Цахим залилангийн гэмт хэргийн төрлүүд жил ирэх тусам олширч, хохирогчид ч нэмэгдсээр байна. Үүний нэг нь “Буцалтгүй тусламж олгоно” гэх цахим залилангийн гэмт хэрэг юм. Залилагчид фэйсбүүк сүлжээнд янз бүрийн нэршлээр хуурамч хаяг үүсгэдэг. Түүндээ буцалтгүй тусламжийн талаар мэдээлэл оруулна. Мөн тэрхүү мэдээллээ иргэд рүү хувь чаатаар илгээж, залилан үйлддэг юм байна. Жишээ нь, “Нийгмийн банк” гэх хаягнаас иргэд рүү 1-80 сая төгрөгийн буцалтгүй тусламж олгодог гэх хуурамч мэдээлэл ирүүлдэг. Тодруулбал, “BEI санхүүжүүлж, Монгол Улсын иргэн бүрд 1 саяас 80 сая төгрөгийн буцалтгүй тусламж олгодог. Монгол Улсын Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй буурай хөгжилтэй тэмцэх төсөлд дэмжлэг үзүүлэх хүрээнд уг төслийг эхлүүлсэн” гэж эхэлж танилцуулдаг. Үүнд итгэсэн иргэд лавшруулж мэдээлэл тодруулж эхэлснээр хохирогч болдог ажээ. “Нийгмийн банк”-д хохирсон иргэд эхнээсээ цагдаагийн байгууллагад хандаж эхэлжээ. Залилагчид иргэдийг хэрхэн хуурч мэхэлдэг болохыг тодруулахаар тус хаяг руу хандаж үзлээ. “Олон улсын буцаан олголтгүй санхүүжилт (SIFNR) нь Монголын бүх хүмүүст буцаан олгохгүй санхүүгийн тусламж үзүүлдэг. Буцаан олгогдохгүй санхүүгийн тусламж гэдэг нь бэлэг болгон олгодог мөнгөн дүн бөгөөд та 5,000,000 ₮ -аас 990,000,000 ₮ хүртэлх SIFNR-ийн дүнг хүлээн авмагц ямар ч тохиолдолд бидний санал болгож буй мөнгийг буцааж төлөх шаардлагагүй болно. Санхүүгийн бэрхшээлтэй хүмүүсийг урамшуулж, дэмжих, нийтийн ашиг сонирхолд нийцүүлэн олон нийтийн (төр, олон нийт) эсвэл хувийн (сан, холбоо) төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд хувь нэмэр оруулах зорилготой” гэж танилцуулж байна. Үргэлжлүүлэн гэр бүлийн хүүхдийн тоогоор хэдэн төгрөг авах эсэхийг шаталж асуудаг аж. Жишээ нь, нэг хүүхэдтэй бол 30 сая, хоёр нь 60 сая, гурав нь 90 сая гээд үргэлжилнэ. Ингээд овог нэр, оршин суух хаяг, мэргэжил, иргэний үнэмлэхийн зураг, банкны данс зэрэг хувийн мэдээллийг өгөхийг шаардаж байна. Энэ мэдээллээ авсны дараа “Баяр хүргэе, таны өргөдөл амжилттай боллоо Бид танд 60,000,000 төгрөгийн буцалтгүй тусламжийг хоёр цагийн дотор олгоно” гээд төлбөр төлөхийг шаарддаг аж. Ингэхдээ банкны данс нээлгэх: 70 мянга, файлын оршин суугаа газар 60 мянга, орлогын тэмдэг 200 мянга, хууль ёсны бичиг баримт 45 мянга, санхүүгийн бригадын түвшинд төлсөн өргөдлийн хураамж 55 мянга зэргээр 430 мянган төгрөг төлөх ёстой гэнэ.
Ийм маягаар сошиал дээр иргэдэд итгүүлж, залилдаг юм байна. Энэ төрлийн гэмт хэргийг цагдаагийн байгууллага шалгаж байгаа эсэх талаар ЦЕГ-ын Урьдчилан сэргийлэх газрын гэмт хэрэг зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн, цагдаагийн ахмад А.Итгэлтээс тодрууллаа.
-Цахим сүлжээнд “Буцалтгүй тусламж олгоно” гэх зар түгээж, иргэдийг залилдаг болсон байна. Энэ талаар тодруулахгүй юу?
-Залилагч этгээдүүд нийгмийн эмзэг давхарга руу 150 сая хүртэлх төгрөгийг буцалтгүйгээр олгоно гэсэн зарыг хүргэж, тухайн иргэний овог нэр, банкны данс зэрэг хувийн мэдээллийг олж авдаг. Ингээд “Та манайхаас буцалтгүй тусламж авах болзол хангаж байна. Та тусламжаа авахын тулд 50 мянга, 80 мянган төгрөг тушаах хэрэгтэй гэдэг. Ингэж нэхэж байгаа мөнгөн дүн нь харилцан адилгүй. Хэрэв мөнгө байхгүй, хүрэхгүй байна гэвэл байгаагаа өгчих гэдэг, тэгээд дансыг нь баталгаажуулна гэдэг. Ийм маягаар иргэдийг хохироож байгаа үйлдэл юм.
-Ялангуяа ахмад настнуудыг залилдаг бололтой. Сүүлд 20 гаруй сая төгрөгөөр хохирсон ахмадууд ч байгаа гэх мэдээлэл байна?
-Нийгмийн эмзэг давхарга буюу амар хялбар аргаар мөнгө олох гэсэн хүсэл дээр л дөрөөлөөд үйлдэгдээд байгаа юм. Хохирлын хэмжээ янз бүр байна. 20 сая битгий хэл 36, 52, 112 сая гээд өндөр хохиролтой хүмүүс ч бий. Шалгалтын ажил үргэлжилж байгаа.
-Иргэдэд юуг сэрэмжлүүлэх вэ?
-Шинээр олон яам байгуулагдаж, нэрс нь өөрчлөгдсөн. Залилагчид төрийн байгууллагын нэр, лого зэргийг ашиглаж иргэдийг хууран мэхэлж итгүүлж байгаа. Тиймээс төрийн байгууллагын нэрсийг иргэд мэддэг баймаар байна. Хамгийн гол нь хямд төсөр зүйл гэж огт байхгүй. Ялангуяа буцалтгүй тусламж, хүүгүй зээл гэж хаана ч байхгүй. Үүнийг анхаарах хэрэгтэй. Цахим орчинд тантай харилцаж энэ төрлийн мэдээлэл өгч байгаа агуулгыг сайн хараарай. Монголчуудын ярилцдаг ярианы агуулгаас өөр утга найруулга, үг хэллэгтэй байгаа. Өөрөөр хэлбэл, залилагчид хиймэл оюун ухаан ашиглаж иргэдэд мэдээлэл хүргэж байна. Эдгээр зүйлсийг анхаарч нягталж цахим залиланд өртөхөөс сэргийлээрэй. Хэрэв хохирсон гэдгээ мэдсэн тохиолдолд цагдаагийн байгууллагад хандаарай.
Б.ЗАЯА
