Category: гадаад

АНУ, ОХУ-ын ерөнхийлөгч нарын Улаанбаатарын цагаар 22 цагт эхэлсэн яриа цаг гаруй үргэлжлэв. Кремль “Путин, Трамп нар Украины эргэн тойрон дахь нөхцөл байдлын талаар илэн далангүй санал бодлоо солилцсон бөгөөд мөргөлдөөнийг шийдвэрлэх хүчин чармайлтаа үргэлжлүүлэх хүсэлтэй байгаагаа баталлаа. Путин Украины нөхцөл байдлыг зохицуулах арга замыг хамтран боловсруулахад бэлэн байгаагаа мэдэгдсэнээс гадна ОХУ, Украин эрчим хүчний дэд бүтцэд цохилт өгөхөөс 30 хоногийн хугацаанд харилцан татгалзах тухай АНУ-ын ерөнхийлөгчийн санааг дэмжиж, цэргийнхэнд ийм тушаал өгсөн байна” гэж мэдээлэв. Харин Дональд Трамп өөрийн “Truth So­cial” хуудсанд “Путинтэй маш сайн, үр дүнтэй яриа хийсэн. Бид гал зогсоохыг хурдасгахын тулд эрчим хүчний байгууламжуудад нэн даруй гал зогсоох талаар Путинтэй тохиролцсон” гэж бичжээ. Мөн АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Марко Рубио “Гал зогсоох асуудал хагас жил, бүр хоёр долоо хоногийн өмнө байснаас илүү бодит зүйл боллоо” гэсэн бол АНУ-ын ерөнхийлөгчийн Ойрхи Дорнодын асуудал хариуцсан тусгай элч Стив Виткофф “Украины албаныхныг оролцуулсан гал зогсоох хэлэлцээр ирэх ням гаригт Саудын Арабын Жидда хотод үргэлжилнэ” гэж мэдэгдэв. Ийнхүү хоёр улсын удирдагч нар гал зогсоох ажиллагааны урьдчилгаа болгон эрчим хүчний байгууламжуудад цохилт өгөх явдлыг зогсоож, талууд гал зогсоох асуудлаар шинжээчдийн тусгай баг байгуулж Саудын Араб улсад хэлэлцээ хийхээр тохиролцсон нь тодорхой болов. Өөрөөр хэлбэл, АНУ-ын “зөөлөн” бодлого Европын гол улсуудын хатуу бодлоготой зөрчилдөж байгаагаас үүдэн Путины аюулгүй байдлын баталгаагаар шууд гал зогсоох шийдвэр гарахгүй гэдэг нь тодорхой болов. Өөрөөр хэлбэл, Европын улсууд “ОХУ энэ янзаараа байгаа цагт Европын аюул арилахгүй” гэж ил тод мэдэгдэж байгаа. Энэ нь ОХУ задарч, үнэн зөв сонгууль явуулж, парламентын засаглалтай ардчилсан улсууд болох ёстой гэсэн үг. Одоо Путинд аюулгүй байдал олгож, гал зогсоовол дурын дарангуйлагч дайн дэгдээж, өөрийн аюулгүй байдлаар барьцаалж энхийн гэрээ хийх гэдэг болно гэсэн анхааруулга бас нэмэгдэв. Европын улсууд Оросын арми таягтай цэрэг байлдаанд оруулж, илжгээр сум, хоол зөөж, эдийн засаг нь дефолт болох гэж байгааг маш сайн мэдэж байгаа. Үнэхээр ч Путин энэ сарын 18-ны мягмар гаригт болсон Оросын үйлдвэр, худалдаа эрхлэгчдийн холбооны их хурал дээр “Манай Төв банк нэг тоо, Засгийн газар болон Эдийн засгийн хөгжлийн яам өөр өөр тоо харуулж байна. Гэхдээ бид эдийн засаг халж байгаа учир үүнийг хөргөх хэрэгтэй гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Энэ бол нарийн асуудал, гэхдээ энэ нь зөвөөр шийдэгдэнэ гэж би найдаж байна. Гэхдээ энэ удаа эдийн засгийг хэт хөргөх эрсдэлийн талаар хэлэлцүүлэг хийх хэрэггүй. Учир нь шөнө болтол сунжрах болно” гэж хэлсэн. Ийнхүү Путин анх удаа Оросын санхүү хариуцсан төрийн байгууллагууд худлаа тоонууд гаргаж, эдийн засаг сүйрч байгааг өөрөө хүлээн зөвшөөрөв. Мөн энэ асуудлаар хэлэлцүүлэг хийж үнэн бодит байдлыг олон нийтэд дэлгээд хэрэггүй гэдгийг оролцогчдод анхааруулав. Путин эдийн засгийн халалт гэж стагнацийг хэлж байгаа бол үнэндээ өнөөдөр Оросын эдийн засагт стагнаци бус стагфляци буюу сүйрэл хүчээ авч, дефолт руу явж байгаа билээ. Мөн энэ өдөр Германы Бундестаг батлан хамгаалах болон дэд бүтцийн салбарт олон тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийх санхүүгийн багцыг баталгаажуулав. Энэ асуудал Бундестагт 520 санал авсан нь Холбооны Бүгд Найрамдах Герман Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахад шаардагдах гуравны хоёроос 31-ээр илүү санал авсан гэсэн үг юм. Ийнхүү Германы Үндсэн хуулинд өөрчлөлт оруулснаар батлан хамгаалах зардал болон холбооны мужуудын хэрэгцээнд зориулж чөлөөтэй хөрөнгө оруулахаар болов. Түүнчлэн дэд бүтцийг хөгжүүлэхэд 500 тэрбум евро олгохоор тохиролцсон байна. Энэ нь Герман улс бодит мөнгө “үйлдвэрлэх” боломжтой болж, Европын Холбооны улсууд өөрсдийг нь урагш нь чирэх хүчирхэг зүтгүүр улстай болж байна гэсэн үг юм. Мөн Оросын эсрэг Европын улсуудыг ХБНГУ, Их Британи улсууд тэргүүлэх боломжтой болж байгаа явдал. Энэ үеэр Хятадын Олон улсын хөгжлийн хамтын ажиллагааны агентлагийн тэргүүн Ли Мин “Хятад улс өөрийн боломжоор Украинд тусламжаа үргэлжлүүлэхэд бэлэн байна. Үүнд Украины ирээдүйн сэргээн босголтод оролцох асуудал багтана. Түрэмгийлэгч ОХУ Украинд бүрэн хэмжээгээр цөмрөн орсноос хойш Бээжин Киевт нийт 790 мянган ам.долларын үнэ бүхий дөрвөн багц хүмүүнлэгийн тусламж шилжүүлэн өгсөн” гэж мэдэгдэв. Тэгвэл Украины ирээдүйн сэргээн босголтод оролцох саналаа Европын улсууд болон Саудын Араб албан ёсоор илэрхийлээд байгаа билээ.

Тэгвэл эндээс Украины сэргээн босголт хаана хийгдэх вэ гэсэн асуулт гарна. Мэдээж эвдэрч сүйрсэн хот тосгод буюу өнөөдөр Оросуудын мэдэлд байгаа газар нутагт гол сэргээн босголт явагдана. Энэ нь дэлхийн голлох улсууд Украин ялж, газар нутгаа эргүүлэн авна гэдэгт бүрэн итгэлтэй байгааг баталж байгаа явдал юм. Ийнхүү Украины дайн дуусах нь ойлгомжтой болсон ч, харин дуусах хугацаа нь түр хойшилж буй нь тодорхой болов.

Бэлтгэсэн

Г.АМАРСАНАА

АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп ОХУ-ын удирдагч Владимир Путинтэй утсаар ярихын өмнө өчигдөр “Маргааш өглөө би ерөнхийлөгч Путинтэй Украины дайны талаар ярилцах болно. Бид хэлэлцээрийн олон зүйл дээр тохиролцсон ч хийх зүйл их байна. Дайнд олон мянган залуу цэргүүд болон бусад хүмүүс үхэж байна. Долоо хоног бүр хоёр талаас 2500 цэрэг үхэж байгаа бөгөөд үүнийг даруй зогсоох ёстой. Би ерөнхийлөгч Путинтэй ярилцахыг тэсэн ядан хүлээж байна” гэж мэдэгдэв.

Өмнө нь тэрээр “Путинтэй газар нутгийн асуудал, Курскийн бүс нутаг болон Оросын цэргүүдийн хяналтад байгаа Запорожийн АЦС-ын нөхцөл байдлын талаар хэлэлцэнэ. Бид гал зогсоох, эвлэрэх энхийн хэлэлцээг тохиролцож чадах эсэхийг харцгаая. Үүнийг боломжтой зүйл гэж би бодож байна” гэж мэдэгдээд байсан юм. Мөн Оросын ерөнхийлөгчийн хэвлэлийн нарийн бичгийн дарга Песков сэтгүүлчдэд “Энэ яриаг мягмар гаригт хийхээр бэлтгэж байна. Гэхдээ Кремль удахгүй болох энэ яриа хэлэлцээний дэлгэрэнгүй мэдээллийг задруулахгүй” гэж хэлэв.Харин Европын Холбооны гишүүн улсуудын гадаад хэргийн сайд нар “ОХУ-д итгэж болохгүй”, “Путин бууж өгөх бодолгүй байна”, “Кремль энх тайвныг хүсэхгүй байна” гэж мэдэгдсэн бөгөөд тухайлбал, Польшийн Гадаад хэргийн сайд Радослав Сикорски “Энэ бол олон улсын хувьд энх тайвныг хэн хүсч, хэн хүсэхгүй байгааг шалгах сорилт юм. Украин гал зогсоохыг зөвшөөрч байгаа бол ОХУ одоо болзол тавьж байгаа нь зөвшөөрөхгүй байна гэсэн үг” гэж мэдэгдэв.Мөн тус холбооны Гадаад харилцааны дээд төлөөлөгч Кажа Каллас “Жидда хотноо болсон хэлэлцээний үр дүнг Европын холбооны орнуудын ГХЯ-ны бүх тэргүүн нар сайшааж байгаа. Орост итгэж болохгүй гэсэн ойлголт байсаар байна. Москва байгаа боломжоо ашиглаж, 30 хоног гал зогсоохыг зөвшөөрөхийн оронд янз бүрийн шаардлага тавьсаар байна” гэж онцолжээ. Үнэндээ Европын улсуудын эдгээр мэдэгдэл бол мэдээллийн дайн хийж Путинд шахалт үзүүлж буй явдал юм. Харин Их Британийн ерөнхий сайд Кейр Стармер “Украиныг сайн дураар дэмжих эвсэлд нэгдсэн 30 гаруй улс Украинд энхийг сахиулах ажиллагаанд цэргийн алба хаагчдаа илгээхэд бэлэн байгаагаа илэрхийлээд байна. Мөн цөөнгүй улс бусад хэлбэрээр Украинд туслахаар тохиролцсон” гэж мэдэгдсэн нь энхийн хэлэлцээнд шууд нөлөөлөх гол хүчин зүйл болов. Энэ бүхнийг энгийн үгээр тайлбарлавал ийм юм.

Украины дайн сунжирснаар Оросын арми баярын парад шигээ хүчтэй биш юм байна гэдэг нь барууныханд ил болж орхив.Гэхдээ тэд Оросын атомын бөмбөгнөөс айсаар байв. Харин удалгүй тагнуулын албад нь засгийн газартаа“НАТО-г өөрийн улс руу довтлохгүй гэдгийг сайн мэддэг Оросын генералууд байнга үйлчилгээ үзүүлэх ёстой мөнгийг нь “халаасалж” орхисон тул Путин атомын бөмбөггүй болсон юм байна” гэсэн мэдээлэл өгөх болов. Барууны төр, засгийнхан тагнуулын албаддаа “Та нар хамтарч наад мэдээллээ баталгаажуул!” гэсэн даалгавар өгөв. Тагнуулын албад хамтран хэлэлцсэний эцэст Японд атомын бөмбөг хаясантай адил хоорондоо гурав хоногийн завсартайгаар барууны пуужинг хянаж, өөрийн цөмийн пуужинг чиглүүлэх үүрэгтэй олон давхар байшин шиг Оросын радарын хоёр станцад дараалан дроноор цохилт өгөв. Эхний цохилтын дараа л Москва ОХУ-ын Үндсэн хуульд заасны дагуу цөмийн объект нь гадны халдлагад өртсөн учир тактикийн цөмийн бөмбөгөөр хариу цохилт өгөх ёстой байсан билээ. Гэтэл Кремль “Украины дрон” гэсэн бүдэг, бадаг мэдээлэл хийж, энэхүү мэдээллийг аль болох тараахгүй байхыг хичээв.Ийнхүү барууны тагнуулын байгууллагууд төр,засагтаа өгсөн өөрсдийн мэдээллийг баталж чадав.Учир нь тухайн үед Украинд ийм хол нисдэг дрон байгаагүй юм. Үүнээс хойш барууны улсууд Оросын ямар ч “улаан шугам”-наас айхгүй болж, тэдний эсрэг эдийн засгийн хоригоо чангатган, Украинд хүчтэй зэвсгүүд нийлүүлэх болж Оросын эдийн засаг, цэргийн хүчийг туйлдуулах бодлогоо эрчимжүүлэв.Тэд өнөөдөр энэхүү зорилгодоо хүрсэн учир Трамп Путиныг үг дуугүй гал зогсоохыг шаардаж, харин Европын Холбоо Украины эзлэгдсэн газар нутгийг хүчээр буцаан авч, 193 үндэстнээс бүрдэж буй ОХУ-ыг задалж, тэднийг парламентын засаглалтай ардчилсан улс болгоно гэдгээ нуухгүй болов. Иймээс л өнөөдөр Украины дайн шууд дуусах эсэх асуудал шийдэгдэх гэж байна.

Бэлтгэсэн

Г.АМАРСАНАА

АНУ-ын Төрийн департамент “Рубио, Лавров нар цахимаар холбогдож Саудын Арабтхийсэн уулзалтынхаа дагуу цаашид хийх арга хэмжээний талаар ярилцаж, АНУ, ОХУ-ын харилцаа холбоог сэргээхийн тулд үргэлжлүүлэн ажиллахаар тохиролцсон” гэж мэдээлэв. Харин Оросын ГХЯ-ны албан ёсны мэдэгдэлд Лавров, Рубио нарыняриа Америкийн талын санаачилгаар болсон гэдгийг онцлон тэмдэглээд “Бүх талууд хүч хэрэглэхээ нэн даруй зогсоох улс төрийн яриа хэлэлцээнд орох нь чухалбайна” гэж онцлов. Мөн АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Марко Рубио Америкийн CBS телевизийн сувагт өгсөн ярилцлагадаа “Энэ бол маш урт,үргэлжилсэн фронтодтулалдаж байгаа хүнд хэцүү, гурван жилийн дайн.Хэн ч үүнийг амар зүйл гэж хэлэхгүй. Иймээс хүн бүр бидэнд ямар төлөвлөгөө байгааг мэдэхийг хүсч байгааг би ойлгож байна. “А” төлөвлөгөө болох байлдааны галыг зогсоосноор бид хоёр дахь үе шат болох “Б” төлөвлөгөөнд шилжих болно. Москва, Киевийн хоорондын хэлэлцээ заавал шууд байх албагүй. Гэхдээ ямар ч байсан бид эхний шатыг давахгүйгээр хоёр дахь шатанд хүрч чадахгүй. Тэд бие бие рүүгээ буудаж байхад дайныг зогсоох талаар тохиролцоход хэцүү. Иймээс л ерөнхийлөгч Трамп юуны өмнө гал зогсоохыг хүсэж байна” гэж мэдэгдэв.

Ийнхүү Путин анх удаа цэргийн хувцас өмсөж Украинд эзлэгдсэн Курск мужид очсоны цаад учир тайлагдав. Учир нь Курск мужид нэгдсэн фронт байхгүй, цэргийн хөдөлгөөнт бүлэглэлүүд тулалдаж байгаа одоогийн нөхцөлд ийм, тийм хот, сууринг чөлөөлсөн гэж мэдэгдэх нь цэргийн шинжлэх ухааны үүднээс ямар ч утгагүй зүйл. Харин фронтгүй газарт цэргийн хөдөлгөөнт бүлгийг бүсэлж, хангамжаас нь салгаж, устгах гэсэн ганцхан ойлголт байдаг. Гэтэл Оросын цэргүүд хэд хэдэн чиглэлээр дайрсан ч Украины хөдөлгөөнт бүлгүүдийн нэгийг ч бүсэлж чадаагүйг Украины талаас гадна дайн судлалын мэргэжлийн байгууллагууд нотолсон. Путин анх удаа цэргийн хувцас өмсөж очиход, түүнд Жанжин штабын дарга нь ийм, тийм газрыг чөлөөллөө гэж илтгэж, цэргийн шинжээчдийн доог, тохуу болсон юм. Гэтэл АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп өөрийн Truth Social хуудсандаа“Украины олон мянган цэрэг Оросуудад бүслэгдээд байна. Би ОХУ-ын ерөнхийлөгч Владимир Путинд хандан тэдний амийг хамгаалахыг уриалсан. Учир нь энэ бол дэлхийн хоёрдугаар дайнаас хойш бидний хараагүй аймшигт аллага байх болно” гэж бичсэн нь цэргийн шинжээчдийг мэл гайхуулж орхисон билээ.Владимир Путин “Курск мужид зэвсгээ тавиад бууж өгсөн Украины цэргүүдийн амь насыг хамгаалж, олзлогдсон цэргүүдийг эмчлүүлнэ” гэж амласан. Бүслэгдээгүй бүлэглэлийн цэргүүд олзлогдоно гэж юу байх билээ.

Хамгийн сонирхолтой нь Оросууд Суджа хотыг чөлөөлсөн гэж мэдэгдсэнээс гуравхоногийн дараа дайн судлалын мэргэжлийн байгууллагууд Украины хөдөлгөөнт цэргийн бүлгүүд Оросын Курск мужид байгаа ч харин Суджа хотыг орхин гарч байгаа болохыг нотлов. Ийнхүү Трампын хувьд ямар аюултай дайныг зогсоож буйгаа, Путины хувьд өөрийн Украинд эзлэгдсэн мужийг бараг бүрэн чөлөөлсөн баатар болсон жүжиг өндөрлөв. Учир нь үүний дараа CNN телевизээр АНУ-ын ерөнхийлөгчийн тусгай элч Стив Виткофф “АНУ-ын ерөнхийлөгч энэ долоо хоногт Оросын ерөнхийлөгчтэй ярилцана гэж найдаж байна. Хоёр тал эсрэг байр суурьтай, тохиролцоход маш хүнд байгаа хэдий ч АНУ тэдний хоорондын ялгааг “нөхөж” байна. Иймээс Трампын Путинтэй хийх яриа үнэхээр сайхан, эерэг мэдээ байх болно”гэж мэдээлэв. Мөн АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп өчигдөр Флоридагаас Вашингтон орох замдааерөнхийлөгчийн “Air Force One” онгоцонд сэтгүүлчдэд “Би ерөнхийлөгч Путинтэй мягмар гаригт ярина. Бид өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд маш их ажил амжуулсан. Бид энэ дайныг дуусгаж чадах эсэхээ харахыг хүсч байна. Магадгүй бид чадна, эсвэл чадахгүй. Ямар ч байсан бидэнд том боломж байгаа гэдэгт итгэж байна” гэж хэлжээ.

Ийнхүү Оросын Курс мужийн Суджа хотыг тойрсон тавилттай жүжгийн зорилго тодорхой болов. Өөрөөр хэлбэл, Путин, Трамп хоёрын ярианы дараа “Украины фронтын шугамаар гал зогсох боллоо” гэж мэдэгдэх нь тодорхой болов. Харин гал зогсоосны дараа “Украинд туслах улсуудын сайн дурын эвсэл”-ийн цэрэг Украины нутагт орж, юуны өмнө тэдний цэргийн онгоцууд агаарын орон зайг нь бүрэн хамгаалалтдаа авах болно. Энэ бол Украины дайн дуусч байна гэсэн үг. Харин 2000 км үргэлжилсэн фронтын шугамын дагуу байнгын хяналт тогтооно гэдэг бол цаг шаардсан бас үнэхээр нүсэр ажил. АНУ, ОХУ тэдний төлөөлөгчдөд уулзах боломж олгосон Саудын Араб, Турк мэдээж Европын Холбоо, НАТО-гийн удирдлага бас Хятад, Энэтхэг магадгүй Канад, Австрали, Швейцарь, Япон, Өмнөд Солонгос улсын төлөөлөгчид ширээний ард сууж энэ том асуудлыг шийдэх байх. Хамгийн гол нь энэ хэлэлцээрээр Путин өөрийн аюулгүй байдлын оронд, Оросын атомын бөмбөгийг хураалган, ардчилсан сонгууль явуулахын тулд өөрийн суудлыг ОХУ-ын шууд хөрөнгө оруулалтын сангийн тэргүүн Кирилл Дмитриевт шилжүүлэх тохиролцоо хийх болно.

Ийнхүү ОХУ-ын гадаад дайн дуусаж, дотооддоо Монголын түүхийн “бага хаадын үе” давтагдах болно. Энэ нь ОХУ үндэстэн, ястнаараа задарч, Украин газар нутгаа эргүүлэн авна гэсэн үг. Орос, Украины асуудлаас салсан Трампын хувьд Иран, Хятад, Хойд туйлд анхаарлаа хандуулах боломж бүрдэнэ. Харин Путины хувьд Трампын амласан ёсоор ойрын хүрээнийхэнтэйгээ хүн бүр таван сая ам. доллар төлж АНУ-ын паспорт авч дуртай улсаараа аялах биз. Гэхдээ Путин хөрөнгийг нь булаан авахын тулд ойр тойрныхон нь “новичок” өгчих байх гэсэн байнгын айдастай амьдрах болно.Ямар ч байсангурвын гурван жил үргэлжилсэн цуст дайн дуусах гэж байна.

Бэлтгэсэн

Г.АМАРСАНАА

АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп өөрийн тусгай элч Стив Виткоффыг Москвад Владимир Путинтэй уулзсаны дараа өөрийн TruthSocial хуудсанд “Бид ОХУ-ын ерөнхийлөгч Владимир Путинтэй маш сайн, үр дүнтэй хэлэлцээ хийж чадсан бөгөөд энэ аймшигт цуст дайн эцэстээ дуусах магадлал маш өндөр болов. Гэхдээ Украины олон мянган цэрэг Оросын цэргүүдэд бүслэгдэн хэцүү байдалд ороод байна. Би ерөнхийлөгч Путинд тэдний амийг өршөөхийг уриалж байна. Энэ нь дэлхийн II дайнаас хойш гарч байгаагүй аймшигт хядлага болох болно. Бурхан тэднийг бүгдийг нь ивээг!!!” гэж бичив. Үнэндээ бол Оросууд Украины цэргийг бүслэх нь байтугай Суджа хотоо ч бүрэн чөлөөлж чадаагүй бөгөөд энэ нь Трамп зорилгоо биелүүлэхийн тулд энгийн иргэдийн дунд Путины нэр хүндийг өсгөж байгаа ээлжит явуулга төдий зүйл юм. Учир нь “Их 7”-гийн Гадаад хэргийн сайд нар Канадын Квебек хотод уулзан Украины асуудлаар хамтарсан мэдэгдэл гаргаж “Украиныг өөрийн нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал, оршин тогтнох эрхээ хамгаалахад тууштай дэмжлэг үзүүлэх болно” гээд Оросыг гал зогсоох хэлэлцээрийг хүлээн зөвшөөрч, бүрэн хэрэгжүүлэхийг уриалсан. Мөн уг мэдэгдэлд “Хэрэв Москва гал зогсоохоос татгалзвал “Их 7” Орост хориг арга хэмжээ авах, нефтийн үнийн дээд хязгаарыг тогтоох зэрэг арга хэмжээний талаар тохиролцсон” гэж онцолсон. Сүүлийн сар хагасын хугацаанд барууны улсуудаас өөр байр суурьтай байсан АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Марко Рубио энэхүү мэдэгдэлд гарын үсэг зурсан нь Трамп Украин, Оросын удирдагчдыг гал зогсоохыг хүлээн зөвшөөрүүлэх гэсэн зорилгодоо хүрч, Кремльд шахалт үзүүлэх дараагийн шатандаа орж байгаа хэрэг юм. Мөн энэ үеэр хуралдсан Гадаад харилцааны зөвлөлийн чуулганы өмнө Европын Холбооны голлох улсуудын дипломатууд “Оросууд 30 хоногийн хугацаанд гал зогсоохыг зөвшөөрсөн ч бид Украинд зэвсэг нийлүүлэхээ зогсоох бодолгүй байна” гэж мэдэгдэв. Бас Их Британийн ерөнхий сайд Кейр Стармерын санаачилсан дээд хэмжээний цахим уулзалтад Европын Холбооны нийт 26 улс, Украины ерөнхийлөгч Владимир Зеленский болон Канад, Австрали, Шинэ Зеландын удирдагчид, НАТО-гийн ерөнхий нарийн бичгийн дарга Марк Рютте нар оролцов. Энэхүү дээд хэмжээний уулзалт сэтгүүлчдэд хаалттай болж, Украины дэмжлэгийг нэмэгдүүлэх, Орос байлдааны ажиллагааг зогсоох тохиролцоонд хүрсэн тохиолдолд Украины аюулгүй байдлыг хэрхэн хангах тухай асуудлыг авч хэлэлцэв. Энэхүү уулзалтын дараа Их Британийн ерөнхий сайд “Бид ОХУ-ын ерөнхийлөгч Владимир Путинд Украинд гал зогсоох асуудлаар “тоглоом хийх”-ийг зөвшөөрөхгүй. АНУ-ын ерөнхийлөгч Трампын гал зогсоох саналыг Кремль огтхон ч үл тоомсорлож байгаа нь Путин энх тайвны төлөө бус байгааг л нотолж байгаа явдал. Хэрэв Москва энхийн хэлэлцээнээс татгалзвал бид Орост үзүүлэх эдийн засгийн дарамтыг нэмэгдүүлж, энэ дайныг зогсоохын тулд бүх хүчин чармайлтаа гаргах болно. Орос эцсийн эцэст хэлэлцээрийн ширээнд суух бөгөөд бид гал зогсоох хэлэлцээрийн дараа тогтвортой энх тайван тогтоох,баталгаатай хяналт тавихад бэлэн байх ёстой” гэж мэдэгдэв. Учир нь ОХУ-ын ерөнхийлөгч В.Путин Украинд 30 хоног гал зогсоох тухай АНУ-ын саналыг хүлээн зөвшөөрч байгаагаа мэдэгдсэн ч тодорхой нөхцөл шаардсан юм. Путины энэхүү тодорхой нөхцөл гэдэг нь гал зогсоосны дараа өөрсдөө цэргийн хүчээ нөхөж, харин Украин цэрэг нэмж татахгүй, барууны улсууд тэдэнд зэвсэг нийлүүлэхгүй байх ёстой гэсэн тулгалт байсан билээ. Мэдээж үүнийг ийнхүү шинээр байгуулагдсан “Украиныг сайн дураар дэмжих улсуудын эвсэл” эсэргүүцэв. Мөн АНУ Украинд өндөр өртөгтэй ATACMS пуужингийнхаа оронд Boeing болон Saab Group-ийн хамтран үйлдвэрлэсэн хямд бас олон тоотой GLSDB тактикийн пуужин нийлүүлж эхлэв. Энэхүү пуужин газраас эсрэг зүгт харвасан ч 160 км-т байгаа байг 1 м-ийн алдаатай онож, Оросын радио долгионы зэвсгийн нөлөөнд автдаггүй гэдгээрээ онцлог юм байна. Мөн Цагаан ордон Оросын нефтийн худалдаа, банкны хоригийг хэвээр үлдээв.

Энэ бүх явдлууд барууны улсууд нэгдэж ОХУ-ыг хүчээр хэлэлцээний ширээнд суулгах, үүнийг эсэргүүцвэл Москвагийн эсрэг нэмэлт хориг арга хэмжээ авах гэж байгааг нотлов. Үнэндээ ОХУ-д эдийн засаг төрийн зохицуулалтад шилжиж элгээрээ хэвтчихээд байна. Цэргийн үйлдвэрүүдээс бусад хөдөө аж ахуй, тээвэр, дэд бүтэц, том болон жижиг дунд үйлдвэр гээд бүх салбарууд нь алдагдалд орж, одоо банкны салбар нь тэдэнтэйгээ адил дампуурахдаа тулав. Энэ нь цалин нь цаас болсон Оросын хөлсний цэргүүд дэлхийн I дайны үе шиг буугаа бариад нийслэлээ зорих аюул ойрхон болсон бөгөөд Путин ОХУ-ын Эрүүгийн хуулийн Түрэмгий дайн төлөвлөх, бэлтгэх, өдөөх, явуулах гэсэн 353 дугаар зүйлийн 1. Түрэмгий дайн зохион байгуулсан, бэлтгэсэн, өдөөсөн бол 7-10 жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ, 2. Түрэмгий дайн хийсэн бол 10-20 жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ гэж заасны дагуу яллуулах болзлоо хангана гэсэн үг юм.

Иймээс л Путин өнөөдрийг хүртэл Украины дайныг “Цэргийн тусгай ажиллагаа” гэж нэрлэж байгаа билээ.Харин Путин төдийгүй түүний тойрон хүрээлэгчид дайнаар маш их ашиг олж, баяжсан. Гэтэл энэ их мөнгө өнөөгийн ОХУ-д бол ямар ч хэрэг болохгүй. Өөрөөр хэлбэл, өнөөдөр Путины албан тушаал нь барууны улсууд, Украин төдийгүй Оросын олигархууд төдийгүй бүр өөрт нь “нэг номерын дайсан” болчихоод байна. Иймээс Путин барууны улсуудаас гадна Турк, Саудын Араб, Хятад, Энэтхэгийн төлөөлөгчдийг хэлэлцээний ширээний ард суулгаж байгаад өөрийн аюулгүй байдлын баталгаагаар суудлын наймаа хийх болно. Яг л Борис Ельцин шиг. Эсвэл дайн үргэлжилж ОХУ Украинд үг дуугүй бууж өгөх гэрээнд гарын үсэг зурсны дараа Путин болон түүний тойрон хүрээлэгчид өөрийн болон олон улсын шүүхээс давхар ял сонсох болно.

Дональд Трамп “АНУ газрын тос, түлш тээвэрлэх дэлхийн хамгийн чухал тээврийн замуудын нэг болох Улаан тэнгис дэх усан онгоцнууд руу зэвсэгт дайралт хийдэг Йемен дэх Хуситийн босогчдын эсрэг агаарын цохилтын шийдвэртэй бөгөөд хүчтэй давлагаа эхлүүллээ.Би террористуудад та нарын цаг дууслаа. Та нар энэ цагаас эхлэн дайралтаа зогсоох ёстой. Эс бөгөөс та нар урьд өмнө хэзээ ч үзэж байгаагүй тамын зовлонтой нүүр тулах болно” гэж мэдэгдэв. Харин Хуситуудын хяналтад байдаг Эрүүл мэндийн яамнаас “АНУ-ын цохилтын улмаас есөн хүн амиа алдаж, есөн хүн шархадсан” гэж мэдээлжээ.

Өнгөрсөн бямба гаригт Сербийн өнцөг булан бүрээс ирсэн 100 мянга гаруй хүн авлигын эсрэг хамгийн том жагсаал Белград хотноо зохион байгуулагдав. Мөн энэ өдөр Унгар улсад сөрөг хүчний “Нэр хүнд ба эрх чөлөө” намаас зохион байгуулсан олон мянган хүний жагсаал Будапешт хотод зохион байгуулагдав. Жагсагчид ерөнхий сайд Виктор Орбаныг огцрох, тус улсын удирдлагыг өөрчлөхийг шаарджээ.Сөрөг хүчний намын удирдагч Питер Мадьяр “Иргэдээ хууран мэхэлсэн хүмүүс түүхийн хогийн саванд үлдэх ёстой. Бидний цаг ирлээ” гээд “Иргэдийнхээ дуу хоолойг сонсохын тулд манай нам эдийн засаг, улс төрийн 12 гол асуудлаар улс орон даяар санал асуулга явуулж байна” гэж мэдэгдэв.

France-Presse агентлаг “Telegram мессенжерийг үндэслэгч Павел Дуров бямба гаригийн өглөө Францыг орхин Дубайг зорьсон” гэж мэдээлэв. Учир нь Telegram-ын үүсгэн байгуулагч Орос, Франц, Сент-Китс, Невис, Арабын Нэгдсэн Эмират улсын иргэн юм байна. Павел Дуровыг өнгөрсөн оны наймдугаар сарын 24-нд Парисын нисэх онгоцны буудалд саатуулсан юм. Францын шүүх түүнийг Telegram-ыг зохицуулж чадаагүй, хууль сахиулах байгууллагатай хамтран ажиллаагүй гэж буруутгасан бөгөөд Францын мөрдөн байцаагчид Дуровыг хүүхдийн порнограф, хар тамхины наймаа, залилан зэрэг гэмт хэргийн хамсаатан гэж үзэж байсан билээ. Судлаачид энэ явдлыг “Барууны улсууд бүх нууцыг нь мэдсэн учир Оросын цэргийнхэн болон улс төрчид өөрсдийн гол хэрэглээ болсон Telegram-ыг ашиглах боломжгүй болж байна” гэж дүгнэжээ.

Бэлтгэсэн

Г.АМАРСАНАА

Ерөнхийлөгч Дональд Трамп сэтгүүлчидтэй Зууван танхимд уулзаж “АНУ Украины асуудлаар яриа хэлэлцээ хийхээр манай төлөөлөгчид яг одоо Орос руу явж байна. Одоо бүх зүйл Оросоос хамаарна. АНУ гал зогсоох тухай хэд хэдэн эерэг дохио Оросын талаас хүлээн авсан. Хэрэв Орос дайныг үргэлжлүүлэхээр шийдвэл тэдний эсрэг сүйрэлд хүргэх хориг арга хэмжээ авахаас аргагүй болох байх. Миний хийж чадах зүйл бол Оросыг санхүүгийн хувьд тун таагүй байдалд оруулж чадна. Энэ нь Оросын хувьд маш муу зүйл байх болно. Би энх тайвныг тогтоохын тулд заавал ийм зүйл болоосой гэж хүсэхгүй байна. Учир нь эдгээр санхүүгийн хориг арга хэмжээ Москвад сүйрэл авчрах болно. Бид Украины асуудлаар ямар нэг зүйл хийхэд ойрхон байна” гэж мэдэгдэв. Үнэхээр ч Цагаан ордны хэвлэлийн нарийн бичгийн дарга Кэролайн Ливитт “Ерөнхийлөгчийн Ойрхи Дорнодын асуудал хариуцсан тусгай элч Стив Виткофф Орос, Украины хооронд гал зогсоох хэлэлцээр хийхээр Москваг зорих болно” гэж мэдээлэв. Харин энэ үеэр Оросын төрийн хэвлэлүүд Курск муж дахь командлалын байруудын нэгэнд зочилж буй Владимир Путиныг харуулсан дүрс бичлэг тараав. Анх удаа цэргийн дүрэмт хувцас өмсөж, анх удаа байлдааны талбарт очиж буй Путиныг ОХУ-ын Зэвсэгт хүчний жанжин штабын дарга Валерий Герасимов угтаж авав. Урьд нь Путин фронтын шугаманд очсон гэж тусгайлан бэлдсэн иргэд, цэргийyхэнтэй уулзаж буй огт өөр газарт авахуулсан бичлэг тараадаг байсан юм. Харин энэ удаа Владимир Путинд армийн генерал Валерий Герасимов “Оросын цэргүүд одоо Курск муж дахь Украины зэвсэгт хүчний эзэлсэн газар нутгийн 86 гаруй хувийг хянаж байна. Сүүлийн тав хоногт Оросын арми хүн ам суурьшсан 259 хавтгай дөрвөлжин километр талбай бүхий 24 суурин газрыг хяналтдаа авсан” гэж илтгэв. Хариуд нь Путин “Курск мужийг бүрэн чөлөөлж, улсын хилийн дагуу аюулгүйн бүс байгуулах талаар бодох ёстой” гэж мэдэгдэв. Кремлийн суртал ухуулагчид “Оросын арми Украины цэргүүдээс газар нутгаа чөлөөлж байна” гэж мэдээлсний дараа BBC-ийн магадлан, шалгах Мониторингийн баг Курск мужид үүссэн нөхцөл байдлыг судалсан байна. Тэд kрос цэргүүд Курск хотын төв талбайд Оросын далбаа мандуулж буй дроноор авсан зургийг ОХУ-ын төрийн мэдээллийн агентлагууд тарааж байгаа боловч энэ бичлэг Telegram сувгаас хасагдсан болохыг тогтоожээ. Учир нь 140 см өргөнтэй хийн шугамаар 11 км явж гарч ирсэн Оросын цэргийн гол хүч буюу 80 орчим цэрэг утсгагдаж үлдсэн 10 орчим цэрэг олзлогдсон бөгөөд өөр газраар гарч ирсэн цөөн цэрэг нь Курск хотын төв талбайд Оросын далбаа хам хум мандуулж орхиод хаашаа ч юм алга болсон юм байна.

Гэтэл Курск мужид Оросууд Украины армийн гурвын гурван гэнэтийн цохилтод өртөж байсан атал энэ удаа тэднийг гэнэдүүлж чадсангүй. Хамгийн гол нь Оросын арми өөрийн уламжлал ёсоор маш их хохирол амссан ч Украины хөдөлгөөнт цэргүүдийг бүсэлж чадсангүй. Мөн Оросын арми жил гаруй фронтын бүх шугамын дагуу довтолсон ч ганц хэсгээр нь сэтэлж чадалгүй, үүний оронд дэлхийн бүх дайнд гарч байгаагүй их хохирол амсаж орхив. Эдгээрийг цэргийн шинжлэх ухаанд тактикийн ялагдал гэж нэрлэдэг. Харин Путин анх удаа “зориг” гаргаж, цэргийн дүрэмт хувцас өмсөж, байлдааны талбарт очиж буйн цаад учир ийм юм.Саяхан болсон Европын Холбооны ээлжит бус дээд чуулган “Гал зогсоосны дараа Украины тэнгэрийг өөрийн цэргийн онгоцуудаар бүрэн хамгаална. Оросын ерөнхийлөгч болон түүний тойрон хүрээлэгчдийн амь насанд халдах оролдлого хийхгүй” гэсэн хамтарсан шийдвэрт хүрсэн. Энэ нь Орос цэрэг дахиж Украин руу буудахгүй бас Путиныг сайн дураараа суудлаа өгвөл олон улсын шүүхээр оруулахгүй гэсэн үг. Мөн суудлаасаа буухгүй бол Оросын ерөнхийлөгчтэй ял хэлэлцэх болно гэсэн анхааруулга юм.

Ийнхүү Курск мужийн тулаан дэлхийн II дайнд Германыг Оросуудад ялагдах эргэлт болж байсан бол өнөөдөр Оросуудыг барууны улсуудын эвсэлд үг дуугүй бууж өгөх явдлын эхлэл болж орхив. Маш товчоор жил гарангийн хугацаанд Владимир Путин, Валерий Герасимов нарын хийсэн тактикийн ялагдлууд хуримтлагдсаар стратегийн ялагдал буюу үг дуугүй бууж өгөхөөс өөр аргагүй байдалд хүргэв. Одоо Путины хувь заяа өөрийнх нь суудлаа өгөх эсэхээс шууд хамаарах болно. Эс бөгөөс юу болохыг АНУ-ын ерөнхийлөгч “Оросын хувьд маш муу зүйл байх болно” гэж хэлсэн хэрэг.

Бэлтгэсэн Г.АМАРСАНАА

Саудын Арабын Жидда хотод болсон Америк, Украины төлөөлөгчдийн найман цаг гаруй үргэлжилсэн хэлэлцээний дараа талууд хамтарсан мэдэгдэл гаргав. Уг мэдэгдэлд “Эхний ээлжинд фронтын шугамын дагуу 30 хоногийн хугацаанд гал зогсоож, Украинд үзүүлэх АНУ-ын тусламжийг нэн даруй сэргээхээр тохиролцсон” гэж онцолжээ. Украины Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Андрей Ермак өөрийн Telegram сувагтаа “АНУ-ын 30 хоногийн хугацаатай гал зогсоох тухай саналыг хүлээн авахад Украин бэлэн байгааг илэрхийлсэн бөгөөд хэрэв Орос хүлээн зөвшөөрч, нэгэн зэрэг хэрэгжүүлбэл талууд харилцан тохиролцсоны дагуу энэ хугацааг сунгах болно. Төлөөлөгчид Киев, Москва хоёрын хооронд олзлогдогсдыг солилцох, албадан гаргасан Украины хүүхдүүдийг эргүүлэн авах асуудлыг хэлэлцсэн. АНУ эдгээр тодорхой саналыг Оросын төлөөлөгчидтэй хэлэлцэн тохиролцохоор болсон” гэж бичжээ. Мөн энэхүү хэлэлцээний дараа талууд Украины ашигт малтмалын нөөцийг хамтран ашиглах хэлэлцээрийг аль болох хурдан байгуулахаар тохиролцжээ.

Энэхүү уулзалтын өмнө Владимир Зеленский, угсаа залгамжлах хунтайж Мохаммед бин Салман нар “Саудын Араб дайны дараа Украины сэргээн босголтод хөрөнгө оруулах болно” гэж мэдэгдсэн нь судлаачдад гал зогсох тохиролцоонд хүрэх юм байна гэсэн урьдчилсан дохио болсон билээ. Энэхүү хэлэлцээнд зуучлагчаар оролцсон Саудын Арабын ерөнхий сайд Кэйвелком АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Марко Рубиогийн “Бөмбөг Оросын талбайд очсон” гэсэн хэллэгийг давтаад “Одоо Орос улс гал зогсоож, дайсагналыг төгсгөл болгохыг зөвшөөрөх ёстой” гэжээ. Украины ерөнхийлөгч Владимир Зеленский “Украин энэ саналыг нааштай алхам хэмээн хүлээн авч, бид үүнийг хийхэд бэлэн байна. АНУ Оросыг үүнд итгүүлэх ёстой. Өөрөөр хэлбэл, хэрэв оросууд бидэнтэй адил зөвшөөрвөл дайн зогсох болно” гэж мэдэгдэв. Европын Комиссын ерөнхийлөгч Урсула фон дер Лейен “Европын Холбоо 30 хоногийн хугацаанд гал зогсоох санал болон Украинд цэргийн хангамж, тагнуулын мэдээлэл солилцох ажлыг сэргээх Вашингтоны шийдвэрийг сайшааж байна. Энэхүү хэлэлцээ нь Украины хувьд иж бүрэн, шударга, урт удаан энх тайван тогтоох алхам болж чадах эерэг үйл явдал боллоо” гэжээ. Харин Европын Холбооны Зөвлөлийн дарга Антонио Коста “Бид удахгүй болох энхийн хэлэлцээнд түншүүдтэйгээ хамтран оролцоход бэлэн байна” гэж мэдэгдэв. Литвийн ерөнхийлөгч Гитанас Науседа “Украин шударга, мөнхийн энх тайвны төлөө байгаагаа дахин батлан харууллаа.

Энэ нь Украины энх тайвны төлөөх эгзэгтэй үе тул одоо бид бүгдээрээ аль болох хурдан тогтвортой, найдвартай энх тайван тогтоох хүчин чармайлтаа нэмэгдүүлэх хэрэгтэй” гэж хэлжээ. Их Британийн ерөнхий сайд Стармер “Одоо Орос гал зогсоож, дайсагналаа төгсгөхийг зөвшөөрөх ёстой. Ирэх амралтын өдрүүдэд Европын удирдагчдыг цуглуулж, бид дараагийн алхмуудаа хэлэлцэн тохиролцох болно” гэж мэдэгдэв. Ийнхүү В.Путин “Бид эзлэн авсан Украины газар нутгаа буцаан өгөлгүй гал зогсоож чадлаа. Би Украиныг НАТО-д элсүүлэхгүй гэсэн амлалтандаа хүрлээ. Бид яллаа” хэмээн иргэддээ мэдэгдэж “нэр цэвэр” үлдэж суудлаа өгөх боломжтой болов. Учир нь энэхүү хэлэлцээний үеэр Францын ерөнхийлөгч Эммануэль Макроны урилгаар 30 орчим улсын Армийн ерөнхий штабын дарга нар Парист цугларч, Украины аюулгүй байдлын найдвартай баталгааг хангах тодорхой төлөвлөгөө баталсан. Энэ нь Украин НАТО-д элсэх шаардлагагүй болсон гэсэн үг. Хамгийн гол нь ОХУ-ын Сангийн яамны урьдчилсан тооцоогоор энэ оны эхний хоёр сарын холбооны төсвийн алдагдал 2.7 их наяд рубль буюу ДНБ-ий 1.3 хувьтай тэнцэж байна. Газрын тос, байгалийн хийн орлого 1.56 их наяд рубль болж, өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс 3.7 хувиар бага болжээ. Харин төсвийн зарлага 30.6 хувиар нэмэгдэж, найман их наяд рубль болсон гэжээ. Энэ албан мэдээ бол мэдээж хэргээр багасган мэдээлж байгаа албан ёсны тоо. Гэсэн ч мужийн амбан захирагчид шинэ хөлсний цэрэгт төлөх мөнгөгүй болж, хөлсний цэргийн цалин нь худалдан авах чадваргүй болж буйг харуулж байгаа тоо. Өөрөөр хэлбэл, эдийн засаг нь дефолт болж, мөнгөгүй болохоор арми нь ялагдаж, арми нь ялагдахаар дэглэм нь солигддог Оросын түүх давтагдах гэж байна гэсэн үг.

Тухайлбал, АНУ, Украины хэлэлцээний үеэр Оросын арми өөрийн Курск мужийг чөлөөлөх гэж бүх хүчээ шавхсан ч ядаж л Украины цэргийг бүслэн авч чадсангүй. Энэ нь эсрэгээрээ Оросын арми ямар чадваргүй байгааг олон улсад батлан харуулсан явдал болов. Харин Кремлийн суртал ухуулагчид фронтын шугамгүй газарт “Бид тийм сууринг эзлэн авч, ялж байна” хэмээн худал сурталдаж, үүндээ гадаадад байгаа хөлсний бүх троллуудаа татан оруулж, тэднийгээ бүгдийг нь илчилж орхив. Чухамхүү иймээс л энэхүү хэлэлцээний дараа Москвад ерөнхийлөгч Трампын Украины асуудал хариуцсан тусгай элч бус, харин Путины залгамжлагч гэгдэх болсон, ОХУ-ын шууд хөрөнгө оруулалтын сангийн тэргүүн Кирилл Дмитриевийн хуучны анд, Ойрхи Дорнодын асуудал хариуцсан тусгай элч, Трампын охины хадам эцэг Стив Уиткофф очиж байгаа хэрэг. Маш товчоор энэхүү хэлэлцээр Путинд өөрийн аюулгүй байдлаар барьцаалан суудлаа өгч амиа авч гарах, Трампын хувьд нэр төрөө сэргээх алтан боломж гаргаж өгөв. Гэхдээ Оросын ухаантай болгон “Украинд дайн дэгдээвэл эдийн засаг сүйрч, арми ялагдаж, ОХУ задарна” гэж сануулсаар байхад Путин юу хийсэн билээ гэдгийг санахад илүүдэхгүй. Харин удахгүй асуудал хаашаа эргэх нь тодорхой болно.

Бэлтгэсэн

Г.Амарсанаа

Германы Бундестагийн ээлжит бус сонгуулиас хоёр долоо хоногийн дараа Германы эрх баригч шинэ эвсэл болох Христийн ардчилсан холбоо(CDU), Христийн нийгмийн холбоо (CSU) болон Германы Социал демократ нам(SPD)-уудзөвшилцөн, засгийн газраас дотооддоо баримтлах гол асуудлаар тохиролцоонд хүрч чадав. Тодруулбал, талууд Германы хил дээр шууд орогнол хүссэн цагаачдаас аль болох татгалзах, түүнчлэн дүрвэгсэд гэр бүлийн гишүүдээ Германд авчрах боломжийг цаашид хязгаарлах байр суурь барихаар тохиролцжээ. Мөн эдийн засгийн хөгжлийг хурдасгахын тулд Германы эрх баригч эвсэл гаднын хөрөнгө оруулалтыг татах арга хэмжээ авч, аж ахуйн нэгжийн татварыг багасгах асуудлаар шинэчлэл хийхээр төлөвлөж, иргэдийн халамжийг бууруулахаар тохиролцов. Ийнхүү талууд шинэ Засгийн газар байгуулах асуудлаар тодорхой хэлэлцээ эхлүүлэхэд бэлэн болжээ.
Шинэ эвслийн бодлогыг хамгийн түрүүнд өнөөгийн Засгийн газрын бүрэлдэхүүнд багтаж буй “Эв нэгдэл 90/Ногоон нам” шүүмжилж, намын хамтарсан дарга Феликс Баназак Социал демократ болон консерваторуудыг “экологийн эсрэг эвсэл” гэж нэрлэн, “ногоон сөрөг хүчин ухаалаг, бүтээлч, хангалттай хатуу байх болно” гэж амлав.Харин сонгуулийн дүнгээр аман хүзүүдсэн, хэт барууны үзэлт Германы альтернатив намын удирдагч Алис Вайдель, Тино Чрупалла нар консерваторуудыг сонгуулийн амлалтаа зөрчиж, Социал демократуудад буулт хийсэн гэж буруутгав. Мөн Бундестагт суудалгүй хоцорсон Чөлөөт ардчилсан намын дарга Кристиан Дюрр энэхүү шүүмжлэлд нэгдэж “Бодит шинэчлэл хийнэ гэж найдаж байсан иргэд, компаниудын урам маш их хугарлаа” гэж мэдэгдэв.
Тэгвэл Германы шинэ канцлер Фридрих Мерц болон Владимир Путин, Дональд Трамп нарыг харьцуулахад гол ялгаа нь юу байна вэ? Мэдээж Мерц Украиныг тууштай дэмжиж байгаагаар тэднээс ялгаатай. Эдийн засгийн хувьд Германы шинэ канцлер төрийг цомхтгон, чадвартай болгож, татварыг бууруулсан хууль санаачлан, хэрэгжүүлж дэлхий нийтэд танил болсон нэгэн. Харин Путин эдийн засгаа дайны байдалд шилжүүлж, дефолт руу явуулж байгаа билээ. Гэхдээ ОХУ дефолт болж, цаасан рублиэр цалин тавьж, иргэд нь худалдан авах юмгүй болж, талоноор хэрэгцээт бараагаа авч, буцан ЗХУ-тай адил боллоо гэхэд ард иргэд нь лав бослого гаргахгүй. Үүнийг шинжлэх ухаанд боолын сэтгэхүй гэдэг. Харин Путины тойрон хүрээлэгч олигархууд үүнийг тэвчихгүй. Учир нь олигархуудын бизнесийг аль “хүчтэй” нь булаачихдаг болсон учир тэд ирээдүйдээ итгэлгүй болсон. Саяхан Улаан талбайн дэргэд байх оффист компани булаалдсан буудалцаан болсон нь үүний баталгаа. Бас барууны хоригийг тойрч гарах гэж олигархууд ихээхэн хөрөнгөө завсрын зуучлагчдад алдах болсон. Мөн олигархууд мэдээж эхнэрээ барууны дэлгүүр хэсүүлж, хүүхдүүдээ тэнд сургах хүсэлтэй байгаа. Энэ гол гурван шалтгаанаас болж Путин суудалдаа удаан суух боломжгүй болчихсон. Харин Трамп саяхан Канад, Мексикээс орж ирж байгаа бараанд 25 хувийн гаалийн татвар тавьсан. АНУ-ын томоохон машины үйлдвэрүүд Мехсикийн хямд ажиллах хүч ашиглаж үйлдвэрлэсэн машиныхаа ихэнхийг өөрийн улсад болон гадаадад худалддаг. Жишээ нь, бэлэн болсон Форд машины 30 хувийг л АНУ-д үйлдвэрлэдэг. Тэгвэл 70 хувьдаа 25 хувийн татвар тавиулсан АНУ-ын машинуудын үнэ хэдээр өсч, хэн энэ нэмэгдлийг төлөх вэ? Мөн Трамп Канадын түүхий газрын тосонд 25 бус 10 хувийн гаалийн татвар тавьсан. Гэсэн ч Канадын түүхий газрын тосны нийлүүлэлт багасаж, АНУ-ын боловсруулах үйлдвэрүүд бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаж чадахгүй болов.Канадын худалдаа АНУ-ын нийт худалдааны эргэлттэй харьцуулахад өчүүхэн гэдэг бол үнэн. Харин АНУ-ын муж улсуудын хувьд бол маш том тоо. Жишээ нь, канадчууд 25 хувийн гаалийн татвараас болж АНУ-ын Калифорни мужаас жүржийн шүүс авахаа зогсоов. Зарагдахгүй болсон жүржээ харан, орлогогүй болсон хүмүүс өнөөдөр юу бодож байгаа бол? Хэрэв Трамп Европын Холбоонд бүрэн хэмжээний гаалийн татвар тавих аваас ам.доллар хэнд ч хэрэггүй, рубль, төгрөг хоёртой адил зөвхөн өөрийн улсад хэрэглэдэг мөнгө болж хувирна. Учир нь, Трамп Панамаас Гонконгийн компанийг дарамтлан хөөн гаргав. Өнөөдөр байнга өөрчлөгдөж, тогтворгүй шийдвэр гаргадаг болсон АНУ-д өөрийн хөрөнгийг оруулж бас хөөгдөж гарах компанийн тэнэг эзэн олдох уу? Иймээс өнөөдөр бизнесменүүдэд өөрт байгаа ам. доллараар АНУ-ын засгийн газрын зээлийн бонд худалдаж авах ганц арга үлдэв. Гэтэл Трамп гадныханд үүнийг хориглож эхлэв. Хэрэв тэрбумтан Илон Маск төрийн цомхтголоор энэ мөнгийг нөхөж чадахгүй бол АНУ-ын ирэх оны төсөв зүгээр л дампуурах болно. Гэтэл Трамп, Илон Маск хоёр цомхтгол нэрээр АНУ-ын ардчиллын институтийг устгаж байна. Трампын дээрх шийдвэр АНУ төдийгүй Европ бүр Японы хөрөнгийн биржийн үнэт цаасны үнэлгээг хоёр долоо хоногийн хугацаанд бууруулав.Үүнийг эдийн зассагт “recess” буюу “агшилт” гэдэг. АНУ-ын ерөнхийлөгч төрийн зохицуулалт санаачилж, дэлхийн эдийн засгийг доголдуулав. Жишээ нь, Дональд Трампыг АНУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялалт байгуулсны дараа 480 долларт хүрч байсан Илон Маскийн “Тесла” компанийн хувьцааны үнэ энэ сарын 10-ны даваа гарагт огцом буюу 15 гаруй хувиар унав. Энэ бүхэнд хэн хохирох вэ? Ерөөс өнөөдрийн ардчилсан улсуудын улс төрчид өмнөх үеийн, зарим нь бүр түүнээс ч түрүү үед амьдарч байсан эдийн засагчдын сургаалийг баримтлан улс орон, иргэдээ хохироож байна.
Трамп байшин барилгатай “ноцолдож” байсан болохоос эцсийн бүтээгдэхүүн огт үйлдвэрлэж байгаагүй нэгэн. Энэ бүхэн ардчилсан улсуудын төрд жинхэнэ чадвартай эдийн засагчид гарч ирэх цаг болсон гэсэн үг. Харин Германы шинэ канцлер, хуульч Фридрих Мерц бол жинхэнэ эдийн засагч мөн. Тэрээр Германы эдийн засгийг сэргээсэн хууль батлуулж нэрд гарсан нэгэн. Нам нь 2002 онд парламентын сонгуульд ялагдсаны дараа Ф.Мерц фракцын тэргүүнээсээ огцорч, түүний оронд Ангела Меркель уг фракцийн дарга болж, удалгүй Германы канцлер болж байсан. А.Меркель 2004 онд түүнийг фракцын дэд даргын албан тушаалаас нь огцруулж, дараа нь Мерцийн санаачилсан татварын шинэчлэлийг зогсоож байсан юм.
Иймээс Мерц улс төрийг орхиж, дэлхийн хамгийн том хөрөнгө оруулалтын Blackrock компанийн Герман дахь салбарын Хяналтын зөвлөлийн даргаар ажиллаж, мульт саятан буюу тэрбум орчим еврогийн хөрөнгөтэй болсон. Тэрээр Меркель, Шольц нарыг төрийн орон тоо, татвар, нийгмийн халамжаа нэмэгдүүлж байгаа нь эцэстээ Герман улсыг эдийн засгийн доройтолд хүргэнэ гэж байнга шүүмжилж ирсэн.Өнөөдөр Германы эдийн засаг хүнд байдалд байгаа бөгөөд түүний хэлж байсан үнэн болох нь батлагдаж, тэрээр Германы канцлер болов.

Бэлтгэсэн
Г.АМАРСАНАА

Өнгөрсөн баасан гаригт Брюссельд болсон Европын Холбооны ээлжит бус дээд чуулганы гол сэдэв нь Украинд үзүүлэх тусламж, Европыг дахин зэвсэглэх хөтөлбөр батлах явдал байв. Европын Холбоо өөрийн аюулгүй байдлын салбарт АНУ-аас хараат байдлаа бууруулахын тулд өөрсдийн цэргийн чадавхийг нэмэгдүүлэхэд 800 тэрбум евро зарцуулах ажлыг зохион байгуулахыг Европын комисст даалгасан шийдвэр гаргав. Харин Украиныг дэмжин ажиллах шийдвэрийг 26 улс дэмжиж, ганц улс татгалзсан нь Унгарын ерөнхий сайд Виктор Орбан байв. Чухамхүү Виктор Орбан, Роберт Фицо хоёрыг эсрэг санал өгнө гэж тооцсон учир Европын голлох улсуудын удирдлагууд болон зарим хамтрагчид эхлээд Лондонд чуулж, “Гал зогсоосны дараа Украинд энхийг сахиулах хүчнийг сайн дурын улсуудын эвсэл хариуцах болно” гэж мэдэгдсэн билээ. Тэгвэл Брюссельд болсон Европын Холбооны ээлжит бус чуулганы дараа Европ болон тэдний холбоотон 20 орчим улс уг эвсэлд нэгдэж байгаа нь тодорхой болсныг сэтгүүлчид мэдээлэв. Гэхдээ бүх оролцогчид Украин руу цэрэг илгээхгүй бөгөөд зарим нь бусад хэлбэрээр дэмжлэг үзүүлэх аж. Ийнхүү Унгарын удирдагчийн өгсөн эсрэг санал үйлчлэхгүй болж Украиныг дэмжих сайн дурын эвсэлд Европын улсуудаас гадна Канад, Турк, Япон, Өмнөд Солонгос улсууд нэгдэх боломж бүрдэв. Украины ерөнхийлөгч Европын удирдагчдын энэхүү дэмжлэгт талархаж “Бид ганцаараа биш байгаадаа маш их баярлаж бас талархаж байна. Гол нь энэ бол зүгээр нэг хоосон үг биш” гэж мэдэгдэв. Харин энэ удаа Украиныг дэмжихийн эсрэг санал өгсөн Виктор Орбантай Словакийн ерөнхий сайд нэгдсэнгүй. Учир нь Словак улсад олон зуун мянган хүн Оросыг дэмжсэн бодлого явуулж байгаа ерөнхий сайд Роберт Фицог огцрохыг шаардан хоёр сар жагсаж байгаа юм. Тухайлбал, өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд “Словак бол Европ” гэсэн ерөнхий уриан дор тус улсын 40 гаруй хотод Фицог огцрохыг шаардсан жагсаал болов. Энэ жагсаалын үеэр Украины энх тайвны төлөө нийгэмлэгийн төлөөлөгчид “Нийт 75 мянга орчим Словакийн иргэдийн хандиваар Украины Зэвсэгт хүчинд зориулсан таван сая гаруй еврогийн их бууны сум бэлэн болсон” гэж мэдэгдэв.

Украины ерөнхийлөгч Европын Холбооны удирдагчидтай Брюссельд чуулсныхаа дараа европчуудад талархал илэрхийлж “Дайн зогсоох энхийн үйл явцад Европын орнууд маш чухал үүрэг гүйцэтгэж байна” гээд, “Украин энх тайвны төлөвлөгөө болон хэлэлцээрийн явцын бүх нарийн ширийн зүйлийг Европтой хуваалцаж байх болно. Учир нь энэ үйлсэд бидэнд тусалдаг Европын бүх үндэстэн оролцох эрхтэй” гэж мэдэгдэв. Ийнхүү АНУ-ын Цагаан ордны Зууван танхимд Владимир Зеленский, Дональд Трамп хоёрын хооронд маргаан гарч, АНУ-аас Украинд цэргийн тусламжаа түр зогсоохын өмнө Европын Зөвлөлийн ерөнхийлөгч Антонио Коста өөрийн тивийн батлан хамгаалах чадавхийг хэлэлцэх зорилготой Европын Холбооны удирдагчдын дээд хэмжээний гурав дахь уулзалт зохион байгуулсан нь ийнхүү амжилттай болж өндөрлөв. Украины Гадаад хэргийн сайд Андрей Сыбиха Брюссельд болж өнгөрсөн Европын Холбооны удирдагчдын дээд хэмжээний энэхүү уулзалтыг “Европ нэгдэх шатнаас үйл ажиллагааны шат руу шилжив. Европ батлан хамгаалах, аюулгүй байдал, энх тайвныг хангахын төлөө ажиллаж байна” гэж дүгнэв.

Цагаан ордонд Владимир Зеленский, Дональд Трамп хоёрын хооронд болсон явдлын дараа Европ даяар АНУ-ын ерөнхийлөгчийн нэр хүнд сулрав. Тухайлбал, Германы олон нийтийн ARD телевиз болон Die Welt сонины захиалгаар Infrat­est dimap хүрээлэн сар бүр явуулдаг Deutschlandtrend судалгааны энэ сарын 6-ны пүрэв гаригт гарсан үр дүнгээр “Судалгаанд оролцогчдын долоон хүн тутмын нэг нь л Америкийн удирдагчийн талаар эерэг сэтгэгдэлтэй байгаа бөгөөд хамгийн гол нь АНУ-ын нэр хүнд германчуудын дунд түүхэндээ хамгийн доод түвшинд хүртэл огцом буурчээ. ХБНГУ-ын зургаан сонгогч тутмын нэг нь “АНУ-ыг Герман улс итгэж болох түнш” гэж хариулжээ. Мөн дөрөвний гурав нь “НАТО-гийн гишүүн улсууд одоо Вашингтоны хамгаалалтад найдаж болохгүй” гэж үзсэн байна. Судалгаанд хамрагдсан хүмүүс “Хойд Атлантын эвслийн хэлбэрт найддаг” гэсэн ч хоёр дахь хүн бүр “Европ бие дааж тусгаар тогтнолоо хамгаалах хэрэгтэй байна” гэжээ. Үнэхээр ч АНУ-ын Ойрхи Дорнод, Хятадад анхаарлаа хандуулж, Европын Холбоог Украины дайны асуудлыг даах ёстой гэж байгаа тохиолдолд НАТО бол зүгээр л “Цаасан бар” болон хувирч байгаа юм.

АНУ-ын Украин, ОХУ-ын асуудал эрхэлсэн тусгай төлөөлөгч Кит Келлог Вашингтон хотод Гадаад харилцааны зөвлөлд үг хэлэхдээ “Украины дайнд Оросыг тусгаарлах бодлого үр дүнгүй байгаа тул Вашингтон Москватай харилцаагаа сэргээх шаардлагатай байна. Тиймээс та нарын одоо харж байгаа зүйл бол Трампын засаг захиргаа энхийн хэлэлцээр байгуулахын тулд хоёр талыг ширээний ард суулгах зорилгоор яаралтай авч буй хүчин чармайлт юм. Цагаан ордон энэ дайныг зогсоохын тулд хоёр талд шахалт үзүүлж байна” гэж мэдэгдэв. Тэгвэл Украины ерөнхийлөгч “Би Саудын Арабт айлчилж, тус улсыг үр дүнтэй удирдаж буй угсаа залгамжлах хунтайж Мохаммед бин Салмантай уулзана. Үүний дараа миний баг Саудын Арабт үлдэж, Америкийн түншүүдтэй хамтран ажиллах болно” гэлээ. Мөн олон улсын мэдээллийн хэрэгслүүд “Путин дайн зогсоох ямар ч хүсэлгүй байна. Учир нь Оросын арми Украины энгийн иргэдийг пуужин, дроноор устгах явдлаа бууруулахгүй байна” гэж мэдээлж эхлэв. Иймээс Дональд Трамп өөрийн Truth Social нийтийн сүлжээнд “Оросууд Украинд пуужин, дроноор эрчимтэй цохилт өгсөөр байгаа тул би тэднийг галаа зогсоож, энхийн хэлэлцээрт хүрэх хүртэл ОХУ-ын эсрэг банк санхүүгийн томоохон хориг арга хэмжээ авах, тэдний бүтэгдэхүүнд нэмэлт татвар ногдуулах талаар маш нухацтай бодож байна. Орос, Украин хоёр оройтохоосоо өмнө яг одоо ширээний ард суу. Баярлалаа!!!” гэж бичжээ. Трампын энэхүү сүрдүүлгийн хариуд Москва Украины гурван том хотод цохилт өгөв. Харин энэ бүхнийг энгийн үгээр тайлбарлавал ийм юм.

Дональд Трамп оросуудыг хэлэлцээний ширээний ард суулгахын тулд Путины нэр хүндийг өсгөх замаар санасандаа хүрэв. Харин дэлхий нийтэд өөрийнх нь болон АНУ-ын нэр хүнд навс унав. Харилцан үл довтлох гэрээгээ зөрчсөн Оростой Япон улс өнөөдрийг хүртэл энхийн хэлэлцээ хийхгүй, энэ хоёр улс дайны байдалтай байгаа ч гал зогсоод удаж байна. Хойд, Өмнөд Солонгос ч өнөөдрийг хүртэл энхийн хэлэлцээнд гарын үсэг зураагүй ч гал бол зогссон. Яг эдгээртэй адил зүйлийг буюу фронтын шугамаар гал зогсоохыг Трамп өнөөдөр хүсэж байна. Киев, Москва хоёр яг эсрэг тэсрэг байр суурьтай байгаа өнөөгийн нөхцөлд үүнээс өөр арга байхгүй. Мөн Япон, Өмнөд Солонгосын аюулгүй байдлыг Японд байрлаж байгаа АНУ-ын флот хангаж ирсэн. Украины ерөнхийлөгч үүнтэй адил, байлдааны гал зогсоосны дараа манай улсын аюулгүй байдлыг хэн хангах юм бэ л гэсэн асуулт тавьсан. Тэгвэл өнөөдөр Украины аюулгүй байдлыг Европын Холбоо болон Их Британи, Швейцарь, Канад, Турк, Япон, Өмнөд Солонгос гэх мэт улсуудын “Сайн дурын эвсэл” хангахаар болов. Гэхдээ Путин суудалдаа байгаа тохиолдолд гал зогсоно гэж байхгүй. Чухамхүү энэ асуудлыг шийдэхгүй бол Дональд Трампын засгийн газар худалч гэгдэж, сайндаа л ирэх онд болох Конгрессийн завсрын сонгууль өнгөртөл тэснэ. Түүнээс биш олон улс төрчид болон судлаачдын хэлж, бичиж, дамжуулж байгаа шиг Трамп, Путин хоёр “тас тэврэлдчихсэн” зүйл одоогоор алга байна.

Бэлтгэсэн Г.АМАРСАНАА