Category: нүүр-хуудасны-онцлох

“Ерөнхийлөгчийг зөвхөн нэг удаа сонгоно” гэснийг өөрчлөхөд саад болох дөрвөн хууль, Цэцийн нэг дүгнэлт байна DNN.mn

Өнгөрсөн хавраас эхлээд Үндсэн хуульд 2019 оны арваннэгдүгээр сарын 14-нд хийсэн нэг өөрчлөлтийг засах талаар улс төрийн хүрээнд нэлээд хөдөлгөөн өрнөж байна.

Тэр нь Үндсэн хуулийн гучдугаар зүйлийн хоёр дахь хэсэгт заасан “Ерөнхийлөгчөөр тавин нас хүрсэн, сүүлийн таваас доошгүй жил эх орондоо байнга оршин суусан, Монгол Улсын уугуул иргэнийг зургаан жилийн хугацаагаар зөвхөн нэг удаа сонгоно” гэсэн заалт бөгөөд тэр дотроос “Зөвхөн нэг удаа сонгоно” гэснийг өөрчлөх тухай асуудал юм.

УИХ-ын болоод Үндсэн хуулийн цэцийн зарим гишүүн, улс төр, бизнесийн нөлөө бүхий хүмүүсийг энэ өөрчлөлтийг хийхэд оролцохоор болж буй тухай мэдээлэл сүүлийн үед байнга гарах болсон.

Хэрэв Ерөнхийлөгчийг зөвхөн нэг удаа бус олон удаа сонгох өөрчлөлтийг хийвэл, энэ нь цаашлаад засаглалын хувьсгал руу хөтөлнө гэдгийг улстөрчид, хуульчид хэлж байна. Монгол Улс парламентын засаглалтай байх уу, Ерөнхийлөгчийн засаглалд шилжих үү гэдэг л зүйл юм.

Энэ байдлаас харахад, мөн гарч буй мэдээллүүдээс үзэхэд Монголын улс төр, хууль эрх зүй, бизнесийнхэн парламентын засаглалыг хамгаалагчид, Ерөнхийлөгчийн засаглалыг дэмжигчид гэсэн хоёр талд хуваагдчихжээ. Монголд 1992 оны Үндсэн хуулийн үндсэн агуулга болох парламентын засаглалтай хэвээр байж, үүнийгээ улам батжуулах нь хэрэгтэй юу. Аль эсвэл Ерөнхийлөгчийн засаглалд шилжвэл зохих уу. Ийм хуваагдал үүссэн гэсэн үг. Одоо толгойд нь байгаа хүмүүс тэрийгээ зарлах л үлдсэн байна.

Гэхдээ “Ерөнхийлөгчөөр зөвхөн нэг удаа сонгоно” гэсэн Үндсэн хуулийн гучдугаар зүйлийн хоёр дахь хэсэгт заасныг өөрчлөхийн тулд таван хууль засах шаардлагатай.

Нэгт: Үндсэн хуулийн Цэцийн тухай хуулийн Хоёрдугаар бүлгийн наймдугаар зүйлийн 2-т “Цэц Үндсэн хуулийг зөрчсөн тухай дараах маргаантай асуудлыг хянан үзэж, дүгнэлт гарган УИХ-д оруулах бөгөөд хэрэв дүгнэлтийг нь УИХ хүлээн зөвшөөрөөгүй бол Цэц дахин хянан үзэж Үндсэн хуулийн Жаран зургадугаар зүйлийн гурав дахь хэсэгт заасныг баримтлан эцсийн шийдвэр гаргана, 2.1-т “Монгол Улсын Үндсэн хууль, түүнд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтөөс бусад хууль, УИХ-ын бусад шийдвэр Үндсэн хуульд нийцэж байгаа эсэх” гэж заажээ. Үүгээр Үндсэн хуулийн цэц Үндсэн хууль, түүнд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтийг хянаж дүгнэлт гаргах эрхгүй гэдгийг зааж өгсөн.

Хоёрт: Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 13 дугаар зүйлийн 1-т “Цэц Үндсэн хуулийг зөрчсөн эсэх тухай дор дурдсан маргааныг хянаж дүгнэлт гаргах бөгөөд шаардлагатай бол дахин хянаж, эцэслэн шийдвэрлэнэ” гээд 13.1-т “Монгол Улсын Үндсэн хууль, түүнд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтөөс бусад хууль, УИХ-ын бусад шийдвэр” гэж заасан. Энэ мөн л Үндсэн хуулийн цэц нь Үндсэн хуулиа, түүнд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтөөс бусдыг л хянаж дүгнэлт гаргахыг зааж өгсөн байна.

Гуравт: Үндсан хуулийн цэцийн 2021 оны дөрөвдүгээр сарын 16-ны Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тухай хуулийн гуравдугаар зүйлийн 3.1.2 дахь заалт, тавдугаар зүйлийн 5.4, 5.6, 26 дугаар зүйлийн 26.2 дахь хэсэг үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн эсэх маргааныг хянан шийдвэрлэсэн тухай дүгнэлт бий. Түүндээ “Дээрх үндэслэлийн дагуу баталсан Үндсэн хуулийн Гучдугаар зүйлийн хоёр дахь хэсгийн “… зөвхөн нэг удаа сонгоно” гэсэн заалт, мөн энэ хүрээнд тус хуулийн Гучин нэгдүгээр зүйлийн долоо дахь хэсгийг хүчингүй болсонд тооцсон нь агуулгын хувьд урьд өмнө Ерөнхийлөгчөөр сонгогдон ажилласан болон ажиллаж байгаа иргэн дахин Ерөнхийлөгчид нэр дэвшихгүй байх утгыг илэрхийлж байна. Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тухай хуулийн Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчид тавигдах нийтлэг болон тусгай шаардлагыг тодорхойлсон дээр дурдсан зохицуулалтын агуулгаас үзэхэд Үндсэн хуулийн Гучдугаар зүйлийн хоёр дахь хэсэгт заасан Ерөнхийлөгчид тавигдах нийтлэг шалгуур, шаардлагыг бүрэн зааж, нэг мөр тодорхой тусгаагүй байна. Үндсэн хуулийн холбогдох зохицуулалтын агуулгыг уг хуульд бүрэн тусгаагүйн улмаас дээрх шаардлагыг хангасан иргэнийг нэр дэвшүүлэх хууль зүйн боломж бүрдэхгүй болох, улмаар эрх зүйн тодорхой бус, хийдэлтэй байдлыг үүсгэж, Үндсэн хуулиар баталгаажсан ардчилсан ёс, шударга ёс, эрх чөлөө, тэгш байдал, үндэсний эв нэгдлийг хангах, хууль дээдлэх зарчмыг зөрчих үндэслэлийг бүрдүүлсэн байна” гэсэн дүгнэлтийг гаргажээ. Тухайн үед энэ дүгнэлтээр Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын дахин нэр дэвших эрх хаагдаж байв.

Дөрөвт: Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах журмын тухай хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.2-т “Үндсэн хуулийн цэцийн эцсийн шийдвэр /тогтоол/-ээр Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийн төслийг УИХ-д өргөн мэдүүлэхэд энэ хуулийн 3.3 дахь хэсэг, 10 дугаар зүйл, 11.4 дэх хэсэг, Хууль тогтоомжийн тухай хуулийн 40.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлахгүй байж болно” гэж заасан.

Тавд: Үндсэн хуулийн Хоёрдугаар бүлгийн Гучдугаар зүйлийн хоёрт “Ерөнхийлөгчөөр тавин нас хүрсэн, сүүлийн таваас доошгүй жил эх орондоо байнга оршин суусан, Монгол Улсын уугуул иргэнийг зургаан жилийн хугацаагаар зөвхөн нэг удаа сонгоно” гэсэн заалт бий.

Тэгэхээр энэхүү Үндсэн хууль болон Үндсэн хуулийн цэцийн тухай, Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх тухай, Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах журмын тухай дөрвөн хуулийн тодорхой заалтууд, Үндсан хуулийн цэцийн 2021 оны дөрөвдүгээр сарын 16-ны 02 дугаартай дүгнэлтийг хүчингүй болгож, өөрөөр хэлбэл эдгээрийг засаж байж Үндсэн хуулийн Гучдугаар зүйлийн 2-оос “Ерөнхийлөгчөөр зөвхөн нэг удаа сонгоно” гэснийг өөрчлөх болж байгаа юм.

Ажиглагч

А.Батболд

мэдээ нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл спорт туслах-ангилал

Монголын анхны эмэгтэй олимпийн аварга тамирчин У.Сүрэнжавын аав Д.Уламбаяр: Охиныхоо идэвх зүтгэл, чармайлт, зорилго, сэтгэлийн хатыг нь бишрээд л сууж байлаа DNN.mn

Өнгөрсөн пүрэв гаригт Франц Улсын нийслэл Парис хотноо нээлтээ хийсэн “Парис-2024” Зуны XVII удаагийн паралимпийн наадамд таван тивийн 168 орны 4400 гаруй тамирчин спортын 22 төрөлд 549 багц медалийн төлөө өрсөлдөж байгаа билээ. Энэхүү паралимпийн наадамд манай улсаас зургаан төрөлд 12 тамирчин оролцож байна. Тус наадмын эхний медалийн эзэд тодорч, таеквондогийн эмэгтэйчүүдийн 52 кг-ийн К44 ангилалд өрсөлдсөн Үндэсний шигшээ багийн тамирчин, ДАШТ-ний хүрэл медальт, Азийн АШТ-ний алт, хүрэл медальт ОУХМ У.Сүрэнжав “Парис-2024” паралимпийн анхны алтан медалийг эх орондоо авчирч, Монголын тамирчдын салхийг хагалсан юм.

Түүний жинд 12 тамирчин өрсөлджээ. Тэрээр эхний тойрогтой хийлээд Египетийн тамирчин Салма Али Абд Ал Монеем Хассан, Мексикийн тамирчин Жессика Гарсиа, Ираны тамирчин Захра Рахими нарыг ялсан юм.Ингэснээр У.Сүрэнжав Монголын паралимпийн тав дахь медаль, гурав дахь алтыг хүртсэн, эмэгтэй тамирчдын анхдагч нь болж буй юм.

У.Сүрэнжав нь Завхан аймгийн Тосонцэнгэл сумын харьяат. Завхан аймгийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс анхны медалиа хүртэж байжээ.

Паралимпын алтан медальт, ОУХМ У.Сүрэнжавын аав, аймгийн аварга малчин Д.Уламбаяртай малчны хотноос нь утсаар холбогдож, баярын сэтгэгдлийг нь хуваалцлаа.

-Таны охин У.Сүрэнжав “Парис-2024” XVII дахь удаагийн зуны паралимпийн наадамд таеквондогийн эмэгтэйчүүдийн 52 кг жинд амжилттай оролцож, Монголын анхны алтан медалийн эзэн болж, Төрийнхөө алтан соёмбот далбаагаа Парисын тэнгэрт мандуулан, Төрийн дууллаа эгшиглүүллээ. Танд болон танай гэр бүлд нийт монголчуудынхаа өмнөөс халуун баяр хүргэе. Та сэтгэгдлээсээ хуваалцахгүй юу?

-Баярлалаа. Сэтгэгдэл маш өндөр байна.

Охинд минь тусалж, дэмжиж ирсэн багш дасгалжуулагч, Таеквондогийн холбоо болон Үндэсний шигшээ багийн нийт хамт олонд нь талархлаа илэрхийлье. Монголын ард түмэндээ баярлалаа гэж хэлье. Намайг Доржийн Уламбаяр гэдэг. Завхан аймгийн Тосонцэнгэл сумын Оргих багийн Гол эхийн аманд нутагладаг, олон жил мал малласан, эгэл жирийн малчин хүн.

Монгол Улсын анхны эмэгтэй олимпийн аварга охиноороо маш их бахархаж байна.

Гол усаараа манайд цуглаж, охины маань аваргын төлөөх тэмцээн, медаль авах агшныг хамтдаа үзэж, одоо ч сум, орон нутгийнхан нэмж ирсээр байна. Баяр хүргэж, баярын үйл ажиллагаа үргэлжилсээр байгаа. Олон ч хүн утсаар холбогдож, баяр хүргэж байгаад баяртай байна.

-Охиныгоо паралимпоос алтан медаль авах байх гэж бодож байв уу?

-Охиндоо итгэж, найдаж байлаа. Энэ жил манай охин бэлтгэл, сэтгэл зүй сайтай байсан. Охин маань ч өөрөө алтан медаль авсандаа сэтгэл их өндөр байна лээ.

-У.Сүрэнжав хэзээнээс таеквондогоор хичээллэх болов. Та бүхэн охиноо хэр дэмжиж ирсэн бэ?

-Арван жилээсээ эхлээд л таеквондогоор хичээллэж ирсэн. Охиныг минь анх таеквондод дурлуусан багш нарт нь баярлалаа. Өөрийн хичээл зүтгэлээр, тасралтгүй таеквондогоороо хичээллэж ирсний хүчинд багш, дасгалжуулагч нарынхаа ачаар охин минь амжилт гаргалаа. Бэлтгэл сургуулилтаа хийх явцдаа охин минь шантарч байгаагүй.

Бидний зүгээс сэтгэл санааны дэмжлэг үзүүлэхээс бусдаар охиноо нэг их дэмжиж чадаагүй. Өөрөө л дуртай болохоор шантралгүй бэлтгэлээ хийдэг байсан. Охин минь өмнө нь олон тэмцээнд амжилттай оролцоход тэр бүрд нь бид гэр бүлээрээ бөөн баяр болдог байлаа. Олимпод анх удаа ороод л 24 насандаа ийм өндөр амжилт үзүүлсэнд нутаг усаараа, Монгол түмнээрээ баярлаж байгааг харах эцэг хүний хувьд үгээр хэлэхийн аргагүй их жаргал, их хувь хишиг юм даа гэж баярлаж сууна.

-Таны удамд тамирчин хүн бий юу. Охиныхоо аваргын төлөөх тэмцээнийг үзээд сууж байхад танд юу бодогдож байв?

-Манай удамд яг тамирчин хүн байгаагүй. Өвөг дээдсээс улбаатай барилддаг бөх хүмүүс байсан.Их гоё

сайхан байлаа. Охиныхоо идэвх зүтгэл, чармайлт, ийм л юманд хүрнэ гэсэн зорилго, сэтгэлийн хатыг нь бишрээд л сууж байлаа. Охин минь багаасаа аав, ээждээ туслаж, мал маллаж өссөн болохоор хатуужил суусан. Хатуужил нь энэ үед илүү гардаг юм байна гэдгийг ойлгосон. Хурдны морь унаж байгаагүй ч моринд их сайн.

-Охин нь багадаа ямар хүүхэд байв. Охиныхоо ямар зан чанараар бахархдаг вэ?

-Охин минь багадаа даруу төлөв зантай маш сайн хүүхэд байсан. Сэтгэл их сайтай. Арван жилдээ хичээлдээ ч сайн байлаа.Нэг юманд чиглэсэн бол тэр зорилгодоо хүрэхийн төлөө өөрийгөө дайчилж чаддаг. Мундаг хүүхэд төрүүлж, зөв сайхан хүн болгож өсгөсөндөө баярлаж байна. Охин минь уйгагүй бэлтгэл хийж, би тасралтгүй олон жил оторт явлаа.

-Танайх ам бүл хэдүүлээ вэ. У.Сүрэнжав таны хэд дэх хүүхэд вэ?

-У.Сүрэнжав манай гурав дахь хүүхэд, 2000 онд төрсөн. Манайх дөрвөн охин, хоёр хүү гээд нийт зургаан хүүхэдтэй. Бага нь энэ жил дөрөвдүгээр ангид орж байна. Манайх ам бүл наймуулаа.

-Энэ зун У.Сүрэнжав гэртээ очиж чадсан уу?

-Охин маань нэг удаа ирээд Отгонтэнгэр хайрхандаа мөргөөд явсан.

-Олимпийн алтан медаль авснаас нь хойш охинтойгоо холбогдож чадсан уу. Хэзээ Монголдоо ирэх вэ?

-Охинтойгоо холбогдсон. Энэ сарын 5,6 гээд Монголдоо ирнэ гэсэн.

Л.МИНЖМАА

мэдээ нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал улс-төр

Тоогоо нэмсэн ч ажлын чанар тань дээшлэх юм уу, гишүүд ээ DNN.mn

Үндсэн хуульдаа өөрчлөлт оруулж, УИХ-ын гишүүдийн тоог нэмсэн. Улмаар ээлжит сонгуулиар бид анх удаагаа 126 гишүүнтэй парламентаа бүрдүүлж, өдгөө УИХ ээлжит бус анхдугаар чуулганаа хуралдуулж байгаа. Энэ ээлжит бус чуулганаар Засгийн газрын 2023 оны ажлын гүйцэтгэл, энэ оны төсвийн тодотгол, ирэх дөрвөн жилийн Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, 2025 оны төсвийн төсөөлөл гээд маш чухал асуудлуудыг хэлэлцэж байна. Өнөөдөр чуулганы сүүлийн өдөр учраас бүх асуудлаа үүгээр шийдэж таарна байх. Үгүй бол дахин сунгаж хуралдуулах ёстой болно. Аль ч боллоо гэсэн эцсийн гарах үр дүн сайн, муу алин байх нь 126 гишүүний ур чадвар, ажилдаа хандах хандлага, хэр зарчимтай хүн бэ гэдгээс бүрэн хамаарна.

Гэвч өнгөрсөн өдрүүдийн чуулган болоод байнгын хорооны хурлын ирц, гишүүдийн хандлагыг харахад төдийлөн итгэл найдвар төрөхөөргүй л байна. Яах вэ, ихэнх нь шинээр сонгогдсон, асуудлаа ойлгохгүй, гүйцэд судалж танилцаагүй гээд зөвтгөж бодох шалтгаанууд мэдээж байгаа. Нэг үгээр бол энэ удаагийн ээлжит бус чуулган тэдний хувьд “бие халаалт” байж болно. Гэвч тамирчин хүн өдөр тутмын бэлтгэл, бие халаалтаа чин сэтгэлээсээ хийж байж амжилтад хүрдэг учиртай. Дээрээс нь улсын төсөв, ирэх жилүүдийн төлөвлөгөө гэдэг нийт монголчууд ирж буй он цагт хэрхэн амьдрахыг шийдэх маш чухал зүйл гэдгийг ойлгох хэрэгтэй.

Анх гишүүдийн тоог нэмэх асуудал гарахад улстөрчид төдийгүй олон нийтийн зүгээс чамгүй эсэргүүцэл гарсан. Гэвч хуралдааны ирцийг нэмэгдүүлэх, аливаа асуудлыг олон талаас нь мэтгэлцэж байж зөв замаар нь шийдэх, төлөөллийн зарчмыг нэмэгдүүлэх гээд олон талын ач тустай гэж ухуулсаар баталж байлаа. Үнэхээр ч өмнөх парламентуудын үед 15 гишүүнтэй байнгын хорооны хурал л гэхэд найман гишүүнтэйгээр явагдаж, асуудлыг таван гишүүний дэмжлэгээр шийддэг байв. Үүнээс болж улс орны ирээдүйд чухал ач холбогдолтой, ард түмний амьдралд хэрэгтэй олон хууль унаж, эсрэгээрээ улстөрчид, дарга нарт ашигтайнууд нь батлагдаж байсан жишээ цөөн биш. Мөн хэт цөөн гишүүнтэй байх нь гадна, дотнын элдэв нөхдийн лоббид орох магадлалтай гэдгийг ч судлаачид дуу нэгтэй хэлдэг байв. Гэтэл энэ долоо хоногийн Төсвийн байнгын хорооны хурал 14 гишүүнтэйгээр төсвийн тодотголыг хэлэлцсэн. Улмаар найм, зургаагийн харьцаагаар дэмжсэн. Уг нь бол Төсвийн байнгын хороо өдгөө 25 гишүүнийн бүрэлдэхүүнтэй.

Хэрэв бүгд хуралдаа суусан бол асуудал арай өөр байх байсан болов уу гэж санагдана. Дээрээс нь олуулаа суусан бол жинхэнэ бодлогын мэтгэлцээн өрнөж, алдаа дутагдал нь хаанаа байгааг олж тогтоог, засаж залруулах байсан байж мэднэ. Тэгээд ч тоогоо нэмсэн хамгийн том шалтгаан чинь энэ шүү дээ. Дээрх бол ердөө ганцхан байнгын хорооны бодит жишээ. УИХ яг одоо 11 байнгын хороотой гэвэл бусад нь иймэрхүү байдалтай л явсан болов уу. Ер нь төсөв хэлэлцэж байгаа үед Төсвийн байнгын хорооны хурлаас өөр ямар чухал хурал, уулзалт байх юм. Хэрэв хурлууд давхацсан бол түр хойшлуулаад ирцээ хангалттай болгож байж орж ирсэн асуудлаа хэлэлцэх ёстой байв. Олон удаа парламентад сууж, сайд дарга хийж явсан байнгын хорооных нь дарга ч гэсэн зарчмын ийм асуудлаа мэдэж л байх учиртай. Гэвч хүссэнгүй юу, ямартаа дөнгөж ирц бүрдүүлээд л хуралдаж орхино лээ.

Зөвхөн байнгын хороо гэлтгүй чуулганы ирц ч хангалттай бус байна. Ээлжит бус чуулганы сүүлийн өдөр учраас өнөөдөр ирц боломжийн хэмжээнд байх биз. Хуралд сууж байгаа нь өнөө л хэдэн шинэковууд. Тэд нар нь зөв, буруугаа ялгадаггүй юм уу. Эсвэл хууччуулаасаа эмээдэг юм уу, ямартай ч олигтой асуулт асууж чадахгүй л байгаа. Хэдийгээр эргүүлэн татахаар болсон ч асуудал дагуулсан Төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай болон Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүд дээр цөөн хэдхэн гишүүн л дуугарсан. Тэд хүчтэй эсэргүүцэж, бусдыгаа сэнхрүүлж байж л эргүүлэн татахаар болсон. Түүнээс биш намуудын жагсаалтаар орсон, бусдынхаа сүрд хавчуулагдаад ороод ирсэн нөхдүүд ёстой л нүдэн балай, чихэн дүлий өнгөрөхөөр байв. Мөн ард түмэн ихийг хүлээж байгаа энэ удаагийн парламент “Мордохын хазгай” гээч болж мэдэхээр нэг зүйл болсон нь унасан асуудал дээр дахин санал хурааж дэмжүүлсэн тохиолдол болов.

Уг нь өнгөрсөн долоо хоногийн чуулганаар Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг гишүүд Засгийн газарт буцаахыг дэмжсэн.

Гэтэл энэ долоо хоногт төхөөрөмж болоогүй /яаж ч болдоггүй шалгарсан аргуудын нэг/ гэсэн шалтгаанаар дахин санал хурааж холбогдох байнгын хороодоор хэлэлцээд явахаар болж “авч” үлдсэн. Нэгэнт олонхоороо шийдчихсэн асуудлыг дахин оруулж ирсэн нь шүүмжлэл дагуулж байна. Дээрээс нь чуулганы хуралдаандаа огт суухгүй байгаа гишүүдийг хэрхэх тухай цахим орчинд олон нийт ярьж эхлээд буй.

Тухайлбал, Ардчилсан намаас сонгогдсон Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулга байнгын хороо, чуулганы хуралдаанд нэг ч удаа суугаагүй л байна. Мөн Үндэсний эвслийн тэргүүн Н.Номтойбаяр ч Төрийн ордонд тоотойхон үзэгдсэн. Ер нь чуулганы хуралдаанд сууж, хууль хэлэлцэх гэж л хэдхэн сарын өмнө эд чинь сонгогчдынхоо саналыг гуйж, худалдан авч янз бүрээр үзээ биз дээ. Тэгсэн мөртлөө тангаргаа өргөснөөсөө хойш үндсэн ажлаа хийхгүй байгаад л иргэд бухимдаад байгаа юм. Бас хэдхэн хоногийн өмнө УИХ-ын гишүүн М.Нарантуяа-Нараг чуулганы хуралдаан тасалсан гэж Ёс зүй, дэгийн байнгын хорооноос сануулах арга хэмжээ авч байлаа. Үүнийг ард түмэн ялгавартай хандаж байна гэж үзэж байгаагаа ч илэрхийлж байна. УИХ-ын удирдлагууд ч гишүүдийн ирц оролцоон дээр хатуу анхаарах хэрэгтэй. Шинэ байна гээд улс орон, цаг хугацаа та нарыг хүлээхгүй. УИХ-ын гишүүд бас дарга ямбыг нь эдлэж эхлэсэн биз бодвол, одоо тэгвэл ялыг нь бас үүрч эхлэх хэрэгтэй байна.

Сайнтай, муутайгаа сав дүүрдэг хорвоо учраас 126 дотор цаашдаа гайгүй сайн ажиллах болов уу гэсэн гишүүд ч бий. Энэ удаагийн ээлжит бус чуулган дээр хэлсэнчлэн “бие халаалт”. Гэхдээ л өдөр тутмын бэлтгэлээ сайтар базааж, чуулганы хуралдаандаа тогтмол сууж байх ёстойг УИХ-ын Тамгын газар нь ч, ард түмэн ч шаардаж, шахах хэрэгтэй. Тэгж байж элдэв хуудуутай хууль бага батлагдана. Хууль сайн байж гэмээнэ ард түмний амьдрал, амьжиргаанд л тустай. Мөн ард түмнээсээ ажил хүлээн авснаа гишүүд ухамсарлаж, үүрэгт ажлаа тогтмол, чанартай хийх үүрэгтэй. Түүнээс биш Их хурлын гишүүн сайхан нэртэй ч ажлаа хийхгүй юм бол дараагийн удаа ард түмэн “халж” л орхино гэдгийг дор бүрнээ ойлгох хэрэгтэй байна. Ер нь тэгээд “олдохоороо өлдөнө” гэж үг байдаг даа. Тэрэн шиг парламентаа “өлдүүлмээргүй” л байна шүү.

Т.ДАРХАНХӨВСГӨЛ

мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

ТОЙМ: “Хамтарч засгаа байгуулсан юм бол төрийн бүх байгууллагуудад ч хамтрах хэрэгтэй байна” хэмээн өгүүллээ DNN.mn

“Өдрийн сонин”-ы даваа гаригийн дугаар хэвлэгдэж, та бүхний гарт хүрч байна.

“Өдрийн сонин”-ы тэргүүн нүүрт Нийслэл Улаанбаатар хотын авто замын түгжрэлийг бууруулах нэгдсэн төсөл хэрэгжүүлэх нэгжийн захирал У.Баатартай ярилцлаа. Тэрбээр “Метротой болох хүлээлт, эдийн засгийн чадамж өнөөдөр төгс бүрдээд байна” хэмээн ярилаа.

Хагас коксын үйлдвэрийн төсөлд 64 тэрбум төгрөгийг салхинд хийсгэжээ
Монголын анхны эмэгтэй олимпийн аварга тамирчин У.Сүрэнжавын аав Д.Улам баяр “Охиныхоо идэвх зүтгэл, чармайлт, зорилго, сэтгэлийн хатыг нь бишрээд л сууж байлаа” гэлээ.

“Өдрийн сонин”-ы нийтлэлийн бодлогыг тодорхойлогч, ард түмний дуу хоолой болдог “Баримт, үзэл бодол” нүүрт “Хамтарч засгаа байгуулсан юм бол төрийн бүх байгууллагуудад ч хамтрах хэрэгтэй байна” хэмээн өгүүллээ.

Камала Харрис “Би улс орноо үргэлж өөрийн нам болон өөрийнхөө өмнө тавьж ажиллана” хэмээв.

“Ерөнхийлөгчийг зөвхөн нэг удаа сонгоно” гэснийг өөрчлөхөд саад болох дөрвөн хууль, Цэцийн нэг дүгнэлт байна

ГАДААД МЭДЭЭ: Шуугиан дагуулсан айлчлах сураг

Арын нүүр : Бүгдийг эрх тэгш, харилцан хүндлээрэй

Эдгээр болон бусад цаг үеийн мэдээ мэдээлэл, ярилцлага, сурвалжлагыг “Өдрийн сонин”-ы даваа гаригийн дугаараас уншаарай.

Дэлгэрэнгүй мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкээр бүртгүүлж уншина уу. https://tsahim.dnn.mn/login

Эрхэм уншигч та, манай сонины өнөөдрийн дугаарыг “Монгол шуудан” компанийн(77078975) нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудангийн салбаруудаас(70115015) болон сонин борлуулах цэгүүд, Хэвлэлийн биржээс худалдан авах боломжтой. “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж худалдан авч болно.

Уншигч та “Өдрийн сонин”-ыг захиалан уншихыг хүсвэл 9911-2954, 8811-1375 дугаарт холбогдоно уу.

Цахим хэлбэрээр нь захиалахыг хүсвэл 88111375 дугаарт холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээлэл аваарай.

“Өдрийн сонин”-той холбоотой мэдээ мэдээллийг 1900-1987-гоос лавлана уу

“ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮР ТАНТАЙ ХАМТ

мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Маргаашнаас сургуулийн бүх автобус үйлчилгээнд гарна DNN.mn

Post author By Админ
Post date 2024-09-01
No Comments on Маргаашнаас сургуулийн бүх автобус үйлчилгээнд гарна DNN.mn

Хичээлийн жил эхэлж, сурагчид сургуульдаа явж эхэлсэн ч жил бүрийн намар сургуулийн автобусны засвар дуусаагүй, эвдрэлтэй байгаа шалтгаанаар тал нь л үйлчилгээнд гардаг. Тэгвэл энэ жил ийм асуудал үүсэхгүй гэлээ. Тодруулбал, ирэх Даваа гаригаас сургуулийн бүх автобус бүгд үйлчилгээнд гарна гэв.

2024-2025 оны хичээлийн шинэ жилд “Сургуулийн автобус” төслийн хүрээнд хувийн болон улсын сургуулийн 215 автобус сурагчдад үйлчилнэ.

Ирэх жилээс сургуулийн автобусны тоог нэмэх төлөвлөгөөтэй байгаа ч одоогоор шийдвэр албажаагүй байна. Энэ хичээлийн жилд улсын ерөнхий боловсролын 70 сургуулийн 67 чиглэлд 72 автобус, хувийн сургуулийн 145 автобус сурагчдыг тээвэрлэхээр бэлтгэл ажлыг хангаад байна.

Сургуулийн автобусны чиглэл болоод дэлгэрэнгүй мэдээллийг Нийтийн тээврийн газар болон харьяа сургуулиасаа авах боломжтой.

мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Д.Загджав: “Таван толгой түлш” ХХК-тай холбоотой гурван асуудлыг шалгуулахаар прокурорт шилжүүлсэн DNN.mn

Монгол Улсын Ерөнхий аудитор Д.Загджавтай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

-Улсын Их Хурлын Төсвийн байнгын хорооны хуралдааны үеэр “Таван толгой түлш” ХХК-ийн баяжуулах үйлдвэр барих төсөлд 1.1 тэрбум төгрөгийн зөрчил илэрч, энэ нь хууль хяналтын байгууллагаар шалгуулах хэмжээний ноцтой байсан нь олон нийтийн анхаарлыг татлаа. Та энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөөч?

-Төрийн аудитын байгууллага нь хүний нөөцийн хүрэлцээнээс шалтгаалж улсын хэмжээний төрийн өмчит болон төсөвт байгууллагуудын санхүүгийн тайланд дангаар аудит хийх боломжгүй тул “Эрдэнэс-Тавантолгой” ХК-ийн санхүүгийн тайлангийн аудитыг өмнөх онуудад хувийн аудитын компаниудаар гэрээгээр гүйцэтгүүлж ирсэн. Тус компанийн 2023 оны санхүүгийн тайлангийн аудитыг Үндэсний аудитын газар гүйцэтгэсэн. “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн 2023 оны санхүүгийн тайланд хийсэн аудитаар тус компаниас эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй олгосон урт хугацаатай санхүүжилтийн эргэн төлөлт хийгдээгүй, хугацааг хойшлуулж ирснээс их хэмжээний буюу 2.8 их наяд төгрөгийн авлагатай гарсан. Авлагын 38.4 хувийг агаарын бохирдлыг бууруулах, сайжруулсан шахмал түлшний чанарыг сайжруулах, “Тавантолгой түлш“ ХХК-ийн эдийн засгийн үр өгөөжийг дээшлүүлэх, ашигтай ажиллуулах зорилгоор 2019-2023 онд эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй олгосон 1.1 их наяд төгрөгийн санхүүжилт эзэлж байна.

“Тавантолгой түлш” ХХК 2019-2023 онуудад компанийн урсгал зардал, хөрөнгө оруулалтын зориулалтаар “ЭрдэнэсТавантолгой” ХК-тай 1,214.9 тэрбум төгрөгийн 10 жил хүртэлх хугацаанд хуваан төлөх урт хугацаатай санхүүжилтийн 15 гэрээ байгуулж, 1,067.5 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт авсан боловч дээрх хугацаанд ашигтай ажиллаагүй, санхүүжилтийн эргэн төлөлтийг огт хийгээгүй байна.

Аудитаар дээрх гэрээнээс агаарын бохирдлыг бууруулах болон компанийн үйл ажиллагааг сайжруулах, эдийн засгийн өндөр ач холбогдолтой. Дараахь гэрээнүүдэд зөрчил илэрсэн.

Баяжуулах болон коксын үйлдвэрийн барилга, байгууламж, бүтээн байгуулалтын ажлын 2022 онд байгуулсан ЭТТ-2022/83 дугаартай 113.1 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийн гэрээ;

Сайжруулсан шахмал түлшний чанарыг сайжруулах, компанийн эдийн засгийн үр өгөөжийг дээшлүүлэх, ашигтай ажиллуулах зорилгоор хагас коксын үйлдвэр барих ТЭЗҮ, зураг төсөл боловсруулах 2022 онд байгуулсан ЭТТ2022/502 дугаартай 21.2 тэрбум төгрөгийн гэрээ;

Химийн үйлдвэрлэлийн шахмал түлш болон нунтаг коксыг бэлтгэн нийлүүлэх (400.0 мянган тонн химийн үйлдвэрлэлийн шахмал хагас коксон түлш, 100.0 мянган тонн нунтаг коксыг “Тавантолгой түлш” ХХК-ийн Зүүн бүсийн түлшний үйлдвэрт нийлүүлэх, төлбөрийг төгрөгөөр болон нүүрсээр барагдуулах) Hong Kong Hengde компанитай 2022 онд байгуулсан 2022/518 дугаартай 6.6 тэрбум төгрөгийн арилжааны гэрээний хэрэгжилтэд илэрсэн зөрчлийг нийтийн албан тушаалтан гэрээ байгуулах, гүйцэтгэл баталгаажуулахдаа эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, өөртөө, бусдад давуу байдал бий болгосон байж болзошгүй үндэслэлээр Төрийн аудитын тухай хуулийн 35 дугаар зүйлийн 35.1-д “Аудит хийх явцад гэмт хэргийн шинжтэй байж болзошгүй нөхцөл байдал илэрсэн тохиолдолд Монгол Улсын Ерөнхий аудитор энэ тухай прокурорын байгууллагад мэдэгдэж эрүүгийн хэрэг үүсгүүлэн шалгуулахаар холбогдох мэдээлэл, баримт бичгийг шилжүүлнэ. Прокурорын байгууллага Ерөнхий аудитораас шилжүүлсэн мэдээлэл, баримт бичигтэй холбогдуулан гаргасан шийдвэрийн талаар Ерөнхий аудиторт хариу мэдэгдэнэ” гэж заасны дагуу Улсын прокурорын ерөнхий газарт 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 03-ны өдрийн 907 дугаартай албан бичгээр “Тавантолгой түлш” ХХК-тай холбоотой гурван асуудлыг шалгуулахаар нотлох баримтын хамт шилжүүлсэн.

-Энэ гэрээний хэрэгжилтэд алдаа байсан гэсэн үг үү?

-Гурван гэрээний хэрэгжилтэд илэрсэн зөрчлөөс дурдъя.

“Тавантолгой түлш” ХХК-ийн захиалгаар 2021 онд Майн дата ХХК-ийн боловсруулж, Эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөвлөлийн 2021 оны есдүгээр сарын 29-ний өдрийн Т/2113-09 дугаар дүгнэлтээр батлуулсан, жилд 2.2 сая тонн нүүрс баяжуулах хүчин чадалтай 32,850.6 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалт шаардлагатай гэж тооцсон Нүүрс баяжуулах үйлдвэрийн ТЭЗҮ-д хөндлөнгийн шинжээчийн гар гасан дүгнэлтээр үр ашиггүй, хийсэн тооцоо судалгаа бодитой бус гэж үнэлэгдсэн.

Хоёрдугаарт, баяжуулах болон коксын үйлдвэр байгуулах, хагас коксын үйлдвэр барих ТЭЗҮ, зураг төсөл боловсруулах ЭТТ2022/83, ЭТТ-2022/502 дугаартай хоёр гэрээний 16 багц ажлын хүрээнд 15 аж ахуйн нэгжтэй 115.5 тэрбум төгрөгийн шууд гэрээ байгуулсан. Ихэнх гэрээний хугацаа дууссан ажлын гүйцэтгэл бүрэн хангагдаагүй.

Мөн “Майн дата” ХХКийн 2021 онд боловсруулсан ТЭЗҮ-г сайжруулах, тодотгох арга хэмжээ авалгүйгээр дахин ТЭЗҮ боловсруулах 21.2 тэрбум төгрөгийн ЭТТ-2022/502 дугаартай санхүүжилтийн гэрээг 2022 онд нэмж байгуулан дахин ТЭЗҮ боловсруулахаар гэрээ байгуулсан.

Үүнээс гадна ЭТТ2022/83, ЭТТ-2022/502 дугаартай санхүүжилтийн гэрээгээр хийх ажлын жагсаалтад “коксын үйлдвэрийн зураг төсөл, зөвлөх үйлчилгээ, нүүрсний лаборатори байгуулах” ажлыг эхний гэрээнд 19,095.0 сая, удаах гэрээнд 18,367.8 сая төгрөг байхаар давхардуулан тусгасан.

Түүнчлэн “Эрдэнэс Таван толгой” ХК-тай 2022 онд ЭТТ-2022/83 дугаартай санхүүжилтийн гэрээ байгуулахаас өмнөх хугацаанд буюу 2020 онд “Сарту өргөө” ХХК болон “Говийн төмөр зам” ХХКийн түншлэлтэй байгуулсан гэрээг санхүүжүүлэх төсөл, арга хэмжээний жагсаалтад оруулж санхүүжүүлсэн. Мөн “Сарту өргөө” ХХК болон “Говийн төмөр зам” ХХК-ийн түншлэлтэй хоёр өөр төрлийн ажил гүйцэтгүүлэхээр ижил дугаар, ижил хугацаа, ижил үнийн дүнтэй гэрээг байгуулсан.

“Эрдэнэс-Тавантолгой” ХК-аас ЭТТ-2022/502 дугаартай Хагас коксын үйлдвэр барих ТЭЗҮ, зураг төсөв боловсруулах зориулалтаар олгосон санхүүжилтээр “Тэнгэр эе” ХХК-тай нүүрс химийн үйлдвэрийн захиргаа, оффисын барилгуудын засвар шинэчлэлт хийлгэх 2,759 сая, захиргаа, оффисын цэвэр ус, дулааны шугам хоолой шинэчлэлт, гадна бохирын бичил станц угсрах, гадна тохижилтын ажил хийлгэх 1,203.7 сая, “Блю арч” ХХК-тай засварын зураг төсөл боловсруулах 290.2 сая, нийт 4,252.5 сая төгрөгийн гурван гэрээ байгуулж, төслийг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай түүхий эд, газрын байршил эцэслэн баталгаажаагүй байхад “Багануур” ХК-ийн эзэмшлийн ашиглагдаагүй байсан барилгыг засварлаж 4,171.9 сая төгрөгийг з о риулалт бусаар зарцуулсан, өмчлөлийн асуудал шийдвэрлэгдээгүй;

Үүнээс гадна “Hong Kong Hengde” компанитай байгуулсан гэрээний дагуу “Тавантолгой түлш” ХХК-ийн Зүүн бүсийн үйлдвэрт түүхий эд хэлбэрээр нийлүүлсэн 6.6 тэрбум төгрөгийн 400 мянган тонн химийн үйлдвэрлэлийн шахмал хагас коксон түлш, 100 мянган тонн нунтаг коксыг бүрэн хүлээж авсан эсэх нь тодорхойгүй, акт баримт үйлдээгүй, газар дээр хийсэн үзлэгээр агуулахад 400 тонн шахмал коксон түлш хадгалагдаж байх боловч данс бүртгэлд тусгаагүй байна.

-Тэгэхээр энэ асуудалд хариуцлага хүлээлгэх албан тушаалтан нь хэн юм бэ. Тухайн үеийн Ерөнхий сайдад хамаарах юм уу, эсвэл Сангийн яам юм уу, “Таван толгой түлш” ХХК-ийн тухайн үеийн удирдлага уу?

-Дээрх зөрчлүүд нь “Эрдэнэс-Тавантолгой” ХК-ийн 2023 оны санхүүгийн тайланд хийсэн аудитаар “Тавантолгой түлш” ХХК-ийн “Эрдэнэс-Тавантолгой” ХК-аас авсан санхүүжилтээр хэрэгжүүлэх төсөл, хөтөлбөр, гүйцэтгэгчийг сонгох, гэрээ байгуулах, ажлын гүйцэтгэлд хяналт тавих, хүлээж авах зэрэг үйл явцад үүссэн. Тиймээс тухайн үеийн Ерөнхий сайд, Сангийн яам хамааралгүй гэж үзэж байна.

Харин “Тавантолгой түлш” ХХК эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй урт хугацаат санхүүжилтийн гэрээгээр их хэмжээний авлага үүсгэсэн, авлагыг хэзээ барагдуулах нь тодорхойгүй, олгосон санхүүжилтийн хүрээнд хийсэн ажлын гүйцэтгэл хангалтгүй, санхүүжилтийн зарим хэсгийг зориулалт бусаар зарцуулсан зэргийг харгалзан “Тавантолгой түлш” ХХК-д эрсдэлийн аудит хийх нь зүйтэй гэж үзсэн.

-Ц.Даваасүрэн гишүүн байгууллага хоорондын гүйлгээ учраас зөрчил биш гээд байгаа шүү дээ. Тухайн үеийн Ерөнхий сайдад хамааралтай асуудал юм уу?

-Тухайн үеийн Ерөнхий сайд, одоогийн Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэр төр, Засгийн газрын бодлого, шийдвэрийг алдаатай, буруу зөрүү гэсэн дүгнэлт манай аудитын тайланд байхгүй. Тухайн ажлыг хэрэгжүүлэхдээ доод шатандаа алдаатай, санхүүгийн сахилга бат алдсан байж болзошгүй гэдгийг аудитаар илрүүлж, хууль хяналтын байгууллагаар шалгуулах шаардлагатай гэж үзэж холбогдох байгууллагад нь шилжүүлсэн асуудал юм.

-Аудитын байгууллага шалгалт хийж, алдаа, зөрчил илрүүллээ гэдэг. Гэтэл энэ хяналт шалгалтын мөрөөр хууль хяналтын байгууллага арга хэмжээ авч, хариуцлага тооцдоггүй, үр дүн гаргадаггүй гэх хандлага нийгэмд байдаг?

-Төрийн санхүү, төсөв, нийтийн өмчийг хууль ёсны дагуу төлөвлөх, хуваарилах, ашиглах, зарцуулахад хяналт тавьж төрийн санхүүгийн удирдлагыг сайжруулахад төрийн аудитын зорилт чиглэдэг. Аудитын явцад алдаа, зөрчлийг таслан зогсоож, зохих арга хэмжээ авахыг шалгагдагч этгээдэд хариуцуулж албан шаардлага өгөх, илэрсэн төлбөрийг нөхөн төлүүлэх чиглэлээр төлбөрийн акт тогтоох эрх Төрийн аудитын тухай хуулиар олгогдсон. Түүнчлэн нийтийн өмчийг төлөвлөх, хуваарилах, ашиглах, зарцуулах үйл ажиллагааны арвилан хэмнэлт, үр ашигтай, үр нөлөөтэй байдал болон төрийн санхүүгийн удирдлагыг сайжруулах зорилгоор шалгагдагч этгээд болон холбогдох бусад албан тушаалтанд зөвлөмж өгч ажилладаг.

Харин аудит хийх явцад гэмт хэргийн шинжтэй байж болзошгүй нөхцөл байдал илэрсэн тохиолдолд прокурорын байгууллагад мэдэгдэж эрүүгийн хэрэг үүсгүүлэн шалгуулахаар холбогдох мэдээлэл, баримт бичгийг шилжүүлэх арга хэмжээ авч ажиллаж байна.

Өөрөөр хэлбэл, аудитын явцад илэрсэн алдаа, зөрчлийг шийдвэрлэх арга хэмжээг бид хуулиар олгосон эрхийн хүрээнд авч хэрэгжүүлэн, эрүүгийн, зөрчлийн болон бусад хуулиар шийдвэрлэх асуудлыг эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтанд нь шилжүүлдэг. Хууль хяналтын байгууллага шилжүүлсэн асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх, ямар арга хэмжээ авах нь холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд зохицуулагдах юм.

мэдээ нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл соёл-урлаг

У.Минжин: “Ихэр тавилан” кинонд таван сартай нялх хүүтэйгээ тоглож байлаа DNN.mn

Жүжигчин У.Минжинтэй ярилцлаа. Тэрбээр саяхан “Алдарт ээжүүдийн ажил хаялт” кинонд гол дүр бүтээсэн юм.

-“Алдарт ээжүүдийн ажил хаялт” киноны санал ирэхэд хэрхэн хүлээж авсан бэ?

-Киноны зохиолыг уншихад өмнө нь хөндөгдөж байгаагүй асуудал учраас олзуурхаж хүлээж авсан. Хоёрдугаарт, ганц бие ээжүүдийн тухай уран сайхны хэтрүүлэг бий. Гэсэн хэдий ч амьдрал дээр би өөрөө алдарт ээж болоогүй ч өөрийгөө алдарт эгч гэж боддог. Би таван дүүтэй. Ээж болсныг ч хэлэх үү, ээж хүн гэртээ байхаар ямар ачаалалтай байж стресстдэг, энэ бүхний арыг яаж даадаг вэ гэх мэт зүйлсийг зах зухаас нь тодорхой хэмжээнд мэдэрдэг. Тиймээс үүнийг бусдад хүргэж ойлгуулах гэж киноны саналыг баяртайгаар хүлээж авсан.

-Та киноны дүртэйгээ удаан ажилладаг уу?

-Дүр дээр ажиллах талаасаа бүх жүжигчид л сүүлийн үед энгийн тоглохыг зорьдог болсон байх гэж боддог. Энгийн үг сонгож дүрдээ ажиллахыг илүүд үздэг. Хүн чанарын хувьд өөрийгөө үнэнч, зарчимч, шударга гэж боддог. Үүндээ ч бат зогсдог.

-Анх үлгэр жишээ авч байсан уран бүтээлчдээсээ нэрлэвэл?

-МУГЖ И.Одончимэг эгч байна. Багаасаа л хошин урлагийн шоу, киног нь үзэж өссөн. Надад алгассан шоу, тоглолт байдаггүй байх аа. Үзэх бүрдээ Одноо эгч шиг хүн болох юмсан гэж боддог байлаа. Жүжигчин болно гэж шийдчихээд түүн шиг уран бүтээлч болно гэж боддог байсан юм. Мөн СУИС-д сурч байхдаа Х-ТҮЦ продакшнд орох юмсан гэж хүсдэг байлаа. Хүсэл минь биелж сургуулиа төгсөөд 2015 онд Х-ТҮЦ-д орсон. Есөн жилийн хугацаанд ажиллажээ. Бас өөрийнхөө хүсэл мөрөөдлөө биелүүлээд явж байгаадаа баярладаг.

-Хамгийн дурсамжтай, хөгжилтэй киноныхоо талаар хуваалцахгүй юу?

-Хамгийн жаргалтай бүх зүйл бүрдсэн кино баг гэвэл “Нийслэл хүүхэн” гэж боддог. Гоё хүмүүсээс бүрдсэн. Хошин урлагийн жүжигчид тал талаас цугласан болохоор ажлаа хийхдээ хүртэл инээлдэж, жаргаж хийдэг байсан.

Тэр утгаараа сэтгэлд тод үлдсэн. Дурсамжтай гэвэл “Ихэр тавилан” кинонд таван сартай хүүтэйгээ хамт тоглосон. Дурсамжтай, хайрламаар санагддаг. Үзэх бүрдээ хүүгийнхээ балчир байсан үеийг эргэж дурсаад энерги нь цаанаасаа л гоё байдаг.

-Та шантарсан үедээ юунаас урам зориг авдаг вэ?

-Хүүхэдтэй болохоосоо өмнө аав, ээж дээрээ байнга очдог байсан. Айлын том, бас аав, ээж маань нээлттэй залуу сэтгэлгээтэй байсан учраас хүүхдүүдээ их сонсдог байсан. Тийм болохоор ярилцаад урам зориг өгдөг. Ээж болсны дараа амьдралыг илүү ойлгож хүүгээ хараад энэ зүйл дээр шантраад яах вэ дээ гэж боддог болсон. Жаахан өвдөхөөрөө ч гэсэн өвдөж болохгүй шүү, хүүхэд минь байхад гэдэг ч юм уу. Хүүхдээ нялх байхад нь шөнө хөхүүлээд сууж байхдаа гэрэлтэй цонх хараад надтай адилхан ээж байгаа даа гэж бодно. Ганцаараа төрчихсөн юм шиг ингэж аашилж болохгүй гээд хүүхдээ л боддог юм байна лээ.

-Анхны уран бүтээлийнхээ талаар ярихгүй юу?

-“Мааз” гээд хамтлагт дуулдаг байсан. “Би дурламаар байна” миний анхны дуу. Киноны хувьд 2015 онд “Сайн уу амьдрал минь” кинонд дуучин А.Хишигдалайтай хамт тоглож байлаа.

-Хэрэв жүжигчин биш бол өөр ямар мэргэжил сонгох байсан бэ?

-Арван жилдээ Хүүхдийн ордны хийлийн дугуйланд явдаг байлаа. Телевизороор хийлч Дээгий эгчийг үзэх дуртай. Цоглог, гоё харагддаг байсан юм.

Тэгсэн дугуйлангийн багш маань СУИС-ийн багш байж таарсан. Тэгээд сургууль дээр нь очиж дугуйландаа сууна. Сургууль руу ороход энд тэндгүй дуулсан, хөгжим тоглосон, жүжиглэсэн, шалгалтаа өгөх гэж байгаа оюутнууд. Тэднийг харахад шар үс босч эрч хүчтэй болоод л улам дүрэлзмээр санагддаг байлаа.

Аравдугаар ангид орох зун хийлийн хичээлдээ явдаг байсан. Тэр үед аав, ээждээ би жүжигчин болмоор байна гэхэд “Төгсөх болоогүй байна. Сайн бод” гэсэн. Дуулна, бүжиглэнэ, жүжиглэнэ бүгдийг хийдэг болохоор жүжигчин мэргэжил эзэмшихээр шийдсэн юм. Ингээд 2011 онд СУИС-д шалгалт өгөөд тэнцэж байлаа. Жүжигчнээрээ явна гээд шалгалт өгөхдөө зөвхөн СУИС-д өгөөд 2011 онд орж байсан.

-Дуулах, жүжиглэхээс өөр сонирхолтой авьяас бий юү?

-Байхгүй байх аа. Лаг дуулж чадахгүй ч эвийг нь олоод дуулчихна. Усанд сэлэх, морь унах гээд монгол ахуйд дуртай. Бас үнээ, гүү саагаад цагаан идээгээ боловсруулчихна.

-Цаашдын төлөвлөгөө, уран бүтээлийнхээ талаар бидэнтэй хуваалцаач?

-Тоглохыг хүсдэг дүрээ ямар ч жүжигчин хүсэж мөрөөднө. Миний хувьд яг л хөрсөн дээрээ буугаад сэтгэж амьдрах дуртай. Зогсолтгүй ажиллана. Х-ТҮЦ маань “Show time”-аа есдүгээр сарын 3-наас эхлэн орон нутгийн үзэгчдэдээ толилуулах гэж байгаа. Бэлтгэл ажил эхэлсэн. Энэ жилдээ багтаагаад 2-3 дуу хийнэ гэсэн бодолтой байна.

мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл

Нүдээ хайрлаарай DNN.mn

Техник технологи хөгжихийн хэрээр хүмүүсийн дэлгэцийн хэрэглээ ихэссэн. Удаан хугацаанд машин барих, компьютерын дэлгэц, гар утас удаан ширтэх нь нүдний ядаргаа болдог. Удаан хугацаанд харснаар анивчих тоо буурч нүд аргаж хуурайшиж эхэлдэг. Энэ үед завсарлага авах нь маш чухал. Нүдэнд илэрч буй зовиур, өвдөлтийг эмчилж, арга хэмжээ авснаар эдгэрэх боловч нүдний бусад өвчин үүсэх эрсдэлийг бий болгодог аж.

Үүнээс гадна олон цаг дэлгэц ширтсэнээр нүд өвдөх, ажил амьдралын бүтээмжид сөргөөр нөлөөлдөг байна. Иймээс 20:20:20-ийн дүрмийг баримтлаарай. 20 минут дэлгэц ширтсэн бол 20 секунд нүдээ амрааж, 20 футийн зайд буюу зургаан метрийн зайд харж нүдний булчинг суллан нүдээ амрааж хэвших шаардлагатайг мэргэжилтнүүд зөвлөжээ.

Мөн өдөрт 1-2 удаа нүднийхээ зовхины гадна талаас хурууны өндгөөр зөөлөн иллэг хийх. Дээд, доод зовхи, хөмсөгний булчингийн ойролцоо тойрог хэлбэрээр массаж хийгээрэй.

Энэ нь ачаалал авсан нүдний булчингуудыг суллаж, нулимсны булчирхайг идэвхжүүлж, хуурайшиж загатнахаас сэргийлдэг. Бас нүдэндээ хүйтэн жин тавихыг зөвлөж байна. Хүйтэн жингийн оронд хөргөгчинд байлгасан халбага, хэрчсэн өргөст хэмх, хөргөсөн дүрдэг цай ч болно. Нүд бол хамгийн чухал эрхтэн тул нүдээ хайрлаарай.

мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Р.Болормаа: Хотын түгжрэл, авто замыг цогцоор нь хот төлөвлөлттэйгээ уялдуулах хэрэгтэй DNN.mn

ШУТИС-ийн Барилга, архитектурын сургуулийн Авто замын зөвлөх инженер, доктор, дэд профессор Р.Болормаатай ярилцлаа.

-Хичээл, сургууль эхлэхээр авто замын түгжрэл улам ихэсдэг. Замын түгжрэлийг юутай холбон тайлбарлах вэ?

-Авто замын сүлжээ нь эрэмбэтэй байдаг. Гол хурдны замууд болох карказууд руу орж тэжээгддэг туслах замуудтай байх ёстой. Олон түвшний буюу гүүрэн аль эсвэл гэрлэн дохиотой уулзваруудаар холбогдон гол замаар нь зогсолтгүй хөдөлгөөн явагдах юм. Түүний дараа хуримтлуулах зам буюу хороолол зэрэг жижиг туслах замуудаас хөдөлгөөнөө аваад гэрлэн дохиогоор эсвэл өөр түвшний уулзвараас гол зам руугаа шилжүүлж дамжиж явдаг. Манайх бол гэрлэн дохиогүй гарцаар шууд л гол зам руугаа орчихдог. Энэ нь бүгд нэг түвшнийх, эрэмбэгүй гэсэн үг. Гол замаар явж байгаа машины жолооч хамраа оруулаад ирсэн машиныг оруулахгүй гээд яах вэ. Аль нь гол зам, давуу эрхтэй, өндөр хурдтай явах вэ гэдэг нь мэдэгддэггүй.

Бүх замууд нь нэг түвшинд учраас хүссэн нь л гол, туслах зам гаргуулаад орчихдог. Энэ нь түгжрэл үүсэхэд нөлөөлж буй нэг шалтгаан нь юм.

Солонгост гурван замын уулзвар, гол зам дагуу том үйлчилгээний төвүүд баригддаг. Зураг төсөл дээр нь ажиллаад үзэхээр үйлчилгээний төвүүддээ зам руу гарсан, орсон гарц хийхгүй, тойрч ар талаар нь орохоор зохицуулалт хийх гэсэн шаардлага тавьсан байдаг. Манайд эсрэгээрээ томоохон үйлчилгээний төвүүд нь гол замаа шахаж зогсоол хийгээд л, үйлчлүүлэгчид нь гол зам дагуу машинаа тавиад л байгаа юм. Олон хүн татаж байгаа байгууллага өндөр хурдны замд саад болохгүйгээр үйл ажиллагаагаа явуулахыг хуулиндаа заадаг юм билээ гэж Солонгост замын инженерээр сурч байсан шавь маань ярьж байсан. Энэ мэтчилэн гадаадын орны хот төлөвлөлттэй холбоотой хууль дүрмийг авч хэрэгжүүлэх нь зүйтэй.

Гол гудамж замуудыг хайсаар хаадаг. Энэ нь тээврийн хөдөлгөөнд ч, явган зорчигч аль алинд нь аюулгүй юм. Манайхан мал шиг хашлаа гээд сураагүй учраас дургүйцдэг. Энхтайваны өргөн чөлөө бүгдээрээ нэг түвшний явган хүний замтай. Гэрлэн дохиогоор түгжрэл үүсэх, дараалж зогсох магадлал маш өндөр.

-Авто замын түгжрэлийг бууруулах чиглэлээр олон ажлуудыг төлөвлөдөг ч хараахан үр дүнд хүрэхгүй байгаа юм. Түгжрэлийг хэрхэн бууруулах вэ?

-Түгжрэлийн асуудлыг дээр, дооргүй олон хүн ярьж буй. Түгжрэл ганцхан авто замын салбарын асуудал биш. Өргөн хүрээний асуудал гэдгийг иргэд тодорхой хэмжээгээр мэддэг болсон. Метро барих, дүүжин тээвэр зэргийг яриад байгаа. Бусад орнууд түгжрэлтэй тулгараад нийтийн тээврийн асуудлыг хөгжүүлсэн байдаг. Манайх хөрөнгө мөнгөтэй баян улс биш учраас тэр бол хамгийн зөв гарц гэж ард иргэдийг төөрөгдүүлмээргүй байна. Хүн ам, хотын онцлог, эдийн засгийн боломжид тулгуурлан гадаад улсад хэрэглээд байгаа аль шийдлүүд нь түгжрэлийг бууруулахад оновчтой байх вэ гэдэг судалгаа хийх хэрэгтэй.

Түгжрээд байна, төмөр замаа ашиглая гээд л рэйлбусыг өмнө нь явуулж байсан. Тэр нь Толгойтоос Амгалан өртөө хүртэл явдаг байлаа. Түгжрэлтэй үед бүх хүн түүнийг хүсч байсан. Амгалан дээр буугаад автобус байхгүй. Уялдааг дутуу харсан. Тэр буудлууд дээр такси, автобусны зогсоолууд нэмээд төлөвлөөд өгөх ёстой байсан. Муу төсөл байгаагүй, дутуу төлөвлөснөөс унтарсан. Хот төлөвлөлт, нийтийн тээвэр, барилга байгууламж, авто зогсоол зэрэг бүх зүйлтэй холбож байж төсөл хөтөлбөр болж хэрэгждэг. Замын түгжрэлийг замынхан л мэддэг гэх мэтчилэн өрөөсгөл ойлголттой байдаг. Замыг өргөсгөөд байвал түгжрэл арилчихна гэж бодож болохгүй.

Скүүтер гарч ирсэн нь зам дээр машинтай түгжирч байхаас илүү эко шилжилт хөдөлгөөн юм. Скүүтер, дугуйн замын хөдөлгөөний системийг нэвтрүүлэх болов уу гэж харж байна.

Замд ээлтэй биш, хүнд ээлтэй гэдэг рүү аажимдаа орох нь зүйтэй. Явган хүний зам тавихаас илүү авто зогсоол байгуулъя гэдэг хандлага давамгай байна. Чи машинтайгаа яваад машинаа зогсоолд тавь гээд байвал түгжрэл багасахгүй. Нийтийн тээврээр таатай явж болдог, алхаад очиход болно гэх сэтгэхүйг суулгаж, тэр боломжийг бүрдүүлэх чиглэл дээр анхаарах хэрэгтэй.

-Замыг өргөсгөснөөр түгжрэл арилахгүй гэлээ. Энэ тал дээр?

-Аливаа нэг зүйл өөрийн гэсэн багтаамж, хүчин чадалтай л байдаг. Нэг түвшний уулзвар чинь хэдэн ч эгнээ хийгээд ч нэг түвшиндээ олон эгнээгээрээ уулзаж байгаа бол тэрний багтаамж, цагт гаргаж байгаа машины тоо нь хязгаарлагдмал байдаг. Миний хувьд хотын түгжрэл, авто замыг цогцоор нь хот төлөвлөлттэйгээ уялдуулах хэрэгтэй гэж хардаг.

Замыг өргөсгөснөөр түгжрэлийн асуудал шийдэгдэхгүй. Энх тайвны өргөн чөлөө манай гол гудамж. Гол гудамжтай өөр түвшний хуримтлуулах, туслах замууд уулзахдаа гэрлэн дохио, зохицуулгатай уулзвараар уулзах ёстой. Манайд бараг л байгууллагынхаа хашаанаас гараад л төв замтайгаа нийлдэг. Тэгэхээр тасралтгүй шулуун хөдөлгөөн явах боломжгүй зохицуулгагүй орох, гарах гарцууд асар их. Төв замын дагуу зорчих хэсэгтэй зэргэлдээ авто замын зогсоол байхыг хориглодог. Машин өндөр хурдтай явах ёстой байтал маневрлаад зогсох асуудал байж болохгүй.

Замын төслүүдийг харахаар гэр хорооллуудад хөрөнгө оруулалт хийж буй хэдий ч нэг шүүмжлэлтэй зүйл ажиглагддаг. Хот төлөвлөлтийн А даалгавраар зураг төслөө хийж байгаа гэдэг. Хотын төв гудамжнаасаа гэр хороолол руу зам татахдаа хот төлөвлөлтийн мэргэжлийн бус хүмүүс уулыг тойроод гарах хайгуул хийхгүйгээр, стандартаа барилгүй, шууд хялбарчлан уулан дээгүүр улаан шугамыг нь татаад баталчихдаг. Тэр нь огцом өгсөж, урууддаг зам гэхээс илүү хүн алдаг байгууламж болоод байна. Хот төлөвлөлтийн А даалгаврыг биелүүлэхдээ мэргэжлийн байгууллагаар нь яагаад хянуулж болохгүй гэж. Хянасан хүмүүсийг нь харахаар замын биш архитектур хүмүүс. Эцсийн зураг төсөл дээрээ ирэхээр батлахын аргагүй, зохисгүй төлөвлөлтийг битгий хийгээч ээ. Хот төлөвлөлт гэдэг олон инженерийн дэд бүтцийн зангилаа юм. Тухайн салбар бүрийн 4-5 хүнийг оролцуулж, хянуулж байхыг хүсмээр байна.

-Гүүр баривал хотын түгжрэл буурна гэх юм. Энэ нь хэр үндэслэлтэй вэ?

-Энэ нь өрөөсгөл ойлголт. Гүүрээр гарлаа гээд доод талын замуудын нэвтрүүлэх чадвар бага байгаа юм чинь дахиад л гацах магадлал бий. Зарим газарт гүүр барьснаар түгжрэл буурч болохыг үгүйсгэхгүй.

Шийдлүүд нь олон янз байдаг. Тухайн нөхцөлд тохирсон тооцоо судалгаа хийх ёстой. Нүхэн гарц, давхар гүүрүүд бүгдэд нь таарна гэсэн үг биш. Хот төлөвлөлт нийтийн тээвэр, авто зам гэх мэт олон түвшинд дэмжсэн шийдлүүдийг гаргах хэрэгтэй. Зөвхөн авто замын түвшинд гэвэл хязгаарлагдмал юм. Ойрын хоёр гурван жил төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлээд түгжрэлийг бууруулна гэж байхгүй.

-Бусад орнууд түгжрэлтэй тулгараад нийтийн тээврээ хөгжүүлсэн байдаг гэсэн дээ?

-Манайх автобус баазыг хөгжүүлж, нийтийн тээвэртээ тогтвортой хөрөнгө оруулалт хийсэнгүй. Автобусаа угаадаг бүрэн тоноглогдсон бааз байгаа эсэх нь ч эргэлзээтэй. Нийтийн тээврээ хөгжүүлээгүйгээс иргэд хувийн машинаа унах нь их. Гудамжиндаа автобус явах боломжгүй хоёр эгнээ өгсүүр, уруу зам тавьчихдаг. Нийтийн тээврийн сүлжээг хөгжүүлэхэд нэлээд их хөрөнгө оруулалт хэрэгтэй. Чи машинтай бай, замыг чинь тавиад өгсөн шүү гээд л байгаа юм.

-Замыг чанар муутай барьснаас бороо их орох үед эвдэрдэг гэж шүүмжлэх хүмүүс олон. Жил бүр дахин засварлаж түгжрэл үүсгэлээ гэж үзэх нь ч бий?

-Ганц зам дээр ус цуглараад байгаа болохоор л замын асуудал болж харагдаад байгаа юм. Үер борооны усыг зайлуулах систем Улаанбаатар хотод бүрэн байгуулагдаагүй. Хотхон, хороолол барилаа гэхэд гал, усны аюулаас сэргийлэх асуудлыг давхар төлөвлөх ёстой. Зам төлөвлөж барьсны дараа зэргэлдээх нутаг дэвсгэрүүд нь өөрчлөгдөөд байдаг. Учир нь манайд зам дагуух байгууламжууд нь төлөвлөгөөгүй хийгддэг. Төлөвлөсөн ч түүнийхээ дагуу биш цэцэрлэг барина гэдэг ч байр барьчих нь бий.

Ус бол замын дайсан. Ус зайлуулах хоолой нь замынхаа бүтцэд ус оруулахгүй байх нэг арга. Асфальтан зам олон дахин усанд автвал чулуу нь ховхордог, хөрс нь даац даах чадваргүй болж хотойдог, өвөл хүйтэрвэл овойдог зүйл юм. Тиймээс зам руу ус орохоос сэргийлсэн хиймэл байгууламжууд болох суваг, шуудуу, хоолойг хийдэг. Үерийн усыг зайлуулах системийн асуудлаа шийдэхгүйгээр замын чанар яриад нэмэргүй.

мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл

Б.Ариунгуа: Иргэд мэдээлэлд аль болох нягт нямбай үндэслэлтэй хандах хэрэгтэй DNN.mn

Өнгөрсөн 2023 онд орон сууцны залилангийн 6 2 9 гэмт хэрэг Цагдаагийн байгууллагад бүртгэгджээ. 2024 оны эхний долоон сарын байдлаар улсын хэмжээнд залилах төрлийн гэмт хэрэг 7000 гаруй бүртгэгдсэн байна. Нийт залилах гэмт хэргийн 10 хувь нь орон сууц түрээслүүлэх нэрийдлээр үйлдсэн гэмт хэрэг эзэлж байгаа аж. Хичээлийн шинэ жил эхлэхтэй холбоотойгоор наймдугаар сард нийслэл хотод байр түрээслэх гэсэн оюутан залуус улам ихэсдэг. Эрэлт хэрэгцээгээ дагаад орон сууцны түрээсийн үнэ ч өсөхийн зэрэгцээ олдоц муу байдаг гэнэ. Үүнийг нь далимдуулан орон сууцны залилангийн гэмт хэргийн тохиолдол түгээмэл гарах болж. Орон сууцны залилангийн гэмт хэргээс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх талаар ЦЕГ-ын Урьдчилан сэргийлэх газрын ахлах мэргэжилтэн, цагдаагийн ахлах дэслэгч Б.Ариунгуагаас тодрууллаа.

-Түрээсийн байрны залилан ихэвчлэн ямар хэлбэрээр үйлдэгдэж байна вэ?

-Цагдаагийн байгууллагад хичээлийн шинэ жил эхлэх үеэр буюу оюутнууд хөдөө орон нутгаас орж ирэхтэй холбоотойгоор түрээсийн байрны залилах гэмт хэрэг ихээр бүртгэгддэг. Нийт гэмт хэрэг дотор залилах гэмт хэрэг дийлэнх хувийг эзэлдэг. Эдгээр дотроос цахимаар үйлдэх гэмт хэрэг их байна. Түрээсийн байрны залилах гэмт хэрэг цахимаар болон бусад хэлбэрээр үйлдэгддэг. Тухайлбал цахимаар залилах гэмт хэрэг яаж үйлдэгддэг вэ гэхээр facebook, инстаграм гэх иргэдийн түлхүү ашигладаг цахим флатформууд дээр “Байр түрээслүүлнэ” гэсэн зарыг оруулсан байдаг. Зар оруулахдаа ашигласан зураг нь харахад маш үзэмжтэй, тохилог, цэвэрхэн байр байдаг. Зарын дагуу утсаар нь холбогдоод үзэхээр “ Яаралтай мөнгөний хэрэгцээ гарсан тул маш хямд үнээр хурдан хугацаанд түрээслүүлнэ. Түрээсийн мөнгийг шууд шилжүүлсэн, хамгийн эхний иргэнд байрыг түрээслүүлэх боломжтой” гэж хэлдэг. Иргэд хараад гоё байр байна, таалагдлаа, хямд үнэтэй байгаа дээр нь авъя гэдэг байдлаар хандаж, мөнгөө залилагчийн данс руу шилжүүлчихдэг. Тэр байрны эзэн мөн бишийг нягталдаггүй. Яагаад орон сууцаа түрээслэх болов, өөрийнх нь түрээсэлдэг байр мөн эсэх зэрэг баталгаатай мэдээллийг нь нягталж шалгаагүй байж мөнгөө шилжүүлснээс залилах гэмт хэрэгт өртдөг.

Орон сууцны түрээсийн залилан хичээл, сургууль амарчихдаг тул зуны зургаа, долдугаар саруудад харьцангуй бага гардаг. Тоон мэдээллийг гаргахдаа байр түрээслүүлэх нэрээр залилуулах гэсэн иргэдийн өргөдөл, гомдол дээр үндэслэдэг.

-Залилагч урьдчилж мөнгөө шилжүүлэхийг санал болгодог гэлээ. Ямар төрлийн дансыг ихэвчлэн ашигладаг вэ?

-Залилах гэмт хэргийн хувьд ашиглагдаж байгаа данс нь ихэвчлэн танихгүй мэдэхгүй, ямар нэгэн гэр оронгүй, өндөр настай, өөрөө гар утсаараа интернэт банкаа ашиглан орлого, зарлагаа хянах гэх мэтчилэнгээр дансаа шалгаж чадахгүй хүмүүсийн дансыг ашигласан байдаг.

-Түрээсийн байр хайж буй иргэдэд юу гэж зөвлөх вэ?

-Түрээсийн байр т үрээслэх гэж буй иргэддээ зөвлөхөд байр түрээслэгчтэйгээ уулзаж, тухайн байраа очиж үзэх. Байр түрээслэгчийн эзэмшлийнх мөн эсэх, тухайн СӨХ-өөс ийм хүн энэ байрыг түрээслэдэг үгүйг нь лавлах, мөнгөө шилжүүлж болох эсэх дээр баталгаатай болсны дараа шилжүүлэх нь зүйтэй. Цахим хаяг дээр байршуулсан зураг мэдээллийн дагуу мөнгөө шилжүүлсэн боловч нөгөө байрны зураг нь өөр хүний сошиал платформ дээрээс авсан зар байдаг учраас өөрөө байраа нүдээр үзэж, харсны дараа мөнгөө шилжүүлсэн тохиолдолд энэ төрлийн залилах гэмт хэрэгт өртөхгүй байх боломжтой. Тиймээс иргэд мэдээлэлд аль болох нягт нямбай үндэслэлтэй хандах хэрэгтэй.

Хүүхдийн хичээлийн хэрэгсэл, хувцас зэрэг онлайн захиалгын барааг хямд гэдэг байдлаар нь захиалж, залилуулах тохиолдол цөөнгүй гарч байна. Лайк, шэйр ихтэй буюу гоё барааны зураг тавьсан үзэлт ихтэй цахим хаягаар холбогдон иргэд бараа захиалдаг. Эхлээд мөнгөө шилжүүлээд дараа нь бараа нь ирнэ гэдэг ч ирдэггүй. Бага мөнгөөр буюу 10, 20 мянган төгрөгийн бараа захиалсан тухайн иргэний хувьд учиргүй залилуулчихлаа гэж үзэн цагдаад мэдэгдэхгүй ч залилагч хүний дансанд маш их мөнгө ороод байдаг. Залилах гэмт хэргүүдээс өөрсдийгөө урьдчилан сэргийлж, энэ төрлийн гэмт хэрэгт өртөхгүй байхыг иргэдээсээ хүсье.

Recent Posts

Recent Comments

Archives

Categories