Эрдэнэс Таван толгойн гүйцэтгэх захирал асан Я.Батсуурийн хорих 461 дүгээр ангиас нийслэлийн Засаг дарга Э.Бат-Үүл, УИХ-ын дэд дарга Р.Гончигдорж нарт хаяглан намынхаа бүлгийн гишүүдэд хандаж бичсэн захидал АН-ынхны ярианы гол сэдэв болоод байгаа. Өнгөрсөн даваа гаригт АН-ын бүлэг уг асуудлыг бараг гурван цаг шахам хэлэлцэж, ярилцсан юм. Я.Батсуурь захидлаа “Эрхэм журмын нөхөд Э.Бат-Үүл, Р.Гончигдорж танаа” хэмээн эхлүүлж, цааш өгүүлснийг бүрэн эхээр нь хүргэе. Тэрээр “Та нөхдийнхөө амар амгаланг айлтгая. Миний бие Говь Повер ХХК-тай хамаарах асуудлаар яллагдагчаар татагдан хорих 461 дүгээр ангид саатуулагдсанаас хойш 45 хоног хоригдож байна. Энэ компанитай холбоотой асуудал сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр түгээмэл яригдсан учир олон нийт наад цаадахыг ойлгож байгаа байх. Эрдэнэс таван толгой ХК болон Говь Повер ХХК-ийн хоорондох маргааныг миний бие тухайн үед нь шүүхээр шийдүүлж, энэ компанийн тоног төхөөрөмжийг Шүүхийн шинжилгээний үндэсний төвөөр үнэлүүлж Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлийн журмаар шилжүүлж авсан юм. Гэтэл АТГ-аас намайг дээрх шүүхээр шийдвэрлэсэн асуудалтай холбогдуулан цагдан хорьж шалгаж байна.
Би энэ асуудлыг хуулийн дагуу шийдвэрлэсэн бөгөөд ямар нэг хууль бус үйлдэл хийж гэмт хэрэг үйлдээгүй гэдэгтээ бат итгэлтэй байгаа. Тийм учраас энэ асуудлыг хууль хяналтын байгууллагаар сайтар шалгуулж нэрээ цэвэрлэж авах чин эрмэлзэлтэй байна. Гагцхүү энэ хэргийг шалгахдаа намайг батлан даалтад гарган шалгахыг АТГ болон бүх шатны прокурор, шүүхэд хандаж таван удаа хүсэлт явуулсан боловч тухай бүрт татгалзсан хариу авсан тул аргагүйн эрхэнд журмын анд та бүхэндээ хандан энэ талаар туслалцаа дэмжлэг үзүүлэхийг хичээнгүйлэн хүсч байна. Миний бие Монгол төрийн тусгай болон өндөр албанд өнөөг хүртэл тасралтгүй 30 жил зүтгэхдээ гэмт хэрэг үйлдэх нь бүү хэл ямар нэгэн дутагдал зөрчил гаргаж сахилгын шийтгэл авч байгаагүйг намтар минь гэрчилнэ. Эрдэнэс Таван толгой ХК-ийн гүйцэтгэх захирлаар сүүлийн 2.5 жилийн хугацаанд ажиллахдаа өр зээлд баригдаж, дампуурлын ирмэгт тулсан компанийг хөл дээр нь босгож, хэдийгээр нүүрсний үнэ гурав дахин унасан боловч зардал хэмнэж засаглал менежментийг нь сайжруулсны үр дүнд үйлдвэрлэл, экспортыг нь гурав дахин нэмэгдүүлснээр өнгөрсөн онд тус компани манай улсын хамгийн том экспортлогч болж, ажил төрлөөрөө эхний тавдугаар байрт орох том компани болсон юм.
Миний бие ардчилсан хувьсгалыг анхнаас нь дэмжиж 1990 онд Монголын ардчилсан намд гишүүнээр элсч Э.Бат-Үүл танаас намын батлахаа гардан авч байсан бөгөөд тухайн үед Гадаад явдлын яамны дэргэд байгуулагдсан “Ардчиллын дугуйлан”-гийн санаачлагч, удирдагчдын нэг байсныг та санаж байгаа байх. Түүнчлэн 2008 онд Дорноговь, Говьсүмбэр аймагт УИХ-ын сонгуульд АН-аас нэр дэвшиж ялах боломжгүй байсан аймгуудад анхны ялалт байгуулсан бөгөөд түүнээс хойш дээрх аймгуудад манай нам удаа дараа сонгуульд ялж одоо засгийн эрхийг барьж байна. Миний бие ийнхүү Монгол төрд хоёргүй сэтгэлээр 30 жил зүтгэж ардчиллын төлөө бүхий л хүч чадлаа дайчлан зүтгэсний эцэст ийнхүү хилс хэрэгт гүтгэгдэн шоронд сууж байгаадаа туйлын гомдолтой байна.
Би одоо 52 настай. Удаан хугацаагаар хоригдсоны улмаас дотор эрхтэний архаг хууч сэдэрч, сэтгэл санааны гүн хямралд орж эрүүл мэндийн доголдол үүсч, амь нас минь эрсдэлтэй тулгараад байна. Энэ бүх байдлын улмаас хөдөө амьдардаг 80 гаруй настай ээжийн минь бие эрс муудаж хэвтэрт ороод байгаа явдалд сэтгэл санаа их зовниж байна. Намайг сайн мэдэх журмын нөхдийн хувьд надад учирсан энэхүү хүнд бэрх асуудлыг ойлгоно гэж итгэж энэхүү захидлыг та бүхэндээ илгээлээ. Та бүхэн минь энэ асуудлыг намын журмын нөхдөд ойлгуулж, намын бүлгийн гишүүдэд танилцуулан ямар нэгэн арга хэмжээ авч зөвхөн батлан даалтад гаран шалгуулах боломжийг олгоно уу.
Та бүхнийг гүнээ хүндэтгэсэн Яйчилын Батсуурь, Хорих 461 дүгээр анги, 2015 оны дөрөвдүгээр сарын 09” гэжээ.
Түүний илгээсэн энэ захидлын мөрөөр АН-ынхан гурван гишүүнээ томилж учир байдлыг тодруулах, Я.Батсуурийг хамгаалах, батлан даалтад гарган авах шийдвэрийг гаргасан гэж болно. Гэхдээ энэ шийдвэрийг гаргахаас өмнө бүлгийн гишүүд намаасаа өндөр дээд албан тушаалд томилогдон ажиллаж байгаа хүмүүст хандан ширүүхэн ярилцсан гэж байгаа. Тухайлбал УИХ-ын гишүүн Н.Алтанхуяг “Ч.Сайханбилэг ээ чи яагаад Я.Батсуурийг хэрэг үйлдсэн нь тодорхой болоогүй байхад албан тушаалд нь өөр хүн томилж байгаа юм бэ. Энэ чинь ямар ч гэм буруугүй Я.Батсуурийг гэмт хэрэгтэн мэтээр нийгэмд харагдуулж, бусдад ойлгуулж байна. Энэ мэтээр АН эрх бариад байгаа юм уу эсвэл хууль хяналтынхан эрх бариад байгаа юм уу” хэмээн зандрахад Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг “Одоо намайг шоронд хийсэн гэж хардаад байгаа юм уу. Ёстой тийм зүйл байхгүй шүү. Ер нь энэ асуудлаар хууль хяналтынхантай уулзсан. Удахгүй суллана гэж хэлээд удлаа” гэжээ. Тэгэхэд УИХ-ын гишүүн Г.Баярсайхан “Өмнө нь Л.Гансүх, Одоо Я.Батсуурь. АН олон жил намынхаа төлөө хөлс хүчийг нь шавхаж ажиллачихаад ингэж уруудсан цагт нь орхиж болохгүй, хүмүүсээ. Уруудсан ч гэж гэмт хэрэг үйлдэх ёс зүйгүй хүмүүс. Ингэж золиос болж байхад нь яагаад намын удирдлагууд анхаарахгүй байгаа юм” хэмээн асуухад АН-ын удирдлагууд “Бид ч хуулийнхантай уулзаж ярилцсан. Хориод байх тодорхой шалтгаангүй гэдэг тайлбар хийж байсан. Гэсэн ч өнөөдрийг хүргэлээ. Өмгөөлөгчтэй нь уулзаж асуудлыг тодруулах хэрэгтэй” гэж байжээ.
Үүнээс цааш үг хэлсэн хүн бүр “Я.Батсуурь Таван толгойн төслийн улс төрийн золиос болчихлоо. АН эрх барьж байхдаа хүмүүсээ ингэж шоронд явуулаад байж болохгүй. Мөнгө идсэн, уусан бол хамаа алга. Гэмтэй гэдэг нь тогтоогдоогүй байхад ингэж олон хоног хоригдож байгаа нь хүний эрх талаасаа хэтэрхий бүдүүлэг зөрчил болж байна. Бас сонгууль дөхөж байхад намын нэр хүндэд ч халтай. Ер нь хэн энэ хүнийг шоронд аваачаад хийчихэв. Хаанаас шидсэн чулуунд оногдчихоод байна даа бид” гэцгээжээ. Ингээд УИХ-ын дэд дарга Р.Гончигдоржоор ахлуулсан ажлын хэсаг байгуулж тодорхой хугацааны дараа эргэн тайлагнахыг үүрэг болгожээ.
Л.МӨНХӨӨ