Авлигатай тэмцэх газар сар бүрийн 25-нд цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл хийдэг билээ. Энэ удаагийн хэвлэлийн хуралд Авлигатай тэмцэх газрын Тамгын хэлтсийн дарга, эрхэлсэн комиссар З.Баасанням, Урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх хэлтсийн дарга, эрхэлсэн комиссар Т.Баярхүү, Хяналт шалгалт, дүн шинжилгээний хэлтсийн дарга, эрхэлсэн комиссар Х.Хашбаатар нар оролцсон юм. Энэ үеэр Авлигатай тэмцэх газрын Урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх хэлтсийн дарга Т.Баярхүү “УИХ-ын гишүүн Л.Энхболдоос олон нийтийн хэвлэл, мэдээллийн хэрэгсэл, цахим орчноор дамжуулан “Өмнөговь аймгийн нутагт үйл ажиллагаа явуулж буй “Таван толгой” ХК нь Ашигт малтмалын тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжуудыг ноцтойгоор зөрчсөн. Ингээд “Эрдэнэс таван толгой” ХК-ийн ашиглалтын MV-011943 тоот лицензтэй талбайд хөрс хуулалтын үйл ажиллагаа явуулж, 268.3 тонн нүүрс олборлон 20.0 сая орчим ам.долларын хохирол учруулсан талаарх мэдээлэл гарсан байдаг. Одоогоор хэргийг шалгаж байна. Мөн Дархан-Уул аймгийн Төрийн банкны эрх бүхий албан тушаалтан нар нь “Тэгш хан”, “Өег гурил” ХХК-иудад удаа дараагийн үйлдлээр 6.5 тэрбум төгрөгийн зээл олгож, зээлдэгчээс хамаарал бүхий этгээдийн дансаар дамжуулан их хэмжээний мөнгийг хувьдаа шилжүүлэн авч ашигласан байж болзошгүй гэх мэдээлэлд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээн шалгаж байгаа. МУИС-ийн захирлын үүрэг түр орлон гүйцэтгэгч, эрх бүхий албан тушаалтан нь албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж удирдах алба хаагчийг гадаад улс руу сургалтад явахад нь журам зөрчиж, мөнгөн урамшуулал үндэслэлгүй олгосон. Сургуулийн ойн арга хэмжээний сэтгүүлд 55 сая төгрөг өгч хэвлүүлж, бусдад давуу байдал олгосон тухай багш нарын төлөөллөөс гаргасан мэдээлэлд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээж шалгаж байгаа юм” гэлээ. Нийт есөн холбогдогчтой 513.000.000 төгрөгийн хохиролтой найман эрүүгийн хэргийг шүүхэд шилжүүлэх саналтай прокурорын байгууллагад шилжүүлсэн гэнэ. Одоогийн байдлаар Авлигатай тэмцэх газрын Мөрдөн шалгах хэлтэс 305 эрүүгийн хэргийг шалгаж ажиллажээ. Энэ нь өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс ачаалал дөрөв дахин нэмэгдсэн гэсэн үг аж.
З.БААСАННЯМ: С.БАЯР ХҮСЭЛТДЭЭ “БИ ХЭНТЭЙ Ч УУЛЗАХГҮЙ, ХҮН ХҮЛЭЭЖ АВМААРГҮЙ БАЙНА” ГЭСЭН
Мэдээлэл хийсний дараа Авлигатай тэмцэх газрын Тамгын хэлтсийн дарга, эрхэлсэн комиссар З.Баасанням сэтгүүлчдийн асуултад хариулсан юм.
–Сүүлийн үед Авлигатай тэмцэх газрын даргын бүрэн эрхийн хугацаа дууссан гэсэн асуудал яригдаж байгаа. Ерөнхийлөгчийн тамгын газраас одоогийн даргыг “хүний оронд нөхөж орсон” гэж тайлбарлаж байсан. Хуульд юу гэж заасан байдаг юм бэ?
-Манай улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хуулийг бид тайлбарлах эрхгүй. Гэхдээ хуулинд маш тодорхой заачихсан байгаа. Хуулиар Авлигатай тэмцэх газрын дарга, дэд даргыг нөхөн томилдог.
–УИХ–ын гишүүн Ж.Батзандан Л.Болд нарт эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж эхэлсэн юм уу?
-Эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн ямар нэгэн асуудал байхгүй. Иргэнээс ирсэн гомдлын дагуу УИХ-ын гишүүн Л.Болдоос тодруулга, тайлбар авсан. Одоогоор ямар асуудлаар гомдол гаргасан талаар мэдээлэл өгөх боломжгүй юм.
–Авлигатай тэмцэх газрынхан С.Баяртай хэнийг ч уулзуулахгүй байгаа гэсэн мэдээлэл цацагдсан. Энэ асуудалд тайлбар өгөхгүй юу?
-Саяхан С.Баяр Авлигатай тэмцэх газарт бичгээр хүсэлт ирүүлсэн. Уг хүсэлтэд “Би хэнтэй ч уулзахгүй, хүн хүлээж авмааргүй байна” гэдгээ хэлсэн. Энэ хэргийн явц байдлын талаар прокурорын зөвшөөрөлтэй мэдээлэл өгнө.
-Цагдан хоригдож буй хүмүүст эргэлт оруулж байгаа юу?
-Эргэлтийг хориглохгүйгээр ар гэрийнхэнтэй нь уулзуулж байгаа.
Ж.БАТЗАНДАН: Б.ХУРЦЫН ГОМДЛЫН ДАГУУ НАДААС ГЭРЧИЙН МЭДҮҮЛЭГ АВСАН
Ингээд УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан Авлигатай тэмцэх газраас гарч ирж, мэдээлэл хийсэн юм. Тэрээр “Өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сарын 10-ны үеэр УИХ-ын 40 гаруй гишүүн санаачилга гаргаж, тухайн үеийн Тагнуулын ерөнхий газрын дарга асан Б.Хурцтай холбоотой ирсэн арав гаруй өргөдлийн талаар иргэдийн сонсох нээлттэй хэлэлцүүлгийг УИХ дээр зохион байгуулсан. Өргөдлүүдэд С.Зоригийн хэргийг шалгасантай холбоотой мэдээлэл байсан. Тодруулбал, С.Зоригийн хэргээр холбогдож, одоо хоригдож байгаа Б.Содномдаржаа, Т.Чимгээ нарын гэр бүлээс ирсэн өргөдөл байсан юм. Хэлсээр залуучуудыг хэлмэгдүүлж байна. Энэ хэргийн шалгахдаа хүн хэлмэгдүүлсэн, хүний эрхийг зөрчсөн” гэсэн өргөдөл байсан. С.Зоригийн хэрэгтэй холбоотой материалууд нууцаас гарсан. Иймээс хэрэгт холбогдон, хоригдож буй хүмүүсийн гэр бүлийнхэн нь УИХ-ын гишүүд дээр ирж, санал гомдлоо өгсөн. Хоёрдугаарт, Эрдэнэтийн 49 хувийг Худалдаа хөгжлийн банкинд авч өгсөн асуудал яригддаг. Энэхүү процесст Тагнуулын ерөнхий газрын дарга асан Б.Хурц оролцсон гэдгээ телевизээр мэдэгдсэн. Эрдэнэтийн 49 хувийг Худалдаа хөгжлийн банк гэсэн бүлэглэл яагаад авсан талаар иргэдээс өргөдөл гомдол их ирж байна. Гуравдугаарт, Д.Энхбат гэдэг хүнийг Тагнуулын ерөнхий газрын гурван ажилтан Герман, Францыг дамжуулж Европын холбооны зөвшөөрөлгүйгээр хулгай хийж, авч ирсэн тухай гэр бүлийнхнээс нь УИХ дээр гомдол ирсэн. Мөн арав гаруй хүнийг Тагнуулын ерөнхий газрын дарга асан Б.Хурц дарамталж байсан тухай гомдлууд ч ирсэн. Зарим нэг монголын томоохон бизнесмэнүүдэд Б.Хурц дарамт, шахалт үзүүлдэг гэсэн гомдол ч ирсэн. Энэ талаар Нээлттэй хэлэлцүүлэг хийж, ярьсан байдаг. Гэтэл өнөөдөр Авлигатай тэмцэх газрын мөрдөн байцаагч Дамдинсүрэн Улсын Ерөнхий прокурор Энх-Амгалангаас ирсэн бичгийн дагуу Эрдэнэтийн 49 хувь болон С.Зоригийн хэрэгтэй холбоотой асуудал ярьж байгаа гишүүдэд Эрүүгийн хэрэг үүсгэх тухай ярьж байгаа. Өнөөдөр надаас Б.Хурцын гомдлын дагуу гэрчийн мэдүүлэг авсан. Ордонд нээлттэй хэлэлцүүлэг хийснийг буруутгаж байна. Би өөрийн зүгээс холбогдох тайлбарыг хийсэн. УИХ гишүүн ард түмнээ сонсох гэж, ард түмнийхээ эрх ашгийг хамгаалах гэж сонгогддог юм. Авлигач түшмэдүүдийн өмнө УИХ-ын гишүүн бөхийж болохгүй ээ. Нээлттэй хэлэлцүүлэг, нээлттэй сонсголыг УИХ-ын гишүүд өдөр болгон хийх ёстой.
Нээлттэй сонсгол хийх нь хууль зөрчиж байна гэсэн. Ингэхдээ Эрүүгийн хуулийн 22.1 гэдэг зүйл ангиар шалгасан. Эрүүгийн хуулийн 22.1 гэдэг зүйл нь “Нийтийн албан тушаалтан, албаны эрх мэдлээ хэтрүүлэх, урвуулах” юм. Өөрөөр хэлбэл, УИХ дээр нийтийн сонсгол, нээлттэй хэлэлцүүлэг хийж байгаа УИХ-ын гишүүдэд өнөөдрөөс эхлээд Эрүүгийн хэрэг үүсгэх тал руугаа Прокурор, АТГ шийдэх юм байна. Үүний цаад шалтгаан нь “Эрдэнэтийн 49 хувийн асуудлыг битгий ил тод яриач ээ”. Мөн “Эрдэнэтийн 51 хувь дээр дуугүй байгаач ээ” гэдэг асуудлыг ярилаа. С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэргийн талаар битгий яриач гэсэн шаардлагыг тавьж байна. Ер нь энэ асуудлуудыг ярьж, нээлттэй хэлэлцүүлэг сонсгол хийх юм бол Эрүүгийн хэрэг үүсгэнэ шүү гэдэг сануулгыг өглөө. Хууль хяналтын байгууллагын төрд шургалсан мафийн бүлэглэлийн дарамт шахалтын өмнө бөхийхгүй ээ. Төрд шургалсан мафийн бүлэглэлийн айлган сүрдүүлэх үйл ажиллагааны өмнө УИХ-ын гишүүд сөгдөж болохгүй. Эцсээ хүртэл тэмцэнэ гэдгээ албан ёсоор хариуцлагатайгаар мэдэгдье. Уржигдар орой УИХ-ын гишүүн Л.Болдыг дуудаж, мэдүүлэг авсан. Одоо энэ нь цаашид үргэлжлэх юм байна. УИХ-ын гишүүдийн амыг нь хаах, дуу хоолойг боох, айлган сүрдүүлэх ажиллагааны өмнө Монголын төр бөхийж болохгүй ээ. УИХ-ын шударга зарчимтай гишүүдийг айлган сүрдүүлэх оролдлого шорон гяндангаар заналхийлэх үйлдэл прокурор, АТГ-ын мөрдөн байцаах албанаас гарч эхэлж байна. Үүний эсрэг УИХ, Монгол төрийн эрх барих дээд байгууллага хатуу зогсох ёстой гэсэн байр суурьтай байна. Нийтийн сонсгол, нээлттэй хэлэлцүүлгээ зохион байгуулна. Ард түмнийхээ эрх ашгийн төлөө би явна гэдгээ хэлье. Надад айх зүйл алга, ухрахгүй. Нийтийн сонсголын хууль гэж бий. Б.Хурц Авлигатай тэмцэх газрын дарга байсан хүн. АТГ, ТЕГ-т Б.Хурцын цэргүүд, гар хөл болсон хүмүүс албан тушаал хашиж байгаа. Авлигатай тэмцэх газрын мөрдөн байцаагчдыг хувийн компанийнхаа ажилтан мэт захиалга өгч, ажиллуулдаг. Дамдинсүрэн хэлсэн. Б.Хурц даргын гомдлын дагуу таныг шалгана гэсэн. Дарга нь захиалга өгөөд шалгадаг юм байна. Гэхдээ манай улсад хууль гэж байдаг юм. Ашиг сонирхлын зөрчилтэй асуудлуудыг Б.Хурцын цэргүүд биш Б.Хурцаас хараат бус байдаг цагдаагийн байгууллага, прокурор, шүүхийнхэн шалгах ёстой.
Тагнуулын ерөнхий газрын дарга асан Б.Хурц, Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж Эрдэнэтийн 49 хувийг хулгай хийсэн бүлэглэл юм. Тэд хууль хяналтын байгууллагыг гартаа оруулсан. Энэ хүмүүс дуртай хүмүүсээ, хэлмэгдүүлдэг. Шорон гяндангаар айлгадаг. Үүний эсрэг тэмцэж байна. Б.Хурц намайг “Таныг оронд чинь ална” гэж заналхийлсэн. Би Прокурорт хүсэлт гаргасан боловч огт шалгахгүй байгаа. Б.Хурцын талд буюу мафийн бүлэглэлийн дагуу хууль хяналтын байгууллага ажиллаж байна” гэж ярилаа.
Хэвлэлийн хурлын үеэр сэтгүүлчид мөрдөн шалгах ажиллагаанд буй эрүүгийн хэргийн талаар асуусан. Иймээс хуулийн хүрээнд прокурорын зөвшөөрөлтэйгөөр зарим асуултад дараахь хариултыг өглөө.
-Авлигатай тэмцэх газар сүүлийн үед томоохон, дуулиантай баривчилгаа хийсэн. Тухайлбал, Ерөнхий сайд асан С.Баяр, ч.сайханбилэг нарт холбогдсон хэрэг юу болж байна. Мөн С.Баяр, Б.Ариунсан нарын биеийн байдал муу, эмнэлэгт хэвтэж байгаа гэсэн…
-Хэргийн бодит байдлыг тогтоохоор прокурорын хяналтан дор мөрдөн шалгах ажиллагааг явуулж байна. Улмаар шүүх хурлаар хэлэлцэж, шүүгчийн захирамжаар цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг авч мөрдөн шалгах ажиллагаа явагдаж байгаа. Хэргийн нөхцөл байдлаас хамаарч батлан даалтад гаргаж гадуур шалгах, үргэлжлүүлэн хорих эсэх асуудлыг тухайн үед нь санал гаргаж шийдвэрлүүлнэ. Саналыг прокурор, шүүхээс шийдвэрлэнэ. С.Баяр, Б.Ариунсан нарын хувьд хоригдоод эмнэлэгт хэвтсэн, одоо хорих 461 дүгээр ангийн эмнэлэгт байгаа.
-Авлигатай тэмцэх газар Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээний зөв бурууг шалгах субъект мөн үү. Улс төр, эдийн засгийн бүлэглэлийн ил, далд тэмцлээс болж Оюутолгойн гэрээг дүгнэх болсон. Энэ тэмцэлд Авлигатай тэмцэх газар татагдан оролцож байна гэсэн мэдээлэл бий. Үүнийг тодруулаач?
-Оюутолгойн гэрээг байгуулсан нь зөв, буруу гэдгийг Авлигатай тэмцэх газар шалгаагүй. Эдгээр гэрээнүүд дээр ажилласан, хянасан, баталсан эрх бүхий албан тушаалтнууд нь гэрээний үе шатуудад бусдад давуу байдал бий болгосон. Монгол Улсад ашигтай заалтуудыг гэрээнд тусгаагүй, орхигдуулсан, татварын болон бусад нөхцөлийг хууль бусаар бууруулсан, хахууль авсан эсэх, үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн эсэх зэрэг асуудлыг шалгаж байгаа.
-Оюутолгойн гэрээ батлагдах үед Байгаль орчны сайдаар ажиллаж байсан Л.Гансүх, Эрчим хүчний сайдаар ажиллаж байсан Д.Зоригт нарыг нэмж холбогдуулан шалгах уу?
-Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад дээрх гэрээнүүдэд тусгагдсан байгаль орчны болон эрчим хүчний чиглэлийн асуудал нь мөн хуульд нийцсэн эсэх, одоо хохирол учирсан, учрах боломжтой эсэх гэх зэрэг асуудлыг шалгаж байгаа.
-Одоо хоригдож байгаа Б.Бямбасайханаас нэг ч удаа байцаалт аваагүй гэсэн мэдээлэл байна. энэ үнэн үү?
-Б.Бямбасайханаас байцаалт авсан. Мөн яллагдагч нь өмгөөлөгч Цогтыг байлцуулж мэдүүлэг өгнө гэдэг. Өмгөөлөгч нь гадаад улсаас ирсэн, байцаалт явагдаж байна.
-“Жаст”-ын Ш.Батхүү эмнэлэгт байгаа гэсэн мөртлөө шүүх хуралд оролцсон?
-Бидний зүгээс хариулт өгөх боломжгүй. Ер нь бол эмнэлгийн байгууллагын магадлагаагаар л хэн нэгний өвчний байдал тогтоогддог.
-Ш.Батхүү, Төрийн банк, эдуард сүрэн нарын хоорондох авлага, өглөгийн асуудлыг шалгаж байгаа юу?
-“Жаст” ХХК, түүний хамаарал бүхий аж ахуйн нэгж, иргэний зээл, хөрөнгө, өр, авлагын асуудлыг нэг бүрчлэн шалгаж байна. Энэхүү асуудлын хувьд иргэний журмаар шүүхийн шийдвэр гарсан.
-УИХ-ын гишүүн Д.Гантулгын хэрэг яасан юм бол?
-Мөрдөн шалгах ажиллагааны хувьд мухардалд орсон зүйл байхгүй. УИХ-ын гишүүн Д.Гантулгыг яллагдагчаар татаж, УЕПГ-аас бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналыг УИХ-д хүргүүлсэн. Мөрдөн шалгах ажиллагаа дуусч байна.
-“Эрдэнэт”-ийн Мөнхжаргалын өмгөөлөгч нь үйлчлүүлэгчээ цагаатгах нотлох баримт өгсөн гэсэн. Энэ нь хэр ач холбогдолтой юм?
-Хэрэгт урьд нь авагдсан нотлох баримтуудыг өмгөөлөгч нар гаргаж өгсөн байгаа. Мөрдөн шалгах ажиллагаа хуулийн хүрээнд явагдаж байна.
–Элчин сайд М.Энхсайханд холбогдох хэрэг ямар шатандаа байгаа вэ?
-Элчин сайд М.Энхсайханд холбогдуулан үүсгэсэн эрүүгийн хэрэг байхгүй. Харин Тавантолгойн ордын гэрээний төсөлд төрийн өндөр албан тушаалтнууд бусдад давуу байдал бий болгож, төрийн эрх ашигт нөлөөлсөн үндэслэл байгаа эсэхийг шалгаж байна.
-ХААИС-ийн мал аж ахуйн хүрээлэнгийн захирал Батсүх гэгчид холбогдох хэргийг танайх шалгаад бас л удлаа. яагаад одоо болтол шийдэгдэхгүй байна…
-Шүүх нягтлан бодох бүртгэлийн шинжилгээний дүгнэлт гаргуулах зэрэг холбогдох байцаан шийтгэх ажиллагаануудыг явуулж байгаа.
-Авлигатай тэмцэх газрын дарга, дэд дарга нарыг ард нийтийн санал асуулгаар тодруулна гэж уржигдар З.Энхболд мэдэгдлээ. Цахимаар санал авч сонгоод томилох хуулийн үндэслэл бий юу?
-Хуулийн үндэслэл байгаа эсэх, санал болгох процедур нь хуульд заасны дагуу явагдсан уу гэдгийг томилох эрх бүхий байгууллага болох УИХ хэлэлцэж шийдвэрлэнэ.
Гэрэл зургийг Г.Базаррагчаа