Энэ сарын 9-11-ний өдрүүдэд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж БНХАУ-д төрийн айлчлал хийх гэж байгаа. Уг айлчлалын ач холбогдлын талаар болон бусад цаг үеийн сэдвээр БНХАУ-аас манай улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Син Хаймин мэдээлэл өгөхөөр хэвлэл мэдээллийнхэнтэй уулзсан юм. Түүний сэтгүүлчдийн тавьсан асуултад хэрхэн хариулсныг хүргэе.
–Монгол Улсын Ерөнхийлөгч тун удахгүй БНХАУ-д айлчлах гэж байна. Уг айлчлал ямархуу хөтөлбөртэй байх вэ. Хоёр улсын харилцаанд ямар ач холбогдолтой байх бол?
-БНХАУ-ын дарга Си Жиньпинийн урилгаар Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж энэ сарын 9-11-ний өдрүүдэд БНХАУ-д төрийн айлчлал хийх гэж байна. Уг айлчлал өнгөрсөн онд БНХАУ-ын дарга Си ЖиньпинМонгол Улсад айлчилсны дараа хоёр улсын харилцаанд болох өөр нэг томоохон дипломат үйл явдал болж байгаа юм. Тэгэхээр Хятадын тал өндөр ач холбогдол өгч, дээд түвшинд хүлээж авна. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг Си Жиньпин дарга угтаж аван албан ёсны хэлэлцээ хийж, хүндэтгэлийн зоог барих болно. Мөн БНХАУ-ын Төрийн зөвлөлийн ерөнхий сайд Ли Кечян, БХАТИХ-ын Байнгын хорооны дарга Жан Дежан нар Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржид бараалхах юм. Мөн айлчлалын үеэр БНХАУ-ын эртний нийслэл болон торгоны замын эхлэл болж байсан Ши Ань хотод айлчлахаар төлөвлөсөн байгаа.
Одоогоор Хятад, Монгол хоёр улс үндэстний хөгжил, бүтээн байгуулалтын зангилаа үед байгаа бөгөөд хоёр талын хүрээнд нэгдсэн стратегийн ашиг сонирхол тасралтгүй нэмэгдэж байгаа. Хятад, Монголын харилцааг ард түмэн дэмжиж байгаа болохоор энэхүү харилцааг улам хөгжүүлэхэд шинэ боломж гарч ирж байгаа юм. Энэ айлчлалын үеэр хоёр улсын удирдагч Хятад, Монголын харилцаа болон бүхий л салбарын хамтын ажиллагаа хөгжүүлэх, өнгөрсөн онд Си Жиньпин даргын айлчлалын үр дүнг бүрэн бүтнээр ажил хэрэг болгохоор санал бодлоо солилцож, зарчмын чиглэлийг тодорхойлно. Мөн хоёр тал улс төр, эдийн засаг, соёл болон бусад олон талт хамтын ажиллагааны талаар шинэ тохиролцоонд хүрч, нэлээд олон чухал бичиг баримт дээр гарын үсэг зурж Хятад, Монголын иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцааг шинэ шатанд гаргах болно гэж найдаж байна.
–Цаашид Хятад, Монголын харилцаа ямар хэлбэрээр өргөжих боломжтой вэ. Хятад улсаас манай улстай харилцахад ямар бодлого баримталж байгаа вэ?
-1990-ээд оноос хойш манай хоёр улсын өндөр түвшний харилцан айлчлал тогтмолжиж, улс төрийн харилцан итгэлцлийг тасралтгүй бэхжүүлж байна. Өнгөрсөн онд хоёр улсын төрийн тэргүүн нар таван удаа уулзалт хийсэн.
Харин энэ жилийн дөрөв дэх уулзалтаа удахгүй хийх гэж байна. Ер нь хоёр улсын төрийн тэргүүн ойр, ойрхон уулзах нь Хятад, Монголын хоорондын харилцааны чиглэлийг тодорхойлж байдаг. Манай хоёр улсын бодит хамтын ажиллагаа нь тогтвортой хөгжиж ирсэн. Худалдааны хэмжээ л гэхэд 1990-ээд оны эхэн үеэс өнөөдрийг хүртэл 100 дахин нэмэгдсэн тооцоо бий. Сүүлийн жилүүдэд хоёр орны хооронд зорчсон иргэдийн тоо давхардсан тоогоор 1.3 сая хүрсэн.
Өнгөрсөн жил Си Жиньпин дарга Монгол Улсад түүхэн айлчлал хийснээр хоёр тал иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцаа байгуулж хоёр улсын харилцааг түүхэн дэх хамгийн сайн цаг үед гаргасан юм. Мөн “БНХАУ цаг ямагт Монгол Улсын бүрэн эрх, тусгаар тогтнол, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал болон Монгол Улсын ард түмний өөрөө сонгосон хөгжлийн замыг хүндэтгэдэг” гэж хэлсэн шүү дээ.
–Таван толгойн нүүрсний ордын төсөл дээр Хятадууд хамтрах хүсэлтээ удаа дараа гаргасан. Одоогийн нөхцөл байдалд Хятадын тал ямар байр суурьтай байгаа вэ?
-Сайн төсөл байвал найдвартай хөрөнгө оруулалт алга гэдэгт санаа зовох хэрэггүй. Төслөө эхлүүлснээр Монгол Улсын дэд бүтэц, ажил эрхлэлт, ашигт малтмалын бүтээгдэхүүнийг боловсруулах асуудлыг яваандаа шийдвэрлэх болно. Хятад, Монгол хоёр тал Таван толгой төслийн асуудлаар олон жил хэлэлцсэн байна. БНХАУ-ын дарга Си Жиньпин өнгөрсөн онд Монгол Улсад айлчлах үеэр тусгай дэмжлэг үзүүлэн транзит тээвэрлэлт, далайн боомт зэрэг асуудлуудыг шийдвэрлэнэ гэдгээ илэрхийлсэн. Миний бодлоор Таван толгой төсөл хоёр улсын хамтын ажиллагааны үлгэр жишээ болох бүрэн боломжтой, бас үлгэр жишээ болох ёстой. Одоогоор хоёр тал тус төслийг ахиулахаар нягт хамтран ажиллаж байна. Энэ завшааныг ашиглан би санхүүгийн хамтын ажиллагаа, ялангуяа Хятад банк (bank of China) Монголд салбараа нээх талаар дуулгая. Хоёр талын хамтын ажиллагааны хүрээнд Хятад банк Улаанбаатарт салбар нээх асуудлаар ойрын хугацаанд эерэг ахиц гарах болно гэж найдаж байна.
–Саяхан Хятад, Монголын анхдугаар экспо боллоо. Уг экспогоос ямар үр дүн гарсан бол?
-Хятад, Монголын анхдугаар экспог Хөх хотод зохион байгуулсан. Энэ үеэр холбогдох талууд 166 хамтын ажиллагааны хэлэлцээрт гарын үсэг зурсан бөгөөд 14.8 тэрбум юанийн хөрөнгө оруулалтын тохиролцоо хийсэн. Цаашид хоёр жил тутамд Хөх хотод зохион байгуулах болно гэдгийг хоёр тал хүлээн зөвшөөрсөн.
–Та БНХАУ болон Монгол Улсын хооронд олон улс, бүс нутаг дахь хамтын ажиллагааны тал дээр ямар бодолтой байгаа вэ?
-Манай хоёр улс олон улс ба бүс нутгийн олон асуудлаар ижил байр суурьтай байдаг. Монголын талыг олон улс ба бүс нутгийн үйл хэрэгт идэвхтэй оролцохыг Хятадын талдэмжиж ирсэн. Монгол Улсыг олон улс болон бүс нутгийн энх тайван, тогтвортой байдал, хөгжил цэцэглэлтэд идэвхтэй хувь нэмэр оруулахыг бас дэмжиж байгаа. Монгол Улсыг АПЕК-д элсэхийг манай улс тууштай дэмжиж байна. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөс дэвшүүлсэн Зүүн хойд Азийн аюулгүйн байдлын талаарх Улаанбаатарын яриа хэлэлцээр санаачилгыг мөн дэмжинэ.
Мөн Хятад, Монгол, Орос гурван улсын хамтын ажиллагааны тухай онцолмоор байна. Манай гурван улс бол бүс нутгийнхаа чухал улс орон мөн бөгөөд гурван улсын харилцааг хөгжүүлэх нь бүс нутгийнхаа, тэр тусмаа дэлхий нийтийн энх тайван болон хөгжил цэцэглэлтэд өндөр ач холбогдолтой байдаг юм. Сүүлийн жилүүдэд гурван улсын дээд хэмжээний уулзалтын механизм нэгэнт бий болсон. Энэ оны долдугаар сард Оросын Уфа хотод болсон гурван улсын дээд хэмжээний уулзалтын үеэр төрийн тэргүүнүүд харилцаа ба хамтын ажиллагааны талаар олон чухал тохиролцоонд хүрсэн юм. Гурван тал Хятад, Монгол, Оросын эдийн засгийн коридор байгуулах тухай хөтөлбөрийг боловсруулахыг шийдсэн бөгөөд гурван улсын хамтын ажиллагааны замын зураг зэрэг чухал баримт бичигт гарын үсэг зурсан юм.