Хөвсгөл аймгийн Цагааннуур сумаас баруун зүгт 76 км зайд арванхоёрдугаар сарын 30-ны 22:08:40 цагт 3.7 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлт боллоо гэж ОБЕГ-аас мэдээлэв.
Газар хөдлөлттэй холбоотойгоор үүссэн хохирлын мэдээлэл байхгүй байна.
Month: December 2023
Олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр тээврийн хэрэгслийн цахим гэрчилгээ буюу RFID tag-ийг 2024 оны нэгдүгээр сарын 1-нийг хүртэл үнэ төлбөргүй наана. Үүнээс хойш төлбөр хураамж авна гэсэн ташаа мэдээлэл тархсан байна.
Цахим гэрчилгээг иргэнээс төлбөр хураамж авахгүй олгогдож байгаа тул жолооч нар авто үзлэгийн төвүүдэд хандан авах боломжтой гэж Авто тээврийн үндэсний төвөөс мэдээллээ.
2023 оны 12 дугаар сарын 29-30-ны өдрийг хүртэл нийслэл хотын гудамж замын зорчих хэсэгт үүссэн цас, мөсийг цэвэрлэх, халтиргаа, гулгаа үүсэхээс урьдчилан сэргийлэх ажлын хүрээнд нийт 242.8 тонн бодис, 89 тонн давс цацлаа.
Мөн 96 байршилд байрлуулсан элстэй савны 33 хайрцгийг элсээр, найман хайрцгийг давсаар дүүргэж, 58 техник хэрэгсэл, 96 (давхардсан тоогоор) хүн хүчээр Өвөр гүнт, Ар гүнт, Санзайн зам, Морингийн даваа, Баянзүрх товчооноос Налайх орох зам, тууш замуудын зорчих хэсэгт үүссэн цас, мөсийг цэвэрлэжээ.
Түүнчлэн Энхтайваны өргөн чөлөө болон гол ба туслах 36.5 километр замын гадаргууг түрэх, хусах ажлыг аж ахуйн нэгж, Хот тохижилтын газар, тохижилт үйлчилгээний компани болон 6 дүүргийн замын цагдаагийн хэлтсүүдтэй хамтран зохион байгууллаа гэж Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албанаас мэдээлэв.
Өмнөд Солонгосын нийслэл Сөүл хотод 1981 оны арванхоёрдугаар сарын 19-ний өдөр 18.3 см зузаан цас орсон нь тус хотын түүхэнд тэмдэглэгдэх дээд үзүүлэлт болж байжээ.
Тэгвэл Бямба гарагт орсон цасны зузаан 12.2 см хүрсэн нь 1981 оноос хойших жил бүрийн арванхоёрдугаар саруудын хамгийн өндөр үзүүлэлт болсон байна.
Сөүл хотын ихэнх хэсэг болон ойр орчмын бүс нутагт дараагийн 24 цагийн хугацаанд цасны зузаан дахин 5 см орчмоор нэмэгдэх төлөвтэй байгааг Солонгосын Цаг Уурын Байгууллага өчигдөр үдээс хойш анхааруулжээ.
Нийслэл хотын захиргаа 4,689 хүн, 1,218 техник хэрэгслийг цас цэвэрлэх ажилд дайчилсан байна.
Халтиргаа гулгаа нэмэгдсэний улмаас хот даяар замын хөдөлгөөний жижиг ослууд олноор гарч, төвийн зарим замуудын хөдөлгөөнийг хэсэгчлэн хаажээ.
Шар тэнгисийн зүгээс ирж буй их хэмжээний үүлний улмаас Сөүл хот болон зүүн Ганвон мужийн эх газрын дотоод хэсэгт он солигдох үеэр цас үргэлжлэн орох таамгийг цаг уурын мэргэжилтнүүд гаргасан байна.
Онцгой байдлын ерөнхий газраас өнөөдөр/2023.12.30/ шөнө нутгийн зүүн хэсгээр, маргааш өдөр Дорнод-Монголын тал нутгаар цас орж, цасан шуурга шуурахыг анхааруулж байна.
Ихэнх нутгаар үүлэрхэг. Шөнөдөө төвийн болон говийн аймгуудын нутгийн зарим газар, зүүн аймгуудын нутгийн өмнөд хэсгээр, өдөртөө баруун аймгуудын нутгийн хойд, төвийн аймгуудын нутгийн баруун хойд хэсэг, зүүн аймгуудын нутгийн зүүн хэсгээр цас орж, цасан шуурга шуурна.
Салхи шөнөдөө нутгийн баруун хэсгээр баруун өмнөөс, бусад нутгаар баруун хойноос секундэд 5-10 метр, өдөртөө ихэнх нутгаар баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр, Алтайн салбар уулс болон говь, талын нутгаар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ.
Түүнчлэн 31-нд баруун болон төвийн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр, 01 дүгээр сарын 01-нд Монгол-Алтай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутгаар, 03-нд баруун, төв болон зүүн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр цас орно. Салхи ихэнх хугацаанд секундэд 4-9 метр, 31-нд зарим газраар, 01 дүгээр сарын 03-нд Алтайн салбар уулс болон говь, тал, хээрийн нутгаар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүсэх төлөвтэй байна.
- Иймд цаг агаарын мэдээ, мэдээллийг цаг тухай бүр сонсон, мэргэжлийн байгууллагаас өгч буй сэрэмжлүүлэг, анхааруулгыг дагах,
- Тээврийн хэрэгслийн жолооч нар хол, ойрын замд гарахдаа тээврийн хэрэгслийн найдвартай байдлыг хангаж бензин, шатахууны нөөцтэй, дулаан хувцастай зорчих,
- Онцын шаардлагагүй тохиолдолд хол, ойрын замд гарахгүй байх,
- Иргэд, малчид болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлж, салхи шуурганд төөрөх, малтайгаа уруудах эрсдэлээс урьдчилан сэргийлж, малаа ойрын бэлчээрт хариулах,
- Бага насны хүүхэд, өндөр настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг малд явуулахгүй байхыг анхаарна уу.
Монгол Улсын Их Хурлын 2023 оны Намрын чуулганы ирэх долоо хоногийн /2024.01.04-05/ нэгдсэн хуралдааны тов, хэлэлцэх асуудлуудыг танилцуулж байна.
| Д/Д | ЧУУЛГАНЫ НЭГДСЭН ХУРАЛДААН | ЦАГ | ТАНХИМ |
| 1 | · Хүүхэд хамгааллын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2023.10.13-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/
· Органик бүтээгдэхүүний тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Улсын Их Хурлын гишүүн Ч.Ундрам нарын 6 гишүүн 2023.03.16-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/ · Мэргэжлийн нэгдсэн холбооны эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Улсын Их Хурлын гишүүн Н.Учрал 2019.02.20-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/ · Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2023.12.22-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/ · Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгчдийг цагаатгах, тэдэнд нөхөн олговор олгох тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Улсын Их Хурлын гишүүн С.Одонтуяа нарын 19 гишүүн 2023.12.08-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/ · Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2023.06.23-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/ · Сонгуулийн ерөнхий хорооны гишүүнийг томилох, чөлөөлөх тухай асуудал · Бусад · Монгол Улсын Ерөнхий сайдын мэдээлэл: Соёлын харилцаа, хамтын ажиллагааг дэмжих, соёлын бүтээлч үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх арга хэмжээний талаар |
10.0 |
Хөдөө орон нутгаас хотод ирж суралцаж буй оюутан залуусын нэн тэргүүнд тулгардаг асуудал бол ая тухтай амьдрах орчин. Аль ч их, дээд сургууль нэг, хоёрдугаар курсийн оюутнуудаа дотуур байрандаа түрүүлж бүртгэдэг. Ахлах курсийн оюутнуудад дотуур байрны өрөө хүрэлцэхгүй учраас ихэвчлэн нийтийн байр түрээслэх нь элбэг.
Халаас нимгэн оюутнуудын хувьд нийтийн байрнаас өөр сонголт байдаггүйг оюутан хүнийхээ хувьд би сайн мэднэ. Намайг анх оюутан болж ирэх үед нөхцөл байдал арай өөр байлаа. Тэр үед ядаж л оюутны 70 мянга өгдөг байсан юм. Дээрээс нь автобусны карт сарын 44 удаа үнэгүй явах эрхтэй байсан учраас бидний үеийн оюутнууд “баян” байлаа. Гэхдээ энэхүү бяцхан “тансаглал” маань араасаа багагүй шүүмжлэл дагуулна. Оюутнуудад 70 мянган төгрөг өгөх хэрэггүй, бүгд архинд өгөөд дуусдаг л гэнэ. Автобусанд үнэгүй зорчих картаараа дэмий тэнэдэг гэж дургүйцэнэ. Энэ мэт оюутны халамж дагасан шүүмж тасардаггүй байлаа. Гэвч бодит байдал хүмүүсийн ярьдагаас мэдээж өөр.
Миний л мэдэхийн 70 мянгаараа амьдардаг зөндөө л оюутнууд байдаг. Миний найз нөхөд дунд ч байсан. Гэвч оюутнуудын сурлагын түвшнээс хамаарч ялгаатай олгодог байсан энэ тэтгэлгийг дээрх шүүмжлэлтэй холбоотойгоор 2016 онд зогсоосон. Ингэснээр 2016 онд улсын төсвөөс 11.7 тэрбум төгрөг, жилдээ 33.7 тэрбум төгрөгийн зардлыг хэмнэнэ гэж тооцоолсон хэрэг. Оюутны тэтгэлгээрээ амьдралаа залгуулдаг олон зуун оюутанд төрийн энэ шийдвэр хүнд туссан нь мэдээж. Гэвч энэхүү 33.7 тэрбум төгрөгийн тал зардлаар нь ч болов оюутны дотуур байрны хүрэлцээг нэмэгдүүлсэн зүйл алга. Ахлах ангийн оюутнууд дотуур байрандаа багтаагүй учраас нийтийн байр дамжин, хэсүүчилж байгаа нь бодит үнэн. Нийтийн байрныхаа төлбөрийг төлж чадахгүй бол дүн өвлийн хүйтнээр ч гудамжинд гарах магадлалтай. Хөдөө орон нутгийн дийлэнх оюутны амьдрал ийм л байгаа.
Тиймээс бид оюутнуудын амьдралын нөхцөл байдлыг сурвалжлахаар 32-ын тойргийн баруун талд байрлах нийтийн байрыг зорив. Энэ байр хоёр давхар бөгөөд 24 айл амьдардаг аж. Хашаагаар оронгуут эр, эм гээд биччихсэн модон бие засах газар харагдана. Байрны оршин суугчдынх ихэнх нь оюутан залуус. Өрөөний цонхнууд жижигхэн байх бөгөөд цонхонд тогтсон зузаан цан нь өрөө рүү нарны гэрэл нэвтрүүлдэг шинжгүй. Цонх бүрээс ууттай зүйл өлгөжээ. Дотор нь юу байгааг таахад бэрх ч зарим нь цус болсон байхыг бодоход оршин суугчдын “хөргөгч” бололтой. Байрны хаалгаар ороход юуных гэдгийг тодорхойлохын аргагүй эхүүн үнэр хамар цоргив. Энд нэг өрөөнд гурваас дээш хүн авдаггүй гэнэ. Учир нь МХЕГ-аас тогтоосон стандарт, шаардлагад нийтийн байрны нэг өрөө 12 м/кв байх ёстой аж. Тус түрээсийн байрны бүх өрөө хоёр хүн л амьдрах хэмжээтэй бөгөөд газраар хоёр хүн унтчихаар дэвсгэр засчихсан, жижиг зурагт, халуун тогоо, гар нүүр угаах хувин зэрэг ахуйн хэрэглээний зүйлүүд байв.
Бид тус байрны оршин суугч оюутан Г.Болорынд зочилж, тус байрны талаар тодруулав. Тэрбээр “Би энд найман сарын дундуур нүүж ирсэн. Эхэндээ надад их эвгүй санагдаж байсан. Орчин нөхцөл гадна талаасаа их муухай харагддаг. Хашааныхаа хаалгаар бараг нуугдах шахам ордог байсан юм. Одоо бол дасчихсан. Ганц би ийм нөхцөлд амьдарч байгаа биш юм билээ. Хэдэн зуун оюутнууд ингэж амьдардаг. Манай найзуудын зарим нь айлд байдаг юм. Хүний хараанд байх их хэцүү гэж ярихыг сонсоод, айлд нүд үзүүрлэгдэж байснаас энэ нь дээр гэдгийг ойлгосон. Сургуулийн төлбөр, бусад хэрэглээний мөнгө гээд бүгдийг нь аав, ээж явуулдаг. Тийм ч учраас элдэв зүйлд санааг нь зовоохгүйн тулд байгаа орчиндоо цэвэр цэмцгэр байхыг боддог” хэмээн ярилаа.
Бидний очсон дараагийн газар бол олон зуун оюутны жишгээр хажуу өрөө түрээслэн амьдардаг танилынх маань байлаа. Тэрбээр арслантай гүүрний зүүн талд байрлах есөн давхар хуучны байранд хажуу өрөө түрээслэдэг юм. Н.Буянхишиг найз маань сүүлийн гурван сар энд амьдарч байгаа. Бид зорьсон газраа ирэхэд тэрбээр байрныхаа орцонд хүлээж байв. Тэднийд ороход дөч эргэм насны эмэгтэй үүднийхээ хажууд зогсчихсон биднээс хараагаа салгахгүй ямар хүмүүс яваад байгаа юм бол гэсэн шинжтэй их л ажиглангуй харж байв. Чимээгүйхэн мэнд асууж, умгар өрөөндөө ороод хаалгаа хаалаа. Өрөөг ажвал нэг цэлгэр том цонх, хөнжил гудас залгуулаад хувцас, хоолны аяга, таваг, тогоо зэргийг шалан дээр байрлуулжээ. Амьхандаа л цэвэрхэн байгаа нь энэ аж.
Н.Буянхишиг байрны эзэн нь дургүйцнэ гэж айгаад жижигхэн өрөөндөө хоол хийдэг гэнэ. Тиймээс ч хувцсанд хоолны үнэр нь шингэчихдэг аж. Анх ирэхдээ гал тогоог нь хэрэглэхэд байрны эзэн ихэд дүргүйцэж, түүнийг загнасан гэнэ. Хамаагүй орж гарч болохгүй, ус бага хэрэглэх, дуу чимээ бага гаргах гээд маш олон дүрэм энэ байранд үйлчилдэг аж. Сарын төлбөр 250 мянга. “Өнгөрсөн долоо хоногт арван жилийн найз маань хонохоор ирсэн хэдийг 23:00 цагийн үед байрны эзэн хаалга нүдсээр орж ирээд хөөчихсөн. Найздаа санаа зовсон хэдий ч хүйтэнд хувцсаа аваад хөөгдөхөөсөө айсандаа юу ч хэлж чадаагүй” гэж Г.Буянхишиг ярилаа. Хэсэг ярилцаад намайг явах гэхэд болдог бол гэртээ хонуулах юмсан ганцаараа байсаар байгаад их уйддаг болжээ хэмээн дуу муутайхан намайг үдэж өгөв. Найз минь түрээсээ төлөөд хар өрөөнд өөрийн хүсэлтээр цоожлогдож байгаа юм шиг санагдлаа.
Нэг хэсэг нь айлд байхаасаа эмээж, нөгөө хэсэг нь түрээсээ төлөөд, чимээгүйхэн цоожлогдож буй эмзэглэмээр энэ дүр зураг бол оюутнуудын амьдралын бодит байдал. Гэхдээ орон сууц түрээслэн амьдардаг оюутан ч цөөнгүй. Тэдний нөхцөл байдал ямар байдгийг сонирхон орон сууцанд амьдардаг арван жилийнхээ найз Н.Буянбатруу залгалаа. Түүнд зорилгоо хэлээд гэртээ байгаа үгүйг нь асууж, гэрт нь зочлохоор тохирлоо. Найз маань сансарт дүү, найз охиныхоо хамт хоёр өрөө байр түрээсэлдэг. Бөхийн өргөөнөөс Сансар хүртэл 30 орчим миниут алхсаар байрныхан үүдэнд ирэв. Нийтийн байрнаас гараад орон сууцанд ирсэн болоод ч тэр үү, бусад очсон байрнуудыг бодвол хавьгүй цэвэрхэн, тохилог байв.
Өрөөндөө зурагт, ор, жижиг хувцасны шүүгээ, хөргөгч гээд хэрдээ тохижуулжээ. Цомхон энэ байрны зарим өрөөнд айл байдаг гэнэ. Айл гэдэг нь ажил хийдэг ганц бие хүмүүс, эсвэл нэг хүүхэдтэй залуу гэр бүлийг хэлж байгаа юм. Хажуу өрөөнд байрлах оюутнаас харьцангуй чөлөөтэй байдаг аж. Гэхдээ үе үе эзэн нь ирж шалгадаг гэнэ. Энэ байрны нэг сарын төлбөр 450 мянга. Төлбөрөө хоёр сараар өгдөг байна. Бусад зардал нь нийлээд 150 мянгад багтдаг. Ингэхээр сард 600 орчим мянган төгрөг болдог аж. Тог, ус, дулааны мөнгө өндөр гардаг болохоор хамаагүй хэрэглэж болохгүй. Ер нь их ч бага ч хэрэглэсэн яг л адилхан гардаг. Байрны эзэн хааяа согтуу орж ирээд гэрт нь тамхи татан архи авахуулах гэж тэднийг шалгаадаг аж. Түүнээс гадна гэртээ ганцаараа байх үед хаалга цоожлоод түгшүүртэй байдаг хэмээн тэд ярьцгаалаа. Гэхдээ л нийтийн байр, хажуу өрөөнд өөрийн хүссэнээрээ байж чадахгүй байгаа оюутнуудыг бодвол харьцангуй тав тухтай байсан юм.
Очсон газраасаа л нэг бүтэхгүй, болохгүй байгаа зүйлийг ажигласаар хамгийн сүүлд үнийн хувьд хамгийн хямд гэгддэг “Бөмбөгөр” захын дэргэд байрлах нийтийн байрыг зорилоо. Автобусныхаа буудлаас дээшээ өгсөж алхав. Нарийн гудамж, өвөл нь яаж гардаг юм болдоо гэж бодмоор хазайж унасан шатаар өгсөж явсаар гурван давхар улаан тоосгон барилгын дэргэд ирэв. Хашаагаар дүүрэн элдвийн хог хөглөрч, огиудас хүрмээр жорлонгийн үнэр хамар цоргин угтлаа.
Өрөөнөөсөө гарч буй 20 орчим насны залуутай уулзаж, ирсэн зорилгоо тайлбарлаад орох зөвшөөрөл авав. Тэрбээр “Байрны эзэнд битгий хэлээрэй сурвалжилга бичнэ гэвэл та хэдийг оруулахгүй байх” хэмээн сануулав. Энэ байрны оршин суугч оюутнууд сургууль болон нэрээ нууцлахыг биднээс хүссэн юм.
Өрөөнд ороход шалан дээрээ ягаан өнгийн хулдаас дэвсжээ. Байрнаас үнэртэх эвгүй үнэр, өрөөнүүдийнх нь өнгө үзэмж зэрэг нь өмнөх байрнаас хамаагүй “муу”. Зүйрлэж хэлбэл автомашины гараашнаас ялгарах юм байхгүй гэхэд болох аж. Гаднаа жорлонтой, өрөө бүр дотроо зуухтай, үнэхээр тухгүй. Нэг сарын түрээсийн төлбөр нь 100 мянган төгрөг гэнэ. Тухайн орчинд хулгайч элбэг тул эд хогшлоо сайтар хянах нь түрээслэгчийн үүрэг. Алдсан тохиолдолд байрны эзэн хариуцлага хүлээдэггүй байна.
Энэ байранд хамгийн хямд буюу нэг сардаа 60 мянган төгрөгийн түрээс төлдөг гэх залуутай уулзлаа. Байрны галч хийдэг учраас ийн хөнгөлөлт эдэлж, 60 мянган төгрөгийн түрээс төлдөг аж. Тэрбээр “Сүүлийн хоёр жил энэ байранд амьдарч байгаа. Байрныхаа эзэнтэй ярилцаж тохиролцсоны үндсэнд өглөө, оройд гал түлж, байрны халаалтад анхаарах болсон. Сарын түрээс нь 100 мянга байсан боловч ганцаараа байдаг учраас сар болгон 100 мянга өгөх хэцүү.
Аав ээжийнхээ олсон хэдэн төгрөгийг сарын түрээс, идэж уухдаа ганцаараа хэрэглээд дуусгах эвгүй санагдсан. Тийм ч учраас ядаж л унаа, хоолныхоо мөнгийг гаргаж авахын тулд байрны эзэнтэй ярилцаад ийм тохиролцоонд хүрсэн. Нэгдүгээр дамжаанд байхад оюутны 70 мянгаа аваад ойр зуурынхаа хэрэгцээг хангачихдаг байсан. Түүнчлэн хичээлийнхээ хажуугаар ажил хийх гэж олон ч зар харж байсан. Ажилд авна жич: Оюутан биш хэмээх зар өчнөөн байдаг. Арай гэж олддог нь шөнийн цагаар зөөгч, бармен гэх ажиллууд л байдаг. Өдөржин хоолтой, хоолгүй хичээлдээ суучихаад гараад алхах үнэхээр хэцүү, ядахдаа автобусны зорчих эрхийг хасахгүй байж болоогүй юм байх даа” хэмээн ярилаа.
Аав, ээжийнхээ гарыг харан дөрвөн жилийг өнгөрүүлнэ гэдэг тийм ч амар биш. Нэг айлаас гэхэд хоёр гурвуулаа их, дээд сургуульд суралцаг оюутнууд бий. Сургуулийн төлбөр жил ирэх тусам нэмэгдээд л байдаг. Харин бидэнд зориулж шинээр нээсэн номын сан, дотуур байр гээд суралцах орчинд орсон нэг ч өөрчлөлт алга. Миний таних оюутнууд бараг бүгдээрээ цагийн ажил хийдэг. Хичээлийнхээ эхний цагт ирж чадахгүй таслах тохиолдол ч олон байдаг. Үүнээсээ болоод хичээлдээ хоцрогдох, бүр сургуулиасаа гарах гээд олон асуудлууд ар араасаа гарч ирдгийг нуух юун. Олон ч оюутан залуус дөрвөн жилийнхээ сургалтын төлбөр дээрээ ажил хийж мөнгө нэмэрлээд, өөр зүйл хийж эхэлбэл хамаагүй дээр юм байна гэж ярилцахыг сонсож байсан. Энэ нь магадгүй суралцах хүсэл мөрөөдөл нь мөнгөөр хязгаарлагдсаных байх.
Шөнийн 21:00 цагаас өглөөний 05:00 цаг хүртэл зөөгч хийчихээд, эхний цагийнхаа хичээлд арай хийнэ нүүрээ дутуухан угаачихаад, автобусанд ядарсандаа хэсэг амрах гээд сууж буй залууг “Хөгшин хүнд суудал тавьж өгөхгүй ямар хүмүүжилгүй юм бэ. Залуу хүн байж нүүрээ ч олигтойхон угаачихаж чадахгүй” хэмээн бодож байсан байж магадгүй. Тэд зүгээр л ирээдүйнхээ төлөө хичээж буй энгийн л нэг залуус. Оюутны 70 мянга өгөхөө зогсоосон шигээ хурдхан хэдэн оюутныхаа дотуур байрны хүрэлцээг нэмэгдүүлэхгүй бол бид чинь хажуу өрөө, нийтийн байранд гундуухан амьдарсаар л байна шүү.
Д.БАТТОГТОХ
2024 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс хэрэгжиж эхлэх хуулиудыг танилцуулъя. Жишээ нь, шинэ он гарснаар хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ 660 мянган төгрөг болох юм.
Мөн иргэн бүрд хамааралтай зохицуулалт бол Нийгмийн даатгалын багц хууль. Тус хуулийн дагуу 60 сарын дунджаар тэтгэвэр тогтоох бөгөөд нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хоёр хувийг дансанд байршуулна. Үүнээс гадна олон нийтийн дунд маргаан дагуулаад байсан малчид, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчдийн нийгмийн даатгалын шимтгэлийн 50 хувийг төр хариуцна.
ХУВИАРАА ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭГЧ ХХОАТ 1 ХУВЬ ТӨЛНӨ
Татварын тухай хуулиар хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид хувь хүний орлогын албан татварын нэг хувийг төлөх боломжтой. Өнгөрсөн сард Татварын ерөнхий газрын дарга Б.Заяабал, ирэх оноос хэрэгжиж эхлэх ХХОАТ-ын хуульд орсон нэмэлт өөрчлөлтөөр хувь хүний орлогын албан татварын 10 хувь нэг хувь болж байна. Энэ зохицуулалт 2024 оноос хэрэгжинэ.
Өмнө нь байгууллага олсон орлогоосоо зардлаа хасаад үлдсэн дүнгийн 10 хувийг татварт төлдөг байсан бол шинэ хуулиар заавал зарлагын баримт цуглуулахгүй нийт орлогынхоо нэг хувийг татварт төлөх боломжтой гэж байь.
СОНГУУЛИЙН СУРТАЛЧИЛГАА 14 ХОНОГ БАЙНА
Энэ онд батлагдсан ирэх жилээс хэрэгжиж эхлэх хуулиудад улс төрийн нам болоод сонгуультай холбоотой заалтууд багтсан. Тухайлбал, намын бодлого тодорхойлох түвшинд нэг хүйсийн төлөөлөл 40 хувь байна. Мөн санхүүгийн ил тод байдлыг тайлагнахыг Улс төрийн намын тухай хуульд тусгасан. Харин УИХ-ын Сонгуулийн тухай хуульд сонгуулийн сурталчилгаа 14 хоног байна гэж заасан.
Өнгөрсөн долоо хоногийн УИХ-ын чуулганы хурлаар сонгуулийн тойргийг томсгох асуудлыг хэлэлцсэн. Энэ үеэр УИХ-ын гишүүн Ж.Батсуурь, Энгийн логикоор тойргийг дураараа зарж байна. Тойрог томсоно гэдэг нь ЖДҮ, Хөгжлийн банкны бүх хулгай луйварт орчихсон олигархуудын том зодоон болох нь гэж харагдаж байна. Яагаад гэхээр нэг намаас 10 хүн дэвшье гэхэд 10 мандатад 10 намаас 100 хүн 14 хоногт багтааж намынхаа бодлого шийдвэр, өөрийнхөө мөрийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх боломжгүй. Үүнээс юу гарах вэ гэхээр хор хохирол нь эрэгтэйчүүд бид нар тойроод тойроод бардаггүй юмыг энэ 4-5 аймгийг дамжаад бүсгүйчүүд явж дийлэх үү? Тэрийг дагасан санхүү гаргаж чадах уу? Нөгөө эрдэмтэн, докторууд маань тэгэж явж чадах уу? Би мэргэн хүн шиг хэлье. Үндсэн хуулийг хэлэлцэж байхад парламентад суудалгүй бүх нам орж ирнэ гээд шилний цаанаас чихэр долоолгосон. Одоо ийм том тойрогт парламентад суудалгүй намаас нэг ч хүн, бие даагчдаас хэн ч цухуйхгүй. Залуучууд, эмэгтэйчүүд яаж ч үзээд тамираа тасалсан ийм л сонгууль болно. Хувь хүний бие ч дийлэхгүй шүү дээ. 14 хоногт Монголын ийм том, улс орнуудыг нийлүүлсэн юм шиг нутаг дэвсгэрт 100 хүн тойрч тэр ард түмнийг залхаана гэж байх уу? гэсэн юм.
Баярын ширээний дундаж зардлыг гурван жилийн өмнөхтэй харьцуулахад 50 хувиар өсчээ.
Итгэлтэй хүн гэж бий. Хэзээ ч хаана ч нэг л зангаараа. Ямар ч асуудал гарсан даагаад гардаг хүн гэж бий. Хамгийн чухал нь юу болсон, өрнөснийг бодитой хэлдэг хүн л хамгийн итгэлтэй, хамгийн түшигтэй хүн байдаг. Үүн шиг энэ олон мэдээллийн урсгал дунд өдөр тутмын сонин гэдэг хамгийн үнэмшилтэй, хамгийн итгэлтэй эх сурвалж болж чаддаг. Шинэ он шувтарч байна. Ирэх жил улс төрийн хүрээнд цоо шинэ үйл явдал болно. Гучин жил өрнөсөн УИХ-ын 76 гэх нэршил ирэх жилийн намар 126 гэх ухагдахуунаар өөрчлөгдөх гэж байна. Гишүүдийн тоог нэмэх нь парламент засаглалтай улс орны хувьд хамгийн зөв шийдвэр гэдгийг улс төрийн хүрээнийхэн болоод судлаачид, эрдэмтэд батлан ярьж байна. Сонгуулиа ч том тойргоор явуулж байгаа нь Монгол Улсын хөгжил яг одоо л гараанаасаа бодит утгаараа хөдлөх гэж байна. Нэг үгээр парламент гэдэг жинхэнэ утгаараа улс орныхоо эрх ашгийн төлөө бодлого, хуулиа гарган ажиллах боломж бүрдэх гэж байна. Тиймээс энэхүү хөгжлийн өөрчлөлтийг бүх нийтээрээ хүлээн зөвшөөрч, яг одооноос л ирээдүйнхээ төл зөв улс төр хийх, оролцох үүрэг иргэн бидэнд ирлээ. Өнгөрсөн хугацаанд жижиг тойрог ярьсан улстөрчдийн уран сайхан яруу үгсэд бид хууртаж, ирээдүйгээ баллах шахлаа. Алдаагаа олж харсан бол даруй засах арга хэмжээг авч, төр засгийн үйл хэргийг идэвхтэй үргэлжлүүлснээр улс орны хөгжил цаг алдалгүй урагшилна гэж итгэнэ. Сонгууль гэдэг нэг талд боломж олгоно, нөгөө талд боомилолт бий болгоно. Гэлээ гэхдээ Ардчилсан, эрх зүйт Монгол Улсын хувьд Үндсэн хуулиар олгогдсон эрхээ дөрвөн жил тутам эдлэх л учиртай. Энэхүү эрхээ зөв танин мэдэж, сонголтоо хийхийн тулд тулд танд цаасан хэвлэл буюу сонин хүчтэй нөлөөлнө. Хамгийн баттай эх сурвалж. Хамгийн итгэл үнэмшилтэй хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл бол сонин. Сошиалаар түгсэн мэдээлэл бүхэн эргээд уулзах эзэнгүй. Буух хаяггүй. Харин сонин хэвлэл бол буух эзэнтэй, буцах хаягтай автор. Үүнийг сонгогчид болон сонгогдох улстөрчид бүгд эрхэмлэн, сурталчилгааныхаа үнэ цэнийг тодорхойлох гэж байна. Өнгөрч буй 2023 оноо улс төрийн хүрээнд зөв дүгнэж, ирэх 2024 ондоо сонголт нь мэргэн байх болтугай.
Э.МӨНХТҮВШИН