Month: December 2024

УИХ-ын гишүүн, Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэнгээс ДЦС-III-ын өргөтгөл, шинэчлэлийн талаар тодрууллаа.

-дулааны гуравдугаар цахилгаан станцын өргөтгөлийн асуудал УИХ-аар орж, дэмжигдлээ. Гэвч 1.3 тэрбум еврогийн өртөгтэй байгаа нь хэт өндөр үнэтэй гэсэн шүүмжлэл явж байна. Үүн дээр тайлбар өгнө үү?

-Энэ чинь 1.3 тэрбум еврогийн асуудал биш л дээ. Зүгээр санаатайгаар, эсвэл санамсаргүй байдлаар сенсаци дэгдээгээд байгаа юм.

-Тэгвэл нийт төсөвт өртөг нь хэд юм бэ?

-Төсөвт өртөг нь 2022 оны есдүгээр сард ирсэн ТЭЗҮ-ээрээ 1.3 тэрбум евротой тэнцэх хэмжээтэй рублийн санал ирүүлсэн юм. Тэр үед нэг евро 60 орчим рубльтэй тэнцэж байсан. Түүнээс хойш цаг хугацаа өөрчлөгдөөд 100 гаруй рубльтэй тэнцчихээд байна. Энэ ханшаар хөрвүүлэх юм бол тэрбум, эсвэл 900 ч юм уу нэг тоо гарна. Гэхдээ энэ асуудлыг бид 810 сая орчим ам.доллараас дээшээ гэрээ хийж чадахгүй гэдэг саналаа ОХУ-ын талд олон удаа тавиад байгаа.

Тэгэхээр оросууд ажлын болон нарийвчилсан зураггүй байж ТЭЗҮ-ээсээ зөрөөд янз бүрийн асуудал үүсч магадгүй гэхээр тэгвэл зургаа хийчихье. Дараа нь төсвөө хийе. Ингээд бүх зүйл тодорхой болсны дараа үнээ дахиж ярилцъя. Санхүүжилт, бусад асуудлуудыг цааш нь хөгжүүлэх тухай ярья гэдэг утгатай гэрээг Засгийн газар оруулж ирсэн. Харин санаатай, санамсаргүй улстөржүүлээд айхтар өндөр үнэтэй шахаа хийж байна гэсэн хардлагууд явах шиг боллоо. Ийм зүйл байхгүй гэдгээ УИХ-ын танхимд илэрхийлсэн.

-Төсөвт өртөг дээрээ нэгэнт л тохирохгүй байгаа юм бол заавал ОХУ-аар хийлгэх шаардлага байгаа юм уу?

-Засаг залгамж халаатай. Түрүүчийн Засгийн газрын үед ОХУ-аар хийлгэе гэдэг шийдвэр гаргаад ОХУ-ын талтай олон улсын гэрээний асуудал хөндөгдөөд явчихсан. Тэгэхээр энэ сэдвийг нэг талдаа гаргах хэрэгтэй болж таарна даа. Хийлгэх юм уу, үгүй юу гэдэг яриагаа цэглээд ажил хиймээр байна.

-Энэ өргөтгөл нь эдийн засгийн үр өгөөжгүй. Тийм болохоор энэ мөнгөөрөө шинэ станц барих хэрэгтэй гэсэн шүүмжлэлийг зарим гишүүд илэрхийлж байсан. Үүн дээр та юу хэлэх вэ?

-Буруу ойлголт яваад байгаа юм. Энэ чинь нэмэлтээр ТЭЦ-3-ын хашаан дотор хоёр шинэ станц барих юм шүү дээ. Шинэ станц барих гэж байгаа нь үнэн. Гэхдээ эдийн засгийн үр ашиггүй бол мэдээж зогсоож таарна биз дээ. Үр ашигтай гэсэн нөхцөл хангагдсан тохиолдолд энэ төслийг цаашаа хөгжүүлэх тухай ярина.

-Энэ төсөл хэрэгжсэнээр манайд ямар ашигтай байх вэ?

-ТЭЦ-3 маань өнөөдөр 198 мегаватт цахилгаан үйлдвэрлэж байгаа. Гэвч тоног төхөөрөмжийнх нь дийлэнхийн хугацаа нь дуусчихсан. Шинэ барих станц нь 300 мегаватт хүчин чадалтай байна. Хоёрдугаарт, дулаан үйлдвэрлэлийг нь нэг дахин нэмэгдүүлэх төсөл юм. Улаанбаатар хот маань цахилгаан болон дулааны хомсдолд орчихсон. Ачааллаа дийлэхгүй байгаа учраас тулгамдсан асуудал болчихоод байна.

-Хүмүүсийн яриад байгаа шиг ОХУ-аас энэ төслийг явуул гэсэн тулгалт, шахалт үнэхээр ирээд байгаа юм уу?

-Монгол Улс бол ардчилсан улс. Хүмүүс янз бүрийн үзэл бодлоо илэрхийлэх нь зөв гэж бодож байгаа. хардах ч эрхтэй. Харин гүтгэх бол хуулийн зохицуулалттай. Тэгэхээр ОХУ тулгаад, шахаад байгаа юм байхгүй. Манай талаас экспортын зээлээр санхүүжүүлье гэдэг хүсэлтийг 2019, 2020, 2021 онуудад төрийн өндөр дээд түвшний уулзалтууд, Засгийн газрын хуралдааны үеэр тавьж байсан асуудал.

-Экспортын зээлийг өөр улсаас аваад энэ төслийг хийх бололцоо байхгүй юу?

-За даа, 2015 онд Парисын хэлэлцээр байгуулагдсан. Ингээд барууны улсуудын санхүүгийн байгууллагууд ерөнхийдөө нүүрсний төслийг санхүүжүүлэхээ зогсоочихсон. Мөн хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлтэй хувьцаат компаниуд ч гэсэн нүүрсний төслийг үйлдвэрлэхээ больчихсон байгаа.

Үүний дараа 2021 онд НҮБ-ын чуулган дээр БНХАУ-ын дарга Хятадын газар нутгаас гадна нүүрсний цахилгаан станцыг Хятад улс санхүүжүүлэхгүй гэдэг амлалт аваад, энэ нь Хятадын төрийн бүх холбогдох шийдвэрүүд болоод гарчихсан. Тэгэхээр 2015 оноос өмнөх үетэй харьцуулахад өнөөдөр нүүрсний төсөл дээр санхүүжилт босгох бололцоо шулуухан хэлэхэд 90 гаруй хувиар буурчихсан. Парисын хэлэлцээрт ороогүй цөөхөн улсын нэг нь ОХУ учраас л тухайн үеийн Засгийн газар ийм шийдвэр гаргасан юм байна лээ.

Т.ХӨВСГӨЛ

Харшийн сүлд модны наадам 66 дахь жилдээ болж багачуудыг баярлуулж байна. Өвлийн өвгөнтэй тоглолт эхлэхийн өмнө ярилцлага авах гэж тохиролцсон боловч эрхэм өвлийн өвгөн тоглолтын дараа болгосноор Харшийн сүлд модны наадмын тоглолтыг үзэж сонирхох боломж олдсон юм. Ийнхүү тоглолтын дараа “Хасар” Жагаа хэмээн олонд хүндлэгдсэн Монгол Улсын ардын жүжигчин Бэх-Очирын Жаргалсайхантай цөөн хором ярилцлаа.

-Сайн байна уу та сайхан өвөлжиж байна уу?

-Сайн сайхан өвөлжиж байна. Өдөрт хоёр удаа тоглолт хийгээд зав зай их л муутай явна даа. Авьяаслаг хүүхэд багачуудынхаадунд уран сайхны жүжиглэсэн тоглолтонд хамтдаа тоглон хөтлөгдөөд тэдэнтэйгээ адилхан баярладаг болчихжээ (инээв). Миний хувьд 21 дэх жилдээ Өвлийн өвгөн болж Харшийн сүлд модны наадамд оролцож байна.

-Энэ жил таны хувьд онцгой жил байв уу?

-Энэ жил монголчуудын хувьд олон үйл явдлаар дүүрэн он болж өндөрлөж байна. Ард түмэн дөрвөн жилд нэг удаа тохиодог УИХ-ын сонгууль, Орон нутгийн сонгуульдаа оролцож сонголтоо хийлээ. Энэ он их үр бүтээлтэй, өндөр ургацтай жил болсон гэж дүгнэмээр байна. Хувь хүмүүс, албан байгууллагын хувьд ажил амьдрал нь өөдрөг сайхан он жил болж өнгөрсөн гэж бодож байна. Оны төгсгөлд манай Засгийн газраас олон мега төслүүдийг хэрэгжүүлэхээр болж байна. 2024 он маань үр бүтээлтэй боллоо. Миний хувьд ч нэлээдгүй сайхан амжилт бүтээлээр дүүрэн, өндөр сайхан ургацтай ийм сайхан жил болж өндөрлөж байна. Манай гэр бүл хүүхдүүдтэйгээ хамтдаа өнгөрч байгаа оныхоо ажилдаа дүгнэлт хийж ирэх ондоо юу хийж бүтээхээ төлөвлөсөн. Удахгүй шинэ оноо сайхан угтана.

-Та одоо ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байна вэ?

-Киноны уран бүтээл дээр ажиллах гээд төлөвлөсөн байгаа. Энэ маань хамтарсан уран бүтээл юм. Түүхэн домог бүхий уран сайхны кинон дээр ажиллана. Он гараад уран бүтээл дээр хамтарч ажиллах хүмүүстэйгээ холбогдож ажил төрлөө ярьж эхэлнэ дээ.

-Улсын Драмын эрдмийн театртаа харьяалагдаж байгаа юу?

-Одоогоор би Улсын Драмын эрдмийн театрт ажиллахгүй байгаа. Театрын зүгээс намайг улсдаа олон жил ажиллалаа, цаашид ажиллахгүй ч байж болно гэсэн болохоор чөлөөт уран бүтээлчээр ажиллаж байгаа гэх үү дээ. (инээв) Монголын урлагийн ажилтны холбоо гээд ТББ байдаг, энд ажиллаж байна. Монголын кино урлагийн наадам гээд түүний дэргэд “Хангарьд” ТББ-д бас давхар ажиллаж байна.

-Өвлийн өвгөн нийгмийн эмзэг бүлгийн хүүхдүүдэд бэлэг гардуулж байна уу?

-Хувь хүний хувьд өвлийн өвгөн болж байна. Манай гэр бүлийн зүгээс 2007 оноос хойш жил болгон бэлэг гардуулдаг уламжлал тогтсон. Бэлгээ цуглуулж сонгож авах гэж бид гэр бүлээрээ хөдөлгөөнд ордог, мөн манай гэрийн өрөөгөөр дүүрэн бэлэгнүүдийг бэлгийн уутанд савладаг. Нэлээдгүй газар бэлэг түгээсэн. Энэ жил хүн ардынхаа эрүүл энхийн төлөө цаг наргүй ажилладаг эмч, сувилагч, асрагч нартаа

бэлгээ хүргэнэ.

-Өвлийн өвгөн болсон энэ хугацаанд мартагдашгүй олон дурсамж байгаа байх, үүнээсээ хуваалцахгүй юу?

-Өвлийн өвгөн болоод гурав дахь жилд, 2007 он юм байна. Тоглолт ч сайхан болж, тоглолтын дараа нэг ээж хүүхэдтэйгээ тайзан дээр гарч ирээд өвлийн өвөө би хүүхдэдээ танаар бэлэг өгүүлье. Манай хүүхэд анх удаагаа өвлийн өвгөнийг амьдаар нь харж байна гэхэд нь би гайхаад “Анх удаа гэдэг чинь юу билээ” гэж бодоод ээжээс нь лавлатал миний хүүхэд хараагүй байсан, энэ жил мэс засалд орж хараатай болж анхныхаа шинэ жилийг үзээд өвлийн өвгөнийг хараад маш их баярласан.Өвлийн өвгөнөөс бэлэг авъя гээд хэлсэн, тэгээд би тан дээр ирж байна гэхээр нь би ч хүүхдэд бэлгийг гардуулахдаа өвлийн өвгөн ааваасаа жил болгон ирж бэлгээ авч байгаарай гэж ерөөсөн. Үүний дараагаар хүүхдийн ээж мартсан уу ирээгүй л байна. Би одоо хүртэл хүлээдэг. Жил болгон хардаг. Энэ ярилцлагыг уншаад тэр хүүхэд ирж бэлгээ аваарай гэж дамжуулмаар байна. Өвлийн өвгөнөөс бэлэг авч байгаа хүүхэд, хөгшид яг жинхэнэ баярласан, баяр хөөрөөр бялхсан байх нь үнэхээр сайхан харагддаг. Хүн үнэн сэтгэлээсээ баярлана гэдэг тэр юм. Ялангуяа ахмад хүмүүст бэлэг гардуулахад тэдний баярлаж байгаа нь жигтэйхэн. За миний хүү урт насалж удаан жаргаарай, эрүүл энх байж өвгөн аавынхаа насыг аваарай гээд духан дээр нь үнсэхэд нүдэнд нь нулимс цийлэгнэх шиг болдог. Ахмад хүмүүст ууттай бэлэг өгөхөөс илүү тэдэнд сэтгэлийн том бэлэг өгч байна аа гэж би ойлгодог.

-Би тантай ярилцахаас өмнө ойр дотныхоо бага насны хүүхдүүдээс өвлийн өвгөн хаанаас ирдэг вэ гэж асуухад зургаан настай хүү өвлийн өвгөн Антарктидаас ирдэг. Өвлийн өвгөн цагаан баавгайтайгаа амьдардаг, сүүн жигнэмэг иддэг гэж хариулсан. Ингэхэд өвлийн өвгөн хаанаас ирдэг вэ. Үүнд та тайлбар хэлж өгнө үү?

-Хүүхдүүд бол өвлийн өвгөн байдагт одоо ч итгэдэг. Би ч бас итгэдэг. Үргэлжийн мөнхөд байдаг өвлийн өвгөн аав мөнхийн насгүй хүн. Монгол өвлийн өвгөний хувцас нь хүртэл бэлгэдэлтэй. Цагаан дээл цагаан өнгийг бэлгэшээж бэлгэддэг, нөмрөг нь цагаан цэнхэр өнгөтэй, монголчууд бид мөнх хөх тэнгэртэй. Малгайны хувьд монгол лоовуузан малгай, улаан залаатай монголчууд урт цагаан сахалтай өвөө гэдэг чинь мөнхийн настай урт удаан наслахыг бэлгэддэг.

-Монгол Улсын ардын жүжигчин агсан Г.Гомбосүрэн гуайн хэлсэн үгийг та үгэндээ оруулсныг сая тоглолт үзээд анзаарлаа. Миний хувьд 1975-1977 онд Монголын Пионерын ордны бүжгийн дугуйланд хичээллэж байхдаа Харшийн сүлд модны наадамд цасан охидын бүжиг бүжиглэж байсан юм. Өвлийн өвгөн МУАЖ агсан Г.Гомбосүрэн гуайн нөмрөгийг хүртэл тод санадаг, дөрвөлжин шоо хээтэй цагаан цэнхэр нөмрөг байсан. Танд тэрхүү нөмрөг нь байгаа юу?

-Өвлийн өвгөн аав нь Өнө мөнх цас мөсний орноос Цан хүүрэг татуулсаар цасан охидоо дагуулсаар Үүлтэй тэнгэрээс доогуур Үзүүртэй модноос дээгүүр яаран яаран хүрэлцэн ирлээ гэдэг хэллэгийг бол өөрийн чинь үеийнхэн, бидний өмнөх, дараагийн үеийнхний амны уншлага нь болсон. Энэ хэллэгийг хэзээ ч орхидуулалгүй уламжлал болгосон. МУАЖ Г.Гомбосүрэн агсны нөмрөг нь байгаа. Хэзээ ч дахин давтагдашгүй ховор нөмрөгийг би гэртээ нандигнан хадгалж байгаа.

-Таны сонирхол хобби юу вэ?

-Багадаа үндэсний болон чөлөөт бөхөөр хичээллэдэг байсан. Одоо бодоход энэ сонирхол хобби байсан юм байна гэж боддог. Бөх үзэх сонирхолтой. Монгол сайхан эрчүүдийн сайхан барилдааныг үзэж ямар сайхан уран мэх, их хүч хөлс гаргаж даваа авдгийг харж гайхан биширч ирсэн. Аливаа зүйлийн ард гарч амжилтад хүрэхийн тулд тэр хүнээс ямар их ухаан, хөлс хүч, ов мэх, овсгоо самбаа, нөр их хөдөлмөр гардгийг багадаа бөхийн спортоор хичээллэснээрээ ойлгосон, миний уран бүтээлд ч маш их нөлөөлсөн.

-Та он солигдох мөчид хаана байдаг вэ?

-Би Сүхбаатарын талбай дээр “Улаанбаатарын Мөнгөн шөнө -2024” цэнгүүн дээр байна. Нийслэлчүүд маань өвлийн өвгөн гараад ирэхээр бөөн баяр болж угтан авдаг. Өвлийн өвгөн нийслэлчүүддээ сайн сайхныг ерөөж эвтэй найрсаг, ажил хөдөлмөртөө амжилт бүтээлтэй байхын өлзийтэй ерөөлөө өргөнө дөө.Нийслэлчүүд маань сайхан хүлээж авдагт би ч бас их баярладаг.

Ярилцсан Ц.Отгонсүрэн