Барилга, хот байгуулалтын яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга С.Магнайсүрэнтэй ярилцлаа.
-Улсын хэмжээнд 30 гаруй мянган айлын орон сууц борлуулалтгүй болсон гэх мэдээлэл олон нийтийн дунд яригддаг. Энэ үнэн үү?
-Өмнө нь олон зөрүүтэй тоонууд яригддаг байсан. Тиймээс Барилга, хот байгуулалтын яамнаас санаачлан Монголын барилгын үндэсний ассоциаци, Монголын ипотекийн корпорацитай хамтран гурван талаасаа санхүүжилт гаргаж, “Тэнхлэг зууч” компаниар судалгаа хийлгэсэн. Тэр 30 гаруй мянган байр гэдэг нь бүхий л төслүүдийн байрыг оруулсан тоо. Баригдаж эхлээгүй, зөвхөн зураг төдий байгаа барилгуудыг ч энэ тоонд оруулсан юм билээ. Одоогоор яг баригдсан 5000 орчим барилга бий гэсэн тооцоо гарсан. Энэ дотроос стандартын шаардлага хангаж байгаа буюу 60 метр кв-аас доош хэмжээтэй, метр кв нь нэг сая 800 мянган төгрөгөөс доош үнэтэй байруудын тоо 2000 мянга хүрэхгүй бий.
-Баянзүрх дүүрэгт метр кв-ын үнэ нь нэг сая төгрөгийн байр баригдлаа гэж яригдаж байна. Энэ жишгийн дагуу байрны үнэ буух боломж байна уу?
-Ер нь буурах хандлага ажиглагдаж байна. Цаашдаа байрны үнийн асуудал өрсөлдөөний журмаар шийдэгдэх болов уу гэж харж байгаа. Тухайлбал, БХБЯ-нд “Бармон” гэдэг компани хүсэлт гаргаад дахин төлөвлөлтийн төсөл хэрэгжүүлж байгаа. Энэ компани Хөгжлийн банкнаас тодорхой хэмжээний санхүүгийн эх үүсвэрийг шийдүүлж авсан. Уг компанийн менежмэнт нь таван жилийн хугацаатай хүүгүй зээлийг тодорхой хуваарийн дагуу гаргаж, захиалагч иргэдээ орон сууцанд оруулж байгаа юм.
Тухайлбал, 60 сая төгрөгийн байрыг таван жилд хуваахад жилд 12 сая төгрөг. Тэрийгээ сард хуваавал сая төгрөг. Энэ таван жилдээ иргэд түрээслэн өмчлөх гэрээ хийж байртай болох боломжтой. “Бармон” компани ийм шинэ схем оруулж ирж байгаа учраас манай яамнаас дэмжсэн. Азийн хөгжлийн банкнаас тодорхой санхүүжилт нь шийдэгдээд ажил нэлээд эрчимжиж байна. Иймэрхүү шинэлэг схемүүдийн Барилга, хот байгуулалтын яам цаашдаа ч дэмжинэ. Энэ талаар Монгол Улсын Хөгжлийн банк болон нийслэл Улаанбаатар хоттой хамтран нэлээдгүй судалгааг хийж байгаа. Ирэх сард гэхэд Засгийн газрын хуралдаанаар энэ асуудлыг танилцуулж, ажил хэрэг болгох тодорхой алхмуудыг хийнэ.
-Шинэ яармаг хороолол Хөгжлийн банкнаас санхүүжилт авсан уу?
-Санхүүжилт аваагүй. Зөвхөн шугам сүлжээн дээрээ хөгжлийн банктай хамтарсан. Төрийн орон сууцны корпорацитай хамтарч явсан ийм төсөл. Хөгжлийн банктай холбоотой зээлээс болж хоорондоо маргаан үүсчихсэн явж байгаа.
-Амьдрал дээр ипотекийн зээлийн хүртээмжийг иргэд хүртэж чадахгүй байна гэх шүүмжлэл бий. Энэ тухай?
-Энэ жил Засгийн газрын хуралдаанаар шийдсэн ипотекийн зээлийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх асуудлыг Монголбанк, Сангийн яам, Барилга, хот байгуулалтын яам хамтран судлаад Засгийн газрын хуралдаанд оруулж, шийдвэрлэсэн. Өнгөрсөн жил бид Засгийн газраас буюу улсын төсөв дээр 120 тэрбум төгрөг.
Монголбанкнаас эргэн төлөлтөөр 200 тэрбум төгрөг ипотекийн зээлд төвлөрүүлсэн. Нийтдээ 300 гаруй тэрбум төгрөг ипотекийн зээлд зарсан. Энэ жил үүнийг хоёр дахин нэмэгдүүлж 600 орчим тэрбум төгрөг хүргэх бололцоог нээлээ. Улсын төсөв, Монголбанкнаас гаргаж байгаа хөрөнгийнхөө хүүг хамгийн бага түвшинд аваачиж, арилжааны банкуудаас тодорхой түвшинд байгаа арилжааны зээлүүдийг татаад энэ бүгдийгээ зээлийн нэг сагсанд оруулахад найман хувийн зээл гарах бүрэн бололцоотой байгаа. Арилжааны банкууд ч үүнийг сонирхож байгаа. Ипотекийн зээл бол банкуудын хувьд хамгийн эрсдэл багатай найдвартай зээл. Тиймээс энэ жил 10 мянга гаруй айлыг ипотекийн зээлд хамруулах бололцоотой.
-Зээлийн журманд өөрчлөлт орсон уу?
-Цоо шинэ журам гаргасан. Журманд банк, орон сууцны байрлал заахгүй. Мөн байрлалууд иргэний худалдаж авах хүсэлтэд нийцсэн байна. Хоёрдугаарт, инженерийн шугам сүлжээнд холбогдсон байна гэх ерөнхий шаардлагууд тавигдаж байгаа. Мөн эрчим хүчний хэмнэлттэй ногоон амины орон сууцанд зээл олгохоор журмандаа тусгачихсан байгаа.
-Метр квадратын үнийг хязгаарласан уу?
-Үгүй. Харин метр квадратын хэмжээг хязгаарласан. Нийтийн орон сууц дээр 60 метр кв. Амины орон сууц дээр 120 метр кв болгож хязгаарласан.
-Орон нутагт ипотекийн зээл, тэр дундаа түрээсийн орон сууц хөтөлбөр хэрэгжих боломж байдаг уу?
-Бид түрээсийн орон сууц болон ипотекийн зээлийн асуудлыг хамтад нь уялдуулж авч үзэж байгаа. Энэ зөвлөгөөн дээр ярьж байгаа гол саналуудын нэг нь орон нутагт тодорхой квот тавьж өгөх талаар юм. Манай яам орон сууцны томоохон судалгааг хийлгэсэн. Бид аймгийн Засаг дарга нартай холбогдож энэ жил ашиглалтад орох орон сууц, орчихсон байгаа орон сууц, байрандаа ороод урьдчилгаагаа өгөөд ипотекийн зээлээ хүлээж байгаа хүмүүсийн судалгааг авч үзэх шаардлага байна. Үүнийгээ авч үзээд Монголбанк, Сангийн яамтай энэ талаар ярилцах нь зүйтэй юм байна гэж бодож байна.
-Барилга, хот байгуулалтын яам энэ жил ямар ажлууд төлөвлөж байгаа вэ?
-2016-2020 онд хэрэгжүүлэх Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт олон томоохон зорилтууд туссан. Эдгээр зорилтуудыг бид хийж хэрэгжүүлэхийн тулд нэлээд ачаалалтай, далайцтай ажиллаж байгаа. Ялангуяа 2019 он бол гол зорилтоо нугалах, хийж гүйцэтгэх он жилүүд. Тухайлбал, энэ жил манай салбарт 1.4 их наяд төгрөгийн хөрөнгө оруулалт олгогдох урьдчилсан тооцоо харагдаж байна. Барилгын салбарын бүхий л компани, аж ахуйн нэгж байгууллагуудад ачаалал ихтэй ийм жил байна. Бид 2020 он гэхэд Азийн хөгжлийн банк, Польш улсын Засгийн газрын хөнгөлөлттэй зээл, улсын төсөв гэсэн санхүүгийн эх үүсвэрийг ашиглан Төв цэвэрлэх байгууламж, бүх аймгийн цэвэрлэх байгууламжийг барьж дуусгана. Мөн орон нутгийн цэвэрлэх байгууламж болон үерийн барилга байгууламж, инженерийн хангамжийн байгууламжуудыг хийж гүйцэтгэхээр хөтөлбөрт тусгасан. Улаанбаатар хотын гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийг эрчимжүүлэх хүрээнд шаардлагатай инженерийн байгууламжуудыг барих, шинэчлэх, өргөтгөх ажлуудыг Хятадын буцалтгүй тусламжийн хүрээнд хийж, гүйцэтгэхээр төлөвлөсөн. Эдгээр ажлууд энэ онд эхэлнэ. Мөн дахин төлөвлөлтийг эрчимжүүлэхийн тулд Чингэлтэй дүүргийн Ногоон нуурт 1008 айлын түр суурьших орон сууцыг тавдугаар сард эхлүүлнэ.