Хүндийг өргөлтийн ОУХМ М.Анхцэцэг сошиал ертөнцийг байлдан дагуулж байна. Штангчин бүсгүйн амжилт дэлхий нийтийн анхаарлыг татаж, дөрвөн ч улсаас гэрээ байгуулах санал авчээ. Их хэмжээний мөнгөн дүнтэй тэдгээр сайхан боломжуудаас М.Анхцэцэг татгалзсан шалтгаанаа өөрийн цахим хуудсандаа тайлбарлахдаа “Аль нэг улсын төрийн дууллыг эгшиглүүлэхийг хүсээгүй” гэжээ.
Ийм шийдвэр гаргасан түүнийг мундаг, эх оронч үзэлтэй охин гээд л бүгд сүйд болоод шагшин магтаад байх юм. Мэдээж хүн бүр эх орноороо бахархаж, аав, ээжийгээ хайрлан хүндэлдэг. Өөр улсын нэрийн өмнөөс тэмцээн уралдаанд орлоо гээд түүний судсаар урсаж байгаа монгол хүний цус, омогшил нь арилчихгүй.
Манай жүдоч Г.Отгонцэцэгийг хар л даа. Казахстаны нэрийн өмнөөс барилдаад хичнээн сайхан гялалзаж явна вэ. Тэр хүн ийм зоригтой шийдвэр гаргасандаа хэзээ ч харамсахааргүй амьдрал нь баталгаатай боллоо. Өөр улсын нэр дээр зодоглож, амжилт гаргалаа гээд Монголын ард түмэн түүн рүү хялайж ч хардаггүй.
Дэлхийд нэр алдраа дуурсгаж яваа хөл бөмбөгчид, сагсан бөмбөгчид гээд бүгд аль нэг улсын нэрийн өмнөөс талбай дээр гарцгаадаг. Тэд жилд хэдэн ч улстай гэрээ хийж, илүү санал тавьсантай нь хамтран ажилладаг.
Зөвхөн тамирчид гэлтгүй аливаа хүнд хамгийн чухал зүйл эдийн засгийн баталгаа. Тиймээс амьдралынхаа үндсэн баталгааг бий болгохын дэргэд эх орон хэмээн хий хоосон нялуурч дэлүүрэх нь зүгээр л хийрхэл төдий юм.
Хөдөөгийн малчид өвлийн тэргүүн сар буюу арваннэгдүгээр сарыг ингэж нэрлэдэг болоод удаж байна. Хавар, намар, зуны улиралд хэл чимээгүй алга болсон хамаатан садан, ах, дүү нар нь өвлийн идэш хийх цаг дөхөөд ирэхээр гэнэт л санаж санааширсан амьтад ярьж, холбоо барьж эхэлнэ. Ихэвчлэн “За өвөлжөөндөө буусан уу. Та хэд минь сайн уу. Малын тарга тэвээрэг ямар байна. Бид хэд идшээ бэлтгэхээр очно шүү. Хотын бид ажил гэр гэж явсаар идэш хийх цагтайгаа тулчих юм байна шүү дээ” гээд л ярьдаг байна. Харин цагийн алинд ч нэг л янзаараа малчид “Тэгнэ ээ, хотын та нар нарны голтойд гэрт орох биш. Хүүхдүүдийнхээ хоолыг ирж аваарай” гэнэ. Нам гүмхэн байсан хөдөөд машин цувж, өвлийн идэш бэлтгэх ажил ийн эхэлдэг билээ.
Энэ өдрүүдэд ихэнх нутгаар хэт халж байгаатай холбоотойгоор бага насны хүүхдүүд нарших, нарны хордлогод орох тохиолдол нэлээд гарах болжээ. Тэгвэл өнөөдөр 35 хэм хүрч халах төлөвтэй байгааг Ус цаг уур орчны шинжилгээний хүрээлэнгээс мэдээллээ. Түүнчлэн энэ амралтын өдрүүдэд хэт халах юм байна. Тиймээс эцэг, эхчүүд та бүхэн хүүхдээ наршихаас хэрхэн хамгаалах талаар хэдэн энгийн зөвлөгөө өгье. Хэт халуун, бүгчим өдөр бага насны хүүхдээ аль болох гадаа тоглуулахгүй байхыг бодоорой. Хурц нартай үед хүүхдээ гадуур дагуулж олон цагаар явахгүй байхыг эмч нар сануулдаг. Хүүхдэдээ заавал нарны малгай өмсгөж шингэн ус сайн уулгах хэрэгтэй. Учир нь халуун өдөр хүний бие шингэнээр их дутагддаг. Таны хүүхэд наршсан бол бие сулрах, толгой өвдөх, биеийн халуун нэмэгдэх, цээж багтран амьсгаа цухалдах, цонхийх, бөөлжих, хөлс хэт их гарах эсвэл багасах, нүүр чинэрэх зэрэг шинж тэмдэг илрэх болно. Наршсан тохиолдолд аль болох сүүдэрт, сэрүүхэн газар амрааж хөлийг нь өргөж өндөрлөх хэрэгтэй. Ингээд бүлээн чихэртэй ус, цэвэр ус ойр ойрхон уулгаж нойтон алчуураар ороож, арчих хэрэгтэй. Мөн арьсны нимгэн хэсэгт хүйтэн жин тавьж, спиртээр биеийг нь арчсан ч болох юм байна.Улмаар хүүхдийнхээ биед иллэг хийж, цусны эргэлт нь зогсохоос сэргийлэх хэрэгтэй. Гэхдээ шингэн зүйл уулгахдаа бага багаар өгөхгүй бол бөөлжиж магадгүй. Мэдээж дээрх зөвлөгөө насанд хүрсэн хүмүүст ч хамаатай гэдгийг анхаараарай. Гэрийн нөхцөлд дээрх аргыг хэрэглээд намдахгүй бол эмчид хандахаа мартуузай.
Өнөө жилийн наадмын халх дөрвөдийн талцал, эх захгүй хийрхэл, шороотой арслан, өвдөг тохойны маргаан тийм ч сонин биш санагдана. Болдог юм болдгоороо, монгол төрийн наадам үзүүштэй сайхан боллоо. Харин соёл, спортыг хариуцаж байсан сайд бүсгүй “Энэ сайхан бөх эхэр татан уйлахыг харах яасан хэцүү юм бэ” гэж санаа алдсан шиг гунихрал эрхгүй төрөв.
Сайхан бүсгүй байвал явдалтай гэнэ, нотлоогүй ч шууд тэгж хэлдэг. Үнэн худлыг сонсохыг ч хүсдэггүй. Тийм байх ёстой гэж л боддог. Баян хүн байвал заавал хаа нэгтэйгээс хулгай хийсэн, арга ядахад танил ихтэй, тендер олж авсан байх гэж хардана. Бүгд муулна. Үзэн ядна. Ямар ч гоё сайхан зүйл байлаа гэсэн ямар нэг өө заавал олж харчихна. Мэдээж төгс зүйл ховор ч ямагт муу муухайг нь түрүүлж олж харж, эсвэл заавал муухай болгох гэж яагаад хичээдэг юм бэ. Өөлбөл өндөгнөөс ч өө олдоно гэж ахмад хүмүүс хэлдэг. Саяхан болсон сонгуулиар нэр дэвшигчдийг амтай болгон элдвээр нь хэллээ. Хүн л юм болохоор алдаа оноо байж л таарна. Шулуун дардан замаар өдөр бүр аз жаргалтай амьдарч, нэг ч алдаа гаргалгүй явж ирсэн хүнийг ертөнцөөс хайгаад олох уу. Урт үстэй бол сэгсийсэн юм гэнэ. Эсвэл ухаан нь заавал богино байж таараа гэнэ. Богино үстэй бол эр хүн шиг муухай юм гэнэ. Ер нь ямар байвал энэ хорвоо сайхан харагдах юм. Зарим хүнийг царай муутай гэнэ. Царайгаа ямар захиалж төрөх биш түүний буруу гэж юу байхав. Төрөлхийн гоё сайхан байсан ч заавал нэг засвар орсон байх ёстой гэнэ. Ер яаж ч болохгүй. Сайхан байж болохгүй, муухай байж болохгүй. Сайн явбал түүнийг зулгаагсад олон. Чи ингэж үйлчлэх ёстой гэнэ. Муу явбал арчаагүйг нь дуудаж хохино гэнэ. Хэн нэгнийг магтвал долоогч бялдуучлагч гэнэ. Эцсийн эцэст өөнтөглөгч та ер нь эдгээр ангиллын алинд нь багтах вэ. Та ер нь төгс бүтээл, төгс хүн мөн үү. Үргэлж бусдыг хардаг шигээ өөрийгөө нэг ажин шинжээрэй. Дуугүй явбал донгио, дуутай явбал онгироо, дундуур нь явбал бөөрөнхий гэнэ” гэж хэлсэн найрагчийн үг өөнтөглөгчдийг харахаар санаанд буух юм.
Төрөх, үхэх хоёр адилхан гэдэг. Тийм ч болохоор монголчууд төрөлт гэдэг зүйлд маш нарийн эмзэг ханддаг. Төрж байгаа эмэгтэй хүний дэргэд нөхөр, хөвгүүд нь байлцдаггүй, гэрийнхээ гаднаас шинэ хүний дуу хэзээ гарах бол хэмээн хүлээдэг заншилтай байсан. Алив айлд эх амаржлаа гэвэл үдэш орой орохгүй, гэрийнх нь ойролцоо чанга дуу чимээ гаргахыг цээрлэдэг ёстой байж. Үрээ төрүүлэхийн тулд маш их зовлон, өвдөлтийг бие сэтгэлээрээ туулж байгаа эх хүнийг ойлгодог учраас монголчууд шууд төрөх гэж биш “амаржих, нярайлах” гэх мэтээр хүндэтгэн ярьцгаадаг.
Технологийн үсрэнгүй хөгжлийн үй олон жишээний нэг нь гар утас билээ. Харилцааны маш чухал зүйл болж, өдөр тутмын салшгүй хэрэглээ болон хувирсан гар утсаа хулгайд алдах, энд тэнд мартаж орхих гээд бас олон эрсдэл бий шүү дээ. Гэвч бидний дийлэнх нь утсаа алдсан бол тэгсгээд хэсэгхэн харамсаж байгаад л өнгөрдөг. Тэгвэл та утсаа алдсан бол эргэж олох боломж бий. Та самсунг брэндийн гар утастай бол samsungdive.com гэсэн сайтад бүртгүүлэх хэрэгтэй. Энэ сайтад бүртгүүлснээр таны утсыг олсон эсвэл хулгай хийсэн хүн ямар нэгэн байдлаар интернэтэд холбогдох үед хаа байгааг нь тодорхойлж болно. Харин I phone утастай бол “Apple” ID-гаа ашиглан google map-ийн тусламжтай олж болох юм.
“Ихэнх хүн би өөртөө итгэлтэй гэж хэлдэг ч сайхан үг сонсож бусдаар магтуулахыг хүсдэг” гэж Сэтгэл судлалын үндэсний төвийн сэтгэл зүйчид зөвлөж байна. Учир нь хүн өөрийн эерэг үнэлэмжээр амьдардаг бөгөөд түүнийгээ бусад хүний өгч буй таатай мэдрэмж, хайр халамж, эерэг үгсээс олж авдаг гэнэ. Эерэг үнэлэмж нь өөрийнхөө талаар таатай сэтгэгдэлтэй байх, өөрийгөө сайхнаар мэдрэх мэдрэмж ажээ. Өөрийнхөө талаарх эерэг дүгнэлтүүдэд төвлөрөх тусам сөрөг зүйлсийг өөрөөсөө холдуулж мартаж эхэлдэг. Тиймээс л бид эерэг зүйлст тэгтлээ татагддаг гэнэ.
Х.Мөнхбаатар арслан зодог тайлна гэдгээ албан ёсоор мэдэгдэж, улмаар зодог тайлах ёслолыг зориглон хийсэн бол монгол үндэсний бөхөд нэгэн шинэ үзэгдэл бий болох байлаа. Гэвч мань эрийн шийдвэрийг хэн нэгэн болиулчихав уу гэх хардлага нийгэмд байна. Учир нь “Бөхийн спортод цаашид амжилт үзүүлэх боломжгүй боллоо. Одоо надад худлаа барилдах эрх байхгүй хэмээн” 35 настай залуу арслан зодог тайлах юм бол бусад нь юу болох билээ.