Дэлхийн уран зургийн түүхэнд өөрийн бүтээлээрээ мөнхөрсөн зураачдын нэг бол Рембрандт. Голландын алтан үеийн томоохон төлөөлөгч гэгддэг түүнийг хүний дотоод сэтгэл зовлон, жаргал, шаналал зэргийг бүтээлээр харуулж чадсан анхны зураач гэдэг. Тиймээс Рембрандтыг уран зургийн түүхэнд хувьсгал хийсэн хэмээн тодорхойлдог юм.
Рембрандт Харменсзон 1606 оны долдугаар сард Голландын Лейден хотод төрсөн аж. Түүний аав нь тээрмийн эзэн Хармена Герритсзона ван Рейн. Арван хүүхэдтэй айлын бага нь Рембрандт байжээ. Эцэг, эх нь нэлээд шүтлэгтэй хүмүүс байсан нь хүүхдүүдийн хүмүүжилд нөлөөлсөн гэдэг. Рембрандтыг их сургуулийн дэргэдэх латин сургуульд оруулсан боловч зураг зурах сонирхолтойг нь анзаараад 13 настайд нь зураач Якоб ван Сваненбюрхд шавь оруулсан гэдэг. Гэвч үүнийг гэрчлэх баримт олдоогүй гэдгийг судлаачид дурддаг. Якоб ван Сваненбюрх нь Рембрандтыг өөрийн гэсэн арга барилтай зураач болоход нөлөөлсөн гэдэг нь эргэлзээтэй гэдэг. Рембрандт Амстердамд очиж Питер Ластмандын шавь байхдаа Италид мэргэжил дээшлүүлжээ. Ингэхдээ түүхэн, туульс болон библийн сэдэвтэй зургаар дагнан нэлээд бүтээл туурвисан. Италиас нутагтаа эргэж очоод зураач найз Ян Ливенстэй хамтран урлангаа нээж элсэлт авч хичээл зааж эхэлсэн юм. Ердөө хэдхэн жилийн дотор нэрд гарсан байна.
“Даная”
Зураач Питер Ластман нь алдарт зураачид хамгийн ихээр нөлөөлсөн уран бүтээлч. Багшийнхаа тод өнгийн будгаар зурдаг, үйл явдлыг нарийвчлан үзүүлдэг онцлогийг Рембрандт өвлөн авчээ.
Амстердамд л олны танил болж хүлээн зөвшөөрөгдөнө гэдгийг ойлгосон тул Голландын нийслэлийг зорьсон. Тун удалгүй зорьсондоо хүрч нэрд гарсан байна. Ирээдүйтэй зураач гэдэг нь мэдэгдсэн тул хүмүүс хүлээн зөвшөөрчээ. Рембрандтаар зураг зуруулах гэсэн хүмүүсийн захиалга тасрахаа больсон. “Доктор Тульпийн анатомийн хичээл” зураг нь түүнийг улам ч алдаршуулсан гэдэг. Хүний гарын дотоод бүтцийг судалж буй эмч нарыг наашаа харан зэрэгцэн сууж буйгаар дүрсэлсэн энэ бүтээл нь хөрөг зурагт хувьсгал хийжээ. Зураг дээр дүрсэлсэн олон хүнийг сэтгэл санаа, бодлоороо нэгдсэн байгааг дүрсэлж чадсан нь энэ бүтээлийн нэг онцлог юм. Үүний сацуу хүн бүрийн онцлогийг харуулсан нь уран бүтээлчийн хувьд нэлээд хөгжсөнийг илэрхийлжээ. Амстердамд нүүж ирсэний дараахь хэдэн жил түүний амьдралын хамгийн аз жаргалтай үе байсан гэдэг. Рембрандт 1964 онд Саския ван Эйленбрюх хэмээх бүсгүйтэй гэрлэжээ. Эхнэр нь хотын даргын охин байсан тулд залуухан зураач дээдсийн хүрээлэлд орох боломж нээгдсэн байна. Яг энэ үед Рембрандт хэдэн арван хөрөг бүтээсэн нь зургаа зуруулах гэсэн захиалагч нэлээд болсныг гэрчилнэ. Тухайн үед номлогч асан Корнелис Анслогийн хөрөг нэлээд шуугиан тарьсан байна. Ийнхүү авьяас чадвараараа чамгүй хөрөнгөтэй болж байшин худалдан авчээ. Энэ байшин нь өдгөө Рембрандтын гэр музей гэгддэг. Эхнэр нь Рембрандтын гурван хүүхдийг төрүүлсэн боловч бүгд хорвоогийн мөнх бусыг үзүүлсэн байна. 1641 онд Саския ван Эйленбрюх хүү төрүүлж Титус хэмээх нэр хайрлажээ. Харамсалтай нь залуухан бүсгүй төрснийхөө дараахан нас барсан юм. Ийнхүү эхнэр нь 29 настайдаа хорвоогийн мөнх бусыг үзүүлсэн нь нэрт зураачид сэтгэл санааны маш том цохилт болсон гэдэг. Яахаа мэдэхгүй болсон Рембрандт зураг зурж сэтгэлээ тайвшруулдаг байжээ. Хүүхдэдээ ч анхаарал халамж тавих чадваргүй байсан тул Гертье Диркс хэмээх бүсгүйг асрагчаар авч удалгүй нэрт зураачийн амраг болсон гэдэг. Гэсэн ч Рембрандтын сэтгэл тайвшралыг олоогүй. Хүүхдийнхээ асрагчийг сольж залуухан бүсгүйг ажиллуулахаар болсон байна. Гэтэл Гертье Диркс нэрт зураачийг гэрлэлтийн гэрээнд заасан үүргээ биелүүлээгүй хэмээн шүүхэд өгчээ. Шүүхээс бүсгүйг буруутай гэсэн шийдвэр гаргаж таван жил засан хүмүүжүүлэх газар хорих шийдвэр гаргасан байдаг. Бүсгүй тэндээс гараад удаагүй байхдаа нас барсан байна. Энэ бүхэн Рембрандтын уран бүтээлд нөлөөлсөн юм.
Эхнэрийгээ нас бараад удаагүй байхад тэрээр “Шөнийн харуул” хэмээн нэрлэсэн бүтээлээ туурвисан. Шинээр баригдсан байшинг чимэглэх зураг хэрэгтэй болсон тул Амстердамын шадар цэргүүдийг дүрсэлсэн зургийг захиалгаар зуруулжээ. Дөрвөн метр бүхий энэ зураг нь хэмжээний хувьд түүний хамгийн том бүтээлд тооцогддог. Уг бүтээлээ туурвиснаасаа хойш Рембрандт нэг хэсэгтээ хөрөг зурахаа больсон гэдэг. XIX зуунд уран зургийн ертөнцөд импрессионизм, реализм хоёр давамгайлна гэдгийг тэр үед урьдчилан харсан аж. “Шөнийн харуул”-д хүнийг хөдөлгөөнтэйгөөр дүрсэлсэн нь хамгийн том дэвшил болсон. Энэ зураг тухайн үедээ нэлээд шуугиан тарьж уран бүтээлчийн нэр хүндэд сөргөөр нөлөөлжээ. Гэвч нэг дор олон хүнийг дүрсэлсэн нь хүмүүст огтхон ч таалагдаагүй гэдэг. Тиймээс Рембрандтад захиалга өгөхөө больсон нь түүнийг орлогогүй болоход хүргэжээ. Түүний урланд сурч байсан залуусын тоо ч эрс цөөрсөн байна. Ийнхүү алдарт зураачаас бүгд нүүр буруулсан нь уран зургийн ертөнцөд огт өөр уур амьсгал ноёрхох болсонтой холбоотой. Харин Рембранд бууж өгөөгүй. Тэрээр арын фоныг тод өнгөөр зурж, эрс тэс өнгүүдийг хослуулдаг болжээ.
“Доктор Тульпийн анатомийн хичээл”
Амьдралынхаа сүүлийн жилүүдэд орлогогүй нэлээд хүнд байхдаа тэрээр сор болсон бүтээлүүдээ туурвисан. Будаг нь цавуу шиг наалдамхай, зотон дээрээ урсаж байгаа мэт сэтгэгдэл төрүүлэхээр зурсан нууцыг өнөөдрийг болтол судлаачид тайлж чадаагүй байгаа.
Рембрандтын бүтээлийг хуулбарлан зурах явдал нэг хэсэг нэлээд газар авсан. Тиймээс 1968 онд Амстердамд хуурамчийг нь жинхэнэ бүтээлээс ялгахын тулд “Рембрандт” төслийг хэрэгжүүлсэн юм. Энэ төслийн эцсийн үр дүнг 2014 онд ном болгон хэвлүүлжээ.
Франциско Гойяа
Голландын нэрт зураачийн талаар ярихдаа “Даная” хэмээх зургийн талаар ярихгүй байхын аргагүй. Эртний Грекийн домгоос сэдэвлэн зурсан уг бүтээлдээ залуухан нүцгэн бүсгүйг дүрсэлсэн байдаг. Эртний Грекийн Аргос хаан Даная хэмээх бүсгүйг үхлийн хэрэгт буруутган хонгилд хорьж нэгэн зарц эмэгтэйг манаачаар нь тавьжээ.
Данаяг орон дээрээ нүцгэн хэвтэж байхад бие дээр нь нарны туяа тусч байгаагаар дүрсэлсэн юм. Зевс бурхан борооны дусал болон Данаягийн хоригдож буй өрөөнд орсон гэдэг. Үүний дараа бүсгүй хүү төрүүлж Перес хэмээн нэрлэсэн гэсэн домог бий Бүсгүйг дүрслэхдээ зөөлөн шаргал өнгийг ашиглаж, сүүдэр гэрлийг нь чадварлагаар хослуулсан нь энэ бүтээлийн нэгэн гайхамшиг, зураачийн авьяасын илэрхийлэл юм. Данаягийн баруун гар нь гэрэл рүү тэмүүлж, зүүн гарынх нь ядам хурууг бөгжтэйгөөр дүрсэлсэн байна. Харин хэвтэж буй орны толгой дээрх сахиусан тэнгэрийг ихэд шаналсан төрхтэйгээр дүрсэлсэн нь бүсгүйн дотоод сэтгэлийг илэрхийлжээ. Энэ бүтээлийн бас нэгэн онцлог нь Зевс бурхныг дүрслээгүй явдал.
Рембрандт амьдралын сүүлийн жилүүдэд гуниг эмгэнэлээр дүүрсэн байсан. Түүний хожим нь хайр сэтгэлтэй болсон бүсгүй нь нас баржээ. Удалгүй түүний хүү Титус болон бэр хоёр нь хорвоогийн мөнх бусыг үзүүлсэн байна. Үүний дараахан алдарт зураач энэ хорвоог орхисон юм.