Month: September 2017

“Өдрийн сонин”-ы 2017.08.24-ний пүрэв гаригийн ¹180(5747) дугаараас авч нийтлэв.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн гадаад бодлогын зөвлөх Л.Пүрэвсүрэнтэй ярилцлаа.

-Шинэ Ерөнхийлөгч гадаад айлчлалынхаа товыг тогтсон уу. Албан ёсны айлчлалаа хоёр хөршөөсөө эхэлнэ гэж байсан?

-Ерөнхийлөгч Х.Баттулга ирэх сарын 5-7-ны өдрүүдэд ОХУ-ын Владивосток хотноо болох Дорнын эдийн засгийн чуулга уулзалтад ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийн урилгаар оролцоно. Ерөнхийлөгч зөвхөн энэ хуралд оролцох бус бас ОХУ-д ажлын айлчлал хийхээр төлөвлөж байна. ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путинтэй уулзаж, Монгол-Оросын харилцааны асуудлаар нэлээд дэлгэрэнгүй санал солилцох байх.

-Энэ сарын сүүлчээр Будапешт хотноо болох жүдогийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн рүү очих сураг дуулдаж байна?

-Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон ч гэсэн Монголын жүдо бөхийн холбоогоо удирдсан хэвээр байгаа. Энэ сарын сүүлчээр Будапешт хотноо жүдо бөхийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн, бас Олон улсын жүдо бөхийн холбооны Ерөнхийлөгчийг сонгох сонгууль болно. Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын хувьд Олон улсын жүдо бөхийн холбооны сонгуульт ажилтай тул оролцох шаардлага байгаа. Ингэхдээ Монголын жүдо бөхийн холбооны ерөнхийлөгчийн хувиар очих юм. Гэхдээ Монгол Улсын Төрийн тэргүүн гэдэг утгаар Унгарын талаас хүлээн авч, хүндэтгэл үзүүлэх нь ойлгомжтой. Энэ бол Ерөнхийлөгчийн хувийн айлчлал. Тэрбээр бүх зардлаа хувиасаа гаргаад явна.

-Дорнын эдийн засгийн чуулга уулзалтаас манай улс ямар үр дүн хүлээж байна вэ?

-Зүүн Хойд Азийн бүс нутгийн эдийн засгийн чухал уулзалтад Монгол Улс анх удаа төрийн тэргүүний түвшинд оролцох гэж байна. Манай талаас бизнесийн төлөөлөл, албаныхан, хэд хэдэн сайд нар явна. ОХУ, БНХАУ, Япон, Солонгос болон бүс нутгийн бусад улсуудаас улс төр, бизнесийн томоохон төлөөлөгчид оролцоно. Энэ үеэр Монгол-Оросын бизнесийн уулзалт зохион байгуулна. Засгийн газраас хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж буй эдийн засгийн томоохон төслүүдээ танилцуулж ярилцахаар төлөвлөж байна.

-Ерөнхийлөгч ОХУ руу айлчлахдаа ямар асуудлуудыг шийдэх вэ?

-Манай хоёр орны улс төрийн харилцаа идэвхтэй сайн харилцаатай. Харин эдийн засгийн харилцаа сул. Хамтарсан төмөр замаа шинэчлэх, коридоруудыг нь өргөтгөх ёстой. Эрчим хүчний хамтын ажиллагаа, дэд бүтцийн асуудлууд байна. Ерөнхийлөгчийн анхаарч байгаа хамгийн гол асуудал бол манай экспортын бүтээгдэхүүний асуудал байна. Монгол Улс 80 гаруй сая малтай болчихлоо. Хуучин Сибирийн зах зээл манайх байсан. Гэтэл өнөөдөр мах, ноос, ноосон бүтээгдэхүүн, арьс шир зэргээ гаргаж чадахгүй байна. Үүнийг хоёр тал хэрхэн шийдэх гарцыг ОХУ-ын Ерөнхийлөгчтэй манай Ерөнхийлөгч нухацтай ярилцана. Ерөнхийлөгч Орос Монголын харилцааг шинэ шатанд гаргана гэсэн зорилт тавьсан. Товчдоо Монгол, Оросын харилцааны хэтийн чиг хандлагыг тодорхойлсон яриа хэлэлцээ болох болов уу.

-Шинэ Ерөнхийлөгч маань гадаад бодлогынхоо тэргүүлэх чиглэлийг хэрхэн тодорхойлж байна вэ?

-Гадаад харилцаанд залгамж чанар хамгийн чухал. Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын гадаад бодлогын үзэл баримтлалд хоёр хөрштэйгээ эн тэнцүү харилцаа хөгжүүлэх нь гадаад бодлогын тэргүүлэх зорилт хэмээн заасан байдаг. Тиймээс Ерөнхийлөгч Х.Баттулга хоёр хөрштэйгээ харилцах харилцаандаа онцгой ач холбогдол өгч байгаа. 1990 он хүртэл манай урд хил хаалттай, зөвхөн хойшоо харилцдаг байлаа. Гэтэл өнгөрсөн 27 жилийн хугацаанд хойд хөрштэйгээ бараг эдийн засгийн харилцаагүй болчихсон. Урагшаагаа хэт хэлбийчихсэн байна. Ерөнхийлөгч үүнийг засна гэж байгаа. ҮАБ-ын үзэл баримтлалд тусгаснаар тэнцвэртэй харилцаа тогтоох гэж байна гээд Хятадын харилцаагаа хязгаарлаад, Оросоо дэмжээд яваад байх биш юм. Мэдээж Хятадынхтай тогтоосон харилцаагаа цаашид ч өргөжүүлнэ. Харин Оростой тогтоосон харилцааг тэр хэмжээнд хүртэл хурдтай авчрах зорилт тавигдаж байна. Ерөнхийлөгч бизнесийн салбараас гаралтай хүн болохоор аливаа арилжаа наймаа нэг талдаа ашигтай биш, хоёр талдаа харилцан ашигтай байснаар илүү урт хугацаанд тогтвортой хөгжинө гэсэн байр суурьтай байгаа.

Мэдээж гурав дахь хөршийн бодлогыг орхигдуулахгүй, эрчимжүүлэх ёстой гэсэн байр суурьтай байгаа. Энэ утгаараа Владивостокийн форумын үеэр Японы Ерөнхий сайд болон БНСУ-ын Ерөнхийлөгчтэй уулзана. Монгол Улс аж үйлдвэрээ хөгжүүлэхэд тэргүүний технологи хэрэгтэй. Банк, санхүү гээд санхүүжилт хэрэгтэй байна. Үүнд гурав дахь хөршийн үүрэг оролцоо чухал байгаа. Үүндээ анхаараад явна.

-ШХАБ-д манайх ажиглагчийн статустай оролцдог. Одоо нөхцөл байдал өөрчлөгдөх үү?

-Манайх бол анхных нь ажиглагч орон. 12 дахь жилдээ ажиглагчийн статустай явж байна. ШХАБ-ын нөхцөл байдал нь өөрчлөгдөж байгаа зүйл бий.Эхлээд “Шанхайн тав” гэж ярьдаг байсан бол сүүлдээ “Шанхайн зургаа” болсон. Өнгөрсөн зургадугаар сард Астанад болсон дээд хэмжээний уулзалтаар Энэтхэг, Пакистан хоёр улс шинээр нэгдсэн. Ингэснээр Евроазийг хамарсан маш том байгууллага болоод байна. ШХАБ-ыг хаашаа явах вэ гэдгийг Монгол Улс анхааралтай харж байна. Эдийн засгийн тал руугаа давамгайлах уу, цэрэг улс төрийн эвсэл болох уу гэдгийг нь сайн ажиглаж байх хэрэгтэй байх. Эдийн засгийн тал руугаа илүү түлхүү яваад ирвэл бид хоцрох ёсгүй байх. Иймд ШХАБ-д Монгол Улс гишүүнээр элсэх, элсэхгүй асуудал нь эргээд ШХАБ-ын өөрийнх нь чиг хандлага, явцаас шалтгаалах юм.

-Монгол Улс Хятадын“Бүс ба зам” бодлогын гадна орхигдоод байна. Уг нь манай улс хамгийн ойрын хөрш нь. Гэтэл Лондон хүрэх зам, ОХУ-аас авч буй хийн хоолой зэргээ манайхыг тойруулаад явууллаа. Тэгэхээр “Бүс ба зам” оролцоотой болохын тулд Ерөнхийлөгчийн хувьд ямар бодлого явуулах вэ?

-Үнэхээр манай улс орхигдоод байгаа юм шиг байдал ажиглагдаж байгаа байх. Өмнө Европ-Азийг холбосон гол төмөр зам болох Сибирийн төмөр зам Монгол, Манжуураар л дайрч байсан шүү дээ. Гэтэл одоо нөхцөл байдал өөр болж, өөр гарц, коридор гараад ирлээ. Бид үүнд мэдээж дүгнэлт хийж, урьдын адил идэвхтэй оролцогч байхыг зорьж байгаа. Тиймээс Монгол, Орос, Хятад гурван улсын эдийн засгийн коридорыг байгуулах ажлыг манай тал санаачилж 3 жилийн өмнө эхлүүлсэн. Нэг жилийн өмнө гурван тал гарын үсэг зурсан. Харин одоо хэрэгжүүлэх л асуудал байна. Эдийн засгийн коридор гэдэг бол “Бүс ба зам” төслийн нэг хэсэг гэж үзэх үндэслэлтэй. Эдийн засгийн коридорын хүрээнд 32 төслийг хэрэгжүүлэх боломжтой хэмээн үзэж тодорхойлсон байгаа. Голдуу Монголын нутгаар дайраад Орос Хятадыг холбосон дэд бүтцийн төслүүд. Эндээс алийг нь эхэлж хэрэгжүүлэх вэ гэдэг дээр шийдвэр гаргах цаг үе нь ирчихээд байгаа юм.

-Та Швейцарийн холбооны улс руу Элчин сайдаар томилогдсон шүү дээ. Яагаад яваагүй юм бэ?

-Энэ оны тавдугаар сарын сүүлээр өмнөх Ерөнхийлөгч УИХ-тай зөвшилцөн Швейцарийн Холбооны Улсад суух Элчин сайдаар томилох шийдвэр гарсан. Швейцарийн талаас намайг Элчин сайдаар хүлээн авахад бэлэн гээд агреманы хариу ирсэн байгаа. Явахад бэлэн болсон гэсэн үг. Гэхдээ шинэ Ерөнхийлөгч намайг гадаад бодлогын зөвлөхийн ажлаа үргэлжлүүлэн хийж байхыг хүссэн. Гадаад бодлогод залгамж чанар гэдэг чухал зүйл байна. Шинэ Ерөнхийлөгчийн ажил цэгцрэх хугацаанд хуучин ажлаа ийнхүү үргэлжлүүлээд хэсэг хугацаанд хийгээд байж байна.

-Та саяхан Ираны Ерөнхийлөгчийн тангараг өргөх ёслолд оролцохдоо хойд Солонгост тавьсан АНУ-ын хоригийг Монгол дэмжихгүй байгаа гэсэн утгатай ярилцлагыг орон нутгийн хэвлэлд өгсөн юм уу?

-Тэр бол ташаа мэдээлэл. Наймдугаар сарын 5-ны өдөр Ираны Ерөнхийлөгч Хасан Роухани дахин сонгогдоод тангараг өргөх ёслол болсон. Миний бие Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Гадаад бодлогын зөвлөх бөгөөд Ерөнхийлөгчийн тусгай элч гэдэг утгаар энэ ёслолд оролцсон. Тэнд дэлхийн 105 орны төлөөлөгч, 25 олон улсын байгууллагын төлөөлөгч оролцсон томоохон арга хэмжээ болсон. 20 гаруй улсын төрийн тэргүүн, бусад олон тооны дээгүүр зиндааны хүмүүс хүрэлцэн ирсэн юм. Наймдугаар сарын 4-ний шөнө онгоцноос буухад Ираны парламентын байнгын хорооны дарга угтаж авсан. Тэндээ хэдэн минут уулзаж, ярилцаад зочид буудал руугаа явсан байгаа. Тухайн үед Ираны телевиз дүрс авч байсан. Би тэнд ямар нэг мэдэгдэл хийгээгүй. АНУ-ын хоригийг Монгол Улс дэмжихгүй гэж буруушаасан үг яриа огт болоогүйг хариуцлагатай хэлэх байна. Монгол Улс Хойд Солонгосын асуудлаар НҮБ-ын гишүүний хувьд тэндээс гаргасан шийдвэрүүд, түүний дотор хоригийг бүрэн дэмждэг, биелүүлэх ч үүрэгтэй.

40 орчим орны 200 гаруй нэрт яруу найрагч, зохиолч, нийтлэлч, орчуулагч, урлаг соёлын зүтгэлтнүүд оролцсон “Дэлхийн яруу найргийн өдрүүд” манай улсад энэ сарын 16-22-ны өдрүүдэд манай улсад анх удаа болж өндөрлөв. Энэ хүрээнд “Байгалийн оюун санаа ба Хүмүүний сэтгэлийн байгаль” хэмээх агуулгын дор Дэлхийн яруу найрагчдын XXXVII их хурал болсон. Энэхүү хуралд Норвегийн Вангийн яруу найрагч “Поэт лауреат”, “Хүлэг баатар” цолтой нэрт яруу найрагч Кнут Өдигард, Испани хэлт яруу найргийн өнөө цагийн сод төлөөлөгч Испанийн нэрт яруу найрагч Хусто Хорхе Падрон, Казахстан улсын төрийн шагналт, суут яруу найрагч Улугбек Оразбайулы Есдаулет, Унгарын Ерөнхий сайдын зөвлөх, нэрт яруу найрагч Гиза Чекс нарын алдар суутнууд ирсэн билээ.

Энэ үеэр дэлхий дахинд нэрд гарсан Тайваний яруу найрагч, Хятадын утга зохиолын шагналт, Дэлхийн урлаг соёлын академийн утга зохиолын доктор Юй Ситэй ярилцлаа. Тэрбээр өнгөрсөн мягмар гаригт Хүүхдийн номын санд өөрийн уран бүтээлийнхээ дээжээс дурсгал болгон бэлэглэсэн юм.

-Та Монгол оронд ирсэн сэтгэгдлээсээ хуваалцахгүй юу. Манай улсад хэдэн удаа ирж байна вэ?

-Би танай улсад өнөө жил тав дахь удаагаа ирж байна. Монголчуудын ёс заншил, аж амьдрал надад үнэхээр дотно, сонирхолтой сайхан санагддаг. Ирэх болгондоо Монголын үзэсгэлэнт байгаль, ёс заншилтай танилцаж, түүгээр нь бахархаж байдаг. Монгол бол үнэхээр аугаа түүхтэй улс юм. Тэртээ 800 гаруй жилийн өмнө дэлхий дахиныг эзэгнэн явсан их гүрэн шүү дээ. Би анх Монголд ирэхдээ цэв цэнхэр тэнгэрийг нь хараад нүд баясаж, өргөн уудам тал нутгийг нь харж сэтгэлээ баясгасан. Ямар гүн цэнхэр тэнгэр вэ, ямар өргөн уудам газар нутаг вэ хэмээн өөрийн эрхгүй дуу алдсан. Тийм болохоор монгол орныг би өөрийнхөө хоёр дахь эх орон хэмээн бодохыг хүсэж байна.

-Дэлхийн яруу найрагчдын ээлжит чуулган манай улсад анх удаагаа зохион байгуулагдлаа. Энэхүү уулзалтын зорилго юу байв?

-Дэлхийн яруу найрагчдын XXXVII их хурал Монгол Улсад анх удаагаа амжилттай зохион байгуулагдлаа. Олон орны алдар цуутай зохиолчид танай улсад бүтэн долоо хоногийн хугацаанд чуулсан. Энэ үеэр би ойрд уулзаагүй олон найз нартайгаа уулзаж, сэтгэлийн онгодоо хөглөлөө. Энэхүү чуулга уулзалтын гол зорилго бол дэлхийн энх тайван, эрх чөлөө, сайн сайхан амьдрахын төлөө байв. Мөн “Байгалийн оюун санаа ба хүмүүний сэтгэлийн байгаль” хэмээх уриан дор тодорхой ажлууд хийгдлээ. Дэлхийн яруу найрагчдын анхдугаар чуулганыг анхлан санаачилж, зохион байгуулсан нь тайвань хүн байдаг.

-Таны уран бүтээлийн багагүй хувийг хүүхдийн зохиол эзэлдэг гэсэн. Саяхан та манай улсын Хүүхдийн номын санд өөрийнхөө бүтээлээс хандивласан. Ямар бүтээлүүд багтав?

-Монголын хүүхэд багачуудад зориулж, өөрийн бүтээсэн “Сайхан сэтгэлт анчин”, “Амин навчны дууль” хэмээх тус бүр гурван боть үлгэрээс бүрдсэн хоёр номоо хэвлүүлэн өнчин ядуу, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд Монголын хүүхдийн төв номын сангаар дамжуулан бэлэглэж байна. Энэхүү хоёр номыг маань Монголын нэрт орчуулагч Доржсүрэнгийн Болдбаатар эх хэлнээ хөрвүүлэн уншигч түмэнд хүргэсэнд талархаж байна. Улс орны ирээдүйг авч явах хүүхэд багачуудыг номонд дуртай болгох нь миний хамгийн гол зорилго. Нялх балчираасаа ном уншиж, номтой нөхөрлөсөн хүн хэзээ ч муу хүн болдоггүй гэдэгт итгэдэг. Тэд нийгмийнхээ манлайлагч нь байдаг юм. Үүнийг би баттай хэлнэ. Миний өдий хүртэл хийсэн уран бүтээл, зохиолуудын ихэнх хувийг хүүхдийн зохиол эзэлдэг. Энэ чиглэлээр чамгүй олон бүтээл гаргасан. Монголын хүүхэд багачуудад бэлэглэж буй дээрх хоёр бүтээлээ таван жилийн өмнөөс бичиж эхэлсэн. Би хүүхдийн зохиолоос гадна яруу найраг, үргэлжилсэн үгийн зохиол, тууж, роман, жүжиг зэрэг төрөл жанраар бичдэг. Өдгөө утга зохиолын салбарт 50 гаруй жил сэтгэл зүрхээ зориулан явж байна даа. Мөн миний зохиолуудад хүнийг хайрлах хийгээд хүний мөн чанарын тухай түлхүү өгүүлдэг. Мөн байгаль дэлхийгээ хэрхэн хайрлах ёстойг зохиолдоо тусгаж өгдөг.

-Утга зохиол, яруу найраг тухайн улс, үндэстний соёл, түүхийг илэрхийлэгч толь нь болдог болов уу. Та Тайвань, Монголын утга зохиол, яруу найргийн ялгаа, онцлогийг хэлэхгүй юу?

-Тэгэлгүй яахав. Хэл бол соёлын амин сүнс. Энэхүү хэлээр үг холбож, утга зохиол, яруу найраг туурвидаг. Мөн хүний сэтгэл зүрхнээс ундран гарч, тодорхой нэгэн утгыг илэрхийлдэг. Тэрхүү утга нь тухайн улс, үндэстний соёл, зан заншил, үүх түүх, ахуй амьдрал, хүмүүсийнх нь ааш занг бүрэн тольтсон байдаг. Тайванийг та бүхэн мэднэ. Манай орон жижиг арал дээр оршин тогтнодог шүү дээ. Харин монгол бол өргөн уудам нутагтай, нүүдэлчин өв соёлтой ард түмэн. Ерөнхийдөө яруу найргийн хувьд адилхан хэв маягаар бичигдэнэ. Гэхдээ зохиол бүтээлдээ өгүүлж буй утга агуулга нь өөр. Монголын яруу найрагчид уудам тал нутаг шигээ гүн ухаанаар шүлгээ тэрлэдэг бол манай зохиолчид тэнгис далайн гайхамшгийг цалгиулан уяхнаар бичдэг. Өөрөөр хэлбэл Монголын шүлэг яруу найраг, зохиолд тэрхүү уудам тал нутаг шигээ амьдралын гүн ухааныг өгүүлдэг хэмээн боддог доо.

-Та өөрийнхөө шилмэл зохиол, уран бүтээлүүдээсээ сонордуулахгүй юу?

-Миний хамгийн алдартай бүтээл “Зам” хэмээх найраглал бий. Энэхүү найраглал маань дэлхийн гуч гаруй улс орны хэлээр орчуулагдан, хэвлэгдэн хүрсэн байдаг. Сонирхуулахад, Энэтхэг улсын Ерөнхийлөгчийн ордонд “Зам” найраглал маань тавигдсан нь нэр төрийн илэрхийлэл хэмээн үздэг. Өдгөө үргэлжилсэн үгийн зургаан ном, яруу найргийн 20 гаруй ном хэвлүүлсэн. Миний бие Их Монгол Улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойд зориулж “Чингис хаан-Хөх тэнгэрийн орны луу” хэмээх уянга туульсын томоохон хэмжээний найраглал бичиж ирүүлсэн бөгөөд энэхүү бүтээлийг маань орчуулагч Д.Болдбаатар яруу сайхан орчуулсан билээ. Уг найраглал Тайваний утга зохиолын сэтгүүлд хэвлэгдэн хятад, англи хэлээр дэлхийн олон оронд түгсэн.

“Free zone” хамтлагийн ахлагч Э.Энхтөртэй ярилцлаа.

-Хамгийн сүүлд дуучин С.Сэрчмаатай хамтран “Миний нулимсыг салхи л арчина” хэмээх дуугаа сэргээн дуулсан. Одоогоор шинэ уран бүтээл дээр ажиллаж байгаа болов уу?

-Өмнө нь бага залуу байсан болоод ч тэрүү зөвхөн уран бүтээлдээ гол анхаарлаа хандуулдаг байлаа. Харин одоо хамтлагийнханд маань гэр бүл, ажил амьдрал гээд зайлшгүй цаг гаргах ёстой зүйлүүд гарч ирсэн байна. Тэгэхээр уран бүтээл хийх хугацаа, бүтээмж багасах нь дамжиггүй. Гэхдээ уран бүтээл хийж байгаа. Ямартай ч зүгээр суугаагүй гэдгээ хэлэх байна. Харин миний хувьд бие даан уран бүтээл хийгээд эхэлчихсэн. Одоогоор өмнө нь гаргасан хоёр цомгоо шинэчилж байна. Энэ хоёр цомогт багтсан ихэнх дууныхаа үг, аяыг би өөрөө зохиосон. Дараа нь үндэсний болон бусад хөгжимд зориулсан аязтай болохоор төлөвлөгөөтэй байна. Миний хувьд чанартай цөөн тооны цомог гаргах сонирхолтой байдаг.

-Таныг дуулахаас гадна лимбэ хөгжим сайн тоглодог гэж сонссон юм байна. Лимбэ хөгжмийг хэзээ тоглож сурч байсан юм бэ?

-Аав минь урлагт элэгтэй хүн байсан л даа. Сайхан дуулна, гитар ч тоглочихно. Намайг бага байхад барууны орны хамтлаг дуучдын пянз тун ховор. Тухайн үед л аав минь маш олон пянзны цуглуулгатай байж билээ. Би эхээс тавуулаа л даа. Бүгдээрээ л аавынхаа пянзнаас сонсох дуртай. Сүүлд бодоход аав, ээжийн минь хувьд нэг хүүгээ урлагийн хүн болгох сонирхолтой байсан юм шиг санагддаг. Харин тэр нь би болж таарсан юм. Би ч урлагт их сонирхолтой хүүхэд байлаа. Сонсголоороо лимбэ тоглож сурчихсан юмдаг. Аав, ээжийн ажлынхан, найзууд ирэхэд бид гурав бяцхан тоглолт үзүүлчихдэг байж билээ. Ингээд би Нийслэлийн 42 дугаар сургуулийн тавдугаар ангиас Хөгжим, бүжгийн коллеж руу элсэн орсон доо. Тухайн үед лимбэ хөгжмийн мэргэжлийн багш минь СТА Ч.Энхтайван багш байлаа. Ер нь тэгээд Хөгжим бүжгийн коллежид орсон үеэс эхлэн гадна, дотны хамтлагуудыг сонирхож, хуурцгуудыг нь цуглуулдаг байлаа. Ангийнхандаа аваачиж сонсгоно. Эндээс л хамтлаг байгуулах сэдэл төрсөн гэхэд хилсдэхгүй болов уу.

-“Free zone” хамтлаг анх тавуулаа байсан гэдэг билүү?

– Билгүүтэй, Хосбаяр, Батзаяа, Дүгэрсүрэн миний бие тэргүүтэй таван залуу хамтлаг байгуулахаар сэтгэл шулуудсан. Хамтлагаа ч байгууллаа. Ямар нэр өгөх талаар бодсоны эцэст сугалахаар шийдсэн юм. Өөрсдийн бодож байгаа нэрнүүдээ цаасан дээр бичээд шилэн саванд хуйлаад хийчихлээ. Харин хоёр ч удаа сугалахад “Free zone” гэж гарч ирсэн шүү. Тэр үед бидэнтэй Цогоо гээд найз маань хамт явсан юм. Тэр маань л энэхүү нэрийг бичиж хийсэн юм билээ. Тухайн үед хамтлагууд гадаад нэр өгөх нь бараг моод байсан л даа. Нэр өгсөн залуу маань ч “Энэ бол чөлөөт бүс гэсэн утгатай үг. Тэгэхээр та хэд минь хөгжмийн ертөнцөд өөрсдийн гэсэн чөлөөт бүстэй байх ёстой. Мөн Монголд байгаа хамтлагуудын нэр ихэвчлэн нэг үеэс бүрддэг. Тийм болохоор илүү содон байх болов уу” гэж байсан. Бидэнд ч их таалагдсан.

Ингээд бид хамгийн анх “Титэм” хамтлагийн дуучин, хөгжмийн зохиолч Л.Тайванбат ах дээр очиж дуунуудаас нь дуулсан. Түүний хувьд “Хамтлаг байгуулахаар зорьж яваа чинь их сайн хэрэг. Гэхдээ бэлтгэл маш чухал шүү” гэж захиж байлаа. Яг тэр үед “Камертон” хамтлаг гарчихсан, бидний араас “Номин талст” зэрэг хамтлагууд байгуулагдсан санагдаж байна. Ямартай ч бид чанартай, сайн уран бүтээл хийхийн төлөө хичээсээр л явсан. Ингээд “Чамдаа өгсөн хайр”, “Мөрөөдлийн хатан” дуунуудаа гаргаж байлаа. Энэ хоёр дуу бол манай хамтлагийг үзэгч, сонсогчдод таниулж чадсан. “Чамдаа өгсөн хайр” дуу маань FM-ийн хит парадыг маш олон хоног тэргүүлсэн шүү. Үүнээс хойш сайхан уран бүтээлүүд их ч гарсан. Энэ хугацаанд хамтлагийн зарим гишүүд маань тус, тусын зам мөрөө хөөж, Билгүүтэй бид хоёр л үлдсэн юм. Улмаар 1999 онд сонгон шалгаруулалт явуулж, хамтлагийнхаа Баттөмөрийг элсүүлж авсан даа. Энэ үеэс “Free zone” хамтлаг тогтвор, суурьшилтайгаар уран бүтээлээ туурвиж эхэлсэн. Ерөнхийдөө 1998 онд хамтлагаа байгуулснаасаа хойш зургаан цомог гаргасан байна.

-Рок, попын хамтлаг дуучид цус сэлбэх цаг хэдийнэ болсон гэж ярьдаг. Энэ тухайд та ямар бодолтой явдаг вэ?

-Миний бодлоор рок, попын зогсонги үе ирчихээд байна гэж хараад байгаа юм. Учир нь 2000 он хүртэл рок, попын нөлөө бүхий хамтлагууд ихээр байгуулагдсан. Түүний дараа “A Sound”, “Lemons” зэрэг хамтлагууд гарч ирсэн л дээ. Харин тэдний дараагийн үе гэж гарч ирээгүй. Хоёр ч шинэ үе гарч ирэх хугацаа өнгөрсөн байна. Миний бодлоор одоогоор рок, попыг яг 2000-аад оных шиг олон хүн сонсохоо больсон. Энэ нь рок, поп ид хүчээ авч байх үеийн үзэгч, сонсогчид шилжилт хөдөлгөөний улмаас гадны орнуудыг ихээр зорьсонтой холбоотой болов уу. Мөн рок, попын дуучдын хоорондын эв нэгдэл алдагдсан нь нөлөөлсөн гэж боддог.

Ер нь бол 2000-аад он хүртэл театрын болон кино урлаг, нийтийн дуу зогсонги байдалтай байхад рок, поп эрчимтэй хөгжиж, дэлгэрч байсан. Гэхдээ тайз, дэлгэцийн урлагийг эргэн үзэгчдийн хүртээл болоход рок, попын нөлөө их байсан гэж боддог. Тухайлбал, театр, кино урлагийн бүтээлүүдэд рок, попын дуучид хамтарч, ажиллаж байсан. Түүний нэг жишээ нь кино, жүжгийн дуунууд юм. Ингэснээр үзэгчдэд илүү сайн хүрсэн байх. Манай хамтлагийн хувьд ч гэсэн тайз, дэлгэцийн “Надаар тоглосон хайр” жүжиг, “Мөрөөдлийн хөлөг онгоц” уран сайхны киноны дууг дуулж байлаа. Одоо бол нийтийн дуу, театр, кино урлаг хэдийнэ өөрсдийн гэсэн үзэгч, сонсогчтой болжээ. Үүнээс харахад аливаа зүйл цаг үеэсээ хамаарч хувьсан өөрчлөгдөж байдаг байх нь л дээ.

– Таны бодлоор рок, попын шинэ үе болон гарч ирэхийн тулд яах ёстой вэ?

-Дээд болон дунд үедээ үнэлэгдэж, үзэгчдэд мэдрэгдэж байж шинэ үе болдог. Хамгийн багадаа гурваас дөрвөн жил уран бүтээл туурвисан байх шаардлагатай. Түүнчлэн урлагийн хүний үнэ цэнэ, мөн чанарыг ойлгодог байх нь хамгаас чухал. Урлаг бол асар том цар хүрээтэй салбар л даа. Тухайн цаг үеийг тодорхойлдог, хүмүүжлийг бий болгож байдаг. Ил, далд байгаа сайн, муу зүйлийг өгүүлэн хүмүүст ойлгуулж, ухааруулж чаддаг. Урлаг ард түмнийг байлдан дагуулах ёстой. Би энэ зарчмыг дагадаг. Харамсалтай нь Монголд энэ эсрэгээр байдаг. Ард түмэн урлагийг минь байлдан дагуулдаг. Уг нь урлаг аливаа зүйлийн түрүүнд явж, бусдыг чиглүүлж байх хэрэгтэй. Дуугүйгээр эхэлсэн хувьсгал ч байдаггүй шүү дээ.

Д.УРАНТУЯА