Month: October 2024

Дэлхийн эдийн засгийн форумын 2023 оны дэлхийн жендэрийн зөрүүтэй байдлын үзүүлэлтээр Монгол Улс 0.704 оноотойгоор 146 орноос 80 дугаар байрт жагссан. Арван байр ухрахад эмэгтэйчүүдийн парламент дахь оролцоо нөлөө үзүүлсэн юм. Тус үзүүлэлтийг дөрвөн үндсэн хэмжигдэхүүн болох эдийн засгийн оролцоо ба боломж, боловсролын түвшин эрүүл мэнд, эсэн мэнд амьдрах чадвар, улс төрийн эрх мэдэл хоорондын жендэрт суурилсан ялгааны хувьслыг харьцуулан гаргадаг. Тэгвэл энэ жил Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулснаар парламент дахь эмэгтэйчүүдийн оролцоо нэмэгдэж Азидаа тэргүүлэх болсон. Гэвч шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүдийн оролцоо  нэмэгдэхгүй байгаа юм. Тиймээс орон нутгийн сонгуульд эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, асуудал болон шийдлээ ярилцахаар “Тогтвортой хөгжилд эмэгтэйчүүдийн манлайлал” чуулганыг есдүгээр сарын 16-ны өдөр Ховд аймагт зохион байгуулсан билээ. Тус форумд Төв болон Дундговь, Увс, Баян-Өлгий, Баянхонгор, Ховд аймгийн нийт 500 гаруй эмэгтэйчүүдийн төлөөлөл оролцож тогтвортой хөгжлийн зорилгын хэрэгжилтийг хангах, орон нутгийн хөгжилд эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, дэмжих, олон талт хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхэд юу чухал байгааг хэлэлцсэн юм .

Форумыг нээж Монгол Улсын Ерөнхий сайд, Жендэрийн Үндэсний хорооны дарга Л.Оюун-Эрдэнийн мэндчилгээг Ерөнхий Сайдын зөвлөх, Жендэрийн үндэсний хорооны гишүүн Ч.Болортуяа хүргэсэн юм. Тэрээр “Эрхэм хүндэт эмэгтэйчүүд ээ. Монгол Алтайн үзэсгэлэнт нутаг бол Ховд аймаг билээ. Юуны өмнө жендэр, хүний эрхийн нэгэн цул болж урилга хүлээн авч, хамтран ажиллаж буй та нартаа талархал илэрхийлж байна. Та бүхэн НҮБ-ийн Ерөнхий ассамбалейн “Тогтвортой хөгжийн зорилт 2030” хөтөлбөрийн хүрээнд дэлхий нийтийн зорилго, хүчин чармайлтыг тууштай дэмжиж, үүрэг хариуцлагаа ухамсарлан оролцож байгаа билээ. Улс үндэстний эв нэгдэл хөгжил цэцэглэлт, амар тайван, аюулгүй байдал, тогтвортой хөгжлийн зорилтыг хангахад даян дэлхийн өнцөг булан бүрд эмэгтэйчүүд оролцоо манлайллаа харуулсаар ирсэн. Гэвч охид эмэгтэйчүүдэд нас хүйс, үндэс угсаа, тогтолцооны тэгш бус байдал нийгэм соёлын ялгаатай байдлаас хамааран тэгш бус байдал бодитой оршсоор байгааг дэлхий нийтээр хүлээн зөвшөөрсөөр байна. Монгол Улсын хувьд жендэрийн ялгаатай байдлын үзүүлэлтээр 2023 онд 146 улсаас 80-д буюу арван байр ухрахад эмэгтэйчүүдийн парламент дахь оролцоо их нөлөөлсөн. Хууль эрх зүйн шинэчлэлийн хүрээнд 2024 оны УИХ-ын сонгуульд 32 эмэгтэй гишүүн сонгогдож Монгол Улсын парламентын сонгууль дахь хамгийн өндөр үзүүлэлт болсон. Энэ нь Азийн дундаж 21.2 хувиас давж, дэлхийн дундаж болох 27 хувь руу дөхсөн үзүүлэлт болсон. Энэ нь өмнөх сонгуулиас даруй 8.8 хувиар өссөн үзүүлэлт юм. 2023 онд шинэчлэн баталсан улс төрийн намын тухай хуулиар Жендэрийн үндэсний хороонд удирдах дээд байгууллагын удирдах түвшний хүмүүсийн тайланг төрөөс олгох санхүүжилттэй уялдуулахаар болсон. Үүний үр дүнд улс төрийн намын бодлого, үйл ажиллагаанд жендэрийн тэнцвэртэй байдлын бодлого, цаашлаад улс төрд эмэгтэйчүүдийн оролцоо нэмэгдэх суурь болж байгаа юм. Жендэрийн үндэсний хорооны даргын хувьд миний бие Засгийн газрын түвшинд эмэгтэйчүүддээ итгэл үзүүлэх, албан тушаалд томилох, хамтран ажиллах чиглэлээр тогтмол хүчин чадал гарган ажиллаж байна. Цаашид ч эмэгтэйчүүдийн оролцоотойгоор олон асуудлын шийдлийг олох эрмэлзэлтэй байна. 2024-2028 оны мөрийн хөтөлбөрт жендэрийн тэгш байдлыг хангах, улс төр, шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, бүх нийтийн жендэрийн боловсрол олгох үндэстний тогтолцоог хэрэгжүүлэх, эмэгтэйчүүдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх, малчин өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх зэрэг олон чухал ажлыг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн. Мөн Засгийн газраас УИХ-д өргөн барьсан төсвийн тухай хуулийн гол онцлог орон нутгийн хөгжил, бүсчилсэн хөгжилд реформ хийхэд зориулагдаж буй” гэсэн юм.

Өнгөрсөн УИХ-ын сонгууль холимог тогтолцоогоор явж эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлж чадсан. Гэвч орон нутгийн сонгууль нь хуучин сонгуулийн тухай хуулиар явагдаж байгаа. Тэгвэл үүнийг эмэгтэйчүүд буруу гэж үзэж байгаа юм. Энэ тухай Жендэрийн Үндэсний хорооны нарийн бичгийн дарга Т.Энхбаяр “УИХ-ын сонгуулийн тухай хуульд 2023 онд нэмэлт өөрчлөлт оруулсан. Сонгуулийн системийг өөрчлөхөөс гадна эмэгтэйчүүдийн квотыг 20-30 хувьд хүргэж чадсан. 2028 онд 40 хувьд хүргэхээр хуульчилсан. Гэтэл орон нутгийн сонгуульд энэ хууль ороогүй. Тухайлбал, хуучин сонгуулийн хуулиар зохион байгуулагдаж байна. Энэ нь орон нутагт эмэгтэйчүүдийн оролцоо нэмэгдэхгүй байх шалтгаан болж байна” гэсэн юм.

Чуулганы оролцогч УИХ-ын гишүүн Э.Болормаа “Эмэгтэйчүүдийн парламентад эзлэх хувь нэмэгдсэн түүхэн чухал цаг үед бид чуулж байна.3 2 эмэгтэй гишүүний зургаа нь энд ирсэн байна. Нийгмийн 50 хувийг бүрдүүлдэг эмэгтэйчүүдийн төлөөлөл төрийн алба эсвэл бусад салбарт оролцоо сайтай байгаа ч удирдах шатанд хангалттай биш байна. Тодруулбал, удирдах шатанд эмэгтэйчүүдийн оролцоо буурсаар байна. Тиймээс бид удирдах шатанд эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлэх ямар боломж байгааг хэлэлцэж уриалга гаргахаар болж байна” гэж байр сууриа хүргэлээ.

Харин УИХ-ын гишүүн Б.Мөнхсоёл “Жендэрийн Үндэсний хороо, Ховд аймгийн засаг захиргаа хамтран үндэсний хэмжээний арга хэмжээ зохион байгуулж байна. Цаг, үеэ олсон арга хэмжээ болж байна. Аймгуудын төлөөлөл болон орон нутагт нэр дэвших эмэгтэйчүүд оролцож байгаа нь ач холбогдолтой санагдаж байна. Шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэх асуудал олон жил яригдаж байна.  Улс төрийн намууд болон олон улсын байгууллагуудын оролцоо олон талын дэмжлэгтэйгээр ахиц дэвшил гарч байна. Өнгөрсөн хоёр жилд Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, сонгуулийг холимог тогтолцоотой болгож чадсан. Жагсаалтын 48 нэр дэвшигчийг сөөлжилж байршуулснаар парламентад 24 эмэгтэй, тойргоос найман эмэгтэй сонгогдсон. Энэ тоог өмнөх үетэй харьцуулахад ахиц дэвшил боловч цаашид хийх олон зүйл байна. Холимог тогтолцоог нэмэгдүүлэх, сонгуулийн тойргийн эрсдэлийг бууруулж, эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлэхийн тулд санхүүгийн асуудлыг бууруулах, улс төрийн намууд дотроо эмэгтэйчүүдийн чадавх, урам зоригийг нэмэгдүүлэх олон ажлыг хийх хэрэгтэй байна. Улс төр гэдэг хатуу салбар байдаг. Өөрөөр хэлбэл, зөвхөн хувь хүнээс шалтгаалдаггүй. Нам болон хууль, гэр бүлийн дэмжлэг, нийгмийн дэмжлэг, сонгогчийн дэмжлэг ойлголцол хэрэг болдог. Тиймээс энэ удаагийн хэлэлцүүлэг шиг бодит алхам хийх хэрэгтэй байна. Өнөөдрийн форумын үр дүнг ашиглаж, мэдлэг мэдээлэл хуримтлуулж, сонгуулийн ажилдаа ашиглаарай хэмээн уриалж байна” гэдгийг хэллээ.

УИХ-ын тамгын газрын Парламентын судалгаа, сургалтын хүрээлэнгийн захирал Ц.Цогзолмаа “Ховд аймаг баруун бүсийн тулгуур төв. Тиймээс “Тогтвортой хөгжилд эмэгтэйчүүдийн манлайлал” Үндэсний форумыг орон нутгийн сонгуулийн өмнө зохион байгууллаа. Жендэрийн тэгш байдлыг хангах хуулийг Монгол Улс 2011 онд баталж байсан. Парламент дахь эмэгтэйчүүдийн оролцоо нэмэгдсэнээр бид Азид дээгүүр орох эмэгтэйчүүдийн оролцоотой улс боллоо. Тэгвэл одоо орон нутагт эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлж мөн Азид дээгүүрт орох компанит ажлыг бид хийж байна. Энэ нь эмэгтэйчүүд дарга болох удирдагч болох гээд байгаа юм биш. Орон нутгийн хөгжлийн асуудалд бодлого тодорхойлоход, төсөв батлахад иргэдийнхээ өмнөөс эрх тэгш оролцоотой байх хэрэгтэй. Учир нь эмэгтэйчүүд боловсрол, эрүүл мэндийн асуудал буюу иргэдийн амьдралыг хамгийн мэдрэг хүлээж авдаг. Тиймээс эмэгтэйчүүдийн оролцоо байх шаардлагатай байна” гэж онцолж байв.

 

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн урилгаар хүрэлцэн ирсэн Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын Ерөнхийлөгч, Намын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга То Лам-ын төрийн айлчлал үргэлжилж байна.

Айлчлалын хүрээнд хоёр улс Хамтарсан тунхаглал гаргасныг бүрэн эхээр нь хүргэж байна.

МОНГОЛ УЛС, БҮГД НАЙРАМДАХ СОЦИАЛИСТ ВЬЕТНАМ УЛСЫН ХООРОНД ИЖ БҮРЭН ТҮНШЛЭЛИЙН ХАРИЛЦАА ТОГТООХ ТУХАЙ ХАМТАРСАН ТУНХАГЛАЛ

1. Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 70 жилийн ойн хүрээнд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн урилгаар Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын Ерөнхийлөгч, Намын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга То Лам 2024 оны 09 дүгээр сарын 30-наас 10 дугаар сарын 01-ний өдрүүдэд Монгол Улсад төрийн айлчлал хийж байна. Айлчлалын хүрээнд Монгол Улсын Их Хурлын дарга Дашзэгвийн Амарбаясгалан, Ерөнхий сайд Лувсаннамсрайн Оюун-Эрдэнэ нар Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын Ерөнхийлөгч То Лам-д тус тус бараалхлаа.

2. Төрийн тэргүүн нар өнгөрсөн 70 жилийн хугацаанд Монгол, Вьетнамын уламжлалт найрсаг харилцаа тууштай өргөжин бэхжиж ирснийг өндрөөр үнэлж, хоёр улсын хамтын ажиллагааны хэтийн төлөв болон бүс нутаг, олон улсын харилцан сонирхсон өргөн хүрээний асуудлаар санал солилцлоо.

3. Монгол Улс БНСВУ-ыг Зүүн өмнөд Ази дахь чухал түнш хэмээн үзэж, харилцан ашигтай, бие биеэ нөхсөн харилцаа, хамтын ажиллагааг бүхий л салбарт өргөжүүлэн хөгжүүлэхийн төлөө буйгаа нотоллоо. БНСВУ нь Монгол Улсын энхийг эрхэмлэсэн, нээлттэй, бие даасан, олон тулгуурт гадаад бодлого, “гуравдагч хөрш”-ийн бодлогыг хүндэтгэн хоёр орны харилцааг шинэ шатанд өргөжүүлэн хөгжүүлэхийн төлөө байгаагаа нотлов.

4. Төрийн тэргүүн нар Монгол Улс, БНСВУ-ын харилцааг гүнзгийрүүлэн хөгжүүлэх нь манай хоёр улсын ард түмний нийтлэг эрх ашигт нийцэх төдийгүй олон улс, бүс нутгийн энх тайвныг бэхжүүлж, тогтвортой хөгжлийг хангахад чухал хувь нэмэр оруулна гэдэгт санал нэгдэж, хоёр улсын харилцааг “Иж бүрэн түншлэл”-ийн түвшинд шат ахиулан хөгжүүлэхээр тохирч, дараах чиглэлээр хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхээр тогтов.

Үүнд:

I. Улс төрийн хамтын ажиллагааг бэхжүүлнэ.

5. Талууд бүхий л түвшний харилцан айлчлал, төлөөлөгчдийн солилцоог нэмэгдүүлж, ард иргэд хоорондын ойр дотно харилцааг өргөжүүлэхэд бодлогын дэмжлэг үзүүлж ажиллахаар санал нэгдэв. Түүнчлэн, хоёр улсын яамд, төрийн бусад байгууллага болон нийслэл, орон нутаг хоорондын хамтын ажиллагааны шинэ механизмыг бий болгох боломжийг судалж ажиллахаар тогтов.

6. Талууд Монгол, Вьетнамын хууль тогтоох дээд байгууллага, түүний дотор Парламент дахь Байнгын хороо, Найрамдлын бүлэг, эмэгтэй болон залуу гишүүд хоорондын хамтын ажиллагааг харилцааны шинэ түвшинд нийцүүлэн хөгжүүлэх, 2018 онд байгуулсан Парламент хоорондын хамтын ажиллагааны баримт бичгийг шинэчлэн байгуулах, бүс нутаг болон олон улсын парламентчдын форум зэрэг олон улсын байгууллагын хүрээнд харилцан бие биеэ үргэлжлүүлэн дэмжиж, хамтран ажиллахаар санал нэгдэв.

7. Талууд хоёр улсын Гадаад харилцааны яам хоорондын улс төрийн зөвлөлдөх уулзалтын механизмыг тогтмолжуулж, хоёр талт хамтын ажиллагаа, гадаад бодлого, олон улс, бүс нутгийн харилцан сонирхсон асуудлаар тогтмол санал солилцож, олон талт яриа хэлэлцээний механизмыг бий болгох арга замыг эрэлхийлэхээр болов.

II. Батлан хамгаалах, хууль сахиулах чиглэлийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлнэ.

9. Төрийн тэргүүн нар аюулгүй байдал, батлан хамгаалах салбар дахь хамтын ажиллагаанд сүүлийн үед гарч буй шинэ ахиц дэвшлийг өндрөөр үнэлж, бүх түвшний төлөөлөгчдийн солилцоо, уулзалт, яриа хэлэлцээг тогтмолжуулахаар тогтлоо.
10. Талууд хоёр улсын хууль сахиулах болон хүчний байгууллага хоорондын харилцааг үргэлжлүүлэн өргөжүүлэхийн чухлыг онцлон тэмдэглэв.

10. Энэ хүрээнд хоёр талын хооронд байгуулсан хамтын ажиллагааны баримт бичгийн хэрэгжилтийг хангах, аюулгүй байдал, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр гэрээ, хэлэлцээр байгуулах, мэдээлэл солилцох, хоёр орны үндэсний эрх ашиг, аюулгүй байдалтай холбоотой стратегийн асуудлаар таамаглал, дүн шинжилгээ хийж, хамтарсан үнэлгээ гаргах чиглэлд хамтран ажиллахаар тохиров. 

III. Худалдаа, эдийн засаг, хөрөнгө оруулалтын салбар дахь бодит хамтын ажиллагааг өргөжүүлнэ.

11. Төрийн тэргүүн нар эдийн засгийн бодит, үр өгөөжтэй, иж бүрэн хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх, хоёр талын эдийн засгийн хамтын ажиллагааны механизмыг тогтмолжуулах, түүний дотор Худалдаа, эдийн засаг, шинжлэх ухаан, техникийн хамтын ажиллагааны механизм болох Засгийн газар хоорондын комиссын хуралдааныг тогтмолжуулахын чухлыг онцлон тэмдэглэв.

12. Талууд Монгол, Вьетнамын худалдааны эргэлтийг нэмэгдүүлэх чиглэлд нягт хамтран ажиллахаар санал нэгдэж, хоёр улсын Худалдаа, аж үйлдвэрийн танхим хоорондын хамтын ажиллагааны хүрээнд байгуулсан “Бизнесийн зөвлөл”-ийн ач холбогдол, үүргийг нэмэгдүүлэх, бизнес эрхлэгчид хоорондын хэлхээ холбоог бэхжүүлэх, аж ахуйн нэгж хоорондын хамтын ажиллагааг дэмжих зэргээр хамтран ажиллахаар тохиров.

13. Төрийн тэргүүн нар хөрөнгө оруулалтын орчныг сайжруулах чиглэлээр харилцан туршлага солилцох, “Хөрөнгө оруулалтыг хөхиүлэн дэмжих, харилцан хамгаалах тухай хэлэлцээр” байгуулах асуудлыг судлан үзэхээр тохиров. 

IV. Хөдөө аж ахуй, шинжлэх ухаан, технологи, зам, тээвэр, соёл, спорт, аялал жуулчлал, боловсрол, хөдөлмөр, байгаль орчин, нийгмийн хамгааллын салбарт бодит хамтын ажиллагааг эрчимжүүлнэ.

14. Төрийн тэргүүн нар 2022 онд байгуулсан “Хөдөө аж ахуйн салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам болон БНСВУ-ын Хөдөө аж ахуй, хөдөөгийн хөгжлийн яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичиг”-ийн хүрээнд хөдөө аж ахуйн салбарын хамтын ажиллагааны хөтөлбөрийг шинэчлэхээр тохиролцов.

15. Талууд хөдөө аж ахуйн салбарт баримталж буй хөгжлийн бодлого, цаашид авч хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн арга хэмжээнүүдийн талаарх мэдээллийн урсгалыг нэмэгдүүлэх, хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүний экспортын эрх зүйн таатай орчныг бүрдүүлэх, хөдөө аж ахуйн салбар дахь дэвшилтэт технологийг судалж, хэрэглээнд нэвтрүүлэх чиглэлд харилцан дэмжлэг үзүүлэхээ илэрхийлэв.

16. Төрийн тэргүүн нар Монгол, Вьетнамын Засгийн газар хоорондын комиссын хуралдаан, түүний дотор Шинжлэх ухаан, технологийн дэд комиссын протоколын хэрэгжилтийг хангаж, шинжлэх ухаан, дэвшилтэт технологи, инновац, мэдээлэл, харилцаа холбооны чиглэлээр хамтарсан судалгаа хийхээр санал нэгдэв.

17. Төрийн тэргүүн нар зам тээвэр, ложистикийн саад бэрхшээлийг шийдвэрлэх, хоёр улсын хооронд авто зам, төмөр зам, агаарын тээвэр, далайн тээврийн салбарт байгуулсан баримт бичгүүдийн хэрэгжилтийг хангаж ажиллахаар тохиров.

18. Монгол, Орос, Хятад гурван улсын 2016 онд байгуулсан “Азийн авто замын сүлжээгээр олон улсын автотээвэрлэлт гүйцэтгэх тухай Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-т БНСВУ-ыг нэгдэн ороход Монгол Улс дэмжлэг үзүүлэх, Монгол, Вьетнам, Хятад гурван улсын хооронд бараа бүтээгдэхүүн тээвэрлэх механизм байгуулах тухай асуудлыг үргэлжлүүлэн судлахаар тогтов.

19. Талууд 2022 онд байгуулсан “Соёлын салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын яам болон Вьетнам Улсын Соёл, спорт, аялал жуулчлалын яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичиг”-ийн хэрэгжилтийг хангах, соёл, урлаг болон спортын төлөөлөгчид хооронд хамтарсан арга хэмжээ, хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлэхээр санал нэгдэв.

20. Хоёр орны ард иргэдийн найрамдал, нөхөрлөл, харилцан ойлголцлыг бататгах, түүх, соёлын дурсгалт өвийг хамгаалах, нөхөн сэргээх, соёлын биет бус өвийг хамгаалах чиглэлээр хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх, хоёр улсын аялал жуулчлалын давуу тал, нөөц бололцоог харилцан сурталчлах ажлыг эрчимжүүлж, аялал жуулчлалын салбарт баримталж буй хөгжлийн бодлого, менежментийн талаарх туршлага, мэдээлэл солилцох чиглэлд идэвхтэй хамтран ажиллахаар тогтов.

21. Талууд боловсролын салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Засгийн газар болон БНСВУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн хүрээнд хоёр улсад суралцаж буй оюутнуудыг өөр өөрийн улсын хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн мэргэжлээр суралцуулах чиглэлд хамтран ажиллахаар болов.

22. Талууд 2017 онд байгуулсан “Монгол Улсын Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам болон Вьетнам Улсын хөдөлмөр, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд болон нийгмийн асуудлын яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичиг”-ийн хүрээнд хоёр орны хөдөлмөрийн зах зээлд хэрэгцээтэй салбарт ажиллах хүч нийлүүлэх, хүлээн авах боломжийн талаар үргэлжлүүлэн судлахаар тогтов.

23. Вьетнам Улс нь Монгол Улсын уур амьсгалын өөрчлөлтийн сөрөг нөлөөллийг бууруулах, цөлжилттэй тэмцэх, Монгол орны тал хээр, говь, цөлийн бүсийг ойжуулах, байгаль орчныг хамгаалахад чиглэсэн хүчин чармайлт, түүний дотор Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилсан “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөнийг өндрөөр үнэлж, монголын хөрсөнд тохирсон мод тарих судалгааг төлөвлөсөн талбайд хийхээр тогтов.

24. Талууд уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг хариу арга хэмжээ авах чиглэлээр хамтарсан төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх боломжийн талаар судалж үзэхээр санал нэгдэв.

25. Талууд мэдээлэл, харилцаа холбооны салбарт хамтран ажиллах тухай баримт бичиг байгуулах талаар судалж, эдийн засаг, соёл, нийгмийн хөгжлийн үйл явцын талаарх мэдээ, мэдээлэл, зураг, дүрс бичлэг зэргийг харилцан солилцох нь хоёр орны иргэд бие биеэ төдийгүй улс орны онцлогийг илүү сайн ойлгосноор ард түмэн хоорондын харилцан ойлголцлыг гүнзгийрүүлэх ач холбогдолтойг онцолж, мэдээлэл, харилцаа холбооны салбарын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэхээр тохиров.

V. Олон улс болон бүс нутгийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлнэ.

26. Төрийн тэргүүн нар олон улс болон бүс нутгийн байгууллагын хүрээнд нягт хамтран ажиллаж ирснийг өндрөөр үнэлэв. Талууд бүс нутгийн аюулгүй байдал, улс төр, олон улсын нөхцөл байдлын талаар харилцан сонирхсон асуудлаар баримталж буй бодлого, байр суурийн талаар тогтмол санал солилцож, НҮБ болон бусад олон улсын байгууллагын хүрээнд үргэлжлүүлэн нягт хамтран ажиллахаа нотлов.

27. Түүнчлэн Дэлхийн худалдааны байгууллага (ДХБ), Ази-Номхон далайн эдийн засгийн хамтын ажиллагааны байгууллага (АПЕК), Зүүн өмнөд Азийн бүс нутгийн хамтын ажиллагааны нийгэмлэг (АСЕАН), Ази-Европын уулзалт (АСЕМ), Зүүн Азийн Дээд түвшний уулзалт зэрэг бүс нутаг, олон улсын байгууллага болон Зүүн хойд Азийн аюулгүй байдлын асуудлаарх “Улаанбаатарын яриа хэлэлцээ” санаачилгын хүрээнд нягт хамтран ажиллаж, вьетнамын тал Монгол Улсыг АСЕАН-ы улс орнуудтай харилцаагаа өргөжүүлэн бэхжүүлэхэд дэмжлэг туслалцаа үзүүлж, АПЕК гишүүнчлэлээ өргөтгөх үеэр Монгол Улс тус байгууллагад элсэх хүсэлтийг дэмжихээ дахин нотлов.

28. Талууд терроризм, үндэстэн дамнасан гэмт хэрэг, уур амьсгалын өөрчлөлт зэрэг уламжлалт бус аюул заналтай тэмцэх хүрээнд хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхэд анхаарч ажиллахаар тогтов.

29. Монгол Улс уур амьсгалын өөрчлөлт, цөлжилттэй тэмцэх, байгаль орчноо хамгаалахад чиглэсэн дэлхий нийтийн хүчин чармайлтад хувь нэмэр оруулах, олон улсын хамтын нийгэмлэгтэй идэвхтэй хамтран ажиллах хүрээнд 2026 онд зохион байгуулах Цөлжилттэй тэмцэх тухай НҮБ-ын конвенцын Талуудын 17 дугаар бага хуралд вьетнамын талаас төлөөлөгч оролцуулахаар болов.

30. Талууд Өмнөд Хятадын тэнгист тогтвортой байдал, энх тайван, аюулгүй байдлыг хангах, маргаантай асуудлыг НҮБ-ын дүрэм, олон улсын хууль тогтоомж, түүний дотор 1982 оны Далайн эрх зүйн тухай НҮБ-ын конвенц (UNCLOS 1982)-д нийцүүлэн энхтайвны арга замаар шийдвэрлэхийн чухлыг тэмдэглэв.
31. Төрийн тэргүүн нар Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын Ерөнхийлөгч, Намын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга То Лам-ын Монгол Улсад хийсэн энэхүү төрийн айлчлал нь хоёр орны найрамдалт харилцаа, хамтын ажиллагааны хэтийн төлөв, чиглэлийг тодорхойлоход чухал хувь нэмэр оруулсныг санал нэгтэй тэмдэглэв.

32. Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын Ерөнхийлөгч, Намын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга То Лам Монгол Улсад төрийн айлчлал хийх үеэр Вьетнамын дээд, өндөр түвшний төлөөлөгчдийг халуун дотно, найрсгаар хүлээн авч буйд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх болон Монголын ард түмэнд чин сэтгэлийн талархал илэрхийлэв.

Айлчлалын үеэр талууд дараах баримт бичигт гарын үсэг зурав. Үүнд:

• “Хууль зүйн салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Хууль зүй, дотоод хэргийн яам болон Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын Хууль зүйн яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичиг”;
• “Кибер аюулгүй байдал, кибер гэмт хэрэгтэй тэмцэх тухай Монгол Улсын Хууль зүй, дотоод хэргийн яам болон Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын Нийгмийн аюулгүй байдлын яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичиг”;
• “Хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Зам, тээврийн яам болон Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын Тээврийн яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичиг”;
• “Аялал жуулчлалын салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын яам болон Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын Соёл, спорт, аялал жуулчлалын яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичиг”;
• “Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хот болон Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын нийслэл Ханой хот хоорондын найрсаг, хамтын ажиллагааны санамж бичиг”;
• “Монгол Улсын Шинжлэх ухааны академи болон Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын Шинжлэх ухаан, технологийн академи хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичиг”;
• “Монгол Улсын Шинжлэх ухаан, технологийн их сургууль болон Бүгд Найрамдах Социалист Вьетнам Улсын Үндэсний их сургууль хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичиг” зэрэг болно.