“Өдрийн сонин”-ы №156 дугаараас авч нийтлэв.
УИХ-ын гишүүний түр үнэмлэхээ гардаад буй дуучин С.Жавхлантай ярилцлаа.
-УИХ болон ИТХ-ын сонгууль амжилттай болж өнгөрлөө. Та ялалт байгууллаа?
-За гялайлаа. Ямар ч байсан сонголтод Жавхлан биш монгол ёс заншил, миний ярьж явдаг монголчлол яллаа.
-Таны хувьд ирэх дөрвөн жилд ажиллах мөрийн хөтөлбөрөө гаргачихсан байх. Яаж ажиллая гэж бодож байгаа вэ?
-Ёсоо сахиулах, мэндлэх, хүндлэх ёсноос эхлүүлээд Монголынхоо төрийг цэвэрлэнэ дээ.
Төрийн ордонд УИХ-ын гишүүний түр үнэмлэхээ авах гээд ороход бүгд гадаад хувцастай байна шүү дээ. Би Монголын төрд орж ирсэн юм уу, гадаадын ямар нэгэн оронд яваа юм уу. Тэгэхээр энэ хэдийг дээл өмсгөмөөр байна. Монголын төлөө Монголын тухай ярьж байгаа юм бол бүгдээрээ монгол дээлээ өмсөөд хуралддаг байх ёстой. Гэх жишээгээр төрдөө ч, түмэндээ ч хийх ажлаа эхлүүлнэ дээ. Ингээд л захаасаа хөвөрч байна.
-Тэгэхээр та ирэх дөрвөн жилд хослол өмсөхгүй нь ээ?
-Монголын төр Монголоороо байгаасай. Мандах төрийн малгай, бүтэх төрийн бүс, дэвжих төрийн дээл гэж ярьдаг. Унтрах төрийн костюм, пиджак гэвэл яасан юм, тийм үү.
-Та өмнө нь сонгуульд өрсөлдөж байсан. Харин энэ удаад үнэмлэхүй ялалт байгууллаа гэж болно. Ялалт байгуулсан эрхмүүдийн дундаас таныг ард түмэн их дэмжиж байна?
-Монгол, Монгол ёс маань л биднийг, Жавхланг өнгө оруулж явж байна шүү дээ. Нэг ёсондоо хаалттай, хар бууруулагчтай шилтэй, том том тэрэгний шилний цаанаас муур шиг гэтэж түмэн олонтойгоо дөхөж ч чадахгүй хулганаж амьдрах, монгол төрийн сүлд, шүтээн болсон морин дэлэн дээрээс түмэн олныхоо амьдралыг харна гэдэг тэнгэр, газар шиг л ялгаатай байдаг юм байна. Сонгуулийн төгсгөлийн хэдэн өдөрт би үхэр тэрэгтэй явсан. Үнэнээр явбал үхэр тэргээр туулай байтугай, жийпийг ч гүйцдэг юм байна. Том том хар тэрэгнүүдийг ч гүйцдэг юм байна. Бүх хүнд үнэнийг уриалж байна. Үнэнээр амьдарцгаая.
-Энэ удаагийн сонгуулийн үр дүнг хараад “Ард түмэн итгэлээ өгч ч чаддаг. Бас алгадаж ч чаддаг юм байна” гэдгийг сануулчихав уу?
-Яахав, Монгол орон дэндүү муухай талцчихсан л байна. Голын наана цаана, уулын ар, өвөр, улаан, цэнхрээрээ. Тэгэхээр энэ талцлын л нэг илрэл болж харагдаж байна. Монголоо эвцэлдүүлэх ёстой, нэг байх ёстой.
-Өмнөх дөрвөн жилд УИХ-д байсан бие даагч гэгдэх гишүүд сүүл рүүгээ нам нам дагаад, зарим нь нам байгуулаад явчихсан л даа. Танд намуудаас элсээч гэсэн санал ирж байна уу?
-Өө, нөхдүүд бас тиймэрхүү юм надад бас хэлж байсан. Сонгогч түмэн маань ч надад хэлж л байсан. “Жавхлан одоо нэг нам түших юм биш биз дээ” гэж. Жавхланг нам түшдэг болохоос биш Жавхлан хэзээ ч намд орохгүй ээ. Жавхлан руу нам ордог болохоос биш Жавхлан намд орохгүй гэдгийг хэлмээр байна. Бие даагчид бол бор зүрхээрээ, үнэнээрээ байж чадаагүй гэж хэлнэ. Яагаад вэ гэхээр хуучин загварт баригдаж амьдраад яваад байсан. Шинэ амьдралыг авчрахын тулд хэзээ ч хуучин зүйлээрээ яваад байж болохгүй байхгүй юу. Тэгэхээр энэ нийгмийг өөрчлөхийн тулд дандаа шинэ, зөв зүйлсийг сонгож авч ажиллах ёстой байсан. Нэг ёсондоо бүгд сайхан морио унахад яагаад болохгүй байсан юм. Тийм үү. Бүгд сайхан энгийн байдлаа барихад яагаад болохгүй байсан юм. Төр гэхээр айхавтар том загвартдаг, хэлбэртдэг нэг тийм дөрвөлжин хайрцганд баригдсан юм биш шүү дээ. Тэгэхээр үүнийг бусад нэр дэвшигчид хагалж задалж, толгой, мэдрэмжээ хараахан сайн ажиллуулж, нийгмээ зөв үнэлж чадсангүй.
-Төр түшилцэхээр дуучин хүн ороод ирлээ. С.Жавхлан дуугаа дуулаад явж байхгүй яагаад төрд оров гэж олон хүн асуудаг. Та яагаад улс төрд орох болов?
-Өнгөрсөн 26 жил эдийн засагчид, хуульчид Монголыг сайн сайхан болгосон нь хаана байгаа юм. Тийм ээ. Намайг сайхан дуугаа дуулаач ээ гэдэг. Би сайхан дуугаа дуулдаг шиг эх орныг яагаад сайхан авч явж болдоггүй юм. Эхлээд Самандын Жавхлан Монголоо сайхан болгочихоод араас нь сайхан дуунуудаа дуулна аа.
-Монголчуудын хувьд бүтэн жил хүлээсэн наадам нь хаяанд ирлээ. Зэрэгцээд АСЕМ-ын дээд хэмжээний уулзалт зохиогдоно. Их л хөл хөдөлгөөнтэй өдрүүд айсуй байна?
-Баяр наадмын мэндийг нийт монгол түмэндээ дэвшүүлж байна. Дэлхий эмээлээ гэдсэндээ авч харлан доройтохын тэр цаг үе дор мал, малчин, монгол ухаан гурав дэлхийг аварч үлдэх цадигтай гэсэн эцэг дээдсийн алтан шастир байдаг. Тийм болохоор аль болох энгийн, бүх юм Монголоороо, Монголын газар шороон дээр монгол соёл соёолох ёстой. Тийм ч учраас наадмын үеэр АСЕМ гэж Их эзэн Чингис хаан, үе үеийн хаадууд маань хурааж цуглуулж явсан дэлхийн улс гүрэн өөрсдөө ирж хураагдах гэж байна. Тэгэхээр үүн дээр бүгд Монголоо дээш нь өргөж, Монголоо Монголоор нь бадраацгаая гэж уриалж байна. Намайг битгий ганцаардуулаарай. Монгол олуулаа шүү.