Category: улс-төр

Өнөөдөр /2024.08.20/ долоон байнгын хороо хуралдаж, дараах асуудлууг хэлэлцэнэ.

Төрийн байгуулалтын байнгын хороо

• “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан

Төсвийн байнгын хороо

• Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2024 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2025-2026 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд, Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан

Хууль зүйн байнгын хороо

•  “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./

• Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./

• Байнгын хорооны тогтоолын төсөл /Хүний эрхийн дэд хорооны дарга сонгох тухай/

Эдийн засгийн байнгын хороо

• “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./

• Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./

• Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн зарим зүйл хүчингүй болсонд тооцох тухай, Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслүүд болон “Төрийн өмчийг Нийслэлийн өмчид шилжүүлэх тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./

• Байнгын хорооны тогтоолын төсөл /Тогтвортой хөгжлийн зорилгын дэд хорооны дарга сонгох тухай/

Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо

•  “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./

• Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./

• Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн зарим зүйл хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./

Аж үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хороо

• “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./

• Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./

• Цөмийн энергийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ.

Ёс зүй, дэгийн байнгын хороо

• “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./

• Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./

• Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөл /УИХ-ын гишүүн Б.Баярбаатар нарын 6 гишүүн 2024.08.14-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/

Инновац, цахим бодлогын байнгын хороо

•  “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./

• Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хороо

•  “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./

• Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./

Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд заасан тусгай шаардлагуудад өөрчлөлт орох хуулийн төсөл УИХ-ын ээлжит бус чуулганаар хэлэлцэгдэж байгаатай холбогдуулан Сангийн яамны Санхүү, төсвийн судалгааны газрын дарга Г.Золбоотой ярилцлаа.

---

-Ээлжит бус чуулганаар төсвийн тодотголыг хэлэлцэж байна. Үүнд төсвийн тусгай шаардлага буюу төсвийн дүрэм гэж юу болох талаар гишүүд ярьж байсан. Энэ талаар та мэдээлэл өгөхгүй юу. Улс орнууд хэрхэн хэрэгжүүлдэг вэ?

-Энэ бол олон улсад маш түгээмэл ашиглагддаг эрх зүйн заалт. Тухайлбал, олон улсад 2021 оны байдлаар 106 улс төсвийн дүрэм буюу тусгай шаардлагуудыг баримталж байна. Эдгээр дүрмүүдийг төсвийн орлого, зарлага, тэнцэл, болон өрийн дүрэм гэж үндсэн дөрвөн хэсэгт ангилдаг. Улс орнуудад нийтлэг хэрэглэгдэж байгаа нь төсвийн тэнцэл болон өрийн дүрмүүд байна. Харин дэлхийд эдгээр төсвийн дүрмийг бүгдийг нь ашигладаг таван улс байгаагийн нэг нь Монгол Улс гэж ойлгож болно. Дэлхийн улс орнууд хязгаарлагдмал нөөцөөр эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих, дунд болон урт хугацаанд төсвийн тогтвортой байдлыг хангах, өрийн дарамтаас сэргийлэх зэрэг нийтлэг зорилгын хүрээнд төсвийн дүрмийг хэрэглэдэг. Ингэхдээ улс орон бүр өөрийн улсын онцлог, орлогын эх үүсвэр, эдийн засгийн нөхцөл байдалдаа тулгуурлан төсвийн дүрмийг тодорхойлж, хэрэгжүүлж ирсэн байдаг. Түүнчлэн, улс орнууд хөгжлийн үе шат, эдийн засгийн хэрэгцээ шаардлагаас хамаарч, төсвийн дүрмээ сайжруулдаг нийтлэг жишгийг олон улсын туршлагаас харах боломжтой.

-Таван улс байгаагийн нэг нь манай улс гэлээ. Монгол Улс анх хэзээ, ямар зорилгоор төсвийн дүрмийг хэрэгжүүлж эхэлсэн юм бэ. Энэ дүрмийг өөрчлөх цаг нь болсон гэж үзэж байна уу?

-Монгол Улс анх 2010 онд Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийг баталж, 2013 оноос уг хуульд заасан төсвийн тусгай шаардлагыг бүрэн мөрдөж эхэлсэн. Тухайн үед манай улсын эдийн засаг уул уурхайн эрчимтэй өсөлтийн үед байсан. Улмаар төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийг уул уурхайн савлагаанаас хамгаалах, төсвийг тогтвортой байлгаж, сахилга батыг сахих, эдийн засгийг дэмжих зорилгоор баталж байв.

Түүнчлэн, бид уул уурхайн салбараас орж ирэх орлогын тодорхой хэсгийг хадгалж, мөчлөг дагасан савлагаанаас эдийн засаг, төсвийг хамгаалахыг зорьж байсан. Тухайн үеийн эдийн засгийн нөхцөл байдлыг өнөө үетэй харьцуулбал дотоодын нийт бүтээгдэхүүн болон төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлого ойролцоогоор дөрөв дахин, гадаад худалдааны нийт эргэлт 2.3 дахин өсөж эдийн засгийн багтаамж 2-3 дахин тэлснийг харуулж байна.

-Тэгэхээр одоо ч гэсэн хэрэгцээ шаардлага нь байх ёстой гэсэн үг үү?

-Бид дахин сэргээгдэхгүй уул уурхайн баялгийн орлогоос өнөө ба хойч үеийнхэнд тэнцвэртэй хуваарилах зорилготой Ирээдүйн өв санд 3.4 их наяд төгрөг, уул уурхайн үнийн хэлбэлзлээс хамгаалж, төсвийг тогтворжуулах зорилготой Тогтворжуулалтын санд 1.3 их наяд төгрөгийг хуримтлуулж чадсан. Улмаар сүүлийн 10 жилийн хугацаанд хэрэгжүүлж ирсэн тусгай шаардлагууд нь төсвийн тогтвортой байдлыг хангаж, эдийн засгийн өсөлтийг дэмжиж, анх тавьсан зорилгоо биелүүлснээр түүхэн үүргээ гүйцэтгэсэн гэж үзэж байна. Сая энэ тусгай шаардлагыг шинэчилсэн.

-Тэгвэл шинэчилсэн тусгай шаардлага өмнөх тусгай шаардлагаас юугаараа онцлог, давуу талтай юм бэ?

-Өмнөх тусгай шаардлагууд анх дэвшүүлсэн эдийн засаг, төсвийн тогтвортой байдлыг хангах зорилгодоо хүрсэн. Гэвч сүүлийн 10 жилд эдийн засаг тэлж, хүн амын өсөлт нэмэгдэхийн зэрэгцээ нийгмийн зардлын хэмжээ эрс нэмэгдсэн. Ингэж урсгал зардлын нийт зардалд эзлэх хувь хэмжээ буюу суурь үйлчилгээг иргэдэд хүргэх зардлууд, цалин, тэтгэвэр, хүүхдийн мөнгө нэмэгдэхийн хэрээр хөрөнгө оруулалт хийх орон зай хумигдаж ирсэн. Нөгөө талаас бидэнд эдийн засгийн суурийг тэлж, хурдтай хөгжлийн дараагийн шатанд гарах эрчим хүч, зам тээвэр зэрэг дэд бүтцийн томоохон бүтээн байгуулалтуудыг хийх хэрэгцээ шаардлага үүсээд байна. Энэ утгаараа бидний танилцуулсан тусгай шаардлагын шинэчлэлийн үндсэн зорилго нь Монгол Улсын урт, дунд хугацааны хөгжлийн зорилтыг биелүүлж, эдийн засгийн үсрэнгүй хөгжилд хүрэхэд шаардлагатай томоохон дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтуудыг хийх боломжоор хангахын зэрэгцээ төсвийн тогтвортой байдлыг хадгалан өрийн дарамтаас сэргийлж байгаагаараа онцлог юм.

-Яг энэ төсвийн тодотголоор энэхүү төсвийн дүрмээ өөрчлөхдөө ямар байдлаар оруулж өгч байгаа юм бэ?

-Нэгдүгээрт, урсгал зардлыг дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 30 хувиас хэтрүүлэхгүй байхаар төсвийн тусгай шаардлагыг боловсронгуй болгосон. Энэ нь эдийн засаг дахь төрийн оролцоог хязгаарлах, нэн хэрэгцээт хөгжлийн төслүүдэд хөрөнгө оруулалт хийх төсвийн орон зайг бий болгоно. Хоёрдугаарт, дотоод эдийн засгийн нөөц бололцоогоороо санхүүжүүлж байгаа урсгал зарлага, улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаас хамаарах суурь тэнцлийг дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хоёр хувь ба түүнээс дээш хувийн ашигтай гаргаж, тухайн ашгийг зөвхөн өрийн үндсэн төлбөрийг төлөх заалт оруулж ирсэн. Гуравдугаарт, Засгийн газрын өрийг өнөөгийн үнэ цэнээр тооцдог байсныг нэрлэсэн үнээр тооцдог болгож, олон нийтэд ойлгомжтой, хяналт тавихад хялбар болгож байгаа. Олон улсын туршлагаас үзэхэд Засгийн газрын өрийн дүрэмтэй улс орнуудын дийлэнх нь нэрлэсэн үнэ цэнээр тооцдог. Монгол Улс ч мөн тус аргачлал руу шилжиж, олон улсын жишигт нийцүүлж байна гэсэн үг.

-Гадаад зээлийн ашиглалт, бондын санхүүжилтээр хэрэгжих хөрөнгө оруулалтуудыг төсвийн тусгай шаардлагаас тусад нь тооцсоноор цаашид өрийн дарамтад орох эрсдэл бий юу?

-Шинэчилсэн төсвийн тусгай шаардлагаар бид Засгийн газрын өрийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд эзлэх хувийг 60 хувиас хэтрүүлэхгүй байх хязгаарыг огт хөндөөгүй. Өнөөдрийн байдлаар Засгийн газрын өрийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд эзлэх хэмжээ өнөөгийн үнэ цэнээр 39 хувь байгаа. Нэрлэсэн үнээр тооцвол 44 орчим хувь болохоор байна. Цаашид гадаад зээлийн ашиглалтын өсөлтөөр Засгийн газрын өрийн үлдэгдэл тодорхой хэмжээнд нэмэгдэх хэдий ч суурь тэнцлийн ашгаар жил бүр өрийн үндсэн төлбөрийг төлөхөөр хуульчлан оруулсан. Ингэснээр суурь тэнцлийн ашиг болох дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хоёр хувь буюу ойролцоогоор 400-500 сая ам.долларыг жил бүр Засгийн газрын өрийн үндсэн төлбөрийг төлж, өрийн дарамтаас сэргийлнэ. Өмнө нь Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд өрийн үндсэн төлбөрийг хэрхэн төлөх тухай тусгайлсан заалт байгаагүй бол энэ удаад хуульд тусгайлан оруулж ирлээ. Иймд Засгийн газраас төсвийн тусгай шаардлагуудыг Монгол Улсын хөгжлийн шинэ загвар болон олон улсын жишигт нийцүүлэн боловсронгуй болгож, дунд, урт хугацаанд төсвийн тогтвортой байдлыг хангах, өрийн дарамтаас сэргийлэх зорилгоор УИХ-д өргөн бариад байгаа юм.

Иргэний Зориг Ногоон Намаас УИХ-д жагсаалтаар сонгогдсон М.Нарантуяа-Нарад ёс зүйн хариуцлага тооцуулах хүсэлтийг Монгол Улсын Их Хурлын Тамгын газраас Ёс зүй, дэгийн байнгын хороонд гаргажээ.

Тус албан бичигт дурдсанаар “2024 оны наймдугаар 18-ны өдөр УИХ-ын гишүүн М.Нарантуяа-Нара нь олон нийтийн сүлжээнд өөрийн цахим хуудсаар шууд дамжуулалт хийж бараа сурталчилсан. Энэ нь гишүүний үүрэгт ажилд хамаарахгүй ажил эрхэлж, ёс зүйн хэмжээг зөрчсөн үйлдэл хэмээн олон нийтийн зүгээс шүүмжилж байна.

Түүнчлэн М.Нарантуяа-Нара нь УИХ-ын гишүүний тангараг өргөснөөсөө хойш удаа дараа шууд дамжуулалт хийн бараа сурталчилсан тул УИХ-ын Тамгын газрын нарийн бичгийн дарга Б.Баасандорж долдугаар сарын 31-ний өдөр түүний албан өрөөнд очиж уулзан, гишүүний хавсран гүйцэтгэж болох ажил, хориглосон үйл ажиллагааны талаар танилцуулж, мэдээлэл өгсөн.

Мөн “Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн албаны болон хувийн журмаар гадаад улс руу явахдаа ажлын таваас доошгүй өдрийн өмнө УИХ-д даргад мэдэгдэнэ” гэдэг заалт бүхий журам бий. Гэтэл М.Нарантуяа-Нара нь ямар нэгэн хүсэлт гаргалгүйгээр БНХАУ-д зорчиж, олон нийтийн сүлжээн дэх хаягаар сурталчилгаа явуулжээ. Улмаар наймдугаар сарын 16, 19-ний өдрүүдийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцоогүй байна.

Иймд холбогдох арга хэмжээг авна уу” хэмээн албан бичигт дурдсан байна.

Улсын Их Хурлын чуулганы өнөөдрийн /2024.08.19/ нэгдсэн хуралдаанаар Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийн нэг дэх хэлэлцүүлгийг үргэлжлүүлэн явууллаа.

УИХ-ын гишүүд 2024 оны 08 дугаар сарын 16-ны өдрийн нэгдсэн хуралдаанаар Төсвийн төслийн талаарх илтгэл, тухайн төсөл Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн 23.1-д заасан шаардлагыг хангасан эсэх талаарх төрийн аудитын төв байгууллагын дүгнэлт, Төсвийн тогтвортой байдлын зөвлөлийн дүгнэлттэй холбогдуулан асуулт асууж, үг хэлсэн юм.

Энэ өдрийн хуралдаанаар хуулийн төсөл нь Төсвийн тухай болон Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд заасан шалгуур, дунд хугацааны төсвийн хүрээний мэдэгдлийн тусгай шаардлага, Улсын хөгжлийн жилийн төлөвлөгөөнд нийцсэн эсэх талаар санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн учир төсвийн төслийг хоёр дахь хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Байнгын хороод, Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хороонд шилжүүллээ.

Дараа нь Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг үргэлжлүүлэн явуулав.

УИХ-ын гишүүд 2024 оны 08 дугаар сарын 16-ны өдрийн нэгдсэн хуралдаанаар хуулийн төсөлтэй холбогдуулан асуулт асууж, үг хэлж дууссан гэдгийг хуралдаан даргалагч тодотгоод, хуулийн төслийг хэлэлцэх эсэх асуудлаар санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн тул анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Ёс зүй, дэгийн байнгын хороонд шилжүүллээ.

Мөн хуралдаанаар Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2024 оны 03 дугаар дүгнэлтийг үргэлжлүүлэн хэлэлцэв.

УИХ-ын гишүүд 2024 оны 08 дугаар сарын 16-ны өдрийн нэгдсэн хуралдаанаар Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлт, Хууль зүйн байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй танилцсан.

Үндсэн хуулийн цэц 2024 оны 6 дугаар сарын 12-ны өдрийн Дунд суудлын хуралдаанаа хийж, Цагдаагийн албаны тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.1 дэх хэсэгт цагдаагийн алба хаагч нь гэмт хэрэг, зөрчил үйлдсэнд сэрдэгдэж байгаа хүний нэр, хаягийг тодруулах, гэмт хэрэг, зөрчилд холбогдуулан шалгах, албадан саатуулах үндэслэл байгаа эсэхийг тогтоох зорилгоор хүнийг түр саатуулах хугацааг 6 цаг хүртэл байхаар заасан ч тус зүйлийн 26.2 дахь хэсэгт уг хугацааг түр саатуулах байранд хүргэснээс эхлэн тооцохоор зохицуулсан нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийн 13 дахь заалтад “халдашгүй, чөлөөтэй байх эрхтэй. Хуульд заасан үндэслэл, журмаас гадуур дур мэдэн хэнийг ч … баривчлах, хорих, … эрх чөлөөг нь хязгаарлахыг хориглоно. …” гэж, Арван есдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Төрөөс хүний эрх, эрх чөлөөг хангахуйц … хууль зүйн … баталгааг бүрдүүлэх … үүргийг иргэнийхээ өмнө хариуцна.” гэж тус тус заасныг зөрчсөн гэж дүгнэсэн юм.

Хууль зүйн байнгын хороо Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөх нь зүйтэй хэмээн үзсэн бөгөөд чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх тус Байнгын хорооны саналыг дэмжин, Үндсэн хуулийн цэцийн 2024 оны 03 дугаар дүгнэлтийн тухай УИХ-ын тогтоолыг баталлаа.

Мөн хуралдаанаар Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүдийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцэв.

Хуулийн төслийн талаар Сангийн сайд Б.Жавхлан танилцуулав. /Танилцуулгыг бүрэн эхээр нь эндээс үзнэ үү/

Төсвийн байнгын хороо хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцэхийг дэмжсэн хэмээн УИХ-ын гишүүн Ж.Батжаргал танилцуулсны дараа хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, үг хэлсэн.

Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн М.Энхцэцэг, Хуулийн төслийг харахад томоохон төслүүдийг инженерийн тооцоотой нь, ТЭЗҮ-тэй нь, зураг төсөлтэй нь, барилга угсралттай нь, туршилт, тохируулгатай нь гээд бүх ажлыг нэг компани гүйцэтгэхээр өгөх нь гэж харагдаад байна. Монгол Улсад энэ бүх ажлыг бүгдийг нь хийдэг компани ховор. Ингэвэл дотоодын компаниуд зах зээлээс шахагдах юм шиг санагдаж байна.  Монгол компаниуд хийж чаддаг ажлаа сүүлийн үед бараг авч чадахаа больж, томоохон ажлыг гадны компаниуд авдаг байдал ажиглагдаж байгаа хэмээсэн.

Төрийн худалдан авах ажиллагааны газрын дарга Ц.Батзул, Томоохон мега төслүүдийг гурван үе шаттай хэрэгжүүлнэ. Эхнийх нь Ерөнхий ТЭЗҮ боловсруулах. ТЭЗҮ-нд үндэслэн инженерийн тооцоо, зураг төсөв, барилгын ажлыг хийх гэрээ байгуулагдана. Хуулийн төсөлд дээр дурдсан гурван гэрээг хоорондоо уялдаа холбоогүй, харилцан хамааралгүй хүнээр гүйцэтгүүлэх зохицуулалтыг тусгасан байгаа. Барилгын ажлын гүйцэтгэгчид нь хяналт тавих этгээд барилгын ажил гүйцэтгэгчээсээ хараат бусаар үйл ажиллагаа явуулна. ТЭЗҮ хийсэн этгээд нөгөө гүйцэтгэгчидтэйгээ харилцан хамааралгүй байхаар хуулиар зохицуулахаар тусгасан. Нэг этгээд том төслүүдийг аваад шууд хэрэгжүүлнэ гэсэн зохицуулалт байхгүй. Бүр тодруулбал, томоохон төслийг гурваас доошгүй этгээд хуваан хэрэгжүүлэхээр байгаа гэсэн хариулт өгсөн юм.

УИХ-ын гишүүн Б.Найдалаа, Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлд, “Тендер шалгаруулалтыг тухайн аргаар хоёроос доошгүй удаа зарлахад нэг ч тендер ирээгүй бол төрийн болон орон нутгийн өмчит, эсвэл өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдээр тухайн худалдан авах бараа, ажил, үйлчилгээг гүйцэтгүүлж болно” гэж тусгасан байна. Хэрвээ хувийн хэвшлээс тендерт санал ирүүлээгүй бол төрийн өмчит компани ашиггүй ч байсан хийж гүйцэтгэнэ гэсэн үг үү. Бид төрийн өмчит компанийн засаглалыг сайжруулъя, ашгийн төлөө байх ёстой, менежментийг нь шинэчилье гэж зорьж байгаа. Энэхүү заалт үүнтэй зөрчилдөхгүй юу хэмээн асуусан.

Сангийн сайд Б.Жавхлан, Төрийн худалдан авах ажиллагааны тухай хуульд орж байгаа өөрчлөлтөөр төрийн өмчит компанийг хувийн хэвшилтэй өрсөлдүүлэх гэж байгаа юм биш. Төсвийн орон зай, нэг төгрөг болгон үнэтэй. Төсвийн хөрөнгөөр гүйцэтгэж буй төсөл сайн гүйцэтгэлтэй байснаар үр дүн гарах учиртай. Зарим тендерт аж ахуйн нэгжүүд орж ирдэггүй. Зарим нь ажлыг гүйцэтгэж дийлэхгүй байдаг бол зарим нь төсөвт өртөг нь бага учир алдагдалд орох эрсдэлтэй гэж үзэн тендерт оролцдоггүй. Хөвсгөл аймгийн Ренчинлхүмбэ суманд цэцэрлэг барих тендерийг хэд хэдэн удаа зарласан ч оролцох аж ахуйн нэгж гарч ирээгүй. Ийм тохиолдолд орон нутгийн болон төрийн өмчит компаниуд эдийн засгийн ашиггүй ч, ажилчдынхаа цалинг тавиад явж болохоор байна гэж үзэн тэрхүү ажлыг авч гүйцэтгэх тохиолдол байдаг. Түүнээс биш төрийн өмчит аж ахуйн нэгжийг хүчээр тулгаж ажил гүйцэтгүүлдэггүй.  Дэд бүтцийн чиглэлийн жижиг тендер зарлахад аж ахуйн нэгжүүд орж ирдэггүй. Гэтэл хуулиараа нийслэлийн өөрийнх нь тусгай зөвшөөрөлтэй компаниуд нь хийх боломжгүй байх жишээтэй. Хоёр удаа тендер зарлахад хагас жилийн хугацаа алдаж байгаа юм. Тийм учраас энэхүү заалтыг хуулийн төсөлд оруулж байгаа.  Түүнээс биш хувийн аж ахуйн нэгжүүд тендерт оролцож байхад төрийн компани орж ирээд ажлыг нь булаацалдаж байгаа асуудал  байхгүй гэж хариулсан юм.

УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, байр сууриа илэрхийлсний дараа хууль, тогтоолын төслийг хэлэлцэх эсэх асуудлаар санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүд төслүүдийг үзэл баримтлалын хүрээнд хэлэлцэхийг дэмжсэн тул анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Төсвийн байнгын хороонд шилжүүллээ.

Мөн хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхын саналаар “Зарим Байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт оруулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг баталснаар хуралдаан өндөрлөсөн. Уг тогтоолоор УИХ-ын гишүүн О.Алтангэрэлийг Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны, О.Амгаланбаатарыг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хорооны, Х.Тэмүүжинг Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны бүрэлдэхүүнээс тус тус чөлөөлж, УИХ-ын гишүүн О.Алтангэрэлийг УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны, О.Амгаланбаатар, Х.Тэмүүжин нарыг Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны гишүүнээр тус тус баталлаа хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах газраас мэдээллээ.

УИХ-ын Төсвийн байнгын хороо /2024.08.19/ хуралдаж,  Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцлээ. Хуулийн төслүүдийн талаарх танилцуулгыг Сангийн сайд С.Жавхлан танилцуулав.

Тэрбээр, Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт 13 хуулийн төсөл, 2 Улсын Их Хурлын тогтоолын  төслийг 2024 оны 8 дугаар сарын 12-ны өдөр Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн билээ. Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн хууль тогтоомжийн төслүүдийн талаар товч дурдвал:

1.Монгол Улсын Их Хурлын 2024 оны 07 дугаар сарын 10-ны өдрийн анхдугаар чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Засгийн газрын бүтцийн тухай хууль, Засгийн газрын бүрэлдэхүүний тухай хууль болон түүнтэй хамт өргөн мэдүүлсэн холбогдох бусад хууль тогтоомжийн төслийг хэлэлцэн баталж, Засгийн газрын гишүүдийн эрхлэх асуудалд өөрчлөлт орсон билээ.Үүнтэй холбогдуулан Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай, Засгийн газар дахь хяналтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Цөмийн энергийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсрууллаа. Түүнчлэн оновчтой, үр ашигтай засаглалыг бэхжүүлэх, Засгийн газрын харьяа байгууллага, албан тушаалтан албаны чиг үүргээ хууль тогтоомжийн хүрээнд хэрэгжүүлж байгааэсэхэд Засгийн газрын хяналт хэрэгжүүлэх байгууллага хяналт тавих тогтолцоогоновчтой болгох хүрээнд Төрийн захиргааны байгууллагын тогтолцоо, бүтцийн ерөнхий бүдүүвчийг шинэчлэн батлах тухай тогтоолын хавсралтад өөрчлөлт оруулах тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг боловсрууллаа.

2.Тухайн жилийн төсвийн төслийг боловсруулахад олон нийтийн оролцоог хангах зохицуулалтыг сайжруулж салбарын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагууд өөрсдийн салбарын төсвийн төслийн хэлэлцүүлгийг зохион байгуулдаг байх, төсвийн цагалбарыг төсөв боловсруулах, хянах, дүгнэлт гаргах, хэлэлцүүлэх үйл явцтай нийцүүлэх, төрийн үйлчилгээний бүтээмж, чанар хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор гүйцэтгэлд суурилсан санхүүжилтийн механизмыг бүх салбарт хэрэгжүүлэх боломжтой байх зэрэг зохицуулалтыг Төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлд тусгалаа. Нийгэмд чиглэсэн хөрөнгө оруулалт, төсөл хөтөлбөрүүдийг өөрийн хөрөнгөөр санаачлан хэрэгжүүлсэн албан татвар төлөгчийн элэгдэл тооцох үндсэн хөрөнгөд оруулсан хөрөнгө оруулалт болон харилцан хамааралгүй этгээдэд олгосон санхүүгийн дэмжлэг, хандивын зардлыг тухайн жилийн татвар ногдох орлогын 1 хувиас хэтрэхгүй дүнгээр үйл ажиллагааны орлогод төлбөл зохих албан татвараас хасаж хөнгөлөх зохицуулалтыг Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлд тусгалаа.

3.Монгол Улсын хөгжлийн бодлогын хүрээнд  хэрэгжих бүтээн байгуулалтын төсөл, хөтөлбөрийн худалдан авах ажиллагааг “Чадавхад суурилсан хэлэлцээний арга”-аар зохион байгуулж, тендер шалгаруулалтад туршлага, чадавх, нэр хүнд бүхий аж ахуйн нэгжийг урьж оролцуулах нөхцөлийг бүрдүүлж, бүтээн байгуулалтын төсөл, хөтөлбөрийг хурдан шуурхай гүйцэтгэх зохицуулалтыг Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай, Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авахтухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухайхуулийн төсөлд тусгалаа. Түүнчлэн нийтийн зориулалттай дэд бүтэц, төрийнүйлчилгээг хэвийн, тасралтгүй хангах нэн яаралтай нөхцөл үүссэн тохиолдолдсонгон шалгаруулалт зарлахгүйгээр төслийг хэрэгжүүлэх чадвартай хоёроос доошгүйхувийн хэвшлийн түншлэгчид урилга хүргүүлж, төслийн санал авч, хэлэлцээ хийж,хамгийн сайн нөхцөл санал болгосон түншлэгчтэй гэрээ байгуулах зохицуулалтыгТөр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлд тусгалаа. Нийслэл хотын аж ахуй, инженер хангамжийн бараа, ажил, үйлчилгээг тухайн салбарынтөрийн болон орон нутгийн өмчит аж ахуйн тооцоот үйлдвэрийн газраар гүйцэтгүүлэх ажлыг түргэн, шуурхай эхлүүлэх зохицуулалтыг Төрийн болон ороннутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуульдөөрчлөлт оруулах тухай хуулийн зарим зүйл хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийнтөсөлд тусгалаа.

4. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөгөөр ус, цаг агаарын гэнэтийн аюулт үзэгдлийн давтамж, эрчим нэмэгдсэн өнөөгийн нөхцөлд нийслэл Улаанбаатар хотод үүсэж болзошгүй гамшгийн эрсдэлийг бууруулах, хор уршиг, үр дагавраас урьдчилан сэргийлэх, хойшлуулшгүй сэргээн босгох ажлыг нэн даруй хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн зарим зүйл хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төслийгболовсрууллаа.
5. Шахмалтүлшний хадгалалт, тээвэрлэлт, борлуулалт, түгээлт, болон эдгээр үйл явцадтавих хяналт, түүнчлэн санхүүжилтийн механизмыг сайжруулах зорилгоор энэхүү үйл ажиллагааг эрхэлж байгаа аж ахуйн нэгжийн  төрийн эзэмшлийн хувийг нийслэлийн өмчлөлд шилжүүлж, үйл ажиллагаа,үйлдвэрлэлийг нийслэлд хариуцуулахаар Төрийн өмчийг Нийслэлийн өмчлөлд шилжүүлэх тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг тус тус боловсруулан хэлэлцүүлжбайна.Хуулийнтөслүүд батлагдсанаар Засгийн газрын үйл ажиллагаа тогтвортой үргэлжилж,хамтарсан Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсанхөгжлийг хурдасгах хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрүүд цаг алдалгүй шуурхай, үр дүнтэй хэрэгжих боломж бүрдэх болно гэв.

Хуулийн танилцуулгатай холбогдуулан байнгын хорооны гишүүд ажлын хэсгээс асуулт асуулаа. УИХ-ын гишүүн Ж. Батжаргал, ирэх жилийнхээ төсвийг боловсруулж, УИХ-д өргөн барих хугацааг 9 дүгээр сарын 1-ны дотор гэж зааж өөрчилсөн. Гэтэл 10 дугаар сарын 1 хүртэл хойшлуулахаар дахин засварлах гэж байгаагийн учир шалтгаан юу байна, УИХ-ын гишүүн П.Ганзориг, Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах хуулийн өөрчлөлтөөр тендер сонгон шалгаруулалтыг 2-оос доошгүй  удаа зарлаад нэг ч компани орж ирээгүй бол төрийн болон орон нутгийн өмчит компанитай шууд гэрээ байгуулах заалт орж ирсэн. Эдийн засаг дахь хувийн хэвшлээ дэмжих бодлогыг баримталж буй бол энэ заалтыг оруулах нь зөв үү, УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуяг, Ирээдүйн өв санд энэ оны эцсээр  хуримтлагдах хөрөнгө нэмэгдэж байна. Энэ хөрөнгийн зарцуулалт болон үр өгөөжийн талаар асуув.

Сангийн сайд С.Жавхлан, 7 дугаар сарын 25-ны дотор бүх сайдууд дараа жилийн төсвийн саналаа хүргүүлэх ёстой атал энэ хугацаанд хагас жилийн төсвийн гүйцэтгэл нь  гарч амжаагүй байхад дараа жилийнхээ төсвийг ярина гэдэг байж боломгүй байна. Мөн олон нийтийн хэлэлцүүлэг шаардлагатай.Тиймээс төсвийг төлөвлөх шатандаа алдаагүй боловсруулахыг хичээж байгаа учраас хойшлуулах санал тавьж байна. Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах хуулийн өөрчлөлт бол хувийн хэвшлийнхэнд халгаатай заалт гэж бодохгүй байна. Ер нь бол цар тахлын улмаас бүтээн байгуулалтын хөрөнгө оруулалтын алдагдал их хүлээсэн. Хувийн хэвшлийнхэн хийх боломжгүй, ашиг багатай ажил, үйлчилгээг төрийн оролцоотойгоор хийхээс өөр арга байхгүй юм.  Тиймээс хөрөнгө оруулалтын гүйцэтгэлийн эрсдэлийг хааж энэ заалтыг оруулсан. Ирээдүйн өв санд энэ оны эцсээр 3,4 их наяд  төгрөг хуримтлагдах боломжтой болж байгаа. Энэхүү хөрөнгийг  Төв банкинд байршуулж, тусгаарлаж, улмаар олон улсын байгууллагаар удирдуулах өөрчлөлт оруулсан нь найдвартай хадгалагдах нь гэсэн санаа юм. УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаяр, Тендерийн тухай хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөөр Засгийн газраас хөгжлийн бодлого, шинэчлэлийн хөтөлбөр боловсруулж, хэрэгжүүлэх асуудлаар нэр хүнд бүхий тусгай мэдлэг, чадвартай зөвлөх, хуулийн этгээдийг сонгох шаардлагатай гэж шийдвэрлэсэн бол Тендерийнтухай хуулийг дагаж мөрдөхгүй гэсэн заалт оруулж ирсэн байна. Өөрөөр хэлбэл, Засгийн газар үзэмжээрээ Тендерийн тухай хуулийг хэрэглэх, эс хэрэглэх тухай яригдаж байна. Энэ бол УИХ-ын эрх мэдэлд халдаж буй  хэмээн үзэж байна. Энэ асуудлыг тодруулахыг хүслээ. Тэргүүн шадар сайд Л.Гантөмөр, Засгийн газар цоо шинэ бодлого боловсруулан оруулж ирж байгаа хэрэг биш. Өнгөрсөн хугацааны туршлага, сургамж дээрээ үндэслэж ярилцаад хэлэлцүүлж байна. Тухайлбал, “Шинэ сэргэлт”-ийн бодлогын хүрээн дэх бүтээн байгуулалтуудыг гүйцэтгэх аж ахуйн нэгжүүдийг концесийн шалгаруулчихжээ. Гэтэл өнөөдрийн хүртэл ажил явдаггүй. Тийм учраас эцсийн үр дүнг харгалзан санал оруулж байна гэв. Байнгын хорооны гишүүд асуулт асууж, хариулт авч, санал хэллээ. Түүний дараа Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцэх эсэх талаар хуулийн төсөл бүрээр санал хурааж, чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг дэмжив.

Төсвийн байнгын хорооны дараагийн хэлэлцэх асуудал бол Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хорооны даргыг сонгох тухай байв. Өмнөх хуралдаанд УИХ дахь  АН-ын бүлгээс Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хорооны даргад УИХ-ын гишүүн Д.Цогтбаатар, Н.Түвшин нарыг санал болгосон боловч дэмжигдээгүй юм. Тиймээс тус бүлгээс УИХ-ын гишүүн Д.Батбаярыг нэр дэвшүүлэн  оруулж ирсэн. Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон  гишүүдийн  олонхи УИХ-ын гишүүн Д.Батбаярыг дэмжлээ гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах газраас мэдээллээ.

Улсын их хурлын 2024 оны ээлжит бус чуулганы 2024 оны 08 дугаар сарын 19-нөөс 23-ны өдрийн Хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлын тов, дарааллыг танилцуулж байна. 

Даваа гараг /2024.08.19/

Д/Д	ХУРАЛДААН	ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ	ЦАГ	ТАНХИМ
НЭГ.НАМЫН БҮЛГИЙН ХУРАЛДААН
1	Улсын Их Хурал дахь Ардчилсан намын бүлгийн хуралдаан		09.00	“Их Эзэн Чингис хаан”
ХОЁР.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН
1	Төрийн байгуулалтын байнгын хороо	“Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан	14.30	“Үндсэн хууль”
2	Төсвийн байнгын хороо	Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2024 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2025-2026 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд, Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан	14.30	“Их засаг”
ГУРАВ.БАЙНГЫН ХОРООНЫ ХУРАЛДААН
1	Төсвийн байнгын хороо	·     Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/ ·   Байнгын хорооны тогтоолын төсөл /Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хорооны даргыг сонгох тухай/	09.00	“Их засаг”
ДӨРӨВ.ЧУУЛГАНЫ НЭГДСЭН ХУРАЛДААН
1	·       Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, нэг дэх хэлэлцүүлэг, үргэлжилнэ/ ·   Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөл /УИХ-ын гишүүн Б.Баярбаатар нарын 6 гишүүн 2024.08.14-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх, үргэлжилнэ/ ·        Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2024 оны 03 дугаар дүгнэлт /үргэлжилнэ/ ·     Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/ ·    “Зарим Байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт оруулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл		10.00	“Их хуралдай”

МЯГМАР ГАРАГ /2024.08.20/

Д/Д	ХУРАЛДААН	ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ	ЦАГ	ТАНХИМ
НЭГ.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН
1	Төрийн байгуулалтын байнгын хороо	“Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан	16.00	“Их засаг”
2	Төсвийн байнгын хороо	Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2024 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2025-2026 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд, Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан	16.00	“Үндсэн хууль”
ХОЁР.БАЙНГЫН ХОРООНЫ ХУРАЛДААН
1	Хууль зүйн байнгын хороо	·  “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·   Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·  Байнгын хорооны тогтоолын төсөл /Хүний эрхийн дэд хорооны дарга сонгох тухай/	09.00	“Жанжин Д.Сүхбаатар”
2	Эдийн засгийн байнгын хороо	·  “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·   Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·   Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн зарим зүйл хүчингүй болсонд тооцох тухай, Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслүүд болон “Төрийн өмчийг Нийслэлийн өмчид шилжүүлэх тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·     Байнгын хорооны тогтоолын төсөл /Тогтвортой хөгжлийн зорилгын дэд хорооны дарга сонгох тухай/	10.00	“Их Эзэн Чингис хаан”
3	Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо	·  “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·   Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·   Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн зарим зүйл хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./	11.00	“Их засаг”
4	Аж үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хороо	·   “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·   Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·   Цөмийн энергийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./	12.00	“Жанжин Д.Сүхбаатар”
5	Ёс зүй, дэгийн байнгын хороо	·  “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·   Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·     Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөл /УИХ-ын гишүүн Б.Баярбаатар нарын 6 гишүүн 2024.08.14-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/	13.00	“Үндсэн хууль”
6	Инновац, цахим бодлогын байнгын хороо	·  “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·   Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./	14.00	“Их засаг”
7	Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хороо	·   “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·   Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./	15.00	“Жанжин Д.Сүхбаатар”

ЛХАГВА ГАРАГ /2024.08.21/

Д/Д	ХУРАЛДААН	ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ	ЦАГ	ТАНХИМ
НЭГ.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН
1	Төрийн байгуулалтын байнгын хороо	“Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан	15.00	“Жанжин Д.Сүхбаатар”
2	Төсвийн байнгын хороо	Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2024 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2025-2026 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд, Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан	15.00	“Их Эзэн Чингис хаан”
ХОЁР.БАЙНГЫН, ДЭД ХОРООНЫ ХУРАЛДААН
1	Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороо	·  “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·   Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·    “Дэд хорооны бүрэлдэхүүний тухай”  Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл	10.00	“Их засаг”
2	Нийгмийн бодлогын байнгын хороо	·   “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·   Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·   “Монгол Улсын Их Хурлын тогтоолын хэрэгжилтийг хангах талаар авах арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл	11.00	“Их Эзэн Чингис хаан”
3	Төсвийн байнгын хороо	·   “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд хүргүүлнэ./	12.00	“Жанжин Д.Сүхбаатар”
4	Төрийн байгуулалтын байнгын хороо	·   Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·      Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай, Засгийн газар дахь хяналтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүд болон “Төрийн захиргааны байгууллагын тогтолцоо, бүтцийн ерөнхий бүдүүвчийг шинэчлэн батлах тухай” тогтоолын хавсралтад өөрчлөлт оруулах тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./ ·      Байнгын хорооны тогтоолын төсөл /Ажлын хэсэг байгуулах тухай/	13.00	“Их Эзэн Чингис хаан”
5	Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хороо	·   Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг, санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлнэ./	14.00	“Их засаг”

ПҮРЭВ ГАРАГ /2024.08.22/

Д/Д	ХУРАЛДААН	ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ	ЦАГ	ТАНХИМ
НЭГ.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН
1	Төрийн байгуулалтын байнгын хороо	“Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан	09.00	“Их засаг”
2	Төсвийн байнгын хороо	Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2024 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2025-2026 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд, Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан	09.00	334 тоот
ХОЁР.БАЙНГЫН ХОРООНЫ ХУРАЛДААН
1	Төрийн байгуулалтын байнгын хороо	·    “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/	11.00	“Их засаг”
2	Төсвийн байнгын хороо	·    Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2024 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2025-2026 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/ ·    Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг/ ·    Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/	15.00	“Их засаг”

БААСАН ГАРАГ /2024.08.23/

Д/Д	ХУРАЛДААН	ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ	ЦАГ	ТАНХИМ
НЭГ.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН
1	Төрийн байгуулалтын байнгын хороо	“Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан	16.00	“Жанжин Д.Сүхбаатар”
2	Төсвийн байнгын хороо	Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2024 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2025-2026 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд, Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан	16.00	“Их засаг”
ХОЁР.ЧУУЛГАНЫ НЭГДСЭН ХУРАЛДААН
1	·       “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/ ·     Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2024 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2025-2026 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/ ·      Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд  өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хоёр дахь хэлэлцүүлэг/ ·     Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүд /Засгийн газар 2024.08.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/ ·     Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөл /УИХ-ын гишүүн Б.Баярбаатар нарын 6 гишүүн 2024.08.14-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/ ·        “Дэд хорооны бүрэлдэхүүний тухай”  Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл		10.00	“Их хуралдай”

Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2024 оны ээлжит сонгуульд оролцох нам, эвслүүд тухайн шатны сонгуулийн хороонд бүртгүүлсэн.

Орон нутгийн Хурлын сонгуульд оролцохоор бүртгүүлсэн нам эвслээс болон бие даан нэр дэвшүүлэх ажиллагаа наймдугаар сарын 27-ноос эхэлж, есдүгээр сарын 2-ныг дуустал үргэлжилнэ.

Нэр дэвшигчид баримт бичгээ есдүгээр сарын 5-ны дотор тухайн шатны сонгуулийн хороонд ирүүлнэ гэж Сонгуулийн Ерөнхий Хорооноос мэдээлэв.

Нэр дэвшигчдийн бүрдүүлэх баримт бичиг: