Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны хэлтсийн дарга Т.Батболдтой ярилцлаа.
-2020 оны УИХ-ын сонгуульд нэр дэвшигчид тодроод байна. “Ковид-19” дэлхий нийтийг цочроогоод буй энэ үед сонгогчидтой уулзаж мөрийн хөтөлбөрөө танилцуулах боломж хомс. Сурталчилгаа хийх арга хэлбэрүүдийн талаар танилцуулахгүй юу?
-Энэ оны сонгуулийн сурталчилгаа зургадугаар сарын 02-нд эхэлж 21 хоногийн хугацаанд үргэлжилнэ. Сонгуулийн сурталчилгаа явуулах найман төрлийн арга хэлбэрийг хуулиар зөвшөөрсөн байгаа. Тухайлбал, хэвлэмэл материал сонгогчдод тараах. Мөн өдөр тутмын сонин болон бусад сэтгүүл ашиглаж сонгуулийн сурталчилгаа хийж болно. Үүнээс гадна сонгуулийн сурталчилгаанд радио, телевиз, цахим орчин, тээврийн хэрэгсэл ашиглах, сонгогчидтой уулзаж хурал цуглаан зохион байгуулж болно гэж хуульчилсан.
-Хэвлэмэл материалын хэмжээ болон телевиз, радиогийн нэвтрүүлэгт хэмжээ хязгаар тогтоож өгсөн үү?
-Тогтоосон. Сонинд гэхэд нийт гаргасан хэвлэлийн эх нь гурван хэвлэлийн хуудаснаас хэтрэхгүй байх ёстой. Мөн сэтгүүл гаргалаа гэхэд гурван хэвлэлийн хуудаснаас хэтрэхгүй. Үүнээс гадна ухуулах хуудас хэвлэж тараах, тогтоосон байршлуудад тавих плакат нь нэг хэвлэлийн хуудаснаас хэтрэхгүй байх ёстой. Хэвлэлийн нэг хуудас нь А4 хэмжээтэй найман нүүр гэсэн үг.
Телевизийн тухайд нэг хоногт 60 минутын л сурталчилгаа хийнэ. Тухайн телевизтэй зургаан нэр дэвшигч сурталчилгааны гэрээ хийсэн бол нэг нэр дэвшигчид 10 минут ногдоно гэж ойлгох хэрэгтэй. Нэг нэр дэвшигчийн сурталчилгаа 15 минутаас хэтрэх ёсгүй. Энэ хэмжээ хязгаарт баригдаж сонгуулийн сурталчилгаа явуулна. Үүнд нь давталт хамаарна.
-Нэр дэвшигчид олон нийтийн сүлжээний цахим орчинг сонгуулийн сурталчилгаанд хэрхэн ашиглах вэ. Энэ талаар тодруулахгүй юу?
-Монгол Улсын их хурлын сонгуулийн тухай хуулийн 47 дугаар зүйл дээр цахим орчин ашиглаж сонгуулийн сурталчилгаа явуулах бүлэг заалт оруулж өгсөн. Тухайн заалтын дагуу цахим орчинд хяналт тавьж ажиллана. Монгол Улсын их хурлын сонгуулийн тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 9-д заасны дагуу цахим орчин ашиглан сонгуулийн сурталчилгаа явуулах түүнд хяналт тавих журмыг Цагдаагийн ерөнхий газар болон Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны саналыг үндэслээд Сонгуулийн ерөнхий хороо баталж гаргаж байгаа. Энэ журмын хуулийн хүрээнд сонгуулийн сурталчилгааг явуулна.
Нэр дэвшигч гурван төрлийн цахим хуудас ашиглана. Нэр дэвшигч өөрийн цахим хуудсаа ашиглаж болно. Мөн олон нийтийн сүлжээний цахим хуудас буюу фэйсбүүк, инстаграм, твиттерийг нэг нэр дэвшигч тус бүр нэгийг ашиглаж боломжтой. Энэ тохиолдолд тухайн цахим хуудасны холбогдох мэдээллийг аймаг, нийслэлийн сонгуулийн хороонд бүртгүүлэх ёстой. Гэхдээ сонгуульд нэр дэвшигчийн үнэмлэхээ авснаас хойш хоёр хоногийн дотор бүртгүүлэх учиртай. Бусад цахим хуудас гэдэгт мэдээ, мэдээллийн вэб сайтууд орно. Үүнд баннер хэлбэртэй сурталчилгаа явуулна гэсэн зохицуулалтууд бий.
-Ирэх сарын 2-нд сонгуулийн сурталчилгаа эхэлнэ. Нэр дэвшигчдийг харлуулах зорилготой худал үнэн нь мэдэгдэхгүй постууд цахим орчинд ар араасаа л гарч байна. Үүнд дээр танайхаас хяналт тавьж байгаа юу?
-Сонгуулийн тухай хуулийн 47.7-д заасны дагуу холбогдох эрх бүхий байгууллагууд санал хүсэлтийн дагуу асуудлыг шийдвэрлэж санал дүгнэлтийг гаргаад зохицуулах хороонд ирүүлнэ. Зохицуулах хороо эрх бүхий байгууллагаас ирүүлсэн санал дүгнэлтийн дагуу холбогдох технологийн арга хэмжээ авна. Өөрөөр хэлбэл, вэб сайт байвал сонгуулийн хугацаа дуустал Монгол Улсаас хандах хандалтыг хязгаарлана. Хоёрдугаарт, цахим орчин дахь олон нийтийн сүлжээ буюу фэйсбүүк хуудас байвал тухайн хуудсыг сонгуулийн хугацаанд хязгаарлана.
Монгол Улсын сонгуулийн тухай хуулийн заалтыг зөрчвөл Зөрчлийн хуулийн дагуу хариуцлага хүлээнэ.Хувь хүн 5 саяас дээш, хуулийн этгээд 50 саяас дээш төгрөгийн торгуультай байгаа. Мөнгөн торгууль өндөр дүнтэй байгааг анхаарах хэрэгтэй. Үүнээс гадна эрүүгийн шинж чанартай худал мэдээлэл тараавал Эрүүгийн хуулийн дагуу хариуцлага оногдуулна. Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны зүгээс технологийн арга хэмжээ авна.
-Фэйсбүүк хуудсууд сонгуулийн сурталчилгаа явуулахдаа Сонгуулийн ерөнхий хорооноос зөвшөөрөл авна гэсэн. Энэ талаар тодруулахгүй юу?
-Сонгуулийн хуулийн 47 дугаар зүйлийн 3-т заасан бусад цахим хуудас гэдэг нь зөвшөөрөл авах шаардлагагүй. Харин сонгуулийн сурталчигаанд цахим хуудас ашиглах журамд заасны дагуу Монгол Улсын их хурлын сонгуулийн тухай хуулийн хэрэгжилтийг хангуулах үүднээс Харилцаа холбооны зохицуулах хороонд бүртгүүлэх шаардлагатай.
Нэг төлөөллийг хөдөлгөөнт болон, суурин утас, и-мэйл хаягийг бүртгүүлнэ.
Тухайн вэб болон цахим хуудсуудаар сонгуулийн сурталчилгаатай холбоотой хууль бус мэдээ мэдээлэл цацах юм бол бид яаралтай холбоо барьж устуулах, хязгаарлуулах арга хэмжээг нь авна гэсэн үг.
-Хувь хүний аккаунт хамаарах уу?
-Хамаарахгүй.
-Харилцаа холбооны зохицуулах хорооноос Фэйсбүүк компанитай хамтарч ажиллаж байгаа гэсэн. Энэ талаар тодруулахгүй юу?
-Фэйсбүүк компанитай хамтарч ажиллана. Өнгөрсөн дөрөв болон тавдугаар сард видео цахим хурал хийж сонгуулийн хугацаанд хэрхэн хамтарч ажиллахаа тохирсон. Хууль зөрчсөн тохиолдолд илүү богино хугацаанд арга хэмжээ авч ажиллахаар болсон.
-Сонгуулийн сурталчилгаа хаагдсан байхад фэйсбүүк, твиттер хаягаар нэр дэвшигчийн сурталчилгаа яваад байдаг шүү дээ. Энэ асуудал дээр ямар зохицуулалт хийж байна вэ?
-Санал авахаас 24 цагийн өмнө сурталчилгааг зогсоодог. Үүнийг бүгд дагаж мөрдөнө. Хэрэгжилт дээр бид идэвхтэй ажиллана. Сошиал компаниудтай урьдчилсан хэлэлцээр хийж байна. Хуулийн дагуу нам, эвсэл нэр дэвшигчийн бүртгүүлсэн цахим хуудсуудыг түр хугацаанд хязгаарлана. Цахим хуудсууд зөрчвөл торгуулийн арга хэмжээ авна.