Сүхбаатар аймгийн Онгон сумын төвөөс баруун урагш 30 км зайтай Таван толгой хэмээх намхавтар ухаа толгодын дунд хоёр хөрөг хүн чулуу бий.
Эл хоёр хөрөг нь хийц, дүрслэл, бүтээсэн ур чадварын хувьд нийт монгол нутагт буй хүн чулуунуудын дотор нэн онцгой бөгөөд ерөөс Төв Азийн хүн чулуу бүтээх урлагийн оргил нь гэж үзэж болох билээ.
Эдгээр хөргүүдийг цагаан болон хөх өнгийн гантиг чулуугаар түшлэгтэй, зөрүүлсэн хөлтэй исэр сандалд залран сууж буй байдлаар урлажээ.
Энэ хоёрын хоёулангийн толгой хагарсан, нэгийнх нь толгойн хэмхэрхий хэсгүүд хажууд нь бий. Үүнийг ажиглахад бөмбөгөр оройтой, жинс, залаатай, зузаан хүрээтэй монгол маягийн малгайтай, чихний араар багцлан боож унжуулсан шибилгэр гэзэгтэй байжээ. Аль аль нь баруун гартаа ямар нэгэн сав барьж, зүүн гараа сандлын түшлэг дээр тавин суусан байдалтай. Зөв энгэртэй, өргөн эмжээр бүхий ташуу захтай урт дээл өмсөж цэцгэн гархитай, тал саран товруутай бүс бүсэлжээ. Дээлийн энгэр, ар далан дээгүүр үүлэн дунд нисч яваа луугийн дүрсийг маш уран чадварлаг сийлэн дүрсэлжээ. Хормой дээгүүр өвдөг хавьцаа дундуураа хээтэй өргөн зурвас хээ гаргажээ. Хоёул зүүн гартаа арав гаруй үрэл бүхий эрхи барьсан. Бүснийх нь цаагуур зэрэгцээ олон шулуун зураас бүхий өргөн зурвас хийсэн нь дээлэн дээгүүрээ давхар бүсэлсэн өргөн даавуун бүсийг дүрсэлсэн бололтой. Хормойн дороос мухар хоншоортой, уллагаа бүхий гутлын хамар цухуйх ба хөлөөр сандлын дорхи тавцанг гишгэжээ. Гар тавих түшлэгийн үзүүрийг цагариглан эргэсэн байдлаар дүрсэлсэн ба эдгээр хөргийн хамгийн сонирхолтой нь сандлын арын түшлэг дээгүүр барын арьс нөмөргөснийг уран чадварлаг сийлж нэг хөргийнх нь барын толгой хойш унжиж, нөгөөгийнх нь сүүл, хойд хөл нь хойш унжиж, толгой нь уг хүний хөлийн дор гишгэгдсэн байдалтай урлажээ.
Эдгээр хөргүүдийн төрх намба, хувцас өмсгөл, гэзэг үсээ засаж янзалсан байдал тэргүүтэн нь XIII-XIV зууны монгол хаад язгууртны дүр төрхийг илтгэнэ. Эдгээрийн нэн онцлог нэгэн шинж нь, залран суусан исэр сандлын түшлэгийг барын арьсаар бүрхэж, тэр тусмаа нэг нь барын толгой дээр гишгэсэн дүрслэлтэй байгаа нь ертөнц дахиныг донсолгосон алтан ургийн их хаадын хэн нэгэн нэр бүхий төлөөлөгчийг дүрсэлсэн болохыг илтгэнэ гэж ШУА-ын Археологийн хүрээлэнгээс мэдээллээ.
