Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Идэш муут жилийн гачлан DNN.mn

ӨДРИЙН СОНИНЫ АРХИВ: “ИДЭШ МУУТ ЖИЛИЙН ГАЧЛАН” НИЙТЛЭЛИЙГ ХҮРГЭЖ БАЙНА.


•Дэлхийг байлдан дагуулсан Чингэсийн баатрууд агуу. Тэднийг хооллож чадсан ар тал нь бүр агуу юм даа.

•Хүнснийхээ асуудлыг шийдэж чадсан уламжлалтай, бас хэзээ ч өлсөхгүй улс орон дэлхийд ховор байх

•Дэлхийд гурван тэрбум хүн өлөн зэлмүүн явна.

•Монгол Улс 710 мянган өрх айлтай, 42 сая малтай\.Хоёр сая адуу хоёр сая үхэр байж л байна.

Хөдөөгийн монголчуудад “Өвлийн идэш” гэж нэг хүнд алба оногддогдоо. Өвлийн сар гарч хүйтний эрч тачигнахад энэ их “улай” эхэлдэг. Нэг дор олон арван мал нядалж нүгэл хийхийгээ “улай хийх” гэж нэрлэдэг. Их нядалгаа бас дуусах хугацаатай. Зулын 25 буюу 12 дугаар сарын 25-ны дотор багтааж өвөл хавар зун хүнсэнд хэрэглэх махаа бэлтгэж нөөцөлж авна. Зулын 25-ны дотор “улай хийсэн” амжиж нүглээ наманчилж нөжтэй хутга, цустай гараа угааж тогоо тосолсон буянт малынхаа бөөрийн өөхөөр зул өргөнө. Тэгээд мал тооллого ч болно. Заавал өвлийн 20-30 хэмийн хүйтэнд гадаа хөр цасан дунд ажилладаг энэ “их улай” бол нүүдэлчин монголчуудын хувьд бүтэн жилийн хүнс. Хүнд, хүчир ажил, нарийн технилоги, тэхдээ экологийн хамгийн цэвэр бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэж байна гэвэл хэнч маргахгүй байх. Яагаад ч юм бэ монголчуудыг дэлхий даяараа “нүүдэлчид” гэж нэрлээд заншчихсан байдаг. Миний хувьд цөл, тал нутагтаа, угаасан усандаа хамгийн он удаан жил суусан хүмүүс бол монголчууд гэж боддог. Түүхийн туршид их цагаан хэрэмнээс өрнө зүгт уул овоо, ус голынхоо дэргэд зөвхөн монголчууд л өдий хүртэл аж төрж суусаар ирсэн. Малаа дагаад жилийн дөрвөн улиралд ойр зуураа л эргэлдэн нүүдэг. Тэрнээс биш гэрээ ачаад малаа туугаад цаашаа яваад өгдөггүй. Хүн нь ч мал нь ч идээшиж дассан хонхортоо эргээд ирдэг. Түүхийн туршид төв Азийн өндөрлөг, их тал, уул ус, дов толгод гол горхио хэзээ ч орхиогүй хэнд ч өгөөгүй үндэстэн бол манайхан байх нь ээ. Тэхээр юуных нь “Нүүдэлчид” байх вэ. Манж хийгээд Оросын колончлогчид биднийг бүдүүлэг гэж доош хийх гэсэндээ, ус нутгаас нь салгах гэсэндээ “нүүдэлчид” гэж ойлгуулсан байх аа. Нүүдэлчид бол дор хаяж тогтсон нутаг усгүй байдаг. Малгай тавибал манайх маргааш нь бол хүнийх гэсэн сэтгэхүйтэй хүмүүсийг л нүүдэлчид гэдэг. Тэхээр манай хөдөөгийнхөн юуных нь нүүдэлчид байх вэ дээ. Б.Лхагвасүрэн абугайн нэг их гоё үг байдаг даа. “Энэ хөх мөнхийн уул миний хүүгийн уул шүү” гэж. Монголын энэ их тал нутаг уул овоо чинь бүгд эзэнтэй. Манай элэнц хуланцын гал голомт болоод миний төрсөн, өссөн нутаг бол Эргэнэгийн булаг, Дэлгэрцогт, Баян, Мааньт уул, Ботгон, Төгрөгийн говь, Өгөөмрийн горхи. Хатуухан өвөл болбол хоёр нүүгээд 100 горхи, 1000 өвөлжөөтэй домогт Хэрлэн баян улаан ууланд өвөлжөөд хаврын сар гарав уу үгүй юу буцаад ирдэг юм. Уг нь өвлийн идэшний тухай бичих гэсэн чинь хадуураад явчихлаа. Жилийн хүнсээ базаана, өвлийн идшинд явна гэдэг бол монголчууд Манж, Оросын колони байсан үед ч одоо ч эвдэгдээгүй уламжлалт хүнд ажил. Мал сүрэг маань ноёдын мэдэлд, коммуны мэдэлд, нэгдэл гэдэг нэртэй болохоос бүгд улсын өмчид, одоо хувийн өмчид байж үзсэн. Нэг л юмыг өөрчилж чадаагүй. Энэ нь хөдөөгийн монголчуудын хүнсээ бэлтгэх арга хэлбэр. Айл болгон ам бүлээсээ хамааралгүй, чадах чинээгээрээ өвөл бүтэн жилийнхээ махыг бэлтгэдэг. Манайх л гэхэд өвөг дээдсийн үед ч гэсэн, манай аавын үед ч гэсэн бүтэн жилийн хүнсэндээ хоёр бод (нэг үхэр, нэг адуу), тав гурван бог (хонь,ямаа) мал хийдэг. Гурван ам бүлтэй манайх ч, арав гаран хүүхэдтэй айл ч ав адилхан хүнс бэлдэнэ. Үүнийгээ бүтэн жилийн хүнс гэж тооцоолно. Үхрийн өрөөл махаа арьсанд нь боож цасанд хаячихаад хавар иднэ. Үүнийгээ үүц гэнэ. Үхрийн нэг гуя, ямааны махтай борцлоод шуудайд хийгээд саравчин дээрээ шидчихнэ. Зуныг өнгөрөөх борц болж байгаа нь тэрээ. Нар, урь амтагдсан, намирсан зөөлөн шар борц тийм муу хоол биш. Дүн өвлийн хүйтэнд малын махаа, цустай хольж хөлдөөж хярамцаг хийж аарцтай, будаатай холиод нэгдүгээр хоол болоо. Гаднаас адууны хөлдүү махыг мод түлээ оруулж байгаа юм шиг хормойлж ирээд л тогоо тогоогоор чанаад хөргөчихнө. Адууны умс, хитай, цагаан шавай гээд ямар ч хүйтэнд царцдаггүй сайхан хоол байх. Чанасан махаа давсанд дарсан хөмүүл, гоньдоор хачирлаад л, зэрлэг сонгино бүтнээр нь хийгээд л өвлийн хүйтэнд буусан суусан хоносон өнжсөн бүгдэд цагаан түмпэнтэй мах түлхэнэ. Эрүүл хүнс экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн ярьж эхэлж байгаа үед ийм хоол цэврийн цаадах цэвэр хүнс биш гэх үү. Бүх малын цус ув улаан байхад адууны цус бяслаг шиг цагаан өнгөтэй болно. Цусыг нь (цагаан эсний сийвэн Г.Д) сайн тунгаагаад нарийн гэдсэнд нь цутгаж хөлдөөсөн цагаан шавай гэдэг салахын аргагүй сайхан зууш бий. Монголчуудын хувьд ам бүл цөөтэй бололцоотой айл нь “Зочид буудлын” үйлчилгээг давхар гүйцэтгэдэг юм.”Зочид буудлын үнэгүй хоол” бэлдэхийн тулд л өвлийн идшээ ахиухан базаана.

“Хүн буудаггүй” нэртэй тал нутгийн дулаахан өвөлжөөнд Д.Цэрэндагва өвгөн, тэдний хүү, манай дүүгийнхтэй гурван гэр өвөлжиж байна. Өвлийн идшээ хийлээ. Тэр өдөр хот, аймгаас очсон бид ямар ч олон мал цааш нь харуулж нүгэл үйлдэв дээ. Хоёроос дөрвөн насны хоёр хүүхэд, мал нядлахыг харж чаддаггүй мань мэтэд нь хүртэл идш хийхэд ажил мундахгүй. Гал түлсэн шиг, дэлгэсэн маханд цуглах жунгаа “шувуу” үргээсэн шиг, адууны толгой шуудайд хийж ойр овоон дээр тавьсан шиг өдрийг өнгөрөөв. Тоолж үзвэл энэ хот айл өнөөдөр зургаан бод хориод бог мал хийчихжээ. Харин мах хөлдөхтэй болж хүйтэрснээс хойш анх удаа хамгийн цөөхөн мал хийж эрт буусан нь өнөөдөр болжээ. Өнгөрсөн зун Японы цунами болохоос арай өмнө, тэдний парламентын нэг сэтгүүлчид манайд ирэв. Ганц шил сакэй, бас далайн байцаанд ороосон цагаан будааны голд шигтгэсэн хумсын чинээ түүхий загасны махтай “кибаб” гэдэг хоолоор намайг дайлж хоёр цаг шахуу Япон үндэсний хоол эрүүл хүнсний тухай лекц уншсансан. Тэрээр Япон улсын банк бол өндөр барилга биш далайн цэвэр хүнс юм гэсэн, Япон хүний оюун ухаан, хүч чадлын нууц хүнсэндээ байдаг гэсэн. Япон төрийн бодлогын нууц ч үүнд байдаг гэж их л итгэл үнэмшилтэй бардам байсансан. Тэр сакэ гэдэг архи нь цагаан будааны голд байдаг хар үрийг ялгаж халуун аргаар нэрж гаргасан учраас их үнэтэй, биед сайн гэж гайхуулав. Далайн байцаа ба түүний голд хийсэн загасны жижигхэн түүхий махыг ёстой гайхамшигтай хүнс, залуужуулна, оюун ухаантай болгоно, хүч чадлыг нэмэгдүүлнэ, ёстой “ориг” гэж байна лээ. Японы төр, япон үндэсний хоолоо гарамгай хийж чаддаг өндөр мэргэжлийн тогооч нараа эхэлж дэлхийгээр нэг тарааж явуулаад тэд нь гадаадад ресторан нээдэг бодлоготой ажээ. Хойноос нь одоо тэр эрүүл цэвэр гайхамшигт хоолонд нь ордог байцаа загасаа бэлтгээд явуулчихдаг гэнэ дээ. Тэгээд л хоол хийхдээ хүртэл залхуурдаг Америк, Европыг япон хоолоор байлдан дагуулдаг гэж сайрхаж байна билээ. Өвлийн идшээ бэлтгэж байх зуур тэр Японы үг байн байн бодогдоод л… Хоолны тухай хэтэрхий нуршсан бол уншигч авхай нар өршөөгөөрэй. Ингэний халуун хоормог, жаврыг нь гаргасан таанын айраг, ганц усаар авсан сүүний нэрмэл, чанаад хөргөсөн адууны умс, хитай, цагаан шавай, Хонины сүүл хавчуулж жаахан түүхий шарсан элэг, за тэгээд хоолой хорсгосон үүцний хатаасан мах, нар салхинд болсон шаргал борц энэ бүгд маань Монголын гайхамшигт эрүүл хүнс биш гэж үү. Монгол брэнд биш үү. Энэ бол Монголын бас нэг баялаг биш гэж үү. Жилдээ нэг тохиодог өвлийн идэшнийхээ ард гарлаа. Мал алах идш хийхэд нэмэргүй ч гэсэн би хөдөө явахдаа их дуртай. Өнгөрсөн жил идшиндээ явахдаа Дундговийн нэг хот айлаар бууж “Нүүдэлчдийн казино” гэдэг тэмдэглэл бичсэн. Энэ жид Дундговьд зун сайхан болж Дэлгэр аваргынхан нүүж манай нутагт ирэлгүй нутагтаа өвөлжжээ. Уг нь би нэг шөнө казинодъё гэж төлөвлөж байсан юмсан. Бас тэд ч хойтон идэшний цагаар ирээрэй гэж казинодоо урьсан юм. Аав маань идэш хийхдээ ингэж хэлдэг байв. За миний хүү идэхээ харамлаад айл дэвждэггүй юм. Идэш муут жилийн гачлан, эхнэр муут насны гачлан гэдэг юм. Харин ээж Өөхгүй хярамцаг өвлийн зуд өрөмгүй ааруул зуны зуд гэдэг байв даа. Айл болгон жилийн идшээ хийчих.Айл болгон идшээрээ төрийн царай харахгүй болчих. Идэх хоол өмсөх хувцас суух сууцаа шийдвэрлэчихсэн ард түмэн яадаг юм бэ. Баяждаг юм. Бас бусдыг байлдан дагуулдаг юм. Агуу их нээлт хийдэг юм. Дэлхийг байлдан дагуулсан Чингэсийн баатрууд агуу. Тэднийг хооллож чадсан найдвартай ар тал тал нутгийн Маань уугуул иргэд суугуул Монголчууд түүнээс агуу юм даа.

2011 оны 12 сарын 7

18 replies on “Идэш муут жилийн гачлан DNN.mn”

HairBlack, Wavy, Coarse Show all ingredients by function JavaScript seems to be disabled in your browser. For the best experience on our site, be sure to turn on Javascript in your browser. Scibelli picks the Lancôme Cils Booster XL Super-Enhancing Mascara Primer for best lash primer. “It’s really my go-to for mascara primer right now,” he says. “It thickens and lengthens the lashes prior to applying your mascara so that your mascara can create an even more dramatic impact.” It also contains vitamin E to condition lashes and is made without sulfates, formaldehyde or phthalates. Figueroa suggests applying a small amount, either onto your brush or ring finger, and starting at the center of your face, blending the primer outward. While she personally likes using her fingers to apply, she notes that there are natural oils on your fingertips that can add oil to your face. “Using a flat foundation brush will give an even application and help your foundation go on much smoother since there will be the slip of primer on it already,” she says. Remember, primer goes on after moisturizer but before any other makeup.
https://www.news2.ru/profile/mopurmesa1971/
The premium total anti-aging eye cream formualted with highly concentrated Upright Korean Red Pine coupled with Poria cocos to fortify the eye area for firmer looking. This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply. Eye creams tend to be lighter and thinner than face moisturizers, so make sure to apply them before you slather on your creams and oils (remember: light products go first and heaviest products go last). I’ve been a long-time lover of the brand’s first Activating serum (reviewed here) from Sulwhasoo which I discovered in 2018 and have been loving the formula since then which is one of the best-selling skincare products from the brand. It literally changes how the skincare routine feels with its aroma.

The current cryptocurrency Market Capitalization Dominance among all other cryptocurrencies in the market. Permissionless IV serves as the definitive gathering for crypto’s technical founders, developers, and builders to come together and create the future.If you’re ready to shape the future of crypto, Permissionless IV is where it happens. It’s a major amount of money to commit to the race with less than three weeks left, and it shows how a fledgling network of political action committees with ties to the cryptocurrency world is mobilizing in one of the state’s most closely watched March 1 primaries. As recent fluctuations in the cryptocurrency market have sent the industry’s major companies spiraling into bankruptcy, FTX owner Sam Bankman-Fried has emerged as something of a bailout king. The crypto exchange he runs has been buying up smaller companies, turning the billionaire into a major player in a market that’s undergoing massive change and attracting attention from Washington, D.C.
https://datos.estadisticas.pr/user/abtohipli1979
It’s not unusual, for example, to find these kinds of platforms underlying systems that allow subscribers or players to purchase small enhancements or upgrades to a system or to games they may be playing. But when used in a corporate setting there is, nevertheless, some risk. The reason is that the transaction is not immediately recorded on the blockchain. Instead, in order to be recorded, a series of smaller transactions needs to be aggregated. Only after all transactions have been finalized can the net activity be settled on chain. It is during that transition from execution to recording on the blockchain that there can be room for error or manipulation by a hostile party, should they gain access to the network. It’s not unusual, for example, to find these kinds of platforms underlying systems that allow subscribers or players to purchase small enhancements or upgrades to a system or to games they may be playing. But when used in a corporate setting there is, nevertheless, some risk. The reason is that the transaction is not immediately recorded on the blockchain. Instead, in order to be recorded, a series of smaller transactions needs to be aggregated. Only after all transactions have been finalized can the net activity be settled on chain. It is during that transition from execution to recording on the blockchain that there can be room for error or manipulation by a hostile party, should they gain access to the network.

Leave a Reply to onexxxsila Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *