Categories
мэдээ нийгэм

Монголын Сайтын Холбооноос мэдэгдэл гаргалаа

Монголын Сайтын Холбооны гишүүн AMJILT.COM сайтыг 2014 оны долоодугаар сарын 4-ний үдшийн 20 цагийн орчим Харилцаа Холбооны Зохицуулах Хорооноос зөрчилтэй сайтуудын жагсаалтад оруулан хаасантай холбогдуулан тус холбооноос мэдэгдэл гаргав. Тэрхүү мэдэгдэлд ““Хаан жимс” амралтын газар нь Туул гол руу бохир усаа асгаж, байгаль орчинг бохирдуулж байгааг Монголын Сайтын Холбооны гишүүн, Монгол улсын тэргүүлэх топ сайтын нэг, Монголын анхны вэбсайтуудын нэг, зургаан жилийн түүхэн замналтай AMJILT.COM сайтын сэтгүүлчид шүүмжлэн, баримт нотолгоотой, гэрэл зураг бүхий сурвалжлага бэлтгэн олон нийтэд хүргэсэн юм.

Харамсалтай нь, тус компани хууль зөрчиж, байгаль орчин бохирдуулж байгаа үйлдлээ засаж залруулан арга хэмжээ авахын оронд ХХЗХ-г ашиглан хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг хааж, дур зоргоороо авирлахыг илүүд үзжээ. Зүй нь дээрх мэдээ мэдээллийн эсрэг гомдолтой байгаа бол гомдлоо ном журмын дагуу гаргаж, шийдүүлэх учиртай. Гэтэл ХХЗХ-г вэбсайтуудын “Дээд шүүх” гэж хараад байгаа бололтой юм” хэмээн дурьджээ.

Мөн “AMJILT.COM сайтад 2014 оны долоодугаар сарын 3-ны өдөр “Хаан жимс амралтын газар Туул гол руу бохироо асгаж байна” гарчигтай фото сурвалжлага нийтлэгдсэний дараа ХХЗХ-оос өөрийгөө Алтай гэж танилцуулсан эмэгтэй сайтын редакц руу утсаар ярьж “Энэ мэдээллийг устга, залруулга гарга. Тэгэхгүй бол сайтыг чинь нэг цагийн дотор хаана” хэмээн сүрдүүлж, улмаар хэлсэн үгээ нотлон тус вэбсайтын Монгол дахь дотоод хандалтыг хаасан байна. Энэ нь Монгол улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа олон хууль тогтоомж, тухайлбал, Монгол Улсын хэвлэлийн эрх чөлөөний тухай хууль, Монгол улсын компанийн тухай хууль, Мэдээллийн ил тод байдал ба мэдээлэл авах эрхийн тухай хууль, Оюуны өмчийн тухай хууль зэргийг ноцтойгоор зөрчжээ.

Мөн Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн 139 дүгээр зүйлд “Өөрийн болон бусдын ашиг сонирхлыг хөндсөн аливаа мэдээллийг нийтэд тараах болон тараалгахгүй байхын тулд сэтгүүлчийн хуульд нийцсэн мэргэжлийн үйл ажиллагаанд саад хийсэн, энэ гэмт хэргийг албан тушаалаа ашиглаж үйлдсэн бол Эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх тухай заалт бий. Ардчилсан нийгмийн үнэт зүйл болоххүний эрх, мэдээлэл олж авах, дамжуулах, хэвлэн нийтлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх, эрх чөлөөнд  ноцтойгоор халдаж, түүний хууль бус үйлдлийг хаацайлахын төлөө Харилцаа холбооны зохицуулах хороо сэтгүүлчдийг дарамтлан хэвлэн нийтлэх үйл ажиллагаанд нь саад хийж, хэвлэл мэдээллийн байгууллагын амыг барьж байгаад Монголын Сайтын Холбооны гишүүд гүнээ харамсаж байгаагаа илэрхийлье” гэжээ.

Цааш нь, “Байгуулагдаад 5 жил болж байгаа, вэбсайтуудын орчин дахь хамгийн ууган ТББ болох Монголын Сайтын Холбоо ТББ нь гишүүдийнхээ эрх ашгийг хамгаалж шат дараатай арга хэмжээнүүдийг шуурхай авч ажиллах болно” хэмээн мэдэгджээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Төрөөс ойн талаар баримтлах бодлогыг батална

Төрөөс ойн талаар баримтлах бодлогыг батлахдаа манай улсын нийгэм-эдийн засаг, байгаль орчны асуудлын цогц болох ногоон хөгжлийн бодлоготой уялдсан бодлогын баримт бичиг юм. Ойн нөөц баялаг ашиглах, нөхөн сэргээх, хамгаалах ажлыг БОНХЯ, мод бэлтгэх, боловсруулах үйлдвэрлэл хөгжүүлэх бодлогыг ҮХААЯ, ойн холбогдолтой хууль, тогтоомж, стандартыг сахиулах асуудлыг Улсын мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар, ой хээрийн түймэртэй тэмцэх асуудлыг Онцгой байдлын ерөнхий газар тус тус хариуцдаг. Үүний зэрэгцээ аймгуудын Байгаль орчны газруудын дэргэд ойн асуудал эрхэлсэн 5 алба, сумын болон сум дундын ойн анги 36 ажиллаж байна. Эдгээр нэгжийг удирдлага, зохион байгуулалтын хувьд нэгдмэл байлгах, ойн санг нэмэх, ойн дагалт баялгийн ашиглалтыг сайжруулах, үйлдвэрлэл хөгжүүлэхэд энэ бодлого чиглэнэ.

Өнгөрсөн хугацаанд хэрэгжүүлсэн бодлого, хөтөлбөрийн үр дүнгээр эрх зүйн орчин шинэчлэгдэж, үндэсний чадавхи бүрдсэн ч үйл ажиллагаанд шаардагдах хөрөнгийн найдвартай эх үүсвэр бий болгож чадаагүйгээс гүйцэтгэлийн үр дүн муу байна. 2000-2010 он хүртэлх 10 жилийн хугацаанд Ойн тухай хөтөлбөрийн хүрээнд 72 чиглэлийн ажлыг 80 хувийн биелэлттэй хэрэгжүүлсэн бол “Ногоон хэрэм” хөтөлбөрийн нэгдүгээр үе шат буюу 2005-2015 онд төлөвлөсөн ажлын гүйцэтгэл 13 хувь, таримал ойн амьдралт туйлын хангалтгүй байна.

Шинэ бодлогыг хэрэгжүүлэхэд 2020 он хүртэл 220 тэрбум, 2030 он хүртэл 880 гаруй  тэрбум төгрөг шаардагдах ба үүнийг улсын төсөв, гадаадын зээл тусламж, донор орнуудын хандив, хувийн хэвшлийн хөрөнгө зээлээс гаргахаар тооцож байна.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Хөшигийн хөндийн нисэх онгоцны буудлын суурийн ажлыг чанарын шаардлага хангахгүй байна гэж дүгнэжээ

Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газраас Хөшигийн хөндийд баригдаж буй олон улсын нисэх онгоцны буудлын ажилтай танилцаж, шалгалт хийжээ. 

Нисэх онгоц хөөрч, буух зурвасын “А” зоны газар шорооны ажлыг “Насны зам”, зурвасын “В” зоны газар шорооны ажлыг “Нэйшнл девелопер”, цутгамал хонгил байгууламжийн ажлыг “Очир төв”, терминал, гүүрийн ажлыг БНХАУ-ын  “Сайнохидро бюро 9”, хөөрч, буух зурвасын цементээр бэхжүүлсэн суурь, хучилтын ажлыг БНСУ-ын  “Сунгдо Гонсол Сувон” компани тус тус гүйцэтгэж байгаа юм байна. Өнөө жил хөөрч буух зурвасын барилгын ажлын хүрээнд ухмалын болон далан байгуулах ажлыг хийж гүйцэтгэх юм. Мөн нисэх буудлын 261 у/м терминал гүүрийн суурийн нүх ухах суурийн ажлыг эхлүүлчихээд байгаа аж. 

Төслийн талбайд одоогийн байдлаар талбайн нягтын шинжилгээ, хөрсний физик механик шинж, бетоны дүүргэгч материалын физик шинж чанарын шинжилгээ, бетоны бат бэхийн шинжилгээнүүдийг хийж байгаа гэнэ. Хяналт шалгалтаар хэд хэдэн зөрчил илэрсэн юм байна. Онгоц хөөрч, буух зурвасын барилга угсралтын ажлын техникийн шаардлагад суурийн доод үеийн ширхэглэлийн бүрэлдэхүүн тусгагдаагүй, цементээр бэхжүүлсэн суурийн нягтын хэмжээ нь холбогдох стандартуудын шаардлагын хэмжээнд хүрээгүй нь “Авто замын тухай хууль”-ийн холбогдох заалтыг зөрчсөн чанарын шаардлага хангахгүйгээр гүйцэтгэгдэж байна гэж Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газраас дүгнэжээ. 

Мөн тус газрынхан уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэр, “Эрдэнэт дулааны цахилгаан станц”, “Эрдэнэт-Булганы цахилгаан түгээх сүлжээ”, “Эрдэнэт ус, дулаан түгээх сүлжээ”, Дархан-Уул аймгийн “Дархан дулааны цахилгаан станц” компани болон цэвэр ус хангамжийн эх үүсвэр, цэвэрлэх байгууламж, шугам сүлжээ, барилга байгууламж зэрэг 17 аж ахуйн нэгж, байгууллага, 58 салбар, 245 объект, 363 тээврийн хэрэгсэл, 1365  хэмжих хэрэгсэл,  42 өргөх байгууламжид хяналт шалгалт хийсэн байна. Шалгалтаар 360 гаруй зөрчил илрүүлжээ. 

“Эрдэнэт дулааны цахилгаан станц” тоостой нөхцөлд ажилладаг хүмүүстээ  тоосжилтоос хамгаалах зориулалттай хувийн хамгаалах хэрэгсэл олгоогүй байсан гэнэ. Мөн “Дархан дулааны цахилгаан станц” шуугиан, доргионтой нөхцөлд ажиллагсдын  нөлөөлөлд өртөх хугацааг багасгах арга хэмжээ авдаггүй гэх мэт зөрчлүүд илэрчээ. 

Д.САРУУЛ

Categories
гадаад мэдээ

Израйлийн Засгийн газрын газрыг буруутгажээ

НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мүн ямар ч гэмгүй 16 настай Палестин хүү амиа алдсанд  Израйлийн Засгийн газрын буруутгасан тухай “ВВС” агентлаг мэдээллээ.

Энэ сарын эхээр Палестины “Хамас” бүлэглэлийн дайчдын гарт амиа алдсан Израйлийн гурван хүүгийн цогцсыг цагдаагийнхан олдсоны дараа, уурлаж бухимдсан ард түмэн Палестин хүүг хулгайлан, улмаар амийг нь хөнөөсөн юм.

Бан Ги Мүн  энэ хэрэг явдлыг нягтлан шалгаж буруутанд зохих шийтгэл оногдуулахыг уриалж, амь үрэгдсэн хүүгийн гэр бүлийнхэнд эмгэнэл илэрхийлжээ. Энэ хэрэг явдалд НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөл ч бас анхаарал хандуулж, гишүүн орнуудын зүгээс Ойрхи Дорнод дахь сөргөлдөөнийг нэн даруй таслан зогсоохыг уриалсан байна.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Ураны уурхайгаас өндөр хордлого үүсгэхээр цацрагийн тун хэзээ ч үүсэхгүй

Дэлхийн хамгийн анхны цөмийн бөмбөг хийсэн газар бол АНУ-ын
Лос Аламос дахь Цөмийн лаборатори юм. Тус лабораторийн судлаач Б.Баярбадрахтай
ярилцлаа.

 -Ураны
шар нунтаг аюултай гэсэн ойлголтыг иргэний нийгмийнхэн их ярьдаг. Мэргэжлийн
хүний хувьд ураны шар нунтгийг энгийнээр тайлбарлаач?

-Шар нунтаг бол байгалийн ураныг баяжуулаад хүчил хэлбэртэй
болгосон л нэг бүтээгдэхүүн шүү дээ. Цааш нь олон дамжлагаар боловсруулж байж
цөмийн реакторын түлш болдог эд. Ураныг олборлоод, шар нунтаг гаргаж авах
хүртэлх процесст цацрагийн түвшин тухайн газар нутагт байгалийн суурь
түвшингээсээ тэгтлээ ихэсдэггүй. Өөрөөр хэлбэл, хүмүүст нөлөөлөх цацрагийн
түвшин маш бага. Харин уурхайд ажиллагсдын авч байгаа цацрагийн тунг байнга
хянаж байдаг.

-Тэгэхээр
шар нунтагт байх уран яг байгаль дээрхтэйгээ ижил гэсэн үг үү?

-Яг тийм.

-Эрдэмтэн
судлаачдын яриаг сонсоод байхад цөмийн реакторт түлш болох хэмжээний баяжуулалт
хийх технологи баргийн оронд байдаггүй, байхыг ч зөвшөөрдөггүй гэж ойлгосон?

-Таны асуултад хариулахын өмнө бага зэрэг оршил хэлье. Байгаль
дээр ураны төрлийн хоёр изотоп байдаг. Химийн хувьд ижил шинж чанартай, харин
физик болон цөмийн урвал явагдах шинж чанараараа ялгаатай хоёр өөр уран байдаг
гээд ойлгочихож болно. Одоогийн цөмийн реакторуудад хэрэглэгдэж түлш болдог нь
уран-235 гэдэг изотоп.Энэ изотоп байгаль дээрх ураны 0.7 хувийг эзэлдэг.
Тэгэхээр байгалийн уранд байх 235 гэсэн хэмжээг өсгөх шаардлага гарч ирнэ.
Тодруулж хэлбэл дараагийн шатны баяжуулалт хийгдэнэ гэсэн үг. Ийм нарийн  технологи улс бүрд байдаггүй. Байхыг нь ч
хүчирхэг гүрнүүд зөвшөөрдөггүй.Учир нь уран-235-ын өндөр баяжмал гаргана гэдэг
нь шууд атомын бөмбөгийн түүхий эд болчихож байгаа хэрэг. Ямар төрлийн цөмийн
реактор гэдгээсээ хамаараад хэрэглэх түлш нь янз бүр байдаг.Голдуу 5-20 хувийн
уран-235-ын агууламжтай түлш хэрэглэдэг. Түлшний үлдэж буй хэсэг нь ураны нөгөө
изотоп. Уран-238  гэдэг изотопийн хувьд
байгал дээр 99.3 хувийг эзэлдэг.Тэгэхээр хүн төрөлхтөн одоогоор байгалийн ураны
нэг хүрэхгүй хувийг нь эрчим хүчний зорилгоор ашиглаж чадаж байгаа гээд
ойлгочихож болно. Гэхдээ уран-238-ын эрчим хүчийг ашиглах шинэ төрлийн
реакторуудын судалгаа эрчимтэй хийгдэж байгаа.

-Манай
улсад шар нунтаг хүртэл боловсруулна гэж байгаа. Энэ процесст цөмийн түлшний
хаягдал гарахгүй гэж ойлгож болох уу?

-Манай улсад шар нунтаг хүртэл боловсруулах тул цацрагийн өндөр
агууламжтай хаягдал үүсэхгүй. Уран гэдэг бол 
хэдэн тэрбум жилийн настай цацраг идэвхт химийн элемент. Олон сая жил
байгаль дээр бүрэлдэж бий болсон ураны орд дотор задралаас нь үүссэн бусад
элементүүд ч хамт байж байдаг. Хүдрийн биетээс ураныг нь ялгаж авсан ч тухайн
биет дотор байх бусад элементүүд тэр чигтээ үлдэнэ гэсэн үг. Гэхдээ үлдсэн
элементүүдийн хувьд байгальд ямар хэмжээний идэвхжилтэй байсан тэр хэвээрээ л
байна.Уран олборлолтоос үүдэж цацрагийн бохирдол үүсэх нь бага гээд байгаа нь
ийм учиртай. Мэдээж уурхайн хайгуул, олборлолтын үед сахих дүрэм журмууд гэж
бий. Дүрэм журмаа  мөрдөөд ажиллахад уран
олборлоход  аюулгүй.

-Цөмийн
хаягдал оруулж ирээд хөрсөн дор булах гээд байна гэсэн шуугиан байсгээд
дэгддэг. Ингэх боломжтой юу?

-Дараагийн шатны боловсруулалтыг алгасаад Монголд орж ирэх нь
гэж шуугиад байгаа цөмийн хаягдал гэж юу вэ гэдгийг эхлээд тодруулъя. Цөмийн
реактор дотор уран шатах нь байгаль дээрх задралаас арай өөр. Цөмийн хуваагдах
урвал явагддаг. Өөрөөр хэлбэл, үелэх системийн 92 дугаарт байрлах уран хоёр
хуваагдахаар нийлбэр нь 92 гарах янз бүрийн хөнгөн элементүүд үүсдэг.
Тэдгээрийн ихэнх нь хурдан хурдан хугацаанд задраад байгаль дээр тогтвортой
байдаг хөнгөн элементүүд үүсдэг. Урт настай олон мянган жилд задарч дуусах
элементүүд ч байдаг. Мөн шатдаггүй гэж сая ярьсан уран-238-аас байгаль дээр
байдаггүй, илүү хүнд элемент болох плутони үүсдэг. Энэ нь бас л зэвсгийн түүхий
эд болдог.  Ийм шалтгаантай учраас  их гүрнүүд ашигласан түлшийг мөн л өөрсдийн
хяналтанд байлгах сонирхолтой. Тэгэхээр манайхны яриад байгаа шиг нууцаар
оруулж ирээд хаа нэг газар булчихна гэсэн ойлголт огт байхгүй. Одоогоор
ашигласан түлшийг маш цөөхөн газар дахин боловсруулалт хийдэг.

-Маш
бага хаягдал үүсгэх реакторуудыг туршиж байгаа гэл үү?

-Тэр чигийн судалгаа хийгдсэн. Туршилтын шатандаа явж байна.
Яваандаа тун бага хаягдал үүсгэж бүрэн шаталт явагдах реакторууд ажиллаж эхлэх
байх.

-Шар
нунтаг тийм ч айж болгоомжлоод байх эд биш болж таарлаа. Нийс­лэлчүүдийн гол
хэрэглээ болсон нүүр­сэнд агуулагдах ураны хэмжээнд анхаарах цаг болсон гэж
ярьдаг. Таны фэйсбүүк дээрээ постолсон тоо судалгаа ч сонирхол татсан…?

-Манай орны ихэнх ордын нүүрс бага боловч ураны агууламжтай
байдаг нь судалгаагаар нэгэнт тогтоосон зүйл. Нүүрсэнд ганц уран ч гэлтгүй их
олон төрлийн хүнд металл агуулагддаг. Энэ бүх хүнд элементүүд нүүрсний утаа,
үнсэнд агуулагддаг юм. Зөвхөн манай улсад ч биш бусад орнууд ч энэ талаар
анхаарч судалсан байдаг л даа. Нүүрсний цахилгаан станцын ойролцоо амьдарч буй
иргэдийн авах цацрагийн нөлөөлөл цөмийн станцын ойролцоо амьдардаг иргэдийхээс
100 дахин их байдаг гэсэн судалгааг АНУ-ын Оак Ридж лабораториос гаргасан
байдаг.Улаанбаатарчууд жилдээ ойролцоогоор 5.2 сая тонн нүүрс хэрэглэдэг.
Монгол орны нүүрсэнд дунджаар 1 ppm (саяд нэг буюу тонн нүүрсэнд 1 гр) уран
байдаг гэсэн судалгаа бий. Нэг зүйлийг онцолж хэлэхэд голдуу үүнээс ч их
хэмжээтэй байдаг. Эндээс ургуулаад тооцохоор нийслэлчүүдийн түлсэн нүүрсний
үнс, утаагаар ялгарсан уран багаар бодоход л жилдээ таван тонн болно гэсэн тоо
гарч байна.

-Манай
улсад Францын “Арева” компани ураны хайгуул явуулж байгаа. “Арева”-гийн хувьд
уран олборлолтоороо дэлхийд хэдэд ордог вэ. Олборлолтоороо тэргүүлдэг улсууд
гэвэл өөр хаанах байна?

-“Арева” бол  уран
олборлолт төдийгүй цөмийн технологийн бүхий л салбарт ажилладаг дэлхийд
тэргүүлэгчдийн нэг. Уран олборлолтоор “Арева”-тай өрсөлддөг Канадын ”Камеко”
гэж компани орж ирээд гараад явсан түүх бий. Энэ хоёроос гадна Казахстан
байгаа. Цааш нь дурдвал манай хоёр хөршийн төрийн өмчит компаниуд гэсгээд
дуусна.  Ер нь  энэ салбарт олон том тоглогч
байхгүй.Олборлогч орнуудаас гэвэл Казахстан, Австрали, Канад, Нигер, Намиби,
ОХУ гэж жагсах байх.

-Цөмийн
физикчидтэй уулзахаар атомын станцтай болох хэрэгтэй гэдэг. Ер нь атомын
станцын сүүлийн үеийн чиг хандлага ямаршуу байгаа бол. Цөмийн эрчим хүчийг
дэлхий хэр сонирхож байна?

-Фукушимагийн ослоос хойш цөмийн эрчим хүчинд найдах улс
орнуудын хандлага багассан тал бий. Гэхдээ цөмийн эрчим хүчийг эрчим хүчнийхээ
гол хэсэг байсаар байх болно гэж үзэж буй орнууд цөөнгүй хэвээрээ. Ер нь аль ч
улс орон зөвхөн нэг төрлийн эх үүсвэр дээр улс орныхоо ирээдүйг найдаж
даатгадаггүй. Аль болох олон эх үүсвэр хослуулж хэрэглэх бодлого барьж байгаа
нь анзаарагддаг.Цөмийн эрчим хүчнээс бүрэн татгалзахаа мэдэгдсэн Германы хувьд
гэхэд л зарим цөмийн реакторууд нь одоо ч гэсэн ажилласаар байна. Үүний
зэрэгцээ эрчим хүчний өөр эх үүсвэрийг ч идэвхтэй хайж байгаа. Манай урд хөрш
гэхэд цөмийн эрчим хүчнийхээ нөөцийг дор хаяж гурав дахин нэмэгдүүлэх
төлөвлөгөөтэй байна. Улс орон бүр эцсийн дүндээ эрчим хүчний нэг эх үүсвэрээс
хараат биш байх бодлого барьж байгааг эндээс харж болно. Яг үүн шиг манай улсын
эрчим хүчний бодлогод ч цөмийн эрчим хүч багтдаг. Гэхдээ бодлогыг бодит ажил
хэрэг болгох хөтөлбөр урт хугацаа шаардсан ажил. Өнөө маргаашдаа барьчих ажил
биш л дээ.

-Улаанбадрахад
гажигтай төл гарлаа гэсэн мэдээлэл ч бас давтамжтай цацагддаг. Судлаач хүний
хувьд энэ мэдээлэлд ямар тайлбар өгөх вэ?

-Гажигтай төл гарах олон шалтгаан байж болно шүү дээ. Тэр
болгоныг судлаачид олон талаас нь шинжилж байж л хэлнэ. Цацрагийн хордлогоос
болж гажигтай төл гарсан гэж үзвэл ургийн гажиг бий болохуйц их хэмжээний
цацрагийн бохирдол байгаа гэсэн үг. Үнэхээр тийм бохирдол байгаа бол манай
иргэний хөдөлгөөнийхөн ч гэсэн цацраг хэмжигч барьж очоод хэмжчих боломж бүрэн
бий. Нэг зүйлийг дахиад онцолъё. Тийм өндөр хордлого өгөхүйц цацрагийн тун
ураны уурхайгаас болж үүснэ гэж хэзээ ч байхгүй.

Ц.БААСАНСҮРЭН

Categories
мэдээ нийгэм

Нүүрс экспорлох журмыг шинэчиллээ

Нүүрсний экспортыг дэмжих зорилгоор Засгийн газраас энэ онд баталсан 88, 89 дүгээр тогтоолын дагуу өнгөрөгч 4 дүгээр сараас эхлэн гадагш худалдаж буй нүүрсний төлбөрийг борлуулалтын гэрээний үнэд суурилан тооцож байгаа юм.

Тогтоол хэрэгжсэн 2 сарын хугацаанд компаниуд зөрчил дутагдал гаргасаар байгаа тул экспортод гаргасан нүүрсэнд ногдох ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийг эхний ээлжинд олон улсын зах зээлийн ханшаар тооцож, тайлангаа ирүүлсний дараа гэрээний үнээр бодож залруулах нь зүйтэй гэж үзлээ.

Шинэчилсэн журмыг энэ сараас эхлэн мөрдөх ба Засгийн газрын өмнөх тогтоолууд хүчингүй болж байгаа аж.

Categories
мэдээ спорт

Бөхчүүдийг энэ сарын 9-10-ны өдрүүдэд бүртгэнэ

Монгол Улсын үндэсний  их баяр-наадам, Хүннү гүрний 2223 жил, Их Монгол Улс байгуулсны 808 жил, Ардын хувьсгалын 93 жилийн ойн улсын баяр наадамд хүчит 512 бөх барилдана.

Барилдах бөхчүүдийг энэ сарын 9, 10-ны өдрүүдэд 10.00-18.00 цагийн хооронд Монгол бөхийн өргөөнд бүртгэнэ.

Мөн улсын баяр наадмын өсвөр 128 бөхийн барилдаанд барилдах 14-15 насны хөвгүүдийг энэ сарын 8, 9-ний өдрийн 10.00-18.00 цагт Монголын хүүхдийн ордонд бүртгэнэ.

Categories
мэдээ нийгэм

7-16 насныхнаар хурдан морь унуулахыг зөвшөөрнө

Хурдан морины салбар хорооноос Үндэсний их баяр наадмын бэлтгэл ажлыг хэрхэн ханган ажиллаж буй талаар мэдээлэл хийлээ. Энэ жил хурдан морины бүртгэл 9-нд эхлэх аж. Харин хурдан морь унах хүүхдийн тухайд хуулийн дагуу 7-16 насны хүүхдээр унуулах бөгөөд ингэхдээ даатгал, гэрээ, хамгаалах хэрэгслээр бүрэн хангах ёстой. Бүртгүүлэхдээ хүүхдийн төрсний гэрчилгээ болон бусад баримт бичгийг тулгах тул энэ тал дээр асуудал гарахгүй хэмээн Хурдан морины салбар хорооны гишүүн Хүүхдийн төлөө үндэсний газрын дарга И.Нарантуяа мэдээлэв.

Уралдаанд оролцох морьдын сэрвээний өндрийг хэмжиж үзэх аж. Тодруулбал, сэрвээний өндөр

-Азарга, соёолон 140 см,

-Их нас 141 см,

-Хязаалан 137 см,

-Шүдлэн 132 см,

-Даага 127 см дээш байвал тухайн насанд уралдуулахгүй.

Мөн хурдан морины гарааны уртыг сунгасан тул гараанаас морьд олон давхарлаж гардаг явдал гарахгүй гэнэ. Түүнчлэн наадамчин олныг уйдаахгүй байх үүднээс “Морьтны тоглолт”, “Шүхрийн буулт” үзүүлбэрүүд үзүүлэх аж. Наадамчин олонд зориулан өмнөх жилүүдээс 5000 авто зогсоол илүү байхаар зохион байгуулсан билээ.

Энэ жил хурдан морины уралдаан уламжлалт ёсоор 10-нд хязаалан, шүдлэн, 11-нд азарга, их нас, 12-нд соёолон, даага, 13-нд эрлийз морьдын уралдаан болох юм. Мөн долдугаар сарын 13-нд уяачдын наадам, холч болон жороо морьдын уралдаан болно.

Categories
мэдээ нийгэм

Г.Буяндорж нарын хэргийг даваа гаригт шүүнэ

“Ноёд” группийн ерөнхийлөгч Г.Буяндорж нарын зургаан хүнд холбогдох хэргийн шүүх хурлын тов гарчээ.

Зургаан шүүгдэгчтэй уг хэргийг энэ сарын 7-ны өдөр 09:00 цагт Дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны нэгдүгээр шүүхэд хянан хэлэлцэх юм байна.

“Ноёд” группийн ерөнхийлөгч Г.Буяндорж урьдчилан хорих төвд хэсэг хугацаанд хоригдож, батлан даалтад гараад нэг сар гаруй болж байгаа. Түүнийг иргэн С.Билэгтэд зарсан “Ноёд констракшн” компаниа эргүүлэн авах гэж хуурамч бичиг баримт бүрдүүлсэн, шүүхийн хууль бус шийдвэр гаргуулсан. Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрээс баяжмал авч өгөх нэрээр хятадуудаас 1,2 сая ам.доллар залилсан, мөн бусдыг онц хүнд гэмт хэрэгт гүтгэсэн хэрэгт буруутган шүүж байгаа юм.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Дөрвөн багш, 54 оюутныг авлига авсан, өгсөн хэргээр шүүнэ

-ЭНЭ БОЛ ЗАЛУУ
ҮЕИЙГ ХОМОРГОЛОН ШИЙТГЭЖ БУЙГААС ӨӨРЦГҮЙ, БУСАРМАГ ЯВДАЛ-

Худалдаа  үйлдвэрлэлийн дээд
сургуулийн  зарим багш, оюутан авлига авсан,
өгсөн гэх шуугиан дэгдэж, АТГ эрүүгийн хэрэг үүсгэн  шалгаж эхэлсэн билээ. Энэ хэргийн мөрдөн байцаалт
өнгөрсөн сард дуусч Баянзүрх дүүргийн шүүхэд шилжээд байсан юм. Анхан шатны шүүх
хурал  өнгөрсөн долоо хоногт болох ёстой байсан
боловч өмгөөлөгч, холбогдогч нарын ирц бүрдээгүй гэх шалтгаанаар хойшилсон юм. Шүүх
хурал энэ сарын 23-нд болно. Энэ хэргийн талаар тоймлон хүргэе.

 2012 оны аравдугаар сард  тус
сургуулийн  зарим багш оюутанд  Эрүүгийн хуулийн 268, 269, 270 дугаар зүйл анги
буюу авлига хээл хахууль бусдад өгөх, зуучлах гэсэн зүйл ангиар буруутган шалгаж
эхэлсэн байдаг. Дээрх хэрэг  дөрвөн багш,
оюутан нийлээд 70 орчим  шүүгдэгч, 36 өмгөөлөгч
оролцохоор байгаа аж. Мөн дээрээс нь  шүүгдэгч
нарын ар гэрийнхэн  нэмэгдэхээр 200-300 хүн
шүүх хуралд оролцох  болоод байгаа гэнэ. Энэ
нь  олон шүүгдэгчтэй шүүх хурлын нэг  гэж тооцогдож байна. Манай шүүхийн танхимд өмнө
нь ийм олон шүүгдэгчтэй хэргийг шүүж байсан түүх байхгүй тухай шүүхийнхэн ярьж буй
юм. Харин  ар гэрийнхэн нь  “Залуу үеийг бөөнөөр нь  эрүүгийн хэрэг үүсгэж, хоморголон яллахыг улайрч
байна. Тэдний авлига өгнө, авна гэдэг юу байх вэ. Дүн, цагийн ирцээ засуулах гэсэн
багш, оюутан нарын хоорондын харилцаа. Үүнийг дэвэргэж авлига гэсэн том нэр хаяг
өгч бүтэн хоёр жил шалгаж ийн шүүхийн шатанд хүргэж буй нь буруу. Иймэрхүү явдал
аль ч их дээд сургуульд байдаг л зүйл” гэж үзэж байгаа гэнэ.

70 гаруй шүүгдэгчтэй гэж буй энэ хэргийн дийлэнх нь оюутнууд. Мөрдөн
байцаалт болон хавтаст хэргээс авсан материалаас үзвэл яг авлига өгсөн авсан гэдэг
нь нотлогдоогүй байдаг. Хэдэн гэрчийн мэдүүлгийг үндэслэн олноор нь оюутнуудыг яллах
гэж оролдож байна гэж үзэх ч өмгөөлөгч байгаа юм. Мөрдөн байцаалт эхэлснээс хойш  сэжигтэн шүүгдэгчдийн тоо буурч ирсэн ч нотлогдоогүй
хэрэг дээр барин тавин оюутан залуусыг хоморголон  шүүх гэж байна гэж багш нар хэлж байна. Тэдний
ар гэрийнхэн  холбогдох газруудад хандсан
ч тусыг эс олсон бололтой. Юутай ч анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг харъя хэмээж буй
гэнэ.  Энэ хэрэгт оюутнууд багш нартаа дүнгээ
засуулах гэж мөнгө өгсөн юм уу, эсвэл сургуулийн төгсөлт, баяр наадамтай холбоотой
мөнгө өгсөн юм уу гэдэг нь тогтоогдоогүй гэж нэг өмгөөлөгч нь ярьсан юм.  

 Шүүхэд ирсэн материалаас үзвэл  энэ хэрэгт 54 оюутан, дөрвөн багштай холбоотой  эд мөрийн баримт цугласан байна. Тэдэнд үүсгэсэн
зүйл ангиар бол дээрх оюутнуудын хамгийн бага нь л гэхэд  тав, дээд тал нь найман жилийн ялаар шийтгүүлэх  төлөвтэй байгаа аж. Худалдаа үйлдвэрлэлийн дээд
сургуулийнхныг  буруутгаж буй зүйл  ангийн 
ялын хэмжээ нь ийм байгаа юм.Түүнчлэн 20-50 сая төгрөгийн авлигын хэрэг ч
яригдаж буй  гэнэ. Гэхдээ шүүх бүрэлдэхүүн
өөрийн итгэл үнэмшлээрээ хэргийг хэрхэн шийдэхээс бүх зүйл хамаарах бололтой. Өмгөөлөгчид
бол энэ хэрэг шүүхээр эцэслэн шийдэгдээгүй байхад яриа өгөх боломжгүй. Тэр тусмаа
шүүхэд хэрэг очсон үед яриа өгвөл шүүх бүрэлдэхүүнд нөлөөлөх гэж оролдсон гэж буруутгагдана
хэмээж буй юм. Харин шүүгдэгч нарын нэгнийх нь ар гэрийн хүнтэй ярилцлаа.

-Энэ
хэрэг яагаад энэ хүртэл явчихсан юм бол?

-Мэдэхгүй. Сургууль дээрээ багш нарт авлига өгсөн гэж хуулийнхан
шалгаж байна гэж хэлсэн. Тэгтэл ийм олон хүүхэд 
энэ хэрэгт буруутгагдаж явааг сая л мэдлээ. Би үнэхээр гайхсан. Яахаараа  эрдэм боловсрол эзэмшээд мэргэжилтэй болох гэж
буй хүүхдүүдийг олноор нь яллах хүртлээ хэрэг шүүх рүү явчихав. Бид чинь хүнлэг
ардчилсан нийгэмд амьдарч байгаа биз дээ.

-Хуулийнхнаас
энэ талаар асууж үзсэн үү?

-Асуусан. Хэсэг оюутнууд нийлж байгаад багш нартай зуучилдаг. Зарим
нэг нь дүнгээ, муу авсан хичээлийнхээ оноог өсгөхийн тулд хэдэн төгрөг өгсөн бололтой
юм. Би сайн мэдэхгүй. Сонссоноо л хэлж байгаа юм шүү. Энэ нь хууль бус үйлдэл гэнэ.
Хууль бус үйлдэл юм бол бас сануулаад тодорхой хэмжээнд арга хэмжээ авч болно шүү
дээ. Авлигын хэрэг гэхээр л сүр бадраагаад явчих юм. Хэдий хууль бий. Түүнийг  хүн бүхэн мөрдөх ёстой ч гэсэн. Хоморголон залуусыг
шийтгэж болохгүй шүү дээ. Энэ тал дээр ч төрийн зүгээс уян хатан бодлого баримталдаг
л байлгүй гэж санах юм.

-Бүгдийг
нь яллавал яах вэ. Тэдний ирээдүй бүрхэг болно биз дээ?

-Тэгэлгүй яах вэ. Ажил амьдралтайгаа золгох гэж байхад нь эрүүгийн
хэрэг үүсгэсэн гээд уяад байх юм. Манай хүү бол өнгөрсөн жил  сургуулиа төгссөн. Төгсөөд ажилд ч орж чадахгүй
хэрэг шийдэгдэхийг хүлээгээд байна. Ганц манай хүү ч биш. Өөр олон айлын хүү ингэж
хохирч байна. Залуу үеийг хоморголон шийтгэж буйгаас өөрцгүй бусармаг явдал. Хуулийн
байгууллага ингэж ажиллахын тулд байдаг бол хэцүү юм байна. Юунд итгэж найдахаа
ч мэдэхгүй юм.

-Багш
нартаа хахууль өгдөг байсан гэж л буруутгаад буй бололтой. Нэлээн олон сая төгрөг
яригдаж буй бололтой?

-Олон сая төгрөг яригдлаа гээд юу шалих вэ дээ. Хэдэн саяыг нь мэдэхгүй
юм. Гэхдээ л өөрийнхөө ирээдүйн дипломын оноонд санаа зовсон хүүхдүүдийг шунахайн
сэдэлтэй бусдад авлига өгсөн гэж буруутгаж байна гэсэн. Үүнийг сонсоод гайхсан.
Өмгөөлөгч нар нь ч гайхаж байсан.

-Дан
ганц дүнгийн оноо бус,  Худалдаа үйлдвэрлэлийн
дээд сургуульд хүүхэд оруулна гээд багш нартай хахууль авч өгч дунд нь зуучилдаг
байсан гэсэн зүйл яригдаж буй бололтой?

-Би тэрийг нь яаж мэдэх вэ. Гэхдээ  аль ч их дээд сургуульд ороход үнэ мөнгөний тухай
л яригддаг. Ганцхан дөрвөн багш 60 орчим хүүхдийг буруутгаж болохгүй шүү дээ. Анхнаасаа
энэ хэрэгт олон хүнийг буруутгасан. Танил талтай нэг нь хэргээс мултраад гараад
явчихсан л байгаа шүү дээ. Ингээд бодохоор үнэн юм гэж байна уу гэж асуумаар байна.
Энэ олон хүүхдүүдийг хэрэв шийтгэдэг юм бол би өлсгөлөн зарлана. Юу ч гэсэн анхан
шатны шүүхийн шийдвэрийг хармаар байна.

-Эцэг
эхчүүд юу гэх юм?

-Аргаа тасарсан хүмүүс л байна. Тэгтэл төрийн хөрөнгийг хувьдаа завшаад
явж байгаа олон улс төрч, албан тушаалтнууд байна. Тэднийг яах ч үгүй мөртлөө аар
саархан зүйлээр оролдож бусдын хүүхдүүдийг яллах гээд буй хуулийн байгууллагынхныг
ойлгохгүй байна. Хуулийн  байгууллага гэдэг
чинь ер нь яачихсан юм бэ. Өөрийнхөө ирээдүй үе болсон залуусыг ингэж олноор нь
шийтгэх гэж байгаа нь хэр оновчтой юм бол. Хэрэв асуудал муугаар эргэвэл  бид зүгээр байхгүй гэж бодож байгаа.

-Хэн
хэн гэдэг багш нар энэ хэрэгт холбогдсон юм бэ?

-Хэрэг нь шийдэгдээгүй байхад багш, оюутнуудын нэрийг гаргаад хэрэггүй.
Тэдэнд цаанаа амьдрал бий.Тэгээд ч хэрэг нь нотлогдоогүй байгаа гэдгийг олон хүн
хэлж байна.

-Хэрэг
нь мөрдөн байцаалтаар нотлогдоогүй бол шүүхэд шилжүүлэхгүй л дээ?

-Ингэж би зөвхөн яриагүй өмгөөлөгч нар хэлж байгаа. Тэд чинь хуулийн
хүмүүс, хавтаст хэрэгт юу гэж байна. Ямар нотлох баримт байгааг мэднэ. 

Г.ЯЛГУУН