Монголын үндэсний бөхийн холбооноос намрын нээлтийн барилдааныг өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд зохион байгуулахаар товлоод байсан. Гэвч тодорхой шалтгааны улмаас хойшлуулснаар, өнөөдөр буюу аравдугаар сарын 6-нд 14:00 цагаас “Алдар” спорт хорооны зааланд зохион байгуулах гэж байна.
Нээлтийн барилдаанд улсын арслан П.Бүрэнтөгс, Ц.Содномдорж, Э.Оюунболд, улсын харцага Д.Бат-Эрдэнэ, М.Бадарч, Б.Бат-Өлзий, О.Хангай тэргүүтэй улс, аймгийн алдар цолтой 256 бөх зодоглохоор бүртгүүлсэн ажээ.
Дашрамд дуулгахад, өнгөрсөн жилийн намрын нээлтийн барилдаанд Улсын арслан Р.Пүрэвдагва, Улсын заан Н.Жаргалбаяр, Улсын харцага Ш.Уламбаяр, Д.Бат-Эрдэнэ, М.Бадарч, О.Хангай тэргүүтэй 240 бөх зодоглосноос Ховд аймгийн Буянт сумын харьяат, Хилчин СХ-ны бөх, Улсын шинэ залуу харцага О.Хангай найм даван түрүүлж байв.
Гэрэл зургийг Ц.МЯГМАРСҮРЭН
“Хурд” хамтлагийн бэлтгэлийн байр Хан-Уул дүүрэгт байрладаг. Бэлтгэлийн байрны гадаах хаалгыг хөнгөхөн гүйлгэж ороод цардмал замаар “Тэнгэрийн байдал бишдэх нь ээ. Цасаар шуурах нь дээ” гэж ойр зуураа ярилцан алхаж байтал зүүн гар талаас, навчис нь хийссэн модод дундах саравчнаас тус хамтлагийн гоцлол дуучин, Монгол Улсын гавьяат жүжигчин Д.Төмөрцог гараад ирлээ. Тамхилангаа гадаалсан бололтой. Мэнд мэдэлцээд дотогш орлоо. Бэлтгэл нь эхлээгүй байна. Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, гитарчин Д.Отгонбаяр хамтлагийн арын албаныхантайгаа хөгжмийн дуугаралт, тохируулга, цахилгааны утас гээд бэлтгэл ажлаа базаана. Гавьяат жүжигчин, дуучин Д.Төмөрцог буюу Цогоо бэлтгэлийн өрөөний зүүн гар тал дахь өндөрхөн сандал дээр суугаад сэнжтэй аяганаас халуун юм ойчлонгоо гар утсаараа юм сонирхож байгаа бололтой хуруугаараа дэлгэцийг нь хичээнгүйлэн гүйлгэнэ. Д.Отгонбаяр гитараа дуугаргаж янз бүрээр оролдож “Адаптер, залгуур нь болохгүй байна. Сольж үзэх үү. Агуулахад байна уу, хар даа, Даваа аа” гэж нэг хүнийг дуудна. Техникийн ажилтан Даваа гэх ажлын хувцастай эр хүрч ирээд сейфээ ухаад хайж байсан юмыг нь олоод өгчихөв бололтой.
Харин гитарчин Д.Отгонбаяр баахан л хүн тойруулаад хөгжмийн тохиргоо, утас кабель утасны асуудлаа ярьсаар. Гитарынхаа утсыг сольж, гитараа нэг залгаж үзээд дуугаргаснаа юу нь гэнэ үү нэг юм нь цаана сонсогдоод байна, хуучныг нь тавиад үзье гэнэ. Тэгэнгүүт л эргэн тойронд нь байсан залуус гитарыг нь аятай дуугаргах багаж зэвсгийг нь олж ирээд дахин шинээр тохируулна. Энэ бүхнийг харжээ зогсохдоо бэлтгэлийн байрны хана, тааз, булан тохойд дэлгэсэн, өлгөсөн үзмэрүүдийг сонирхлоо. Үүдээр оруут баруун гар талд гал тогооны хэсэг байна. Богино долгионы зуух, хийн тулга, баллонтой хий, битүү чанагч, тогоо, хөргөгч гээд хоол унд хийх бүхий л хэрэгсэлтэй. Гал тогооны хэсгийг өнгөрөхөөр хананд нь “Хурд” гэсэн бичигтэй хоёр богино цамц, үнэг, шувууны чихмэл, “Хурд” хамтлагийн гаргасан цомог, өргөмжлөлүүд өлгөөтэй. Булангийн буйдангийн арын хананд хамтлагийнхаа гаргасан цомог, Алтан пянз, хөгжмийн наадмуудаас авсан шагнал, тоглосон бүх тоглолтын тасалбарууд, “New York times” сонины хайлчилбар байна. Голын хоёр баганыг тойруулаад ширээ сандал байрлуулчихаж. Эхний баганы хажууд байрлуулсан дугуй булантай ширээний дээр ан амьтдын чихмэл өлгөөтэй. Эдний хамтлагийнхны отгон дүү Д.Дэрмээгийн нэг хэсэг ан ав сонирхож байхдаа хийсэн чихмэлүүд бөгөөд заримыг нь сонирхлоороо худалдаж авчраад энд тавьжээ. Дараагийн баганы хажууд цайны ширээ, сандал, ус буцалгагч, кофе, цай, элсэн чихэр зэхсэн цайны булан байх аж. Хөгжимчид хөгжим зэмсэг, аппаратаа янзлах зуур бусад нь энд сууж халуун юм ууцгааж, гар утсаа цэнэглэнгээ хөгжим сонсч толгой, хөлөө хэмнэлд нь тааруулна тэрүүхэн тэнд хөдөлгөнө. Хамтлагийн ахлагч, Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн Д.Ганбаяр ах нь гадагшаа ажлаар түр явжээ. Ахынхаа эзгүйд дүү нар нь хуваарь ёсоор бэлтгэлээ базаасаар байгаа нь энэ. Товлосон цаг нь болж хамтлагийн гишүүд нэг нэгээр цуварсаар орж ирлээ. Аргил, басс, соло, банзан гитар энд тэндгүй дуугарна. “За одоо эд нар ч дуулж хөгжимдөөд амьд тоглолт үзэх нь” гэж бодтол бас нэг юм нь яачихав гэнэ үү болохоо байгаад хуучныг нь зөөж тавья гээд хоёр давхар чанга дуугаргагч шиг юм дамжлаад байрыг нь сольчихлоо. Нэг гитарыг дуугарахын тулд энэ мэт хэд хэдэн төхөөрөмжинд холбодог бөгөөд энэ бүхнийг нь цахилгаанд холбоход мөн тусгай адаптер хэрэгтэй. Тэр зуур энд хичнээн гитар, хөгжмийн зэсмсэг байна вэ гэж тоолж үзлээ. Бас хичнээн кабель утсаар тоног төхөөрөмжүүд холбогдож вэ гэдгийг ч сонирхлоо. Бүдүүн кабель утас 40, 50 ширхэг байв уу даа. Гэхдээ тэр кабелиуд маш эмх цэгцтэй. Хоорондоо зангирч холилдоогүй, эвхээстэй. Аль нэг кабелийг салгалаа гэхэд хэн нь ч байсан нямбайлан эмхэж тавина. Кабель утсууд дээр гишгэхгүй. Яагаад ч юм “Хурд”-ын бэлтгэлийн байранд тэг ингэ гэж тусгайлан наасан дүрэм журам байхгүй ч олон жилийн турш хэвшиж, дадсан үйлдэл нь ингэж хууль мэт үйлчилдэг ч юм шиг санагдлаа. Соёл, урлагийн их сургуулийн үүдээр явахад л орилж, хашхирч, ганцаараа ярьж дуулсан оюутнууд байдаг. Дотогшоо нь орвол бүр ч дуу чимээтэй. Урлагийн байгууллагыг Соёл, урлагийн их сургуулийн тэр дуу чимээнээр дан төсөөлж болохгүй юм байна лээ шүү. “Хурд”-ын бэлтгэлийн байр хэдийнэ бэлтгэлийн гэх нэртэй боловч энд дүү нар нь ах нараа хүндэтгэсэн, ах нь дүү нараа хүндэтгэсэн харилцан хүндэтгэл ноёлсон газар юм гэдэг нь ойлгогдоно. Олон жилийн турш өдөр болгон хийж ирсэн ажил учраас нэг нэгэндээ зааж зааварлаад загнаад байх юм огт олж харсангүй. Харин зөвлөлдөж, ярилцаж инээлдсэн л хүмүүс байх. Хөгжимчин нь хөгжмөө, гитарчин нь гитараа, дуучин нь дуугаа л мэдэж байх ёстой. Хоорондоо ч төдийлөн ярихгүй, тус тусын бэлтгэлээ базаасаар. Дуучин Д.Төмөрцог өнөө л янзаараа сандал дээрээ суусаар ямар нэг юм ширтэнгээ халуун юм ойчилсоор. Кофе юм уу, байхуу цай юм уу аль эсвэл буцалсан ус юм уу, чухам юу ууж байгааг нь мэдсэнгүй. Бие нь энд ч сэтгэл оюун нь алс хол, өөр газарт байгаа юм шиг нэг тийм бясалгал хийж байгаа төрхтэй. Чимээгүй, нам гүмхэн. Тэр олон хөгжим, олон хүн байхад ганцаараа тэгж аглагт оршиж байгаа мэт сууна гэдэг бас тэвчээр, чадвар шүү. 
Бэлтгэлийн өрөөний хойд хэсэгт дуу бичлэгийн студи нь байрлана. Хамтлаг дуучдын хувьд бэлтгэлийн байр шиг чухал юм үгүй. Дуугаа нэг газарт давтчихаад өөр газарт очиж бичүүлдэг. Харин “Хурд” хамтлагийн бэлтгэлийн байр, дуу бичлэгийн студи нь нэг дор учир цаг алдахгүй. 
Бэлтгэлийн байр руу орж ирэхэд үүдэн хэсэгт таазнаас өлгөчихсөн “Welcome” гэсэн бичиг нь рок хэв маягтай. Энд тэнд сонин содон, рок хэв маягийг илтгэсэн элдэв эд зүйл өлгөөтэй, наалттай. Ингэж юм цуглуулж, байраа тохижуулсан нь Д.Ганбаяр ахынх нь санаачилга, хобби гэнэ. Дүү нар нь санаагаа хэлнэ үү гэхээс тохижилтын ажлыг ах нь өөрөө гардаж хийдэг юм байна. Урлагийн газар хөл хөдөлгөөн ихтэй, орж гардаг хүн олон болохоор хотын төвд байртай байхад бэлтгэлийн дундуур хүн амьтан тасрахгүй. Найз нөхөд, хамт олон, урлагийнхан гээд салбарын хүмүүсээс эхлүүлээд шүтэн бишрэгчид нь тасрахгүй. Тийм болохоор хотын төвөөс жаахан зайдуу, Үйлдвэрийн раойнд бэлтгэлийн байртай болсон нь энэ юм байна. Энэ нь ч онож гэж хэлэхээр. Дотогшоо оронгуут гар утасны сүлжээ унадаг учир бэлтгэл саатна, бэлтгэлийн дундуур гар утас дуугарна гэх зовлонгүй. Тэр хэрээр ажил нь сайн амжина. 
Энэ үеэр гитарчин Д.Отгонбаяраас “Та нарыг өглөө хэн ч дуудаагүй байхад, ирж ирцээ бүртгүүл, хурууны хээгээ уншуул гэж албадаагүй байхад юу энэ байр руу та нарыг ирүүлээд байдаг юм бэ” гэж асуувал “Биднийг ирүүлээд байдаг юм ерөөсөө л гитар. Хөгжим. Бид үүндээ дуртай байна. Аливаа нэг юманд хүн тууштай байна гэдэг хамгийн том тэвчээр. Тэвчээртэй байх хэрэгтэй. Би нийтдээ 27, 28 жил гитар тоглож байна шүү дээ. Магадгүй хааяа стрессдэх үе байдаг. Аая, гитар барихаас ч ёо ёо гэж ёолмоор үе байдаг шүү. Тэгсэн мөртлөө л цаанаа нэг тийм далдын нэг юм, далдын нэг хүч байдаг юм. Тэгээд наашаа өөрийн мэдэлгүй орж ирж сууж гитар дуугаргадаггүй юмаа гэхэд ажил төрөл ярьж байгаад гараад явахаар ажлаа хийчихсэн мэт сэтгэл төрж, тэр өдөр сэтгэл ханадаг. Нааш ирэхгүй болохоор нэг л юм дутагдаад байх шиг болдог. Энүүгээрээ ороод гарахдаа бүгдээрээ нэг уулзаад учирчих ёстой ч юм шиг. Хамгийн гол нь хийж байгаа ажилдаа хайртай, үнэнч, дуртай болохоороо л наашаа ирээд байдаг. Тэгээд л нэг мэдсэн чинь 25 жил болсон байна шүү дээ” хэмээн бахархах баярлах хослуулан ярингаа бэлтгэлийн өрөөнийхөө хоймор дахь “Хурд” гэсэн бичиг бүхий хэсэгт очиж ховор нандин эд зүйлсээ танилцууллаа. “Цэргийн бодол” дууг 1978 онд ууган ах Д.Ганболд нь цэргийн албан байхдаа зохиож байжээ. Өнөө жил уг дууны 45 жилийн ой тохиож байгаа. Ахтай нь хамт цэргийн алба хааж байсан нөхөд нь “Цэргийн бодол” дууны үгийг жаазлаад “Хурд”-ынханд гардуулжээ. “БНМАУ-ын НАХЯ-ны хязгаарын ба дотоодын цэргийн дугаар ангийн 1977, 1978 оны дайчдаас “Хурд” хамтлагийн дүү нартаа” хэмээн зориулаад ахтай нь хамт албаж байсан онжавууд нь нэрээ дурайтал бичиж дурсгажээ. Дуучин Цогоогийн “Цэргийн бодол” дууг дуулахдаа өмсдөг цэрэг шинель нь өлгөөтэй байна. Бэлтгэлийн байрны хана жааз, зураг сэлтээр дүүрэн. Заримыг нь өлгөж амжаагүй учир хана түшүүлжээ. Өдрийн тал хүлээсэн бэлтгэл бөмбөрчин Д.Отгонбаатарын гурван цохилтын дохиогоор сая эхэлж цахилгаан гитарын галтай хэмнэл дор “Миний найз миний дайсан”, “Чамайг зорино” дууны дан хөгжим цангиналаа. Дараа нь “Акустикаа нэг явъя” гэцгээв. Ганцаараа чимээгүй, юм бодоод сууж байсан дуучин Цогоо босч зогсоод микрофондоо дөхлөө.
Сүүлийн үед Энэтхэгийн нэг тэрбум долларын зээлээр Дорноговь аймгийн Алтанширээ суманд төрийн өмчит газрын тос боловсруулах үйлдвэр барих тухай яригдаж байна. Тус үйлдвэрийн шавыг тавьж, дэд бүтцийн бүтээн байгуулалт эрчимжсэн тухай албаны хүмүүс мэдээлсэн. Харин үүнтэй зэрэгцээд Японы талтай 2014 онд гэрээ байгуулснаар Дарханы газрын тос боловсруулах үйлдвэрийн асуудал сөхөгдөх болсон. Тус үйлдвэрийн ТЭЗҮ, хөрөнгө оруулалт, түүхий эд, газар шийдэгдсэн гэнэ. Манай сонин өмнөх дугаарууддаа хоёр талын байр суурийг олон нийтэд хүргэсэн билээ. Энэ удаа ШУА-ийн Олон улсын хүрээлэнгийн салбарын эрхлэгч, доктор А.Даваасүрэнгийн ярилцлагыг хүргэж байна. Тэрээр эдийн засгийн макро түвшинд судалгаа хийдэг аж.
Бөхийн өргөөний намрын нээлтийн барилдаан саявтар болох ёстой байлаа. Гэтэл МАН-аас УИХ-д сонгогдсон гишүүд болох дархан аварга Б.Бат-Эрдэнэ, Дархан аварга А.Сүхбат нарын улиг болсон маргаанаас болж барилдаан явагдсангүй. Тэдний талцал өнгөрсөн хавар нийгэмд ил цагаан болсон. Хоёр талд бие биеэ эсэргүүцэн өөд уруугүй мэдээлэл хийж, сүүлдээ Бөхийн өргөөний үүд хаалгийг үсгэч өшиглөн, эвдлэж сүйтгэцгээсэн. Энэ хэрүүл маргаан зунтай золгож, наадам болох үгүйдээ тулж байв. Харин Ерөнхийлөгч тэднийг гуйж, аргадаж байгаад арайхийж үндэснийхээ баяр наадмыг хийсэн.
