамтарсан компаниар дамжуулан хиймэл оюун ухааны дэд бүтэц, технологид 500 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийнэ” гэж зарласны дараа АНУ-ын хиймэл оюун ухаантай холбоотой компаниудын хувьцааны ханш өссөн билээ. Хиймэл оюун ухааныг хөгжүүлэхэд асар их эрчим хүч шаардагддаг тул энэ явдал эрчим хүчний компаниудад ч эерэгээр нөлөөлсөн. Учир нь дэлхий даяар дата төвийн эрчим хүчний хэрэглээ арван жилийн эцэс гэхэд хоёр дахин нэмэгдэнэ гэж Goldman Sachs таамаглаж байгаа билээ. Жишээлбэл, Google өнгөрсөн 10 дугаар сард Kairos Power компанитай AI мэдээллийн төвүүдийг тэжээхэд жижиг цөмийн реактор ашиглах гэрээ байгуулсан бол Амазон өнгөрсөн гуравдугаар сард Пенсильвани мужид цөмийн эрчим хүчээр ажилладаг мэдээллийн төвийг худалдан авах болсноо мэдэгдсэн юм.

DeepSeek-ийн ард байрлах Ханжоу хотын стартапын гол хувьцаа эзэмшигч нь High-Flyer эрсдэлийн сангийн үүсгэн байгуулагч Лян Вэнфэн юм. Лян 2021 онд хиймэл оюун ухаантай загваруудыг хөгжүүлэхийн тулд Nvidia чипийг худалдан авч, өөрийн хөрөнгийн сангаас төлбөрийг нь төлж эхэлсэн байдаг. Харин 2023 онд тэрээр Хятадын зүүн хэсгийн Ханжоу хотод төвтэй DeepSeek компанийг үүсгэн байгуулжээ. Тэрээр саяхан Хятадын ерөнхий сайд Ли Цянь зохион байгуулсан уулзалтын үеэр харагдсан бөгөөд энэ нь DeepSeek-ийн ач холбогдол тэнд өсч буйн шинж тэмдэг юм. Түүний High-Flyer хедж-сан санхүүгийн өгөгдөлд дүн шинжилгээ хийхдээ хиймэл оюун ухааныг ашигладаг бөгөөд хөрөнгө оруулагчдад үнэт цаасны явцыг тодорхойлох боломж олгодог юм. Ийм хедж-сангууд квант компьютер дээр хөрөнгө оруулалтын шийдвэр гаргахдаа хүний дүгнэлтэд тулгуурлах бус статистикийн тоо, математик загварчлал, компьютерийн алгоритмыг ашигладаг юм. Лян Вэньфэний High-Flyer нь 2019 онд Хятадад 100 тэрбум юань буюу 13 сая орчим ам.доллар босгосон анхны квант хедж-сан болсон билээ. Энэ оны эхний сарын 10-нд нээлтээ хийсэн Deep­Seek-V3 AI загвар нь бага зэрэг хуучирсан, хүч чадал багатай Nvidia H800 чипүүдийг ашигласан гэж мэдээлж байсан бол өнгөрсөн долоо хоногт гарсан DeepSeek-R1 загвар нь OpenAI-ийн 01 загвараас 20-50 дахин бага үнэтэй болсон гэж мэдэгдсэн. Тус компани R1 загвар нь “янз бүрийн хэмжүүрээр” OpenAI-ийн О1-mini загвараас давсан гэж мэдэгдсэний дараа Artificial Analysis-ийн шинжээчдийн хийсэн судалгаа “Хятадын DeepSeek-R1 загварт 5,6 сая доллар зарцуулсан нь барууны Google, Meta, Anthropic-ийн боловсруулсан адил төст загваруудаас хамаагүй гэмээр бага үнэ юм” гэж дүгнэжээ. Жишээлбэл, өнгөрсөн жил AI компанийн Anthropic-ийн үүсгэн байгуулагч Дарио Амодэй “Барууны компаниуд өөрсдийн хиймэл оюун ухааныг хөгжүүлэх зардалд 100 сая ам.доллараас нэг тэрбум ам. доллар зарцуулж байна” гэж мэдээлж байсан билээ. Харин Лян Вэнфэн Хятадын хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа “AI хямд зардалтай байж л хүн бүрт хүртээмжтэй болно” гэж хэлжээ. OpenAI-ийн Сэм Алтман даваа гаригийн орой нийтийн мэдээллийн өөрийн X сайт дээр “Deep­Seek гайхшируулж чадлаа. Ялангуяа үүнийг бий болгосон үнэ нь… ” гэж бичжээ.

DeepSeek-ийн AI загвар нь дата төвөөс илүү гар утас, компьютер дээр ажиллахаар бүтээгдсэн тул Alphabet-ийн ChatGPT, Meta Platforms болон Gemini-тэй өрсөлдөх чадвартай юм. Энгийнээр хэлбэл, DeepSeek нь ChatGPT эсвэл Copilot зэрэг хиймэл оюун ухаан гэх котпьютерийн программуудтай адил чатбот бөгөөд “иргэдийн асуултад зөв хариулж, шинжлэх ухааны үндэслэлтэй шийдвэр гаргаж, амьдралаа сайжруулахад нь туслах” зорилготой юм. Тэгвэл Хятадын энэ DeepSeek “Орос ардчилсан улс мөн үү” гэсэн асуултад “Үндсэн хуулийнхаа заалтаар Орос нь ардчилсан улс боловч амьдрал дээр авторитори дэглэмтэй улс юм” гэсэн утгатай нэлээд дэлгэрэнгүй хариултыг орос, англи хэл дээр адилхан гаргаж ирж байна. Харин “Орос Украины дайн эхлэхэд хэн буруутай вэ” гэсэн асуултад хариулт нь “Энэ асуудал ээдрээтэй бөгөөд үзэл бодол, түүхэн нөхцөл байдал, үйл явдлын тайлбараас хамаарна” гэж эхэлж байгаа бол “Тяньаньмэний талбайд 1989 онд юу болсон бэ” гэдгийг оросоор асуухад энд болсон үйл явдлыг “харамсалтай явдал” хэмээн нэлээд дэлгэрэнгүй хариулж байна. Харин яг энэ асуултыг англи хэлээр асуухад “Уучлаарай! Энэ миний хэр хэмжээнээс хэтэрсэн асуулт байна. Хоёулаа өөр сэдвээр ярилцъя” гэж хариулж байгаа талаар нийтийн сүлжээгээр өргөн хэлэлцүүлэг өрнөж байна. Энэ нь DeepSeek-ийн ирээдүй бүрхэг байгааг, харин бусад барууны AI чатботуудын үнэлгээ удахгүй нэмэгдэнэ гэдгийг батлан харуулж байна. Харин Deep­Seek нь барууны хиймэл оюун ухаан боловсруулах зардлыг эрс багасгаж, иргэдэд илүү хүртээмжтэй болгох боломжийг нэмэгдүүлж өгөв.

 

Бэлтгэсэн

Г.АМАРСАНАА

Categories
гадаад мэдээ

Украины дайны уяатай дрон DNN.mn

Өнөөдөр Украины дайнд цэгийн шинчжээчдийн анхаарлыг нарийн шилэн кабелаар удирдагдаж, танк, хуягтын нээлхий, байшингийн салхивч, машины цонхоор орж бай устгадаг агаарын дронууд татаж байна. Эдгээр дронууд нь газраас ганц хоёр метрийн өндөрт нисэж, нарийн шилэн кабелийн ачаар урдаа байгаа зүйлийг маш тод дамжуулж, долгионы эсрэг ямар ч зэвсэг тэдэнд нөлөөлж чаддаггүй гэдгээр давуу талтай. Харин араасаа уяатай бас ихэвчлэн 10 км хүртэл зайд л бай устгах чадвартай байдаг нь дутагдалтай тал нь юм.

Өөр нэг сул тал нь дроныг дагаж явах утасны ороомог энэ зэвсгийг илүү том бүтэцтэй болгох бөгөөд үр дүнд нь том, эвгүй, төвлөрөхөд хэцүү болж, удирдахад асуудал үүсгэдэг. Иймээс шилэн кабелийн дронуудын бас нэг онцлог нь удирдагчаас мэргэшлийн өндөр шаардлага шаарддаг явдал юм. UAV утас нь өндөр үнэтэй байдгийг харгалзан үзвэл та тэдэн дээр нэг их дадлага хийгээд байх боломжгүй юм. Бас нимгэн, бараг тунгалаг шилэн урт кабель тулалдааны талбарт наранд гялалзаж, эсвэл хүйтэн үед хяруу тогтох тул нэлээд тод харагдах учир дайсан энэ утсаар нь хөөж удирдаж буй хүнийг төвөггүй устгадаг байна.

Оросууд UAV гэх нарийн шилэн кабелийн өөрсдийн энэхүү оптодрон Украины зэвсэгт хүчний хуягт машин, танк болон бусад техникийг хэрхэн довтолж буй бичлэгийг нийтийн сүлжээнд идэвхтэй байршуулж байна. Харин Украины арми өнөөдөр тусдаа бие даасан дроны тусгай хүчин бүхий ганц арми билээ. Украины дроны 414 дүгээр бригадын дарга Роберт Бровди BBC-ийн сурвалжлагчид “Оросууд механикжсан довтолгоон хийхээр төлөвлөж байгаа хэсэгт долгион дарах зэвсэг ашиглаж бүх долгионыг дарж, бидний холбоо хяналтыг тасалдуулж, манай радио долгионы удирдлагатай дронуудыг тэдний 5-10 нэгж танк, хуягтыг устгах боломжгүй болгодог. Ийм нөхцөлд манай зөвхөн шилэн кабелийн дронууд өө сэвгүй ажилладаг” гэжээ. Бригадын командлагчийн хэлснээр, мянган ширхэг шилэн кабелийн дрон фронтын нэг сарын хэрэгцээг хангадаг байна. BBC-ийн сурвалжлагчийн “Та нар Оросын ийм дронуудтай яаж тэмцдэг вэ?” гэсэн асуултад тэрээр “Украины цэргийн албан хаагчид одоогоор нуугдах, эсвэл эдгээр дроныг үрлэн сумтай шувууны буугаар устгахаас өөр арга одоогоор алга байна. Харин цэргийн техникийн хувьд тэднийг аль болох хөдөлгөөнгүй байлгаж, байршил, байрлалыг нуух, тээврийн хэрэгслийг дээд зэргээр хамгаалж бэхлэх, өнгөлөн далдлах л ийм дронтой тэмцэх үндсэн үнэн арга юм” гэж хариулсан байна. Мөн Цахим дайн, харилцаа холбооны системийн мэргэжилтэн, Радио технологийн төвийн тэргүүн Сергей Бескрестнов “Ийм дронуудын эсрэг цэргийн техникт энгийн радар суулган тэднийг урьдчилан илрүүлж устгах нь ирээдүйтэй санаа гэж үзэж байна. Тэрээр “Одоо 100м хүртэлх зайд, 76-77 GHz давтамжтай ажилладаг радарын энгийн загварууд бий. Бид эдгээрийг ашиглан туршилт явуулж байна. Удахгүй үр дүн гарна гэдэгт найдаж байна. Мэдээжийн хэрэг, энэ бүхэн баталгаажуулалт, их хэмжээний ажил шаардана” гэжээ. Харин Украины Батлан хамгаалах яамны тагнуулын албаны дарга Кирилл Буданов “Оросын шилэн кабелийн дрон Украины Зэвсэгт хүчний хувьд асар том асуудал болж байна. Иймээс бид олон тооны уяатай дронуудтай нэгэн зэрэг тэмцэх логик шийдлийг олохын тулд хамтрагчидтайгаа бүх талаар хамтран ажиллах болно” гэж хэлжээ

Categories
гадаад мэдээ

Украины армийн газрын дронууд DNN.mn

BBC-ийн сурвалжлагчид Харьков мужид очиж, Украины Үндэсний гвардын бригадын цэргүүдийн оросуудын эсрэг тулаанд ашиглаж буй газрын дронуудын зургийг авч нийтэлжээ. Байлдааны дронууд нь үйлдвэрлэхэд аль болох хялбар бас хямд байх шаардлагатай байдгаас тун ч энгийн хийцтэй байдаг аж.

Дайсны танк, хуягт, бэхлэлтийн эсрэг ашигладаг камикадзе дрон. Энэ дроныг бас галын шугам руу зэвсэг, эм хэрэгсэл хүргэхэд ашигладаг юм байна.

Европын болон дэлхийн цэргийн мөргөлдөөний дүн шинжилгээний “OSINTde­fender” байгууллага “Израиль Ойрхи Дорнодын байлдааны үеэр олзолж авсан Оросын зэвсгийг Украинд нийлүүлж эхэллээ” гэж мэдээлжээ. Тэд “Герман дахь Рамштайны цэргийн баазаас АНУ-ын Агаарын цэргийн хүчний хэд хэдэн “Boeing C-17” ачааны онгоц хөөрч, Израилийн өмнөд хэсэгт байрлах Хатцерим агаарын баазад очиж зэвсэг ачин буцаж, Польшийн зүүн өмнөд хэсэгт орших Ржешов хотын нисэх буудалд газардлаа” гэж мэдээлжээ. Польшийн Ржешов хот нь АНУ болон НАТО-гийн улсуудаас Украинд үзүүлж буй цэргийн тусламжийн гол ложистикийн төв юм. Израиль өмнө нь “Палестины Газын зурвас,

Ливан, Сирид олзлогдсон Орост үйлдвэрлэсэн зэвсгийг Украины Зэвсэгт хүчинд шилжүүлэх боломжийг судалж байна” гэж мэдээлж байсан. Иймээс энэ нийлүүлэлтэд танк, хуягт, танк эсэргүүцэгч пуужин, сум зэргээс гадна Израилийн Агаарын цэргийн хүчин ашиглалтаас гаргахаар бэлтгэж байсан хэд хэдэн Патриот зенитийн пуужингийн батерейг Украинд шилжүүлсэн байх боломжтой. Израиль, ОХУ хоёр бие биендээ дайсагнагч талд зэвсэг нийлүүлэхгүй гэсэн гэрээг 2015 онд хийсэн. Харин Израиль Палестины Газын зурвас, Ливан, Сирид хийсэн  тулалдааны явцад Оросын орчин үеийн их хэмжээний зэвсэг илрүүлж, Кремль энэ гэрээгээ зөрчсөнийг батлаад байгаа юм гэдгийг “OSINTde­fender” онцолжээ.

 

Categories
гадаад мэдээ

Парист гал гарч, 19-р зууны хонхтой цамхаг шатжээ DNN.mn

Парис хотын 12-р дүүргийн хотын захиргааны байранд ням гарагаас даваа гарагт шилжих шөнө гал гарчээ.

Тус барилга нь 1876 оны 36 метр өндөр түүхэн дурсгалт барилга юм.

Галын улмаас 19-р зууны барилгын дээвэр, хонхтой цамхаг шатсан байна.

Гал түймэрт 150 гаруй гал сөнөөгч галыг унтраахаар ажилласан бөгөөд галыг унтраасны дараа Парисын Цагдаагийн газраас тус цамхаг нурах аюулд орсныг анхааруулжээ.

Одоогоор гал түймрийн хохирлын хэмжээ тодорхойгүй байгаа аж.

Categories
гадаад мэдээ

Европ, Азид амгалан цаг ирнэ DNN.mn

Аргентины ерөнхийлөгч Хавьер Милей энэ сарын 23-ны пүрэв гаригт Давосын чуулганд илтгэл тавих үеэрээ барууны эвсэл байгуулна гэж мэдэгдэв. Улстөрчийн хэлснээр Италийн ерөнхий сайд Жоржиа Мелони, Израилийн ерөнхий сайд Бенжамин Нетаньяху, Сальвадорын ерөнхийлөгч Наиб Букеле болон бусад нөлөө бүхий баруун жигүүрийн удирдагчид болон АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп гэх мэт дэлхийн олон удирдагч энэ эвсэлд нэгдэхэд бэлэн байгаа аж. Хавьер Милей үүнийгээ тайлбарлаж “Баруун жигүүрийн холбооны гол зорилго нь шударга бус, ялгаварлан гадуурхах, тэгш бус байдалтай тэмцэх гэсэн зүүний үзэл баримтлалыг эсэргүүцэх явдал юм. Зүүний үзэлтнүүд арьс өнгө, хүйсийн тэгш байдлын асуудалд анхаарлаа хандуулдаг. Тэд феминизм, олон ургальч үзэл бодол, тэгш бус байдал, шударга ёс, цагаачлал, үр хөндөлт, экологи, ногоон технологи, жендерийн үзэл суртлыг урдаа барьдаг. Үнэндээ эдгээр нь бүгд нэг толгойтой зүйл юм. Зүүний үзэл гэх энэ толгойны гол зорилго нь төр засаг гагцхүү иргэдийнхээ төлөө байх ёстой гэсэн эрхэм зорилгыг эдгээр элдэв янзын зүйлээр гуйвуулан төөрөгдүүлэх замаар нийгмийнхээ дайсан болчхоод байгаа өөрсдийгөө төрд байгааг зөвтгөх явдал” гэж хэлэв. Маш товчоор Милей “Татвар авч байгаа бүхэн таныг сайхан амьдруулах үүрэгтэй” гэсэн алтан зарчим “Төр байгаа бол та татвар төлнө” болж дампуурсныг шүүмжлэв. Үүнийг арай дэлгэрүүлж тайлбарлавал ийм юм.

Өнөөдрийн хөгжил дэвшил бол ерөөс улстөрчдийн ач тус бус Аж Үйлдвэрийн дөрвөн хувьсгалын үр дүн юм. Аж Үйлдвэрийн IV хувьсгал буюу персонал компьютер ширээн дээр ирэнгүүт ардчилсан улсын төр засаг валютын нөөцийнхөө ихэнх хувиар тив дамнасан компаниудын хувьцааг худалдан авч улсын төсвөө бүрдүүлж, баялаг бүтээгчдээ татварын дарамтаас чөлөөлөх ёстой байсан юм. Ингэж чадаагүйгээс баялаг бүтээгчдээс их татвар авч, тэднийг улсаасаа дайжуулан алдагдалтай төсөв баталж, өөрсдөө авлигад автдаг зүүний үзэлтэй төр, засаг мухардалд орчхоод байгаа хэрэг. Үнэндээ барууны үзэлтэн Милей ч ард түмнээ “элгээр нь хэвтүүлэх” эдийн засгийн бодлого явуулж олон иргэдээ ажилгүй болгосон. Түүний гол алдаа нь ардчилсан улсын барууныхан “Төр компани, корпораци шиг байх ёстой” гэж итгэдэгт байгаа юм. Гэтэл компани, корпораци ашиг олж үйл ажиллагаагаа өргөтгөх, харин төр зөвхөн иргэдийнхээ төлөө гэсэн үйл ажиллагаа явуулах ёстой. Энэ бол хоорондоо тэнгэр газар, тэмээ ямаа шиг ялгаатай зүйл. Өөрөөр хэлбэл, Аж Үйлдвэрийн хувьсгалуудын амин сүнс нь оюуны өмч. Иймээс Милей эхлээд оюуны өмчтэй болохыг иргэддээ уриалж үүнийхээ дараа төр засгийн цомхотгол явуулж, бага хүчээр их баялаг бүтээдэг тогтолцоо бий болгох ёстой байсан. Ингэсэн цагт цомхотголд орсон болгон баялаг бүтээгч болж бүгд хожно. Гэхдээ ингэхийн тулд Үндсэн хуульдаа “Байгалийн баялаг бол нийтийн өмч мөн” гэсэн өөрчлөлт оруулж, бусад том ардчилсан улсаас илүү ардчилсан тогтолцоотой болох нөхцөл бий болгох ёстой. Харин монголчууд ингэж чадсан. Иймээс Монгол Улсад “Нийтийн албан тушаалтнуудын хууль бус хөрөнгийг хураах тухай хууль” батлагдсанаар бүх монголчуудын өмнө яаж валютын тогтмол, өсөн нэмэгдэх эх үүсвэрүүдтэй болох вэ гэсэн нэгдсэн нэг том асуудал босож ирнэ. Авлигаар хөрөнгөжих утгагүй болох учир үүнээс өөр зам байхгүй. Ерөөс авлигын эсрэг хуулийн гол, чухал ач холбогдол нь энэ юм. Иймээс монголчууд бидэнд үнэндээ санаа зовоод байх зүйл алга байна. Өнөөдөр эдийн засгаас авахуулаад нийгмийн ухааны олон салбар заавал баталгаа шаарддаг шинжлэх ухаан бус зүгээр л субьектив зүйл буюу төрийн худал суртал, ухуулга болсон нь тодорхой болчхоод байна. Энэ бүхэн нийгмийн ухааны салбарууд байгалийн ухаантай адил шинжлэх ухаан болох цаг ирж байна гэсэн үг юм.

Давосын чуулганд АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп цахимаар оролцож Хойд Солонгосын удирдагч Ким Чен Унтай хэлэлцээгээ сэргээх хүсэлтэй байгаагаа мэдэгдэв. Улстөрчид өмнө нь сайн харилцаатай байсан гэж хэлэв. Давост Дональд Трамп НАТО-гийн холбоотнуудаас батлан хамгаалах зардлаа ДНБ-ий таван хувь хүртэл нэмэгдүүлэхийг шаардаж, АНУ-д бүтээгдэхүүнээ үйлдвэрлэдэггүй компаниудад татвар ногдуулна гэж сүрдүүлэв. Тэрээр дэлхийн нефтийн үнийг бууруулах нь Украины дайн дуусах гол нөхцөл болно гээд Европ руу шингэрүүлсэн хий экспортоо үргэлжлүүлнэ гэдэгт итгэлтэй байна гэж мэдэгдэв. Цагаан ордонд буцаж ирсэн Дональд Трамп олон улсын хэмжээний анхны томоохон илтгэлдээ хоёр дахь бүрэн эрхийн хугацаандаа Америкийн аж үйлдвэрийг татвараар хамгаалахаа амлаж, худалдаа, батлан хамгаалах, дэлхийн дипломат харилцааны талаарх өөрийн байр суурийг зөөлрүүлэхгүй гэдгийг маш тодорхой хэлж ойлгуулав. Тэрээр “Дэлхийн бүх бизнесмэнүүдэд хандаж хэлэх миний үг маш энгийн. Америкт бүтээгдэхүүнээ хий, тэгвэл бид дэлхийн аль ч улс орны хамгийн бага татварыг танд оногдуулах болно. Харин тэгэхгүй бол та их татвар төлөхөөс өөр аргагүй болно. АНУ-д үйлдвэрлэл явуулах компаниудын аж ахуйн нэгжийн албан татвар 21 хувиас 15 хувь болгон буурах учир та ашиг хүртэнэ” гэж мэдэгдэв. Дараа нь тэрээр шүүмжлэлээ Европын Холбоонд шилжүүлж “Танай бодлого, тогтолцоо хөрөнгө оруулалтад саад учруулж байна” гээд Ирландад өөрийнх нь үл хөдлөх хөрөнгийн бүтээн байгуулалт бүтэлгүйтсэн тухай ярьж, долоо хоногийн дотор үндэсний зөвшөөрлийг авсан ч Европын Холбооны зөвшөөрлийг авахад 5-6 жил шаардагдсан учир энэ удаашрал нь хөрөнгө оруулалтыг хэрэгжүүлэх боломжгүй болгосон” гэж мэдэгдэв. Трамп Европын Холбооны хүнд суртлаас гадна худалдааны бодлогыг шүүмжилж, тус холбоог Америкийн бараа бүтээгдэхүүнд шударга бус хандаж байна гэж буруутгав. Судлаачид “Трампын хэлсэн үг түүний анхны ерөнхийлөгч байсан үеийн тарифын маргааныг давтаж байгаа нь АНУ болон Европын Холбооны хооронд худалдааны шинэ мөргөлдөөн үүсгэнэ гэсэн болгоомжлол төрүүлж байна” гэж дүгнэжээ. Трамп дэлхий нийтэд “ОХУ-ыг эдийн засгийн дефолт болгох замаар Украины дайныг зогсоох болно” гэж ил тод зарлав.

ЗХУ бий болсноор АНУ-ын жүүдүүд Оросын жүүдүүдээр дамжуулан коммунистуудаас цагаан хааны үнэт эд, зүйлсийг нь бөөнөөр нь хямд худалдан авдаг болж, энэ улстай хамтын ажиллагаа эхлүүлсэн. Тэд дараа нь ЗХУ-д АНУ-аас Фордын машины үйлдвэрийг оруулсан нь “ЗИС” хожим “ЗИЛ” болсон. Брежневийн үед Италийн “FIAT”-ыг оруулсан нь “Лада” болсон гэх мэтээр маш их ашиг олдог байсан. Хамгийн сүүлд л гэхэд Крымын гүүрийг “АНУ болон ОХУ-ын жүүдийн нууц нийгэмлэг”-ийн Оросын нэг олигарх тэрбумтан бариулж, дайн гарсан ч тэд ашгаа олж авахын тулд энэ гүүрийг Украинд байгаа барууны зэвсгээр бүтэн гурван жил устгуулахгүй дээгүүр нь орос цэргийн зэвсэг, түлш тээвэрлүүлж ашиг гаргаж чадсан. Чухамхүү тэд л өөрсдийн ашгийг бодож, цаанаас нь зохион байгуулж ОХУ-ыг задлахгүй орхиж, ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд байсан гол улсуудын бүх атомын зэвсгийг нь Кремлийн мэдэлд цуглуулан өгч, эцэст нь Европ, Азид болж буй өнөөдрийн гай гамшгийг авчирсан билээ. Тэгвэл барууны улс төрд Трамп, Милей нар гарч ирснээр Путины “Жүүдүүдийн нууц нийгэмлэгийн хичээл, зүтгэлээр Орос, Хятад, АНУ-ын удирдлага дэлхийг дахин хуваан захирах тохиролцоо хийх байх” гэсэн горьдлого нь үгүй болж, өөрөөр хэлбэл жүүдүүдийн үе дуусч байна. Энэ нь ОХУ задарч Европ, Азид амгалан цаг ирэх үүд нээгдэж байна гэсэн үг юм.

 

Бэлтгэсэн

Г.АМАРСАНАА