Month: August 2023

Нийслэлийн прокурорын газрын Зөрчлийн хэрэг бүртгэх ажиллагаанд хяналт тавих хэлтсээс зөрчил шалган шийдвэрлэх байгууллагуудын эрх бүхий албан тушаалтнуудаас төр, нийтийн ашиг сонирхолд учирсан хохирол, нөхөн төлбөр гаргуулах албадлагын арга хэмжээг хэрхэн хэрэгжүүлж ажиллаж байгааг 2023 оны эхний хагас жилийн байдлаар судалжээ. Энэ талаар тус хэлтсийн хяналтын прокурор Г.Сундуйтай цөөн хором ярилцлаа.

-Судалгааныхаа талаар мэдээлэл өгөөч. Хэчнээн зөрчлийн хэрэг бүртгэгдэж, хохирол нөхөн төлбөрийг хэрхэн барагдуулдаг юм бол?

– Нийслэлийн прокурорын газрын Зөрчлийн хэрэг бүртгэх ажиллагаанд хяналт тавих хэлтсээс зөрчлийн хэрэг бүртгэх ажиллагаа явуулах эрх бүхий 84 байгууллагын 1333 зөрчлийн хэрэг бүртгэх эрх бүхий албан тушаалтны үйл ажиллагаанд хяналт тавьж ажилладаг. Зөрчлийн хэргийн улмаас төр, нийтийн ашиг сонирхолд учирсан хохирол, нөхөн төлбөрийг барагдуулахад анхаарах ёстой. Энэ төрлийн албадлагын арга хэмжээг зөрчлийн хэрэг бүртгэлт явуулах эрх бүхий албан тушаалтнууд хэрхэн хэрэгжүүлж ажиллаж байгааг судалсан. Бид 2023 оны эхний хагас жилд нийт 3429 зөрчлийн хэрэгт хяналт тавьж ажиллалаа. Үүнээс төр, нийтийн ашиг сонирхолд 4.9 тэрбум төгрөгийн хохирол учруулсан 94 зөрчлийн хэрэгт хяналт тавьсан байна. Судалгаагаар төр, нийтийн ашиг сонирхолд учирсан 516.6 сая төгрөгийн хохирол, нөхөн төлбөрийг зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээд хуульд заасан хугацаанд биелүүлээгүй буюу хохирлоо төлөөгүй нь тогтоогдсон.

-Ямар зөрчлүүд дийлэнх хувийг эзэлж байна вэ?

-Судалгаанд хамрагдсан зөрчлийн хэргийн 49 хувийг байгаль орчин, амьтан, ургамлыг хамгаалах журмын эсрэг зөрчил эзэлж байна. Харин Гаалийн тухай хууль зөрчих зөрчлийн улмаас төр, нийтийн ашиг сонирхолд 3.5 тэрбум төгрөгийн хохирол учирсан байгаа нь нийт хохирлын 87.6 хувийг эзэлж байна.

Тодруулбал, гаалийн татвараас зайлсхийх зорилгоор гаалийн хилээр бараа дутуу мэдүүлэх, барааны тоо, хэмжээг бууруулах, мөн агнуурын бүс нутгаас бусад газар, хориглосон хугацаанд амьтныг барих, агнах, тээвэрлэх зөрчлүүд дийлэнх хувийг эзэлж байна.

-Судалгаагаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагаа хуулийн дагуу хэрэгжиж байна уу, та энэ талаар мэдээлэл өгөөч?

-Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 7.5 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Эрх бүхий албан тушаалтны шийдвэрийг зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээд хүлээн авснаас хойш 15 хоногийн дотор сайн дураар биелүүлнэ” гэж заасан. Дээрх үүргээ биелүүлээгүй тохиолдолд эрх бүхий албан тушаалтнаас шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх журмаар албадан гүйцэтгүүлэхээр шүүхэд хүсэлт гаргахаар зохицуулсан байдаг.

Судалгаагаар иргэн, хуулийн этгээдээс шийдвэрийг хугацаандаа биелүүлээгүй байхад шүүхийн шийдвэр гүйцэтгүүлэх журмаар албадан гүйцэтгүүлэх хүсэлтийг шүүхэд гаргаагүй, хуульд заасан чиг үүргээ зохих ёсоор хэрэгжүүлээгүй нөхцөл байдал тогтоогдсон. Илэрсэн зөрчлийг арилгуулах, давтан гаргахгүй байх, шийдвэрийн биелэлтийг хуульд заасан журмын дагуу тооцох, албадан гүйцэтгүүлэх ажил, арга хэмжээг авахуулахаар хугацаатай албан бичгийг Гаалийн ерөнхий газар, Улаанбаатар хот дахь гаалийн газар, Нийслэлийн онцгой байдлын газар, Нийслэлийн байгаль орчны газар, Горхи-Тэрэлжийн байгалийн цогцолборт газрын хамгаалалтын захиргаа, Нийгмийн даатгалын ерөнхий газруудад тус тус хүргүүлээд байна.

-Та шүүхэд хүсэлт гаргах, шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх журмаар албадан гүйцэтгүүлэх талаар дээр дурдсан. Энэ талаар тодруулахгүй юу?

-Зөрчлийн хэрэгт шийтгүүлсэн хүн, хуулийн этгээд хуулийн хүчин төгөлдөр болсон эрх бүхий албан тушаалтны шийдвэрийг хууль болон шийдвэрт өөрөөр заагаагүй тохиолдолд тогтоосон хугацаанд биелүүлэх үүрэгтэй байдаг. Хэрвээ тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх журмаар албадан гүйцэтгүүлэхээр тухайн албан тушаалтан харьяалах шүүхэд хүсэлт гаргаж, шүүх үндэслэлтэй гэж үзвэл албадан гүйцэтгүүлэхээр гүйцэтгэх хуудас бичдэг. Энэ нь шүүхийн гүйцэтгэх хуудсыг үндэслэн явуулж байгаа ажиллагааг хэлж байгаа юм. Мөн адил прокуророос дээрх шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагаа хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу явагдаж байгаа эсэхэд хяналт тавьж ажилладаг.

Төрийн өндөр албан тушаалтнууд улсын төсөв завшсан, эрх мэдлээ ашигласан, авлига авсан онц ноцтой хэргүүд толгой дараалан мандаж буй. Олон нийтийн анхаарлыг татсан хэргүүд ямар шатанд хэрхэн шийдвэрлэгдэж байгаа талаар тоймлон хүргэе.

Хамгийн сүүлд УИХ-ын гишүүн асан Т.Аюурсайхан, Эрдэнэс Таван толгойн захирал асан Б.Ганхуяг нарын 11 хүнд холбогдох хэргийг прокуророос шүүх рүү энэ сарын эхээр шилжүүлснийг мэдээлсэн. Удахгүй шүүх хурлын тов зарлагдана. Нүүрсний хэрэг нь төрөл байдлаасаа шалтгаалж холбогдогчид нийслэл болон орон нутагт шүүхээр орж буй юм.

Боловсрол, шинжлэх ухааны яамны харьяа Боловсролын зээлийн сангаас олгосон зээл, тэтгэлэгтэй холбоотой хэрэг өнгөрсөн тавдугаар сард мандсан. Тус зээл, тэтгэлэгтэй холбоотой асуудлыг шуурхай шалгахаар Улсын ерөнхий прокурорын газрын хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах ажиллагаанд хяналт тавих хэлтсээс Цагдаагийн ерөнхий газрын Эрүүгийн цагдаагийн алба болон Авлигатай тэмцэх газрын Мөрдөн шалгах хэлтсийн мөрдөгчдийн хамтарсан ажлын хэсгийг байгуулж, хэрэг бүртгэлт явуулж эхэлснийг зарласан. Ажлын хэсгээс тус сангаас 1997-2023 оны хооронд гадаадад суралцах 3069 суралцагчид олгосон, тухайлбал, 230.1 тэрбум төгрөг, 941 суралцагчийн зээлээс чөлөөлөгдсөн үндэслэл, улс төр, бизнесийн нэр нөлөө бүхий олны танил болон тэдгээрийн хамаарал бүхий хүмүүст олгосон 100 орчим зээл, тэтгэлгийг холбогдох журмын дагуу шийдвэрлэсэн эсэхийг тогтоохоор шалгалтын ажиллагааг явуулж байгааг мэдээлсэн билээ.

Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй “Шувуу” ажиллагааны хүрээнд УИХ-ын гишүүн, сайд асан Т.Бадамжунайг өнгөрсөн дөрөвдүгээр сарын 5-нд Монгол Улсад албадан авчирч саатуулсан. Түүнийг албан тушаалаа урвуулан ашигласан, авлига авсан гэх хэрэгт буруутган шалгаж буй. Шүүхээс Т.Бадамжунайг Улсын баяр наадмын өмнө батлан даалтад гаргаж шийдвэрлэсэн. Уг хэргийн шалгалт үргэлжилж буй.

БНХАУ-ын Хөххот дахь Ерөнхий Консул асан, лайвчин Д.Мөнх-Эрдэнийг албан тушаалын хэргээр өнгөрсөн оны 12 дугаар сард баривчилсан. Түүнийг эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглан бусдад давуу байдал олгож их хэмжээний хохирол учруулж бүлэглэсэн, нийтийн албан тушаалтанд хахууль өгсөн, хүний нэр төр, алдар хүндэд халдаж худал мэдээлэл тараасан гэм буруутайд тооцож дөрвөн жил нээлттэй хорих ангид ял эдлүүлэх, нийтийн албанд томилогдох эрхийг таван жил хасах шийдвэрийг анхан шатны шүүхээс өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард гаргаад буй. Давж заалдах шатны шүүх өнгөрсөн сарын 6-нд болж, нийтийн албанд томилогдох эрхийг нь хоёр жилээр хасч, нэг жил, 10 сарын хугацаагаар хорих ял болгон бууруулсан юм.

“Гацуурт” ХХК-ийн захирал, хөдөлмөрийн баатар Л.Чинбат машинаараа морьтой хүн элдэж, амь насанд нь заналхийлсэн хэрэг өнгөрсөн зургадугаар сарын 15-нд гарсан. Сэлэнгэ аймгийн Цагдаагийн газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 10.1, 13.14, 20.16 зүйлд зааснаар хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээж, мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж байгаа талаар мэдээлж байв. Уг хэрэг прокурорт хянагдаж байгаад мөрдөн байцаалтад буцсан талаар эх сурвалжууд мэдээлж байна.

Яруу найрагч Ц.Хуланд холбогдох тагнуулын гэгдэх хэргийг Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх өнгөрсөн сарын 25-нд шийдвэрлэсэн. Шүүхээс Ц.Хуланг гадаад улсын тагнуулын албатай хамтран ажиллахаар тохиролцсон, хамтран ажилласан гэх хэрэгт Эрүүгийн хуулийн 19.4 дүгээр зүйлийн нэг дэх хэсэгт буруутгаж, 9.6 жил, Б.Отгонбаатарт найман жилийн хорин ял оноогоод буй.

УБТЗ-ын Тээвэр зохион байгуулалтын албаны орлогч даргаар ажиллаж байсан С.Батдөлийн гэр болон түүний хамаарал бүхий этгээдүүдийн гэрээс 7.3 тэрбум төгрөгийг хураан авч, татвар төлөхөөс зайлсхийсэн, мөнгө угаасан хэрэгт буруутгасан. Уг хэргийн шүүх хурал өнгөрсөн сарын 7-нд болж С.Батдөлд 12 жилийн хорих ял оноож, хөрөнгийг нь улсын орлого болгохоор шийдвэрлэсэн юм. С.Батдөлтэй хамт зургаан хүнийг шалгасан. Шүүхээс С.Батдөлийн ах С.Баттулгад гурван жил хорих ял оноож, тэдэнд хахууль өгсөн Б.Эрдэнэхүү, Д.Адъяацэрэн, Б.Энхмандах, Ж.Багамонгол, Р.Дашбилэг нарыг торгох ялаар шийтгээд буй.

УБТЗ хувь нийлүүлсэн нийгэмлэгийн Дотоод аудит, хяналт шалгалтын албаны дарга Ж.Пунцагийг 2022 онд АТГ-аас саатуулж, шалгаж эхэлсэн. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн 22.1-1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлж, өнгөрсөн хоёрдугаар сарын 27-нд Чингэлтэй дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээс хэргийг мөрдөн байцаалтад буцаасан юм. Тэгвэл уг хэргийн шалгалт дуусч, шүүхэд шилжүүлжээ.

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн АНУ-д хийсэн айлчлалаар Монгол Америкийн хооронд шууд нислэгийн шугам нээгдсэн билээ. Энэ талаар судлаачийн байр суурийг хүргэх үүднээс доктор (Ph.D) Т.Батжаргалтай ярилцлаа.

Нислэгийн шугам ашиглаж байгаа агаарын тээврийн компани зорчигч, ачаа тээш тээвэрлэсний шууд орлого нь орж ирнэ. Тогтворжоод ирэхээр МИАТ жилдээ 20-30 сая ам.долларын ашиг олно гэж бодож байна.

Үүнээс хэд дахин илүү орлого бусад салбарт орно. Аялал жуулчлал, зочид буудал, ресторан, дэлгүүр хоршоо, хөдөө орон нутагт зорчих автомашин түрээс, хөтөчийн үйлчилгээ үзүүлэгч иргэдэд МИАТ-ийн компанийн жилд олох орлогоос хэд дахин давуулж хүртэнэ. Энэ бол манай эдийн засагт үзүүлж байгаа шууд үр ашиг юм.

-Шууд нислэг хоёр орны иргэдийн харилцаанд ямар боломжууд авчрах вэ?

-Мэдээж Монгол Улсыг Америкт танилцуулахад хоёр орны иргэдийн харилцаанд маш их эерэг талууд гарч ирнэ. Адаглаад АНУ руу дамжин нисч байгаа манай иргэд гадны нисэх буудалд цаг алдахгүй. Шууд нислэгтэй болсноор Улаанбаатараас АНУ-ын баруун эргийн Калифорни мужийн Сан фрациско хот руу хүрэхэд ердөө 10-12 цаг зарцуулах нь байна. Иргэд цаг хугацааны үнэ цэнийг мэдэрнэ. Нислэгийн тийз ч хямдарна. Ачаа тээшний үнэ тариф одоогийнхоос 50 хувь хямдарна. Одоо АНУ руу зорчихын тулд Хятад, Солонгос, Япон, Америкийн агаарын тээврийн компанийн онгоцонд дамжин сууж 20-30 цаг нисч байна. Олон цагийн дамжин нислэг иргэдэд асар их хүндрэлтэй байдаг. Дээрээс нь Улаанбаатараас Сөүл ороод тэндээсээ АНУ руу явахаар хоёр талын тийзний үнэ 10-12 сая төгрөг болж байгаа. Тэгэхээр шууд нислэгтэй болсноор цаг хугацаа хэмнэхээс тийзний үнэ 40-50 хувь хямдрах боломж харагдаж байна. Бас нэг чухал зүйл нь АНУ-д аливаа уралдаан, тэмцээн, олон улсын хурал зөвлөгөөнд оролцогчдод хүртэл том боломжууд үүснэ.

-Агаарын карго тээвэр хөгжих ямар гарц байна вэ?

-Өргөн их биетэй, даац сайтай онгоц бол карго ачаа тээвэрлэх боломж илүү гарч ирж байгаа. Одоо зорчигчдыг 23 кг ачаа үнэгүй авч явахыг зөвшөөрдөг. Тэгвэл одоо шууд нислэгээр карго ачих боломж гарч ирж байгаа. Одоо Америкаас 40х40 см хэмжээтэй илгээмжийн үнэ 40 ам.доллар байсан бол 80 ам.доллар болсон. Энэ ачаа газраар гурван сар явж ирдэг. Харин агаарын тээврийн ачаа, тээшийг “Монгол шуудан” компани, “DHL” 7-14 хоногт хүргэж байна. Ер нь Америкт амьдарч байгаа монголчууд маань эх орондоо үйлдвэрлэгддэггүй хүнс, барааг нааш нь каргогоор их явуулдаг. Олон сар газраар явж ирсэн хүнс, гоо сайхны бүтээгдэхүүнүүд муудаж, хөгцөрч чанараа алдсан байх нь элбэг. Тэгвэл ийм төрлийн бүтээгдэхүүн хоногтоо хүрээд ирэх боломжтой болж байна.

-Шууд нислэг ирэх жилээс эхэлнэ. Бид юун дээр анхаарах ёстой вэ?

-АНУ руу шууд нислэг 2024 оны дөрөвдүгээр сараас эхлүүлэхээр хоёр улсын Засгийн газрын хэмжээнд хэлэлцээр байгуулсан. Үүний тулд манайх АНУ-ын шалгалтад маш сайн бэлтгэж тэдний шаардлагыг хангах хэрэгтэй. Агаарын тээврийн салбарын хувьд 2023 оны аравдугаар сард ИНЕГ болон “Чингис хаан” ОУНБ-д хийгдэх ИКАО-гийн Аюулгүйн байдлын хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг шалгах шалгалт болон 2024 онд АНУ-ын FAA -ийн аудит шалгалтад амжилттай шалгуулах бэлтгэл хангахад анхаарах ёстой. Үүнтэй холбоотой мэргэжлийн хүмүүсээс бүрдсэн ажлын хэсэг гарсан байгаа. МИАТ компани мэдээж бизнес төлөвлөгөөгөө хийж байгаа байх. АНУ-ын Иргэний нисэхийн FAA байгууллагын аудит шалгалтад сайн оноо авахын тулд бэлтгэх шаардлагатай. Тэдний шаардлагыг хангаж чадвал ирэх оны дөрөвдүгээр сараас Америк руу шууд нислэг явж эхэлнэ. Нисэх баг бол аль хэдийнэ бэлтгэгдчихсэн. Шинэ орж ирж байгаа агаарын хөлөгт нисэх бүрэлдэхүүнийг шилжин суулгалт хийгдчихсэн. Тав, зургаан нисэх баг бэлэн болсон байх.

Тэгэхээр манай иргэний нисэхийн салбар АНУ-ын FSS-гийн шалгалтыг амжилттай давах хэрэгтэй байна. Хамгийн гол нь Америк, Монголын хооронд шууд нислэг эхэлж байгаатай холбоотой бусад салбарууд идэвхтэй, бэлэн байх хэрэгтэй. Тухайлбал, АНУ-д бараа бүтээгдэхүүнээ гаргах зах зээлийг бий болгох тал дээр бизнесийн байгууллагууд, аялал жуулчлалын салбар зар сурталчилгаагаа эрчимжүүлэх хэрэгтэй. Судалгаанаас харахад жилд 9-10 сая америк иргэн гадаад орнууд руу аялдаг. Үүний арван хувь буюу 900 мянган хүнийг манай улс авлаа гэхэд аялал жуулчлалын компаниуд сэвхийтэл босоод ирнэ. Америкчууд бол төлбөрийн чадвар өндөртэй хүмүүс. Ковидын өмнөх жил буюу 2019 онд Монголд 500 орчим мянган гадаадын жуулчид ирсэний 26 мянга нь америкчууд байсан. Дамжин нислэгийн хүндрэл бэрхшээлийг даваад манай улсыг зорьж ирсэн гэсэн үг. Америк иргэд Монголд 90 хоногийн визгүй зорчих эрхтэй. Тэд бусад улсын жуулчдыг бодвол манай үндэсний дээл, малгай, хувцсыг илүүтэй худалдан авдаг. Одоо БНСУ-ын иргэд манайд визгүй зорчдог болсноор өнөө жил ямар их солонгосчууд манай улсад зорчлоо доо. Тэд байгалийн аялал жуулчлалыг их сонирхож ирлээ шүү дээ. Тэгэхээр Америкийн жуулчид тэднийг бодвол илүү төлбөрийн өндөр чадвартай хүмүүс. Энэ үүднээс нь харвал аялал жуулчлалын салбарт асар их валют орж ирэх юм.

-Хэрэв манайх АНУ-ын аудитын шалгалтад бүдэрвэл айлын талын авиа компани орж ирэх эрсдэл үүсэх үү?

-Улаанбаатар-Истанбулын чиглэлд шууд нислэгийн шугам нээгдэхэд эхний хэдэн жил туркийн авиа компани дангаараа явж байсан. Энэ чиглэлийн зах зээлийг хөгжүүлсний дараа МИАТ хожуу орсон. Монгол Америкийн хоорондох шууд нислэг бол цоо шинэ агаарын тээврийн “нялх” зах зээл. Тэгэхээр Америкийн агаарын тээврийн компаниуд шууд орж ирэхгүй байх. Эхний ээлжинд Монголын агаарын тээвэрлэгч компани нислэг үйлдэнэ. Гэхдээ хоёр улсын хооронд агаарын тээврийн харилцааны гэрээ байгуулагдсан учраас Америкийн авиа компаниуд нисэх бүрэн боломжтой. АНУ-ын агаарын тээврийн компани одоо Бээжин, Сөүл хүртэл нисдэг. Манай хаяанд ирчихсэн байгаа юм чинь үүнийг жаахан сунгаад Улаанбаатар руу хүрээд ирье гэвэл ямар ч төвөггүй. Тэдэнд бүрэн боломж нь байгаа. Зорчигчдод аль орны агаарын тээврийн компани нисэх нь ялгаа байхгүй. Үндэснийх байна уу, айлынх байна уу гэдэг нь чухал биш. Хамгийн гол нь хямд, тогтвортой, тав тухтай үйлчилгээ үзүүлж буй авиа компанийг сонгох эрх нь зорчигч, иргэдэд байгаа. Тэгэхээр манай ИНЕГ-ын мэргэжлийн улсууд FAA-гийн шалгалтад сайн бэлтгэж байгаа. Энэ шалгалтыг давж гарна гэдэгт итгэлтэй байна.

Монголчууд саалиа бэлдэхээр саваа бэлд гэдэг. Дахин хэлэхэд аялал жуулчлалын салбар, хувийн хэвшлийнхэн бэлтгэлээ сайн хангах ёстой. Энэхүү шууд нислэг эхэлбэл Америк төдийгүй Канад, Мексикийн жуулчид ирнэ. Карибийн тэнгисийн хөрш орнуудаас ч аялагчид тасрахгүй. Тэд их баян улсууд. 2024 оны зун Монголыг зорих жуулчид эрс өснө. Тэгэхээр манайх орон нутгийн нислэгийн чиглэл давтамжаа нэмэгдүүлэх, тохирох агаарын хөлгөө судалж авах шаардлага гарч ирнэ.

-МИАТ орон нутгийн нислэгээ сэргээсэн. Та орон нутгийн нислэгийн үнэ тарифийн талаар олон удаа асуудал дэвшүүлж байсан. Ер нь үнэ тарифийг одоогийнхоос буулгах боломж бий юу?

-Аялал жуулчлалаа хөгжүүлж, эдийн засгийн үр өгөөжийг нэмэгдүүлэхэд орон нутгийн нислэг чухал ач холбогдолтой. Орон нутгийн нислэгт МИАТ компанийг эргүүлэн оруулахад тооцоо судалгааг нь гаргаж тавьж байсан. Миний тооцоо судалгааг ЗГХЭГ-т авч судалж үзсэн байдаг. С.Бямбацогт сайдыг ажлаа аваад удаагүй байхад нь хүртэл зөвлөгөө өгсөн. Орон нутгийн нислэгийн чиглэл, давтамжийг нэмэгдүүлж, тийзний үнэ тарифийг бууруулж хямдруулах арга замын талаар докторын судалгааны ажлаа танилцуулж байв. Өнөөдөр МИАТ орон нутагт нисч байгаа хувийн хэвшлийн авиа компаниас хамаагүй хямд үнээр үйлчилж байна. Гэхдээ энэ ажлыг цагийг нь тулгаж, хэт оройтуулж, зургадугаар сараас хэрэгжүүлсэн. Ингэхдээ гадны агаарын хөлгийг нойтон түрээсээр буюу гадаадын нисэх багийг онгоцтой нь түрээсэлж үйлчилж байна. Энэ бол асар өндөр үнэтэй. Хувийн хэвшлээс хямд байгаа боловч нойтон түрээс гэдэг бол цаад улсдаа асар өндөр үнэ төлж байдаг. Үүнийг эртнээс зохион байгуулсан бол илүү хямд байх боломж байсан. Жишээлбэл, Улаанбаатар-Мөрөнгийн чиглэлд “Эйро Монгол” компани нэг талдаа 790 мянга, “Хүннү эйр” 792 мянгаар нисч байна. Тэгэхэд МИАТ-ийн тийзний үнэ 375 мянган төгрөг байх жишээтэй. Миний судалгаагаар зөвхөн энэ чиглэлд тийзний үнэ 90-120 мянган төгрөг байх бүрэн боломжтой юм.