Category: нүүр-хуудасны-онцлох

Categories
мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Хуульч Б.Агар-Эрдэнэ: Хуулинд асуудал байхаас гадна, түүнийг хэрэгжүүлж буй албан тушаалтнуудад ч алдаа байна DNN.mn

 

Хуульч, өмгөөлөгч Б.Агар-Эрдэнэтэй ярилцлаа.

-“Жам ёсны эрх” гэдэг энгийн, товч тодорхойлолтоос асуултаа эхлэх гэсэн юм?

-“Аливаа хууль нь нэгэн төрлийн эрхэд үндэслэж байдаг” гэж Аристотелийн тэмдэглэлд байдаг. Жам ёсны эрх нь хүмүүсийн бий болгосон (позитив) эрхээс давуу гэсэн үзэл бий. Хүний эрхийг ангилан хуваах түгээмэл ойлголтуудад хүний жам ёсны эрх, зүй ёсны эрх гэж хувааж байна. Хүний жам ёсны эрх гэдэг нь төрөөс тогтоож болохгүй эрхүүд буюу байгалиас заяасан хүний амьд явах, амьдрах, эрүүл аюулгүй орчинд аж төрөх, халдашгүй чөлөөтэй байх, гэр бүл, үр хүүхэдтэй байх зэрэг эрх хамаарна. Хүний зүй ёсны эрх гэдэг нь нийгмийн хэрэгцээнээс үүдэлтэй бөгөөд зайлшгүй хуульчлан зохицуулах шаардлагатай эрх юм. Өөрөөр хэлбэл түүний хүрээ, хязгаарыг төрөөс тогтоож, баталсан байдаг. Ийм эрхэд сурч боловсрох эрх, сонгох сонгогдох эрх, төрийн байгууллага, албан тушаалтанд өргөдөл, гомдол гаргах, эвлэлдэн нэгдэх, бүтээл туурвих, эд мөнгөний тусламж авах зэрэг эрх хамаарна. Монгол Улсын Үндсэн хуулинд ч мөн эдгээр эрхүүдийг нэгтгэн баталгаажуулсан. Мөн Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 19.2т “… Онц болон дайны байдал зарласан тохиолдолд Үндсэн хууль, бусад хуульд заасан хүний эрх, эрх чөлөөг гагцхүү хуулиар хязгаарлаж болно. Тийнхүү хязгаарласан хууль нь хүний амьд явах эрх, итгэл үнэмшилтэй байх, шашин шүтэх, эс шүтэх эрх чөлөө, түүнчлэн хэнд боловч эрүү шүүлт тулгах, хүнлэг бус, хэрцгий хандахыг хориглосон хуулийн заалтыг үл хөндөнө…” гэж тодорхойлсноор жам ёсны эрхийг ямар хүчтэй болохыг харуулсан.

-Дэлхийн улс орнууд эрх зүйн эх сурвалжаас нь шалтгаалж бүлд хуваадаг. Жам ёсны эрхийг эрх зүйн бүлүүдэд хэрхэн тодорхойлдог вэ. Энэ талаар тодорхойлж өгөөч?

-Эрх зүйн бүл гэдэг нь Улс үндэстний эрх зүйн тогтолцоог бүрдүүлэгч эрх зүйн эх сурвалжийн ялгаатай байдлаас бий болдог. Эрх зүйн бүл бүр өөрийн гэсэн онцлог шинжтэй. Эрх зүйн бүлийг эрх зүйн эх сурвалж хоорондын харилцаа, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа, эрх зүйн тогтолцоо, түүний хэмжүүрийг удирдлага болгон ялган тайлбарладаг. Үзэл суртлын болон хууль, эрх зүйн гэсэн хоёр шалгуурыг үндэслэн, эрх зүйн бүлийг дараах байдлаар ангилж болдог. Үүнд, Роман-Германы эрх зүйн бүл, Англо-саксоны эрх зүйн бүл, Шашны эрх зүйн бүл /Ислам гэх мэт/, Социалист эрх зүйн бүл, Уламжлалт. Бусад гэж ангилна.

-Эрх зүйн бүл хоорондын ялгаа болон Монгол Улс аль эрх зүйн ямар бүлд хамаардаг юм бол?

-Эрх зүйн бүл болгон эрх зүйн эх сурвалж, шүүн таслах ажиллагааны журам, эрх зүйг танин мэдэх хандлагаас шалтгаалан өөр өөрсдийн гэсэн онцлогтой байдаг. Монгол Улс РомГерманы эрх зүйн бүлд хамаардаг. РомГерманы эрх зүйн бүл нь бичмэл хуулийг эх сурвалжаа болгодог. АнглоСаксоны эрх зүйн бүл нь шүүхийн прецедент байдлаар шүүн таслах ажиллагааг явуулдаг онцлогтой. Энгийнээр тайлбарлавал, Монгол Улсын нэг хууль дээр жишээ авч үзье. Монгол Улсад авлига, хээл хахуулийн гэмт хэрэг үйлдвэл Эрүүгийн хуулиар ял шийтгэл оногдуулдаг. Тухайлбал, нийтийн албан тушаалтан хахууль авах гэмт хэрэг үйлдвэл Эрүүгийн хуулийн 22.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Нийтийн албан тушаалтан хахууль өгөгчийн ашиг сонирхлын үүднээс албаны чиг үүргээ хэрэгжүүлсний хариуд, эсхүл хэрэгжүүлэхийн тулд, эсхүл хэрэгжүүлээгүйн хариуд, эсхүл хэрэгжүүлэхгүй байхын тулд, эсхүл гүйцэтгэх ёсгүй үйлдлийг хийсэн, эсхүл хийхийн тулд шууд, эсхүл бусдаар дамжуулан хахууль өгөхийг шаардсан, авсан бол нийтийн албанд ажиллах эрхийг 28 жил хүртэл хугацаагаар хасаж, 2-8 жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ. Тэгвэл нэгэнт хуулинд дээд тал нь найман жил гэж заасан бол 10 жилийн ял оноож болохгүй гэсэн утгатай. Гэвч олон нийтийн дунд хөнгөн ял оногдуулчихлаа гээд Шүүхийн байгууллагыг буруутгаад байдаг. Гэвч шүүгч бол хууль тогтоогчоос баталсан хуулийн дагуу л ял шийтгэл оногдуулах ёстой, түүнийгээ ч дагаж байгаа. Аливаа нэг албан тушаалтан хахууль авахдаа маш ноцтой үйлдэл гаргасан байсан ч найман жил хорих ял, маш энгийн үйлдэл гаргасан, тэр нь энэ төрлийн гэмт хэргийн шинжтэй болох нь тогтоогдсон бол хоёр жилийн хорих ял оногдуулах л хуультай гэсэн үг. Харин шүүхийн прецедент буюу шүүхийн жишиг нь тодорхой хэргийн талаар шүүхээс гаргасан шийдвэр нь нийт шүүх буюу доод шатны шүүхээс төсөөтэй хэргийг шийдвэрлэхэд заавал дагаж мөрдөх үндэслэлээ болохыг ойлгодог. Энэ дунд шүүхээс гарах шийдвэр шударга ёсонд нийцсэн эсэхийг харж, түүнийг дагаж мөрдөх шинжтэй болдог. Иргэн хуулийг эрх мэдэл гэж харах уу, шүүгчийг эрх мэдэл гэж харах уу гэдгээс шалтгаалж энэ төрлийн бүлийн онцлог ч тодорхойлогддог.

-Манай хуулийг муу хууль биш гэж хуульчид хэлдэг. Ардчилсан хүний эрхийг хангасан шийдвэр гаргахын тулд бидэнд юу дутагдаад байна вэ?

-Аливаа нийгэм нь тухайн нийгэмд амьдарч байгаа хүмүүс, хөгжил, нөхцөл байдлаас шалтгаалж үргэлж өөрчлөгдөж, шинэчлэгдэж, сайжирч байдаг. Манай улсын эрх зүйн тогтолцоо ч мөн адил нийгмийн амьдралаа дагаж өөрчлөгдөж байгаа. Эрх зүйн хөгжлийнхөө тодорхой үе шат дээр явж байгаа гэсэн үг. Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хууль тогтоомжинд хийдэл, алдаа, зөрчилдөөн багагүй байдаг ч дийлэнх байдлаараа эрх зүйт төрийн шинжийг агуулсан. Хүний эрх, эрх чөлөөг дээдэлсэн, түүнд шаардлагатай салбар хуулиуд нь ч Олон улсын гэрээнд тохирч байдаг. Энэ утгаараа Монгол Улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хууль тогтоомжууд тийм ч муу биш. Олон эрдэмтэн, хуульч, судлаачид, багш нарын ачаар нарийн төвөгтэй эрх зүйн хэм хэмжээ бий болдог. Гэвч өнөөдрийн Монгол Улсад хуульгүй мэт авирлах, хэт анархист үзэл олшрох, хуулийг үнэгүйдүүлэх ч тохиолдол гарах боллоо. Гэвч энэ нь хууль муу гэсэн үг биш бөгөөд хуулийг хамгаалж байдаг байгууллагуудын ёс зүй, хандлага, хууль зөрчиж буй этгээдүүдийн хууль бус, хэнэггүй үйлдлээс болж, хууль болохгүй мэт харагддаг. Гэвч хуулинд асуудал байхаас гадна, түүнийг хэрэгжүүлж буй хүмүүс, албан тушаалтнуудад ч алдаа байгаа юм.

-Шүүхийн жишгийг бид одоо хэрэглэх, хэрэгжүүлэх боломжтой юу?

-Монгол Улс Үндсэн хуулиараа тодорхой төрийн үйл ажиллагааны эрх зүйн үндсийг бий болгож, түүнд шаардлагатай нөөц, тогтолцоог бий болгосон. 1992 оноос өнөөдрийг хүртэл бий болсон эрх зүйн тогтолцоог нэг өдөрт, нэг парламентын хугацаанд өөрчлөх боломж нь маш бага байдаг. Харин нутагшуулах, давхар хэрэглэх, эрх зүйн орчинг нэмэгдүүлэх замаар өөрчлөлтийг бий болгож болох юм.

 

Categories
мэдээ нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл улс-төр

МАН-ын генсекийн төлөөх “алалцаан” эхэллээ DNN.mn

Эрх баригч намын доторх үл ойлголцол нийгэмд ил цагаан боллоо. Сонгуулийн жил ойртсоныг ч хэлэх үү, эрх мэдлийн төлөөх тэмцэл улам хурцдах нь ойлгомжтой. Сая гэхэд ногоон автобусны асуудлаар хэд хэдэн хүнийг “золигт” гаргачихлаа. Улс төрийн оролцоотой хэрэг болохоор цаашид олон хүн чирэгдэх нь тодорхой байна. Ерөнхий сайдын зүгээс авлигад идэгдсэн хотыг цэвэрлэж, булан тохойг нь юу ч үгүй шүүрдэж цэвэрлэнэ гэдгээ дориухан мэдэгдэнэ лээ. Тиймдээ ч Д.Сумъяабазар, Ж.Сүхбаатар нарыг огцруулсан нь нийгэмд гэрэл асаасан үйл явдал болов. Хэдийгээр тэд ногоон автобусны хэрэгт өөрсдийгөө хамааралгүй гэж байгаа ч ёс зүйн хариуцлага хүлээсэн нь улс төрд сайн жишиг тогтоолоо.

МАНдоторх энэ бужигнаан одоо генсекийн суудал руу чиглэлээ. Д.Амарбаясгалангийн байр суурь нэгэнт ганхаад эхэлсэн байна. Улс төрийн хүрээнийхний ярьж буйгаар намын лидерүүд нь түүнийг генсекээс буулгахаар нэлээд шахаж байгаа гэх. МАН-ын генсек гэдэг бол намын гал тогоог барихаас гадна нөлөө бүхий том эрх мэдлийг атгадаг албан тушаал. Хүссэн бүхэн нь очоод заларчихдаг суудал ч биш. Тийм болохоор генсекийн төлөөх марафон үнэхээр “алаан” болдог. Д.Амарбаясгалангийн хувьд ногоон автобусны хэрэгт өөрийгөө “гэрэл цохиулчихсан”. Бас нүүрсний хулгайтай холбоотой хэмээн бичигдэж байна. Иймэрхүү хэргээр нь түүнийг барьцаалан гарцгүй болгож байгаад генсекийн суудлаас нь мултлах нөхцөл нэгэнт бүрджээ. Шахаанд орсон Д.Амарбаясгалан генсекээ өгөхөөс ч өөр замгүй. Зарим эх сурвалжуудын хэлж байгаагаар нам дотроо хэдийнэ тохироогоо хийчихсэн бололтой.

Х.Нямбаатар хотын дарга болсноор УИХ-ын гишүүн, ХЗДХ-ийн сайдын албан тушаалаасаа чөлөөлөгдөнө. Уг нь тэрбээр УИХ-аас байгуулагдсан нүүрсний сонсгол явуулах ажлын хэсгийг ахалж байсан. Харин Х.Нямбаатарын статус өөрчлөгдчихөөр нүүрсний сонсгол явах уу, үгүй юу гэдэг асуултын тэмдэг болж байна. Эндээс харахад, МАНнүүрсний хулгайг намжааж байгаад сонгуульдаа орох хувилбар уншигдахаар. Гэхдээ Д.Амарбаясгаланг генсекээс холдуулж байгаад нүүрсний хулгайг нь ярихгүй гэж тохиролцсоныг ч үгүйсгэхгүй. Яагаад гэвэл нүүрсний сонсголоор Д.Амарбаясгаланг барьцаалж, урдах хойдохыг нь ухаж л таарна. Мань эр генсекээ өгч л байгаа бол нүүрсний сонсгол явахгүй гэж судлаачид харж байна билээ.

Тэгвэл МАН-ын дараагийн генсек хэн байх вэ. Энэ бол Ардын намын зодооныг улам ширүүсгэх сэдэв. Д.Амарбаясгалангаас өмнө Я.Содбаатарын нэр нэлээд хүчтэй яригдаж байсан удаатай. Бараг л генсекээр томилоод буцаасан гэдэг. Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга намын генсекийг давхар эрхэлж болох эсэх нь тухайн үед маргаан дагуулж байсан удаатай. Тэгвэл энэ удаад хэд хэдэн хүний нэрс хөшигний ард яригдаж байгаа гэнэ. Тэр дунд хамгийн түрүүнд мөн л Я.Содбаатарын нэр цохогдсон бололтой.

 

Categories
мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Доктор Т.Цэнд-Аюуш: Төр өмчдөө эзэн шиг хандаж чадахгүй. Тиймээс төрийн өмч аль болох бага байх ёстой DNN.mn

 СЭЗИС-ийн ахисан түвшний профессор, Компанийн засаглалын хөгжлийн төвийн гүйцэтгэх захирал, доктор Т.Цэнд-Аюуштай төрийн өмчит компаниудын хувьчлалын талаар ярилцлаа.

-Нэг жишээ ярья л даа. Эрчим хүчний салбар жил бүр алдагдалтай ажилладаг. Нэг хэсэг хүмүүс энэ салбарыг аваръя гэдэг. Харин бизнес талаас өмчлөх эрх нь төрд байгаа салбарыг аваръя гэдэг бол төрийн нэр барьж авлига хийж байгаа хүмүүст тусалъя гэсэн үг гэж тайлбарлаж байгаа. Эндээс улбаалаад төрийн өмчит компаниуд яагаад алдагдалтай ажилладаг, тэдгээрийг яагаад хувьчлах ёстойг та тайлбарлаж өгөхгүй юу?

-Компаниудыг яагаад төрд авч байна вэ гэдгээс эхэлж харах ёстой. Төр стратегийн ач холбогдолтой компаниудыг өмчилдөг, эсвэл үнэ барих, инфляцыг барих гэх мэт төрийн аль нэгэн үүргийг гүйцэтгэж байгаа компанийг төрд авч болно. Эсвэл нийтийн бараа үйлчилгээ буюу хэн ч орж ажиллахгүй, ашиггүй хэрнээ нийгэмд байх ёстой салбарын компанийг авдаг. Мөн төрөлхийн монополууд төрд байна. Ийм зорилгоор төр өмчтэй байх нь дэлхийн жишиг л дээ. Таны ярьснаар эрчим хүчний салбар гэхэд аль ангилалд орох юм. Магадгүй энэ бүх үүргийг гүйцэтгэдэг үү. Жишээ нь, төрөлхийн монопол уу, үнийг барьж байгаа юу, стратегийн ач холбогдолтой юу гэдгээ харах хэрэгтэй. Үүнийг манай улс яаж тодорхойлсон бэ гэдэг чухал. Ингээд тэр тодорхойлолтдоо нийцэж байна уу гэдгийг эргээд харах хэрэгтэй. Стратегийн ач холбогдолтой гэдгийг юугаар хэмжээд байгаа юм бэ гэдгийг тодорхой болгочих юм бол түүнд эрчим хүч орох уу гэдэг нь гараад ирнэ. Эндээс төр ерөөсөө өөртөө өмчтэй байя гэвэл шалтгаан нь тодорхой байх ёстой гэсэн үг. Яагаад МИАТ-ыг төр өөртөө байлгадаг юм бэ. Яагаад өөр компани нэмж аваад байна, эдгээр нь бүгд үндсэн шалтгаанууддаа орчихсон байх ёстой. Тэдгээрийг хэмждэг хэмжүүрүүдтэй байх хэрэгтэй. Гэтэл “чухал юм аа” гэсэн агуулга байж болохгүй. Тодорхой хэмжүүрүүдээ гаргаж ирээд хуульчилсан байх ёстой.

Зүгээр тогтоолуудаар өөрчлөөд байж болохгүй. Тогтоол гаргаж байгаа хүний эрх мэдлийн түвшин дор байдаг. Төрийн өмчийн талаарх бодлого аль нэг яам, Засгийн газрын тогтоолоор ойр ойрхон өөрчлөгдөөд байж таарахгүй.

-Тэгвэл манайх энэ шалгууруудыг хангаж чаддаг уу?

-Манайд төрийн өмчийн хэмжээ маш данхар байгаа. Үнэхээр хувьчлах нэгийг яаралтай хувьчилмаар байгаа юм. Яагаад төрийг муу менежер гэдэг юм бэ гэхээр угаасаа л тийм. Цаанаасаа төр тийм л байх тогтолцоотой. Төр сайн менежер байх хэцүү. Зарим хүмүүс боломжтой гэдэг, үгүй боломжгүй. Эдийн засгийн хуулиараа боломжгүй зүйл. Төр хувь хүн шиг, эзэн шиг байж чадахгүй. Тийм учраас төрийн өмч аль болох бага байх ёстой. Нөгөө талаар төрд өмч байдаг бол тэр нь маш тодорхой шалтгаантай, шалгууртай. Тэр шалтгаан, шалгуураараа жил бүр үнэлгээ хийж, энэ компани энэ шалгуурт өмнө нь нийцээд төрийн өмч болсон. Одоо энэ шалгуурын хэрэгцээ байхгүй болсон, тиймээс үүнийг хувьчилъя гэх мэт тодорхой байх шаардлагатай. Харин манайх сонирхлоороо, улс төрийн шалтгаанаар нэг мэдэхэд л 17 компани хувьчилна, эсвэл 11-ийг хувьчилна гээд зарладаг. Түүнийг хэн гаргаад ирсэн юм, тэр жагсаалтад тухайн компани яагаад орчихов гэдэг тодорхой үндэслэл байдаггүй.

-Төрийн өмчит 98 компани, аж ахуйн нэгж өнөөдөр байна. Эдгээрээс бараг тал хувь нь алдагдалтай ажилладаг тооцоолол байдаг. Үнэхээр алдагдалтай ажиллах нөхцөл шаардлага нь байгаад байна уу, улсаас заавал татаас өгөх ёстой хэрэг үү?

-Төр яагаад муу менежер юм бэ гэхээр удирдлагад, ТУЗ-д мэргэжлийн хүмүүс байдаггүйтэй холбоотой. ТУЗ-д төрийн аль нэгэн албаны мэргэжилтнүүд очдог. Тэр утгаараа тэр хүн бизнесийн туршлага, мэдлэг байдаггүй. Одоо манайд төр зохицуулагчийн үүрэг болон хувьцаа эзэмшигчийн үүргээ ялгадаггүй. Бүгдийг сайхан хольж хутгаад тавьчихдаг. Сангийн яамнаас төлөөлж байгаа ТУЗ-ийн гишүүн яамаа төлөөлж байгаа гэдэг сэтгэлгээтэй, тийм ажлын чадвар туршлагатай л хүн байдаг. Тэр хүн төрийн өмчит компанийн үйл ажиллагаанд компанийн эрх ашгийг төлөөлж оролцож байгаа гэдгээ ойлгодоггүй. Тиймээс компанийн эрх ашгийг хөндсөн асуудалд яамны эрх ашгаар ханддаг. Компани гэдэг ангилал бизнес гэсэн үг шүү дээ. Нэгэнт л тэр төрийн аж ахуй нэгж компани ангилалд байгаа л бол тэнд үр ашигтай үйл ажиллагаа явуулж байх ёстой. Түүнийг хэмждэг хэмжүүр нь тодорхой байх ёстой. Гүйцэтгэл нь ч тэр. Түүнийх нь дагуу ТУЗ нь чиглүүлдэг, удирддаг, хөдөлдөг байх ёстой. Манайд удирдлагууд нь мэргэжлийн бус. Мэргэжлийн хараат бусуудаа оруулах сонирхол байхгүй. Орсон ч ажиллах нөхцөл байхгүй.

Түүнээс гадна төрийн өмчийн томоохон компаниуд дээр гарч байгаа нэг асуудал бол их хэмжээний хэлцэл гэдгийг тодорхой тавьдаггүй. Үүний дор маш том авлига, хулгай үүсэх нөхцөл бүрдчихсэн. Хуулийн цоорхой шиг л болчихсон. Хэрэв эзэн хүн хувийнхаа компанийг удирдаж байсан бол их хэмжээний хэлцлийг бушуухан хязгаарлаж өгнө. Тэдээс дээш мөнгөн дүнтэй гэрээ хэлцлийг гүйцэтгэх захирал мэднэ, түүнээс дээш ТУЗ мэднэ, тэдээс дээш бол хувьцаа эзэмшигчид мэдэж, шийдвэр гаргана гэнэ. Түүнийг хянадаг аудитын хороо, хараат бус мэргэжлийн гишүүд нь байх ёстой. Гэтэл төрд тийм зүйл байхгүй. Гэрээ хэлцлийн хэмжээг тавих сонирхолгүй. Хуулиараа явж байгаа л гэдэг. Хууль ёсны хулгай хийх нөхцөл нь ингээд бүрдчихсэн байдаг. Энэ бол маш том асуудал болж байгаа юм.

-Төрийн өмчийн ТУЗ үүрэг хариуцлагатай, хараат, бус, мэргэжлийн ажиллах ёстой гэлээ. Яагаад тэд мэргэжлийн байж чадахгүй байна вэ?

-Үндсэн суурь хуулийн гаргалгаа нь байдаггүй. Зохицуулж байгаа хуулийнхаа хүрээнд сэтгэл байвал хийж болно л доо. Гэхдээ түүнийг хийх мэргэжлийн хүсэл сонирхол, улс төрийн сонирхол байдаггүй. Ингэхээр тэнд яг нөгөө л эзний бус сэтгэлгээгээр ханддаг. За хэл амны нэмэр гээд орхичихдог. Хэрэв тэнд эзэн нь байсан бол зүтгэж байгаад ТУЗ-өө мэргэжлийн байгуулна. Үнэхээр мэргэжлийн байгуулах нөхцөл бий. Хэрэв хүсвэл тухайн компаниас шаардаж байгаад олон нийтэд мэдээлж байгаад явж болно. Гэхдээ л намуудын цавчаанд ороод, намуудаас томилогдсон захирлууд байгаа учраас олон юм ярихгүй шүү дээ. Хэрэв гүйцэтгэх удирдлага нь ч тэр, ТУЗ нь ч мэргэжлийн байчих юм бол нам халдаад байж чадахгүй. Сайд нар солигдлоо гэхэд шинэ хүмүүс хэмжээ хязгааргүй эрх мэдлээ хэтрүүлэхгүй. Даанч тэнд мэргэжлийн хүмүүсийг тавихгүй байгаад л асуудал байгаа юм.

-Төрийн өмчийн компаниуд яагаад алдагдалтай ажилладаг талаар лавшруулж асуумаар байна?

-Үүнийг ялгах хэрэгтэй. Манайх төрийн өмчийн компани, төрийн өмчийн аж ахуйн нэгж гэж юу вэ, төсөвт байгууллага гэж юуг хэлэх вэ гэдгийг ялга. Жишээ нь, төрийн өмчийн компани гэдэг ангилал руу орсон л бол ашиг алдагдлаа тэнцүүлж явах ёстой. Бүр ашигтай ажиллах ёстой. Эсвэл төсөвт байгууллага юм бол сургууль, цэцэрлэг шиг төсвөөс татаас аваад явна. Манайх энэ ангиллаа бас л хольж хутгачихсан. Зуун хувийн төрийн өмчтэй мөртлөө хувьцаат компани ч байх шиг. Жишээ нь, МИАТ. Ийм л замбараагүй ангилалтай. Энэ хэрээр шаардлага тавигддаггүй л гэсэн үг.

Олон улсад компаниудад төрөөс санхүүжилт өгч болно. Гэхдээ компани төсөвт байгууллага биш учраас яг ямар үйл ажиллагаан дээр санхүүжилт авч байгаа нь маш тодорхой байх болно. Жишээ нь, нийтийн тээврийн хувийн компани үнэ өсгөхгүй байх төрийн үүргийг гүйцэтгэж байна гэж бодъё. Төр тэр ажлаа хийлгэхийн тулд тухайн компанид яг эдийн засгийн үндэслэлтэй татаас олгох ёстой. Татаасаас бусад хэсэг дээр компани ашигт ажиллагаагаа хангаж байх ёстой.

Гадны улс орнуудад аливаа компанийн үйл ажиллагааг төрийн татаастай холихгүйн тулд хоёр төрлийн данс ашигладаг. Наймааны данс, наймааны бус данс гэж. Найманы данс гэдэг нь илүү өрсөлдөөнөөр өөрсдөө олдог орлого. Наймааны бус гэдэг төрийн үүргийг гүйцэтгэж байгаагийн төлөө авсан татаасаа хийгээд түүнээсээ тодорхой зориулалтаар ашигладаг. Тэр нь хувьцаа эзэмшигчид, бусад бүх хүмүүст ойлгомжтой, нээлттэй байх ёстой. Харин манайд бол хольж хутгаад тэр мөнгө нь өөр зориулалтаар зарцуулагдаад явдаг. Түүнийг ТУЗ нь хэмжихэд ч хэцүү, тайлангаа гаргаж байгаа хүмүүст ч ойлгоход түвэгтэй. Үүнийг зохицуулах ёстой.

-Тэгвэл төрийн өмчит компаниуд алдагдалгүй ажиллах боломжтой юм биш үү?

-Төрийн өмчит компанийн ангилалд зөв ороод ирчихсэн бол алдагдалгүй л ажиллах ёстой. Хоёрт, элдэв татаас хөнгөлөлт авч байгаа бол компани түүнийгээ арилжааны үйл ажиллагаанаас салгах хэрэгтэй. Ингэснээр хяналт тавих бололцоо үүснэ. Төр ч өөрийнхөө өгсөн хөрөнгийг хянана, компани ч юмаа хянах бололцоотой. Ингэж татаас авсан компани зах зээл дээрх өрсөлдөөнийг эвдэхгүй байх ёстой. Хувийн компаниуд үйл ажиллагаа явуулж байхад баахан татаас хөнгөлөлттэй зээлтэй төрийн нэг компани орж ирээд нөгөө хэдийнхээ үнийг будаа болгож болохгүй. Олон улсад, Европын орнуудад хувийн компаниудын өөрийн хөрөнгө өр зээлийнх нь харьцаатай балансалж үздэг. Энэ нь тэнцүү байх ёстой. Илүү их өр зээл, илүү их тэтгэлэг авчихсан бол зах зээлийг эвддэг. Үүнээс хамгаалсан арга барил хэрэглэдэг байх хэрэгтэй. Манайд юун тэр арга барил хэрэглэх манатай.

-Нэгэнт төр данхар байна. Хувьчлах хэрэгтэй гэдэгтэй бүх нийтээрээ санал нийлдэг. Тэгвэл яаж хувьчлах ёстой вэ?

-Олон улсын туршлагаар улс орон болгон өөр өөрийн онцлогтой. Жишээ нь, Англид нэг хэсэг төр компаниудаа төрдөө аваад сүүлдээ буруу юм байна гээд тултал нь хувьчилсан. Манайд угаасаа данхар байгаа нь ойлгомжтой.

Манай төр аж ахуйн ажил руу орох маш их сонирхолтой. Тиймээс манайд хариуцлагын тогтолцоог сайжруулчихвал төр олон компани авах сонирхолгүй болно. Манайд энэ систем тодорхойгүй учраас болж л өгвөл төрд аваад, явж очоод мөнгө хөрөнгөө угаагаад байдаг. Үүн дээр компанийг төрд авбал ямар хариуцлага хүлээх вэ гэсэн хариуцлагыг тодорхой болгочих. Хувьцаа эзэмшигчдийн эрхийг хэрэгжүүлж байгаа яамдуудтай хариуцлага ярина. Тэнд байгаа мэргэжилтэн, яг тэр ажлыг хашиж байгаа хүнтэй хариуцлага тооцдог болчих юм бол аяндаа хэрэггүй юмнаасаа салж эхэлнэ.

Төрийн өмчит компанийн хувьчлалыг мэргэжлийн хараат бус зөвлөл байгуулах хэрэгтэй. Жишээ нь, төрийн өмчийн тухайн компанийн үнэлгээн дээр маш сайн хяналт тавиад өгөх ёстой. Одоо манайд төрийн битгий хэл хувийн компаниуд хувьцаа гаргадаг. Гэтэл үнэлгээ нь маш асуудалтай. Хөрөнгө, бизнесийн үнэлгээ нь маш үндэслэлгүй. Тэгээд 10 хувиа гаргах нэрээр хувьцаа авч байгаа хүмүүсээ шулдаг. Орж ирсэн мөнгөө өөр зүйлд зарцуулаад л явж байна. Эцэст нь хувьцаа авсан хүмүүс л хохирч байгаа. Хэзээ ч хувьцааных нь үнэ нь өсдөггүй.

Тэгэхээр үнэлгээг хэн хийж байна, ямар үнэлгээ гаргаж байнга, үнэн юм уу гэж харах ёстой. Түүн дээр мэргэжлийн хүмүүс байх ёстой юм. Манайд бизнесийн үнэлгээ хийж байна гэхээр зүгээр л хөрөнгө үнэлдэг хүмүүс хийчихдэг. Тэд бизнес үнэлж чадахгүй. Бизнесийн үнэлгээг олон улсын хэмжээнд гаргаж ирж үнэлээд түүнийхээ хэчнээн хувийг хувьчлах вэ, ямар үе шаттай явагдах вэ. Шилжилтийн үед төр өөрийнхөө хяналтыг яаж тавих вэ гэдгийг тодорхой зааж төр өөрийнхөө үүргээс бага багаар холдох ёстой. Анхны цэнхэр ягаан тасалбар шиг болгож болохгүй.

 

Categories
мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл

ТОЙМ: Нэрт нийтлэлч Б.Цэнддоогийн “Жолооны сургууль ба согтуу жолооч” хэмээх нийтлэл хэвлэгдлээ DNN.mn

“Өдрийн сонин”-ы пүрэв гаригийн дугаар 8 нүүрээр хэвлэгдэж, та бүхний гарт хүрч байна.

“Өдрийн сонин”-ы тэргүүн нүүрт НИТХ-ын төлөөлөгч, ХҮН намын Удирдах зөвлөлийн гишүүн П.Наранбаяр “Хотын даргад УИХ-аас шүхрээр бууж ирээд л байвал хулгайн схем арилахгүй” хэмээн ярьсныг VII нүүрээс үргэлжлүүлэн уншаарай.

Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж ийн өдрийн тэмдэглэл нийтлэгдлээ.

Ардчилсан намын гишүүн, хуульч, улс төр судлаач ьч Б.Содхуяг “Хууль тогтоох байгууллагуудын хоорондох хамтарсан комиссын тухай ойлголт Үндсэн хууль болон УИХ-ын тухай хуульд огт байхгүй” гэлээ.

“Өдрийн сонин”-ы нийтлэлийн бодлогыг тодорхойлогч, ард түмний дуу хоолой болдог “Баримт, үзэл бодол” нүүрт нэрт   нийтлэлч Б.Цэнддоогийн “Жолооны сургууль ба согтуу жолооч” хэмээх нийтлэл хэвлэгдлээ.

МАН-ын генсекийн төлөөх “алалцаан” эхэллээ.

Хотын даргад Х.Нямбаатарыг, Хот хариуцсан сайдад Б.Дэлгэрсайханыг, Хууль зүйн сайдад Б.Энхбаярыг томилохыг МАН-ын Удирдах зөвлөл дэмжлээ.

ЦЕГ: 12 настай охиныг авч явсан этгээдийг Өмнөговийн Манлай сумаас саатуулсан

Сэтгэлзүйч Ж.Үйлст “Байгалийн нөлөөгөөр монголчууд тууштай биш нь их ажиглагддаг” хэмээн ярилаа.

 Эдгээр болон бусад цаг үеийн мэдээ мэдээлэл, ярилцлага, сурвалжлагыг “Өдрийн сонин”-ы лхагва гаригийн дугаараас уншаарай.

Дэлгэрэнгүй мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкээр бүртгүүлж уншина уу. https://admin.dnn.mn/plugi ns/news/login

Эрхэм уншигч та, манай сонины өнөөдрийн дугаарыг “Монгол шуудан” компанийн нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудангийн салбаруудаас болон сонин борлуулах цэгүүд, Хэвлэлийн биржээс худалдан авах боломжтой. Мөн “Мөнгөн завъяа” дахь сонин борлуулах цэг, Сансрын үйлчилгээний төв дэх сонин борлуулах цэг, Хан-Уул дүүргийн 19 дүгээр хорооллын үйлчилгээний төвд байрлах сонин борлуулах цэг, Саппорогийн “Миний дэлгүүр” дэх сонин борлуулах гол гол цэгүүдээс худалдан авч болохыг дуулгая. Түүнчлэн “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж худалдан авч болно.

Уншигч та “Өдрийн сонин”-ыг захиалан уншихыг хүсвэл 9911-2954, 8811-1375 дугаарт холбогдоно уу.

Цахим хэлбэрээр нь захиалахыг хүсвэл 88111375 дугаарт холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээллийг аваарай.

“Өдрийн сонин”-той холбоотой мэдээ мэдээллийг 19001987-гоос лавлана уу

 

“ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮР ТАНТАЙ ХАМТ

Categories
мэдээ нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал улс-төр

Шүгэл үлээгч Ж.Энхбат: Сайд, даргыг солилоо гээд хулгай арилахгүй. Энэ бол МАН-ын “нүүрээ угаах” арга DNN.mn

Монгол Улсын зөвлөх инженер, Ардчилсан намын Үндэсний бодлогын хорооны гишүүн, шүгэл үлээгч Ж.Энхбаттай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

-Ногоон автобусны асуудлаар анх нийгэмд шүгэл үлээсэн хүн бол та. Тэр утгаараа энэхүү асуудлыг олон нийтийн анхааралд өртүүлж чадсанаараа холбогдох албан тушаалтнууд ажлаа өгч, огцорлоо. Үнэхээр хариуцлагаа үүрээд огцорч байна уу, эсвэл хариуцлагаас мултрах гэж ажлаа өгөв үү?

-Монгол Улсад тулгамдсан олон асуудал байгаа. Гэтэл тулгамдсан асуудлыг барьж төрийн сайд, дарга нар хулгай хийх, бусдад давуу байдал олгох, сонгуулийн зардлаа босгож байна уу гэдэг байдлаар иргэн хүнийхээ хувьд хардсан. Тэр ч утгаараа нийтийн тээврийн салбарт шинэчлэл хийнэ гэх нэрийн дор ногоон автобуснууд оруулж ирсэн. Үүнд миний бие инженер хүнийхээ хувьд хяналт хийж, дүгнэлтүүд гаргасан. Уг дүгнэлтийнхээ үндсэн дээр холбогдох төр засгийн байгууллагуудаас мэдээлэл цуглуулах гэсэн боловч надад ямар нэгэн мэдээлэл гаргаж өгөөгүй.

Мэдээлэл хаалттай, улсын нууц гэсэн тайлбарыг өгсөн. Яагаад нийтийн тээврийн үйлчилгээг сайжруулахын тулд автобус худалдан авч байхад мэдээлэл нь нууц байдаг юм бэ гэж гайхсан. Тиймээс уг асуудлыг нууцаас гаргаач ээ гэдэг шаардлагыг цахим хуудсаараа дамжуулан олон нийтэд хүргэсэн. Олон нийтийн хувьд ч анхаарлаа уг асуудал руу чиглүүлсэн. Улмаар өөрийн цуглуулсан дүгнэлтүүдээ АТГ-т хүргүүлсэн. Ингээд хэд хоногийн дараа АТГ-аас олон нийтэд уг асуудлаар мэдээлэл хийсэн шүү дээ. Аливаа нийтийн эрх ашигтай холбоотой асуудлаар Засгийн газрын зүгээс тогтоол гаргаж байж, түүнийг нууцын зэрэглэлд авдаг. Тэгвэл энэхүү автобус худалдан авах асуудал нууцын зэрэгт орсон юм бол Засгийн газрын ямар тогтоолоор нууцад оруулсан бэ гэдгийг ил болго гэсэн. Ингээд цаашаа асуудал үүсэж, нийгмийн анхаарлыг гүнзгий татсан. Үүний эцэст холбогдох хоёр албан тушаалтан ажлаа өгч байна.

-Хариуцлагаа үүрч ажлаа өгөв үү, эсвэл хариуцлагаас мултарч ажлаа өгч байна уу гэдэг дээр та тодорхой байр суурь илэрхийлсэнгүй…?

-Нийтийн тээврийн салбарт үүрлэсэн булхай, луйвруудын дөнгөж зэс нь цухуйсан асуудал шүү. Цаана нь олон хулгай, луйврын асуудал далд хэлбэрээр оршиж л байгаа. Энэ хоёр хүн яагаад огцров гэдэг асуудлыг улс төрч хүнийхээ хувьд өөрөөр харж байна. Нэгдүгээрт, сонгууль ойртчихсон байна. Тиймээс Ардын намынхан энэ мэт үл мэдэх нөхдүүд манай намын рейтинг цаашлаад сонгуульд сөргөөр нөлөөлнө гэж үзсэн учраас огцрохыг шаардсан. Өөрөөр хэлбэл Ж.Сүхбаатар, Д.Сумъяабазар хоёр өөрсдийнхөө хүслээр ажлаа өгсөн юм биш. Харин улс төрийн шахалтаар огцорсон гэсэн үг. Гол асуудал байна. Энэ хоёр хүн огцорсноороо Улаанбаатар хотын хулгай арилахгүй. Нийслэлийн нийтийн тээврийн газар гэж хууль бусаар дүүрэн бугшсан газар байна. Тус газрын дарга нь өөрөө цагдаагаар ажиллаж байхдаа мөрийтэй тоглоом тоглож, ёс зүйн зөрчил гаргаснаасаа болж хөөгдсөн байгаа юм. Яагаад ийм ёс зүйн зөрчилтэй хүн өнөөдөр нийтийн тээврийн газрыг удирдаж байна вэ. Яагаад өнөөдөр асуудал дагуулаад байгаа компанийн удирдлагуудтай найзууд байгаа юм бэ. Энэ бол тохиолдол биш. Үүний цаана маш том сүлжээ, маш том бүлэглэл байна. Тиймээс зөвхөн Ж.Сүхбаатар, Д.Сумъяабазар хариуцлага үүрлээ гэдэг нэрийн дор огцроод энэ асуудал шийдэгдчихгүй. Цаана байгаа эдгээр хүмүүсийг бүгдийг нь хууль, хяналтын байгууллагууд шалгах шаардлагатай. Товчхондоо хоёр дарга огцорсон асуудал бол ерөөсөө МАН-ын сонгуулийн өмнө нүүрээ угаасан л асуудал.

-Одоо дараагийн хотын дарга хэн болох вэ гэдэг нь олны анхаарлыг татаж байна. Таныхаар бол дараагийн дарга ирсэн ч энэ хулгай үргэлжлэх нь ээ?

-Мэдээж дараагийн Засаг дарга МАН-аас л томилогдоно. Ингэхдээ бүр өмнөх Засаг даргынхаа ивээлд багтсан нэг цүнх баригч нь гарч ирнэ. Угаасаа намынх нь тогтолцоо тийм. Нийслэлийн намын хороо хуралдана. Хуралдаанаараа дараагийн Засаг даргаа томилоно. Тус хорооны дарга нь Д.Сумъяабазар. Энэ хүн ажлаа өгөхдөө “Дараагийн Засаг даргаа хайрлаарай” гэж тодорхой хэлсэн. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэхээр би хүнээ явуулна, түүнийг та бүхэн хайрлаарай л гэсэн үг шүү дээ. Нөгөөтэйгүүр НИТХ 45 төлөөлөгчтэй. Үүнээс АН-аас найм, ХҮН-ээс гурав байдаг. Тэгэхээр нийслэлийн намын хорооноос гарсан шийдвэр НИТХ-аар шууд дэмжигдэнэ гэсэн үг. Тэгэхээр Д.Сумъяабазараар Ардын нам нэг удаадаа нүүрээ угаасан ч өнгө орохгүй. Хулгай үргэлжилнэ. Үргэлжлэхдээ улам нарийн, улам томоор явагдана. Бид одоо бодит үнэнийг л хэлэх хэрэгтэй. Ерөөсөө одоо байгаа бодит байдал ийм шүү.

-Нийслэлийн намын хороо нь хуралдаад шийдвэр гаргана гэж байна. Гэхдээ хэн хотын дарга болох вэ гэдгийг Ерөнхий сайд эцэслэж шийдэх байх л даа…?

-Монгол Ардын намын Удирдах зөвлөл өчигдөр хуралдаад, бөөн маргаан өрнөж өрнөж тарсан байна. Хотоос сонгогдсон гишүүд нь уг асуудлыг хотын намын хороо өөрсдөө шийдэх ёстой. Намын удирдах зөвлөл уг асуудал орох ёсгүй гэж үзсэн байна. Үүнээсээ болоод хоорондоо маргалдаж, хурал нь тодорхойгүй хугацаагаар хойшилсон гэнэ. Тэгэхээр дараагийн хотын дарга хэн болох асуудлыг хотын намын хорооныхон нь шийдэх гээд улайраад байна гэсэн үг. Түүний цаана хэн байгаа вэ гэхээр нөгөө ажлаа өгсөн Д.Сумъяабазар л байгаа. Нөгөөтэйгүүр бид Нийслэл дээр хулгай яваад байна гэж сая харлаа, ойлголоо. Гэвч нийслэлийн дүүрэг тус бүр дээр том, жижиггүй хулгай явагдаж байгаа. Тэр дундаа дүүргүүдэд асар том хулгай явагдаж байгаа шүү. Тухайлбал, агаарын бохирдлыг бууруулна гээд бүх дүүргүүдэд агаар шүүгч шахсан. Уг асуудал одоо хууль хяналтын байгууллагаар шалгагдаж байгаа. Өнөөдрийг хүртэл Монгол Улсад нэг нам дангаараа найман жил засаг барилаа. Өнөөдөр Улаанбаатар хот битгий хэл Монгол Улсын хэмжээнд яг юу сайжирчихсан юм бэ. Юу хөгжөөд байна. Юуг эд нар хийж чадав. Ганцхан хулгай сайжирлаа, хулгай хөгжлөө, хулгайг эд нар хийж чадлаа.

Өөр юу ч хийсэнгүй. Өнөөдөр Улаанбаатар хотыг гурав ангилчихлаа. Богд уулын аманд амьдрагсад. Орон сууцанд амьдрагсад. Сүүлийнх нь гэр хороолол буюу улны хэсэгт амьдрагсад гэж. Тэгээд орж ирж байгаа төсвөө Богд уулын аманд амьдрагсадын сайн сайхны төлөө зарцуулчихна. Тэдний хүүхдүүдийн сургалтын төлбөр, тоглох талбай, сургууль цэцэрлэг гээд бүх зүйлд нь зориулна. Гэтэл гэр хороололд амьдарч буй иргэддээ яг юу хийж өгөөд байна вэ. Нийгэм үнэхээр л ийм байна. Бодит байдал энэ л байна. Үүнийг ярихгүй байх юм уу.

-Дээр дооргүй хулгай гаарлаа гээд байна. Хулгайчдад хариуцлага тооцлоо гээд хэд хэдэн албан тушаалтнууд ажлаа өгч байна. Тэглээ гээд хулгай алга болохгүй гэлээ. Тэгвэл хулгайг зогсоох, арилгах ямар гарц шийдэл байгаа юм бэ?

-Хулгайг зогсоох ганц арга бол хулгайчдыг үүрээр нь олж, хариуцлага тооцох явдал. Ганц нэг хүнийг нь барьж хорих биш. Бүлэг, үүрээр нь барьж, шалгаж, хариуцлага тооцох ёстой. Жишээлбэл, Ж.Сүхбаатар сайдын зөвлөх, туслах, багийн хүмүүс Нийслэлийн худалдан авах газарт дарга, хэлтсийн дарга гэсэн албан тушаалуудад очиж. Эдгээр хүмүүс саяны ногоон автобусыг худалдан авах ажлыг гардан зохион байгуулж. Тэгэхээр Ж.Сүхбаатар ажлаа өгөх биш түүний гар хөл болгоныг нь шалгаж, хариуцлага тооцох хэрэгтэй. Цаашлаад Ж.Сүхбаатарыг УИХ-ын гишүүнээс нь түдгэлзүүлж байгаад шалгах шаардлагатай. Ингэж хууль хэн бүхэнд тэгш үйлчилнэ. Ингэж байж хуулийнхан хүн бүрийг тэгш шалгана. Тэгэхгүйгээр зөвхөн нэг дээлээ тайлснаараа хариуцлага үүрчихлээ гэж эндүүрэх хэрэггүй. Уг асуудлыг ч ингээд орхиж болохгүй. Тэгвэл Монгол Улсад хулгай гэдэг зүйлийг таслан зогсоох боломж байхгүй. Гарсаар байна, нарийссаар л байна.

-ЖДҮ, Хөгжлийн банк, Боловсролын зээлийн сан, нүүрсний хулгай, ногоон автобус гээд салбар бүрийн хулгай нийгэмд ил тод ээлж дараатай гарч ирсээр байна. Тэгвэл дараагийн хулгай аль салбараас ямар хулгай илрэх бол. Та шүгэл үлээгчийнхээ хувьд дараагийн хулгай үүрлэсэн салбар аль нь гэж бодож байна вэ?

-Миний хувьд дараагийн том хулгай шахмал түлш буюу Эрчим хүчний салбараас гарч ирнэ гэж хардаж байгаа. Салбар хариуцсан сайд нь гаднаас коксон нүүрс импортоор авч, Улаанбаатар хотын тодорхой бүсүүдэд туршилт явуулна гэдгээ улаан цагаан хэлж байгаа. Бүр том алдаа гарахаас сэргийлж хэсэг бүлэг бүс газар туршилт явуулаад үзье гэж чичрээд байгаа шүү. Үгүй ээ, Улаанбаатар хотын иргэд туршилтад ордог хархнууд уу. Туршилт хийх гээд байгаа юм бол хүн дээр биш лабораторид хий л дээ. Мэргэжлийн байгууллагууд нь үүнд судалгаа шинжилгээ хийгээд дүгнэлт гаргалдаа. Дараа нь үнэхээр хоргүй, хохиролгүй гэж үзэж байгаа бол амьдрал дээр шууд үүнийгээ нэвтрүүлэлдээ. Юун туршилт вэ. Үнэхээр стандарт, шаардлага хангаж байгаа бол шууд нэвтрүүлэлдээ. Энэ бол хүний эрхийн ноцтой зөрчил. Туршилт хийгээд үзье гэж хэлсэнийхээ төлөө энэ сайд өнөөдөр ёс зүйн хариуцлага үүрээд ажлаа өгөх ёстой. Гэтэл үүнийг нь эсэргүүцдэг хүн ч алга. Эсэргүүцсэн ч хамаагүй бид туршилтаа хийх л болно гээд гүрийгээд дайрч байна. Ийм төр, ийм сайд гэж дэлхийд л лав байхгүй. Ганц байгаа нь Монголд л байна. Жишээлбэл, Японд аль нэг дарга нь гарч ирээд ийм бүтээгдэхүүнээ эхлээд энэ хэсэг хотын иргэдэд туршаад үзье. Болж байвал Япон даяараа хэрэглэцгээе гэж хэлбэл яах бол. Түүнд шууд хорих ял өгнө. Эсвэл галзуурсан байна гээд эмнэлэгт хүргэх байх шүү. Гэтэл манайд төрийн сайд хүн улаан цагаан иргэд дээрээ туршилт хийх гээд байхад, түүнийг нь болиулах нам, засаг гэж алга байна. Энэ нь цаанаа асар том хулгай явагдах гэж байна гэж хардаж байгаа. Утааг багасгах арга байж болно. Гэхдээ туршилт гэдэг үгийг ашиглаж, иргэдийгээ айдаст автуулах шаардлага байгаа юу гэдгийг эхлээд нэг бодох хэрэгтэй.

-Энэ олон хулгай луйвар өдөр бүр нийгмийн анхаарлыг татах нь өөрөө нийгэмдээ ямар сөрөг үр дагавар авчирч байгаа бол. Нөгөөтэйгүүр нийгмийн бухимдал дээд цэгтээ хүрвэл ирэх оны ээлжит сонгууль болох уу. Түүнээс өмнө УИХ, Засгийн газар бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ огцорчих юм биш үү?

-Нийгэм бухимдалтай байгааг хүн болгон хэлнэ. Улаанбаатар хотын урдаас хойшоо хүртэл яваад иргэн болгоноос асуугаад үзье. Таны амьдрал сайхан байна уу, Улаанбаатар хотод аз жаргалтай амьдарч чадаж байгаа юу гэж. Тэгвэл 10 хүний найм нь таны өөдөөс шууд гаргадаг хуруунуудаа үзүүлнэ дээ. Харин үзүүлэхгүй байгаа хоёр хүн нь нөгөө дарга, сайд, хулгайчдын гар хөл болсон нөхдүүд л байгаа. Нээрээ бодит үнэн нь л энэ байна шүү дээ. Тэгэхээр Монгол Улсад үнэхээр үнэн гэдэг зүйл алга байна. Болж бүтэж байгаа юм ч алга. Хэдэн дарга нар төрийн цаанаас хулгай хийх гэж үе удмаараа төрийн эрхийг барьж байна. Нөгөөтэйгүүр сонгуулийг энэ аравдугаар сард болгох гэсэн МАН-ын нэг улс төрийн нарийн арга байхыг үгүйсгэхгүй. Сүүлийн үед хулгай яагаад ингэж их ил тод болоод байна. Хэн хүнгүй хулгайчаараа дуудуулаад байна вэ. Яагаад хулгай нийгмийн гол сэдэв болчихов. Энэ бүгд цаанаа улс төрийн зохицуулалттайгаар явж байхыг үгүйсгэхгүй. Өөрөөр хэлбэл МАН-ынхан ирэх сонгуулиар олонхын саналыг авч чадахгүй гэдгээ мэдсэн гэсэн үг. Тиймээс сонгуулиас өмнө хулгай гаарсан байна, манай танайгүй хулгайчдаасаа салахын тулд хэдүүлээ сонгуулиа хийе гээд шийдвэр гаргачихыг хэн байг гэхэв. Засгийн бүх эрх мэдэл ганцхан намд л байна шүү дээ.

Э.МӨНХТҮВШИН

 

Categories
мэдээ нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал улс-төр

Д.Ганбат: Хяналтаа тавих чадваргүй УИХ тарах хэрэгтэй. Засгийн газар ч бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ огцрох ёстой DNN.mn

УИХ-ын гишүүн Д.Ганбаттай ярилцлаа.

-Намрын чуулганаар хэлэлцэх асуудалд улс орны ирээдүйн хувь заяатай холбоотой чухал хуулиудыг оруулж чадсан эсэхэд та ямар байр суурьтай байна вэ?

-Намрын отгон чуулган нээлтээ хийлээ. Үндсэн хуульд манай улс парламентын засаглалтай байна гэж заасан. Иргэд парламентаа сонгож, парламентад олонх болсон нь Засгийн газраа бүрдүүлж ажилладаг. Энэ парламент иргэд сонгогчдоор ажлаа дүгнүүлэхэд найман сарын хугацаа үлдлээ. Энэ хугацаанд олонх болсон нам мөрийн хөтөлбөрөө биелүүлж чадсан уу. Тэрхүү биелэлтийг сөрөг хүчин хянаж, шахаж ажиллаж чадав уу гэдэг чухал. Мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэхэд, иргэдийн амьдралыг сайжруулахад, хэрэгжүүлээгүй ажлаа биелүүлэхэд цаг хугацаа бага үлдсэн байна.

-Тэгээд чадав уу. Та ямар дүгнэлттэй байна вэ?

-Өнгөрсөн хугацаанд олон хууль батлагдлаа. Засгийн газар ч нэлээд тогтвортой ажиллалаа. Ямар байгааг өнөөдрийн Монголын ард түмний амьдралаар дүгнэнэ шүү дээ. Эрх баригчдын яриад байгаа зүйл иргэдийн амьдралын байдал хоёр газар тэнгэр шиг ялгаатай байна. Эрх баригчид “Манай намын мөрийн хөтөлбөр 80 хувьтай биелэгдсэн” гэж мэдээлсэн. Миний хувьд 10 хувь хүрэхтэй үгүйтэй биелсэн гэж үзэж байна.

-Намрын чуулганаар иргэдийн амьдралд дарамт болж байгаа үнийн хөөрөгдлийг хязгаарлах, ам.долларын ханшийг хазаарлахад түлхэц болсон ямар хууль хэлэлцэгдэх вэ?

-Эрх баригчид өмнөх ярьдаг зүйлээ ахиад л ярих гэж байна. Инфляци буюу бараа бүтээгдэхүүний үнийн хөөрөгдлийг арилгана гэж тэд хэлдэг. Энэ долоо хоногоос эхлэн 2024 оны төсвийг хэлэлцэнэ. Энэ парламентаар хэлэлцэх сүүлийн төсвийн хууль л даа. Мөн 2023 оны төсвийн гүйцэтгэлийг хэлэлцэнэ. 2024 оны төсөв мэдээж сонгуулийн төсөв болох байх. Тиймээс хэрэгжих боломжгүй төсвийн хууль батлагдах байх. Хий хоосон зүйлүүдийг тусгаад батлаад л өнгөрнө. Дараагийн сонгогдсон УИХ долдугаар сард төсвийн тодотгол хийх байх.

-Үүнд сөрөг хүчний ач холбогдол гарна биз дээ. Амлачихаад мартчихсан мөрөөдлийн жагсаалтаа хэрэгжүүлж байгаа мэтээр дүр эсгэсэн сонгуулийн өмнөх төсвийг бодит болгоход танай бүлэг яг яаж шахаж, хэрхэн ажиллах вэ?

-Парламентад суудалтай нам, бүлэг яаж ажиллахыг иргэд ажиглаж байгаа. Ардын нам ч, Ардчилсан намын нэртэй Ардын намын нөхөд ч тэнэгтэж эхэлнэ.

Үүнийг ойлгох иргэд ч байгаа. Ойлгохгүй нь ч бий. Өнөөх попролт, баахан пиараараа иргэдэд горьдлого төрүүлдэг.

Шинээр үйлдвэрүүд бий болж, иргэдийн худалдан авах чадвар дээшилж, үнийн хөөрөгдөл арилж, банк санхүүгийн байгууллагын зээлийн хүү боломжийн болж байна уу гэвэл үгүй. Өнөөдөр төр оролцохгүй зүйлгүй боллоо. Улсын төсвийг сүүлийн таван жил дандаа алдагдалтай баталлаа. Өр зээлийн хэмжээ жил бүр нэмэгдэж байна. Нэг хүнд ногдох өрийн хэмжээ 35 сая төгрөг болсон.

-УИХ-ын сонгуулийн хууль батлагдсантай холбоотойгоор сонгуулийн тойргийн асуудлыг энэ чуулганаар эцэслэн батална. Том, эсвэл жижиг тойрог байхын аль нь иргэдэд үр ашигтай байдаг вэ?

-Хаврын чуулганаар холимог тогтолцоог оруулж, УИХ-ын гишүүдийн тоог нэмлээ. Дэлхийн геополитикийн өөрчлөлтийн энэ үед хэрэгтэй өөрчлөлт байх. Энэ өөрчлөлт цаашид ямар нөлөө үзүүлэхийг иргэд харж байх шиг байна. Намууд төлөвшиж бодлогын нам болоход чиглэсэн өөрчлөлт болсон эсэх нь амьдрал дээр харагдана.

Нөгөө талаас хариуцлагын асуудал хаа сайгүй алдагдсан. Татвар төлөгчдийн мөнгө буюу улсын төсвийн 30 хувь нь үр дүнтэй зүйлд зарцуулагддаг уу үгүй юү. Үлдсэн хувь нь цавчаа гэдэг зүйл л явчихлаа. Үүнийг хянадаг хяналтын байгууллагууд нь ажиллахгүй байна. Тухайлбал, УИХ Засгийн газраа хянаж чадахгүй байна. Засгийн газар нь хариуцлагаа үүрч чадахгүй байна. Наад захын жишээ, өнөөдрийн шуугиан болж байгаа ногоон автобус.

Эдний зохион байгуулсан, хийсэн ажил ямар ч үр дүнгүй боллоо. Монголын хүн амын 50 хувь нь амьдарч байгаа Улаанбаатар хотын иргэд өнөөдөр горыг нь амсах болчихоод байна. Энэ асуудалд эрх барьж байгаа МАН яаж хандаж байна вэ. Бусад намууд буюу дагуул намын тавиул дарга нар яаж хандаж байна вэ. Би түрүүн хэллээ шүү дээ, МАН, АН, дагуул намууд яаж тэнэгтэхийг иргэд хараад сууж байна гэж. Түгжрэл хэвээр үлдэх нь. Энэ өвөл дулаахан тохь тухтай хүртээмжтэй автобусны үйлчилгээг иргэд авч чадахгүй нь. Mercedes-Benz загварын автобусны үнэ хүрэх мөнгийг юу ч үгүй болголоо. Цаг хугацаа үлдсэнгүй. Дараагийн шинэ автобус хэдэн сард орж ирэх юм бүү мэд. Уг нь хичээлийн шинэ жил эхлэхээс өмнө нийтийн тээвэр, түгжрэлтэй холбоотой асуудлаа шийдсэн байх ёстой байсан. 420 тэрбум төгрөг бага мөнгө биш. Үүн дээр нэмээд Улаанбаатарын бонд гаргаж байна. Тэр бондын мөнгийг цоорхой саванд хийгээд хаашаа яаж зарцуулах юм.

Энэ их боломжийг үгүй хийсэн Засгийн газар огцрох ёстой.

Хэн нэгэн хүнийг туг тахих маягаар иргэдийн сэтгэл зүй дээр тоглож, улс төр хийж байна гэж попорсон хэдэн дагуул намын алиа салбадай тавиул улстөрчдийг гаргаж ирээд асуудал замхарч байна. Зохиолыг нь биччихээд тоглож байна. Үүнд ХҮН нам ч, Ардчилсан нам ч алиа салбадай мэтээр оролцож байна.

-Тангараг өргөөд хариуцаж авсан салбарын асуудлаа шийдэж чадахгүй зугтдаг жишиг тогтох нь. Үүнийгээ “Хариуцлагаа хүлээж огцорлоо, сайн жишиг” гэхчилэн сайхан пиараар халхавчилдаг боллоо. Нэг талаас сайн жишиг байж болох ч энэ үнэхээр бодитоор хариуцлага мөн үү?

-Бодит хариуцлагыг тооцох газар нь Засгийн газар. Засгийн газрын тэргүүн өөрөө тэрхүү улстөрчийг сайдын суудалд томилсон. Асуудал хариуцсан сайд огцрох ёстой. Гэхдээ огцорсноор хариуцлага хүлээж байна уу гэвэл үгүй. Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газар хариуцлагатай ажиллах ёстой байсан. Анхнаасаа л асуудлаа хянаж ийм хэмжээнд хүргэхгүйгээр ажиллах ёстой байсан. Тиймээс ажлаа хийх чадамжгүй Засгийн газар огцрох ёстой. Энэ бол бодит хариуцлага. МАН-ынхан намынхаа байрыг зараад ч болтугай иргэдэд учруулсан хохирлыг барагдуулах хэрэгтэй.

Ийм их мөнгийг Засгийн газарт хариуцуулж өгснөөрөө УИХ хариуцлага тооцох ёстой. Хэрвээ тооцож чадахгүй бол хяналтаа тавих чадваргүй УИХ тарах хэрэгтэй. Засгийн газар бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ огцрох ёстой. Маш богино хугацаанд ахин сонгууль явуулах ёстой. Тэгж байж бодит хариуцлага болно.

-Ер нь улс орны ирээдүйн хувь заяаг шийдэх энэхүү албан тушаалын босгыг яаж өндөр болгох вэ?

-Энэ чиглэлд олон хууль баталсан л даа. Харамсалтай нь хууль хэрэгжихгүй байна. Дүр эсгэсэн ардчилалтай улс орон болчихоод байна. Хууль нь байгаа ч хэн ч хуулийг дээдэлж ажилладаггүй. Засгийн газар хуулийг биелүүлж байх ёстой. Үүнд УИХ хяналт тавих ёстой. Гэтэл аль аль нь ажлаа хийхгүй байна. Нөгөө талаар иргэд өөрсдөө сонголтоо хийж чадахгүй байна. Мөн хэвлэл мэдээллийн байгууллага ч хангалттай хэмжээнд дөрөв дэх засаглалын үүргээ биелүүлж чадахгүй байна. Нөгөө талаар хэвлэлийн эдийн засгийн эрх чөлөөг төрийн нэрээр эрх барьж байгаа нам боомилоод байгаатай ч холбоотой.

МАН-ын мянга мянган гишүүдийг би хүндэтгэж байна. Гэхдээ тэднийг хэдхэн хүн баллаж байна шүү дээ. Сонгогчдыг үнэн бодит мэдээллээр хангаж, сонгогчид зөв зүйтэй ойлгомоор байна.

-Сонгуулийн тойргийн асуудалд та тодорхой хариулт хэлсэнгүй?

-Сонгуулийн тойргийн асуудал чухал зүйл биш гэж бодож байна. Одоо хамгийн гол асуудал нь бодлого ярьдаг, бодлогоо хэрэгжүүлдэг, хууль дээдэлдэг нам, улстөрчдийг сонгодог болмоор байна. Үүнийг сонгогчдод ойлгуулмаар байна. Ийм хүмүүсээ нам нь дэвшүүлдэг баймаар байна. Гэхдээ өнөөдрийн Монголын туулж байгаа замыг дэлхийн ардчилсан улс орнууд туулсан. Өнөөдөр хэн ч Иран, Хойд Солонгост очиж ажиллаж, амьдаръя гэж бодохгүй. Япон, Солонгос, АНУ, Англид амьдарч, ажиллах, сурах хүсэлтэй иргэд олон бий.

-Саяхан ОХУ-ын Төрийн Думын дарга манайд айлчилсан. Айлчлалын үеэр хоёр орны парламентын хамтарсан комисс байгуулагдаж, хуралдсан нь, мөн Думын дарга Ерөнхийлөгч нарын түвшинд ойлголцсон асуудлыг ажил хэрэг болгохын тулд танайх хуулиа манайхаас асууна шүү гэх маягийн үг хэллээ хэмээн нийгэм шүүмжилж байна. Сөрөг хүчний гишүүний хувьд та үүнд ямар дүгнэлттэй байна?

-Монголын ард түмэн 1990 онд сонголтоо хийсэн. Тиймээс тэр сонголт руу бид явж байна гэж ойлгож байгаа. Эх орондоо хүмүүнлэг, иргэний ардчилсан нийгмийг байгуулна гэж Үндсэн хуульд заасан шүү дээ.

Гэтэл Думтай зөвшилцөж хуулиа батална гэдэг бол манай улс 1990 оноос өмнөх цаг үедээ очих нь. Монголын ард түмнийг Кремлийн, Цагаан хэрмийн цаанаас, Цагаан ордноос удирддаг байж болохгүй. Монголын парламент бүх улс оронтой хамтарсан комисс байгуулж, хуралдах хэрэг үү. Монгол Улсын гадаад бодлого бүх улс оронтой эрх тэгш харилцаж байх ёстой. Тиймээс энэ буруу. Энэ УИХ Монголын гурван сая 500 мянган иргэнийг илэрхийлж байгаа тусгал нь биз дээ. Гэтэл зөвхөн МАН-ынхан цугларчихсан, МАН-аас гарсан УИХ-ын дарга нь тийм юм яриад зогсож болохгүй. Өмнө нь манайх “Энэ асуудал Монголын эрх ашигт нийцэж байгаа эсэхийг УИХ-аас асууя. Манайх ардчилсан төр засагтай улс. Иргэд сонголтоо хийдэг. Чөлөөт хэвлэлтэй улс” гэдэг байлаа. Үүгээрээ Евро Ази тивдээ ялгардаг, ялгарсан цорын ганц улс. Тиймээс ч эрх чөлөөний арал гэж нэрлэгддэг. Гэтэл энэ имижийг МАН-ынхан дангаараа шийдэж болохгүй. Энэ бол маш буруу зүйл. Энэ талаар өнөөгийн парламентын гишүүн болох надаас лав асуугаагүй. Эрх баригч нам дангаараа шийдсэн.

Р.ХИШИГЖАРГАЛ

Categories
мэдээ нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал улс-төр

Д.Амарбаясгаланд Д.Сумьяабазарын нээсэн ёс зүйн хаалгаар гарахаас өөр гарц үлдсэнгүй DNN.mn

Намрын  чуулган нанчилдаантай эхлэв. Яг ч чуулган биш л дээ. Чуулганы өмнөхөн дэлбэ үсэрч, сүүлийн хэдэн өдрийн турш алдар суугаа дуурсгаад байгаа ногоон автобусны шахаатай холбоотой. Энэ шахаа олон даргын ажил амьдралтай тооцоо бодож эхэллээ. Ногоон автобус ч арай дэндүүлсэн авлигын хэрэг байна билээ. Ядаж цоо шинийг авчраад түүн дээрээ хэдэн төгрөг нэмээд идэж болно доо. Тэгээгүй. Шууд капиталдаж оруулж ирээд дэлхийд байхгүй үнээр шахчихжээ. Энэ авлига дагуулсан бизнес арав гаруй жилийн тэртээгээс үргэлжилсэн гээд байгаа нь ноцтой юм. Хууль хяналтынхан мөрдөн шалгаад эхэлсэн. Нэг тийш болох нь тодорхой болсон.

Харин чуулган эхэлдэг өдөр энэ ногоон автобуснаас болоод Түгжрэлийн сайд Ж.Сүхбаатар, Нийслэлийн Засаг дарга Д.Сумьяабазар нар ажлаа өглөө. МАН-ын УИХ дахь бүлэг уржигдар хоёр ч удаа хуралдаж, сайд, дарга хоёрын ажлаас чөлөөлөгдөх өргөдлийг нэг нэгээр нь хэлэлцсэн байна. Хоёулаа ногоон автобусны асуудлыг сайн мэдэхгүй ажээ. Харин ёс зүйн хариуцлага хүлээж буйгаа хоёулаа тодотгож хэлсэн байна.

Д.Сумьяабазарын хувьд сайн муу хэлүүлээд Нийслэлийн Засаг даргын ажлыг муугүй л амжуулж ирсэн. УИХ-ын гишүүний ажлаа өгч байгаад тэр ажилд очсон. Ямар ч хүн явахаар ямар байсан нь мэдэгддэг л дээ. Ж.Сүхбаатар ч гайгүй хуульч гишүүдийн нэг. Сонирхолтой нь тэд “Ногоон автобусыг Д.Амарбаясгалан дарга мэднэ” гэчихэв.

Харин ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалангийн хэвлэлийн төлөөлөгч өчигдөр цахим сүлжээнд тайлбар хийсэн байна. Тэр “ЗГХЭГ-ын даргын Хэвлэлийн төлөөлөгчийн хувиар хэдэн зүйлд тайлбар хийх шаардлагатай байна. Юун түрүүнд, 2022 оны аравдугаар сарын 8-нд Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан, Хот хариуцсан сайд Ж.Сүхбаатар, Нийслэлийн Засаг дарга Д.Сумьяабазар нар “Зорчигч тээврийн нэгтгэл” ОНӨААТҮГ-ын хоёрдугаар баазад ажиллаж, нийтийн тээврийнхэнтэй анх удаа уулзсан. Үүнээс цааш ажлын хэсгийн уулзалт нэг удаа болсон бөгөөд миний хувьд хэвлэлийн төлөөлөгчийн хувиар тус уулзалтад оролцоход Нийслэлийн Засаг дарга Д.Сумьяабазар байгаагүй. Тус хурал 2022 оны аравдугаар сарын 14-нд болж төр, хувийн хэвшлийн аль нь үйлчилгээ явуулах нь гол биш, иргэдэд тав тухтай, хүртээмжтэй үйлчилгээ үзүүлэх нь чухал учраас нийтийн тээврийг либералчлах асуудлыг хөндсөн. “17 компани нэг корпораци болж, хувь эзэмших зарчмаар ил тод нээлттэй ажиллая” гэсэн саналыг ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан тавьсан. Гэвч энэ асуудал ажил хэрэг болж чадаагүй гэдгийг энд тодотгоё. Уг хуралд Хот хариуцсан сайд Ж.Сүхбаатар, Нийслэлийн Цагдаагийн газрын дарга, нийслэлийн нийтийн тээвэр хариуцсан удирдлага, нийтийн тээврийн салбарынхан оролцсон зургийг хавсаргав. Д.Сумьяабазар даргын ярьсан шиг “Тэнүүн-Огоо” гэх компанитай Д.Амарбаясгалан дарга анх уулзуулсан гээд байгаа явдал болоогүй бөгөөд 2022 оны аравдугаар сарын 8-нд Ерөнхий сайд нийтийн тээврийнхэнтэй уулзахад ЗГХЭГ-ын дарга болон Хотын дарга байлцсанаас өөрөөр хоорондын уулзалт болоогүй гэдгийг хэлмээр байна” гэв.

ЗГХЭГ-ын даргын Хэвлэлийн төлөөлөгчийн энэ тайлбараар ногоон автобусын асуудалд Ерөнхий сайд нь ч оролцсон болж таарав. Ерөнхий сайдыгаа энэ асуудалд татаад оруулаад ирлээ. Гэтэл Ерөнхий сайд нь “Авлигын сэдэлтэй асуудал гаргасан хэнтэй ч хариуцлага тооцно” гээд уржигдаржин сэлэм эргүүлж, Ж.Сүхбаатар, Д.Сумьяабазар хоёрыг чөлөөлөөд, баахан хүнийг АТГ руу дуудуулж, 461 рүү ачуулаад л байсан. “Үхэх хүн ханьсаг” гэдэг л болчих шиг боллоо. Уул нь Л.Оюун-Эрдэнэ нь танхимын сайдаа, өөрийн талд байдаг Нийслэлийн Засаг даргаа шахсаар байгаад өргөдлийг нь өгүүлчихсэн гэдэг. Улс төрд нь хань бараа болж явсан хүнийх нь бараа далдраагүй байхад ингэж байгаа нь нэгийг хэлээд л байна. Урьд урьдны ЗГХЭГ-ын дарга нар Ерөнхий сайддаа хань, шадар болж ажилладаг номтой. Харин тэр нь үгүй бололтой.

Ер нь ногоон автобусны энэ заваан авлига ил гарч ирсэн нь монголчуудад хожоотой явдал болсон. Энэ бас тайлбартай. Найман жил засагласан МАН-ын ногоон автобусын но яагаад өнөөдөр гарч ирж байгаа талаар нөгөө нэг тамхины цэг гэдэг бил үү, улс төрийн хов жив яриад байдаг газруудаар нэг мэдээлэл битүү яригдаж байна. Энэ бол МАН дотор эртнээс өрнөж байгаа нанчилдааны үр дүн гэнэ. Нийслэлд хоёр бүлэглэл байдаг. Нэг нь хуучин Хотын фракцын суурь дээр өндийсөн Д.Амарбаясгалан, Ж.Батбаясгалан, С.Амарсайхан нар, нөгөө нь Сонгинын фракц гэх Д.Сумьяабазар, Х.Нямбаатар, Н.Учрал нарын удирдлагатай гэсэн мэдээллүүд Хотын фракц нь Сонгинын фракц гэдгээ унагаж нийслэлийг авах гээд үзэлцээд байсан юм уу даа. Харин ногоон автобус ингэж гэнэт гарч ирсэн нь Д.Амарбаясгалангийн талаар гадаадын сайтад “Дашзэвэгийн Амарбаясгалангийн Зөвлөлт маягийн авлигын хэрэг Монголыг тогтворгүй болгож байна” гэх нийтлэл тавигдсантай шууд холбоотой гэх. Тэр нийтлэлд маш ноцтой баримтууд бичигдсэн байна билээ. Д.Амарбаясгалан “Энэ бүхнийг Сонгинын фракц хийлээ” гэж хардсан. Тэгээд ногоон автобусыг дэлгэсэн бололтой. Гэвч тэр тооцоо алджээ. Ногоон автобусны асуудал санаснаас хол явж Монголын улс төрийг бужигнуулж, энэ шуугиан олон улсын мэдээллийн тавцанд гарч орхив. Буцаад өөрийг нь ч ороочихлоо. Ийм мэдээлэл бас л яригдаж байна. Дээрээс нь Д.Амарбаясгалангийн нам, төрийг хослуулан бариад байгааг шүүмжилдэг хэсэг байдаг. МАН-ын дүрмийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2 дээр “Ерөнхий нарийн бичгийн дарга орон тооны байх бөгөөд өөр ажил, албан тушаал эрхлэхийг хориглоно” гэж заасан. Намынхаа дүрмийг ингэж зөрчсөн. Энэ зөрчлөө ч бас арилгах ёстой юм. Тэгэхээр Д.Амарбаясгаланд Д.Сумьяабазарын нээсэн ёс зүйн хаалгаар гарахаас өөр гарц үлдсэнгүй.

П.Хуяг

Categories
мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Парламент хоорондын Хамтарсан комисс гэх хаалттай мэдээлэлд анхаарлаа хандуулах хэрэгтэй байна, ард түмэн минь DNN.mn

Өнөөдөр монголын нийгмийн сэтгэл зүй завгүй үймэж байна. “Нүүрсний хэрэг”, Коксжсон нүүрс, Ногоон автобус, Сайдын огцролт… бөөн шуугиан. Энэ бүгдэд анхааралгүй яах вэ. Анхаарах, шүүмжлэх, бүр зүхэх ёстой. Засгийн газрын тэргүүний зүгээс Шударга ёсны дайнд мордсон нь үнэн бол ард түмнийхээ дэмжлэгтэйгээр шударга ёсыг тогтоох л ёстой. Бид дэмжинэ.

Гэхдээ нэг айхавтар үйл явдал үлдэж хоцроод байна. УИХ-ын чуулган эхэлж байгаа энэ өдрүүдэд энэ асуудлыг эрх баригчдын анхааралд, улмаар энэ их шуугианд уусгаж алдалгүйгээр ард түмний анхааралд оруулмаар байна. Монгол-Оросын Парламент хоорондын Хамтарсан комисс гэж яг юу байгуулагдав. Энэ яг юу байна вэ. Байнгын ажиллагаатай байна гэж мэдэгдлээ. Хоёр улсдаа ээлжлэн хуралдаж байна гэх юм. Манай УИХ-ын дарга аль эрт зургаадугаар сард ОХУ-д айлчлахдаа ийм хамтарсан Комисс байгуулах шахалтад орж, хүлээн зөвшөөрсөн хэмээн судлаачид бичих боллоо. Ингээд энэ сарын 25-нд хойд хөршийн шахалтаар Монголд Комиссын анхдугаар хуралдааныг хийж байгаа бололтой. Аймшигт 1937 оны их аллага яг ийм намрын өдрүүдэд ЗХУ-аас нэгэн дарга ирснээр эхэлж байсан юм. Тэр орос дарга Монголд ирэнгүүтээ “Онцгой бүрэн эрхэт Комисс” байгуулсан. Хойд хөршийн шахалтаар энд “Комисс” байгуулагдахаар монголчууд хэзээ ч сайнаа үзэж байгаагүйг түүхчид судлаачид бичиж, сануулдаг.

Сая комиссоо хуралдуулах гэж ирсэн ОХУ-ын Төрийн холбооны думын дарга Володин гэх нөхрийн Монголд хийсэн мэдэгдлүүд ноцтой. Тэрээр “Түүхээ сайн санаж яваарай. Мартвал та нарт муу шүү…” гэж хэлэх юм даа. Орос хэл гадарладаг хүмүүст бол яг л ингэж ойлгогдохоор илэрхийлсэн. Улмаар энэхүү Парламент хоорондын хамтарсан комисс нь “Хоёр орны хуулийг харилцан уялдуулж хийнэ” гэж мэдэгдлээ. Монгол Улс бол Парламентийн засаглалтай, Үндсэн хуулиараа засгийн бүх эрх мэдэл парламентийн мэдэлд байдаг. Тэгэхээр монголын парламент батлах хуулиа оросуудаас асууж, тэдний хуультай уялдуулан баталж, хэрэгжүүлэхээр болов уу. Ер нь бол Оросуудад таалагдахгүй хууль батлахгүй гэсэн үг үү. Ингээд бичвэл ноцтой маш олон асуудал энэхүү Хамтарсан комиссын мэдэгдэлд байна.

Ийм ноцтой асуудлыг манай төрийн өндөрлөгүүд яагаад хүлцэнгүй хүлээн авч байгаа юм шиг харагдаад байна. Итгэж ядсандаа “байгаа юм шиг” гэсэн үгээр хэлж байна. Шулуухандаа бол яагаад ОХУ-ын думын даргын тулгаж байгаа саналыг хүлээн авч, хамтарсан хурал хийж, протоколдож байна вэ. Энэ Үндэсний аюулгүй байдал биш үү.

Хатуу хэлэхэд Орос-Монголын Парламентын Хамтарсан комисс нь манай улсын Дээд танхим нь болж байна уу. Манай УИХ нь доод танхим нь юм уу. Дээд хурал нь “Хамтарсан комисс” юм бол манай улсын ҮАБЗ энэ комиссын дор нь ажиллах хэрэг үү. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайд гурав маань тус “Хамтарсан комисс”-ын дарамтанд байх уу. Нөхцөл байдлыг дүгнэхэд Монголын байгаа юм байна. Энэ бол сүржигнэл биш, энэ бол эмгэнэл. Энэ бол эх орон аюулд тулгарсан үйл явц. Үүнийгээ ард түмнээсээ нуух нь онц ноцтой хэрэг.

Хэрэвзээ Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайд гурав барьцаанд орсон бол Монгол Улсын язгуур эрх ашиг хохирох болж байна. Тэгэхээр юуны өмнө УИХ-ын намрын чуулган албан ёсоор эхэлж байгаа энэ өдөр эрх баригчдаас, Их хурлын гишүүдээс энэ бүгдэд тайлбар авмаар байна. Төрийн гурван өндөрлөгийн зүгээс мөн тайлбар хийхийг шаардаж байна. УИХ-ын гишүүд ээ!!! Энэ бүх ноцтой асуудал үнэнд гүйцэгдэж, эх орны хувь заяаны асуудал сөхөгдөх цагт төв талбай дээрээ гарч ирээд жагсах ард түмний тоо хагас саяар тогтохгүйд хүрэх байх шүү. Хойдуулын үнэн нүүр царайг ард түмэн өдрөөс өдөрт ойлгон мэдрэх боллоо. Үүнийг та бүхэн наад зах нь нийгмийн сүлжээнээс харж, мэдэрч байгаа байх. 300 мянган иргэн гудамжинд гараад жагсахад хүчрэгдэхгүй. Тэднийг буудан зогсоох гадны ямар ч дарангуйлагч өнөөгийн дэлхий ертөнцөд байхгүй. Эцэстээ бүх хариуцлагыг та бүхэн хүлээнэ. Хүлээх ч ёстой.

Бас ард түмэндээ хэлэх сануулах зүйл байна. Наад ногоон автобус чинь мэдээж чухал. Гэхдээ энэ асуудлаас илүү эх орны хувь заяаны асуудал цаана чинь яригдаж байна. Эрх ашгийн эрэмбэ ард түмэнд байх ёстой. Эх орон нэгдүгээрт.

Эцэст нь нэг л зүйлийг хэлье. Тэр парламент хоорондын Хамтын комисс, харилцан айлчлал, хуулиа харилцан ашигтай батлах… гэдгээс өмнө хоёрхон асуудлыг шийдээдэх. Монголын мах, махан бүтээгдэхүүнийг ОХУ руу гаргахад гаалийн хөнгөлөлт үзүүлчих. Ердөө хэдхэн бараан дээр оросууд эдийн засгийн хоригоо цуцалчих. Дараа нь төмөр замаа өргөтгөх ажлыг эхлүүлчих. Эхний удаад энэ хоёр асуудал дээр эргэлт хийчихвэл та нарт итгэе. Тэрнээс 80 жилийн өмнөх хар өдрүүд, “Онц бүрэн эрхэт комисс”-ыг өнөөдөр дахин үнэртүүлэх чинь монголчуудыг улам болгоомжлол, сэрэмжинд оруулж байна. Дахиад хэлье, парламент хоорондын Хамтарсан комисс гэх хаалттай мэдээлэлд анхаарлаа хандуулах хэрэгтэй байна, ард түмэн минь…

Б.Нямаа

 

Categories
мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

ТОЙМ: Нэрт нийтлэлч Баабарын “СССР өгсөн, СССР нь буцааж татсан” хэмээх нийтлэл хэвлэгдлээ DNN.mn

“Өдрийн сонин”-ы лхагва гаригийн дугаар 8 нүүрээр хэвлэгдэж, та бүхний гарт хүрч байна.

“Өдрийн сонин”-ы тэргүүн нүүрт Шүгэл үлээгч Ж.Энхбат “Сайд,
даргыг солилоо гээд хулгай арилахгүй. Энэ бол МАН-ын“нүүрээ угаах” арга”  гэснийг II нүүрээс үргэлжлүүлэн уншаарай.

Хэмнэлтийн горим үргэлжлэх ирэх оны улсын төсөв
25 их наяд болж тэлнэ

“Өдрийн сонин”-ы нийтлэлийн бодлогыг тодорхойлогч, ард түмний дуу хоолой болдог “Баримт, үзэл бодол” нүүрт нэрт   нийтлэлч Баабарын “СССР өгсөн, СССР нь буцааж татсан” хэмээх нийтлэл хэвлэгдлээ

Доктор Т.Цэнд-Аюуш “Төр өмчдөө эзэн шиг хандаж
чадахгүй. Тиймээс төрийн өмч аль болох бага байх ёстой”  гэлээ.

Д.Амарбаясгаланд Д.Сумьяабазарын нээсэн ёс зүйн
хаалгаар гарахаас өөр гарц үлдсэнгүй

 Эдгээр болон бусад цаг үеийн мэдээ мэдээлэл, ярилцлага, сурвалжлагыг “Өдрийн сонин”-ы лхагва гаригийн дугаараас уншаарай.

Дэлгэрэнгүй мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкээр бүртгүүлж уншина уу. https://admin.dnn.mn/plugi ns/news/login

Эрхэм уншигч та, манай сонины өнөөдрийн дугаарыг “Монгол шуудан” компанийн нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудангийн салбаруудаас болон сонин борлуулах цэгүүд, Хэвлэлийн биржээс худалдан авах боломжтой. Мөн “Мөнгөн завъяа” дахь сонин борлуулах цэг, Сансрын үйлчилгээний төв дэх сонин борлуулах цэг, Хан-Уул дүүргийн 19 дүгээр хорооллын үйлчилгээний төвд байрлах сонин борлуулах цэг, Саппорогийн “Миний дэлгүүр” дэх сонин борлуулах гол гол цэгүүдээс худалдан авч болохыг дуулгая. Түүнчлэн “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж худалдан авч болно.

Уншигч та “Өдрийн сонин”-ыг захиалан уншихыг хүсвэл 9911-2954, 8811-1375 дугаарт холбогдоно уу.

Цахим хэлбэрээр нь захиалахыг хүсвэл 88111375 дугаарт холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээллийг аваарай.

“Өдрийн сонин”-той холбоотой мэдээ мэдээллийг 19001987-гоос лавлана уу

 

“ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮР ТАНТАЙ ХАМТ

Categories
мэдээ нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал улс-төр

Улс төр судлаач Т.Билэгжаргал: Давхар дээлтэй байх нь хариуцлагаас зугтах том боломж гэдгийг Ж.Сүхбаатар сайд харууллаа DNN.mn

Нийтийн удирдлагын магистр, түүхч, улс төр судлаач Т. Билэгжаргалтай улс төрийн үйл явцын талаар ярилцлаа.

-УИХ-ын намрын ээлжит чуулган нээлтээ хийлээ. Намрын чуулганаар хэлэлцэх гол асуудал юу байна. Улс төр судлаач хүний хувьд энэ намрын улс төр ямар байдлаар явах чигтэй харагдаж байна вэ?

-Энэ намрын чуулганыг хариуцлага тооцох, хэн нь хэн байсан бэ гэдгийг тодоор харуулах чуулган болоосой гэж иргэд хүсэж байна. Нийгэмд ил тод гарсан хулгай, луйвар бүгд холбогдох эзэнтэй. Хулгай хийсэн үйлдэл нь тодорхой байна. Хулгайлсан хүн нь ч тодорхой байна. Тиймээс одоо хариуцлага үүрүүлэх ёстой гэдэг иргэдийн шахалт энэ намрын чуулганы үеэр хүчээ эрс нэмэгдүүлнэ. Иргэд хариуцлага нэхээд ирэхээр эрх баригчид, улс төрчид, холбогдох этгээдүүд бүгд сандралдаж, зөвхөн өөрсдийнхөө арьсыг л хамгаалсан мэдэгдлүүдийг удаа дараа хийх байх. Ингэснээр намын эв нэглэл, ер нь аливаа бүлэг, фракцын эв нэгдлийг шууд зад татна. Ингэж задарсан нам, бүлэг, фракц болгон дундаасаа хэн нэгнээ золиосонд гаргаж л таарна. Тиймээс 2020-2024 оны УИХ-ын намрын отгон чуулган хамгийн их гал гарсан, хамгийн их биеэ өмөөрсөн, улс төржилт, попролыг дээд цэгт нь хүргэсэн чуулган болно гэж харж байгаа. Мэдээж хуулийн төслүүдийн хувьд УИХ-аар хэлэлцэгдэх эсэхээ хүлээн байгаа олон эрх зүйн актууд бий. Түүнээс хамгийн чухал нь ирэх оны төсөв. Дараа нь Сонгуулийн тухай хууль болон Улс төрийн намын тухай хуулийг дагалдах хуулийн төслүүдийг хэлэлцэн батлах нь чухал юм.

-Намрын чуулганы нээлттэй зэрэгцэн улс төрийн үйл явц хурцаар тавигдаж эхэлж байна. Тухайлбал, өчигдөр Хот хариуцсан сайд Ж.Сүхбаатар ажлаа өгөхөө мэдэгдлээ. АН-ынхан С.Зоригийн хэргийг дахин сэргээхийг шаардаж, үүгээр эрх баригч нам улс төр хийхгүй байхыг шаардлаа л даа…Тэгэхээр судлаач хүний хувьд намрын улс төрийн халалт ямар хэмжээнд, ямар үр дагавартайгаар ирэх бол гэж бодож байна вэ?

-УИХ-ын 76 гишүүнтэй. Удахгүй 126 болно. Яг өнөөгийн байдлаар Засгийн газар дэд сайд нартайгаа нийлээд нийт 40 гаруй сайд, 20 орчим яамдтайгаар ажиллаж байна. Энэ нь өөрөө ард түмний 40 хувийн саналыг авсан намын хувьд асар том бүтэц гэсэн үг

Тэр чинээгээрээ авлига, хүнд суртал, хулгай гаардаг гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Хэрэв өнөөгийн эрх баригч нам ард түмний 80 орчим хувийн саналыг авсан бол ийм хэмжээний бүтэцтэй ажиллаж болно. Энэ өөрөө улс төрийн удирдлагын онолоор тодорхойлогддог зүйл. Тэгэхээр ард түмний саналыг хэдэн хувьтай авч, түүнд тохирсон төрийн бүтцээр ажиллаж байна уу үгүй юу гэдэг чухал гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл байгуулсан төрийн бүтэц нь ард түмнийхээ саналын хувиас хэт давсан данхар бүтэц байвал хулгай, авлига, хүнд суртал тэр хэмжээгээрээ гардаг. Ард түмний саналын хувьтай энэ тэнцүү эсвэл доогуур буюу цомхон бүтэцтэй бол ийм зүйл гарах боломж тэр хэмжээгээрээ багасдаг гэж ойлгох хэрэгтэй. Тиймээс дараа дараагийн сонгуулиар гарч ирсэн нам нийт ардын саналын хэдэн хувийг авсан бэ гэдгээс нь хамааруулж, Засгийн газар, төрийн бүтцийг байгуулах шаардлагатай гэсэн үг. Манайд энэ тогтолцоо, бодлого байдаггүй. Ялсан нам ялахад нь үйлчилсэн хүмүүсээ “хооллох”-оо л боддог. Түүнээсээ болж эрх мэдлийн хувиарлалтаа алддаг. Эрх мэдлийн хувиарлалтаа алдсан нам зөв бодлого, хууль гаргасан ч төрийн үйлчилгээ, чанар, нэр хүнд нийгэмд улам доош орсоор байдаг.

-Та мэргэжлийн хүний хувьд ерөнхий онолын агуулгатай зүйл ярилаа. Ярианы эхэнд хэлсэн шүү дээ. Ард түмэн хариуцлага л нэхэж байна гэж. Эхнээсээ сайд, дарга нар хариуцлагаа үүрээд албан тушаалаа өглөө. Нэг талдаа зөв юм шиг. Нөгөө талдаа хариуцлагаас улам өөрийгөө чөлөөлж байгаа мэт харагдаж байна л даа. Үүнд та ямар тайлбар өгөх вэ?

-Хариуцлага нэхэж байгаа ард түмний гол хүсэл нь яг юу юм бэ гэдгийг бид ойлгох хэрэгтэй. Зарим нь ажлаа өг, огцор гэж байна. Зарим нь ажлаа өгөөд хуулийн хариуцлага үүрээрэй гэж байна. Тэгэхээр ард түмэн хариуцлага нэхэж байгаа бол яг ямар хариуцлага хүсээд байгаагаа эхлээд тодорхой болгох хэрэгтэй. Ж.Сүхбаатар сайд ажлаа өгнө гэж байна. Энэ хариуцлага үүрч байгаа хэлбэр мөн үү. Үнэхээр ард түмэн түүнийг огцрохыг л хүсэж байсан гэж үү. Яагаад энэ хүн ажлаа өгөхөөр болов гэдгийг хэрсүү ойлгох хэрэгтэй. Магадгүй зарим хүмүүс Ж.Сүхбаатар сайдын судлаа өгчихлөө гэхээр хариуцлага үүрчихлээ гээд энэ асуудлыг мартана. Ийм байвал бид хэзээ ч хариуцлага хэн нэгэнд үүрүүлж, эсвэл хэн нэгнээс хариуцлага нэхэх боломжгүй болчихож байгаа юм. Ард түмний тодорхойгүй хүслийг өнөөгийн улс төрчид өөрт ашигтайгаар эргүүлээд сурчихсан байна. Ерөнхийлөгч болохын тулд Ерөнхий сайдын албаа өгдөг. Өгөхдөө хариуцлага үүрч байна гэдэг нэрийн дор огцордог. Төсөв захиран зарцуулагч болохын тулд УИХ-ын гишүүнийхээ ажлыг өгдөг. Үүнийгээ би илүү сайн ажил хиймээр байна гэсэн хоосон попрол явуулж байгаад л Нийслэлийн Засаг дарга болчихдог. Үүнээс юу ойлгогдож байна вэ гэхээр ард түмний хариуцлага нэхэж байгаа хүслийг улс төрчид өөрт ашигтайгаар эргүүлж чадаж байгаа юм. Улс төрчид юу хийхийг хүсэж байна, тэр болгоноо хийх арга чаргаа ард түмний хүсэл сонирхол, эрх ашигт тулгуурлаад гаргаад ирж чаддаг болж. Энэ бол нийгмийн, улс орны хамгийн том аюул.

-Тэгэхээр Ж.Сүхбаатар сайд ажлаа өгч байгаа нь угтаа хариуцлагаас мултарч байгаагийн нэг хэлбэр гэж ойлгох уу?

-Шуудхан хэлэхэд Ж.Сүхбаатар гэх хүн хулгай хийж байгаад үйлдэл дээрээ баригдчихсан гэж ойлгож болно. Хулгайч үйлдэл дээрээ баригдахаар яах ёстой вэ. Ямар ч яриангүй шууд хуулийн хариуцлага хүлээнэ. Дэлгүүрээс нэг шил архи хулгайлж байгаад баригдсан нөхрийг цагдаа дуудаад шууд хариуцлагыг нь үүрүүлдэг биз дээ. Гэтэл улс төрчдөд хариуцлагаас зугтах, хариуцлагыг аргалах тусгай механизм оршиж байдаг. Түүний нэг нь давхар дээл. Засгийн газрын сайд нарын 70 орчим хувь нь давхар дээлтэй байгаа. Тэгэхээр эдгээр хүмүүсийн хууль бус үйлдэл ил тод боллоо гэхэд тэд зөвхөн сайдын суудлаа л өгнө. Ингээд л цааш хуулийн хариуцлага үүрүүлэх ямар ч боломжгүй болно. Сайдын суудлаа өгчихөөр манай ард түмэн түүнийг хариуцлага үүрээд явчихлаа гэж ойлгоно. Нийгмийн ухамсар, хандлага доогуур байгаа болохоор эрх баригчид, улс төрчид өөрсдийнхөө хүслээр амьдарч болоод байна. Тэр утгаараа давхар дээлтэй байх нь хариуцлагаас зугтах том боломж гэдгийг Ж.Сүхбаатар сайд харууллаа. Хариуцлагаас өөрийгөө яаж мулталч чадаж байгааг Ж.Сүхбаатар сайдын мэдэгдлээс сонссон байх.

-Ж.Сүхбаатар сайд ямар мэдэгдэл хийсэн гэж. Та түүнийг нь яагаад хариуцлагаас мултарч байна гэж ойлгоод байгаа юм бэ?

-Би хэлсэн. Энэ хүн хулгай хийж байгаад баригдсан. Өөрөө ч үүнийгээ мэдэж байгаа байх. Мэдсэн учраас сайдын суудлаа бушуухан өгчихөж байна. Гэхдээ бушуу туулай борвиндоо баастай гэдэг үгтэй. Өөрийнх нь гаргасан шийдвэр бүрэн хэрэгжиж чадаагүй, түүнээс нь болоод асуудал үүссэн байхад өөрийнхөө алдааг бусад руу шууд чихэж байгаа нь ёс зүйгүй үйлдэл. Ж.Сүхбаатарын хэлсэн мэдэгдлийг судлаач хүнийхээ хувьд агуулгаар нь дүгнээд хэдэн зүйл хэлье л дээ. Нэгдүгээрт, Ж.Сүхбаатар намынхаа төлөө сайдын ажлаа өгсөн. Засгийн газрын нэр хүнд цаашлаад намын нэр хүнд улам унахаас сэргийлсэн улс төрийн тоглолт. Ингэхдээ нэгэнт явж байгаа учраас намынхаа бодлого, Засгийн газрын үйл ажиллагааг магтан дуулж өгсөн. Энэ үйлдэл нь “ах аа намайг бодоорой” л гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл би сайдын суудлаа өгөөд нийгмийн галыг өөртөө татъя. Нэгэнт тугаа тахиж байгаа учраас намаа өргөөд өөрөө явъя. Тиймээс миний арыг нам маань бүтэн даагаарай гэж ойлгогдож байгаа юм. Хоёрдугаарт, сонгууль ойртчихсон учраас улс төрийн рейтингээ бодсон мэдэгдэл хийлээ гэж харж байгаа. Би энэ ажлыг сайн хийж байсан л даа, гэхдээ олон хүний дургүйг хүргэсэн шийдвэр гаргаж байж миний ажлын үр дүн гарч ирнэ. Тиймээс би ирэх сонгуулиар дахин гарч ирэхээ бодсон учраас улс төрч хүнийхээ хувьд өнөөдөр хариуцлагаа үүрээд сайдын суудлаа өгчихье өө гэж байна. Ард түмний тархийг угаагаад сурчихсан, явцгүй улс төрчдийг дахин битгий гаргаж ирээсэй. Асуудлыг даагаад явж байгаа бол даасан шиг даачих зангарагтай улс төрчид үнэхээр алга. Бүгд дараа дараагийнхаа эрх мэдлийн төлөө өөрөөсөө бусад бүх зүйлийг солиосонд гаргаж улс төр хийж байгаа нь эмгэнэлтэй.