“Шилдэг өнгө” продакшны жүжигчин Гомбын Золбооттой ярилцлаа. Түүнийг ард түмэн “Дусал нулимс юу гэж хэлсэн бол”, “Үхэж үл болно Чингис хаан”, “Уулын хөх сүүдэр”, “Тусгай салаа”зэрэг театр дэлгэцийн олон арван жүжиг киноны дүрүүдээр нь андахгүй билээ.
-“Аянгын бороо” жүжиг таны тоглосон анхны бүтээл хийгээд анхны шагналыг тань авчирсан гэдэг. Энэ дүрд хэрхэн сонгогдсоноос яриагаа эхэлье?
-Хятадын алдарт “Аянгын бороо” жүжиг намайг Армийн драмын театрт байхад тавигдаж байсан юм. Би Жоу Чун хэмээх 17 настай хүүгийн дүрийг бүтээсэн. Ардын жүжигчин Гантөмөр гуай миний аавын дүрд тоглож байлаа. Сургуулиа төгсөөд дөнгөж хоёр жил болж байсан би тэр том бүтээлд Гантөмөр гуай, Равдан ах, Сүххуяг ах, Тунгалаг эгч гээд Монголын театрын мундгуудтай хамт тоглоно гэдэг их хувь байжээ. Тухайн үед Хятадаас найруулагч ирж ажиллаж байсан. Ная гаруй насны хөгшин ирсэн. “Аянгын бороо” гэх энэ алдартай жүжгийг та хэдэн оронд тоглож байна гэж асуухад “Монгол найм дахь орон нь боллоо” гэсэн. Жоу Чуны дүр тухайн жилдээ надад шилдэг эрэгтэй жүжигчний шагналыг авчирч байсан. Тэр агшин бол хэзээ ч мартагдахгүй сайхан дурсамж. Учир нь “Аянгын бороо” жүжиг тухайн үед Улаанбаатараас гадна Дархан, Эрдэнэтээр аялан тоглож байхад үзэгчдийг гурван цагийн турш хааш нь ч хөдөлгөлгүй “уяж” чаддаг байсан юм.
–Тэр жүжгээс хойш Ардын жүжигчин Ц.Гантөмөр гуай та хоёр аав, хүүгийн барилдлагатай болсон гэдэг юм билээ. Уран бүтээлийн эцэг, эх болно гэдэг маш том хүндэтгэл биз?
-Манай уран бүтээлчид аливаа уран бүтээлд аав, ээж болж тоглосон хүнээ энгийн үед ч амьдралынхаа “Аав, ээж” гээд хүндлэн дууддаг бичигдээгүй халуун хүндлэл бий. “Аянгын бороо” жүжгээс хойш Ардын жүжигчин Гантөмөр гуай бид хоёр уран бүтээлийн хувьд аав, хүүгийн барилдлагатай болсон. Хаана ч таарсан “За аав сайн байна уу, сонин юу байна”, “Миний хүүгийн ажил өндөр үү” гээд мэндлэх жишээтэй. Харин “Эзэнгүй айл” киноны миний ээжид тоглосон жүжигчин уран бүтээлийн маань ээж. Уран бүтээлээрээ аав, ээжийн барилдлагатай сайхан жүжигчид маань хоёулаа бурханы орон руугаа буцжээ. Энэ тухай ярихад зүрх сэтгэл хоосроод хүндхэн байна.
–Төрийн соёрхолт Б.Лхагвасүрэн гуайн хоёр ч уран бүтээлд гол дүр бүтээсний нэг нь “Бүлээн нурам”. Тэр мундаг хүнд тоогдоно гэдэг жүжигчин хүнд олдох ховор аз завшаан юм болов уу?
-1989 онд Улсын багшийн дээд сургуулийн кино драмын ангийг төгсөөд Армийн театрт очиж байсан. Ангийн анд Ганбаатартай хамт ажиллахаар боллоо. Намайг очиход тайзны хамгийн анхны бүтээл минь болох Төрийн соёрхолт, яруу найрагч Б.Лхагвасүрэн ахын “Дутуу хээтэй тооно” жүжигт анх тоглож байсан юм. Монголын бас нэгэн алдарт жүжигчин Д.Сэдэд гуайн тоглосон Гэндэн хэмээх хөгшний идэр насны дүрийг би бүтээсэн. Анхны жүжигтээ тоглоод, бөөн урамтай хүн явж байтал удалгүй наадмын дараахан “Бүлээн нурам” кинонд дүр бүтээх боллоо. Зун нь найруулагч Жигжидсүрэн багш “За чи нэг кинонд шалгуулаадах” гээд дагуулж яваад пробонд оруулсан нь “Бүлээн нурам” байж. Олдой гээд гаргүй баатрын дүрд тоглосон. Төрийн соёрхолт Б.Лхагвасүрэн ахын энэ хоёр уран бүтээлээр би анх урлаг хэмээх их өргөөний босгыг алхсан даа. “Бүлээн нурам” кино Ардын жүжигчин Дагийранз гуай, манай ангийн охин Энхтуул, мисс Бямбасүрэн, би тэгээд хоёр чоно, тас, асрамжийн газраас ирсэн нэг охин гээд л цомхон дүртэй. Байгаль, эх дэлхийгээ хайрлахгүй бол хүний ертөнц хэрхэн сүйрч буй тухай санааг дэвшүүлсэн их сайхан бүтээл л дээ.
-“Үхэж үл болно Чингис хаан” киноны Боорчийн дүр таны бас л чадварлаг бүтээсэн дүрүүдийн нэг. Жүжигчин Золбоотын гаргасан Боорчи юугаараа өөр байв?
-Боорчи бол баатар эр, сайн анд. Боорчийн дүр миний хувьд их этгээд дүр л дээ. Дайчин баатар. Өмнө нь өөр уран бүтээлүүдэд Боорчийн дүрийг бүтээсэн л байдаг. Миний хувьд Боорчийг жинхэнэ эр хүн, эрэмгий баатар талаас нь гаргахыг зорьсон. Хэлсэндээ хүрдэг, андгай тангарагдаа үнэнч эрийг л дотроо бодож гаргасан.
–Түүхэн кинонд тоглох их хүнд байдаг гэж жүжигчид ярьдаг. Таны хувьд?
-Түүхэн дүр бүтээнэ гэдэг мэдээж ур чадвар тэргүүн зэрэгт тавигдана. Наана нь хуяг дуулга, саравч, зэр зэвсэг агсахаар их хүндрэлтэй. Баатар хүн чинь унаж буй нь хүртэл дөмөгхөн сайхан амьтан байх ёстой. Айлын толгой гэсэн адууны аль болох омголон, догшин хүлгийг сонгож унана. Эмнэг хангал мориноос унахдаа унаж, босохдоо босоод л явна. Халуунд халж, хүйтэнд хөрж, гар хуруугаа зүсэхдээ зүсч зуны аагим халуунд баатрын хувцастай өдөржин зурганд орно гэдэг бас чанга шүү. Өглөө зургаан цагаас нар шингэтэл наранд шарагдаж зурганд орно гэдэг ямар л сайхан байв гэж (инээв). Ямар сайндаа л энгэр рүүгээ хүйтэн ус цацаж морин дэл дээр давхихаар нэг их сайхан сэрүү татаад л сайхан шүү бас.
–Хамгийн удаан зурганд орж байсан уран бүтээл гэвэл?
-“Үхэж үл болно Чингис хаан” кино. Гавьяат жүжигчин Ц.Төмөрбаатар ах Чингисийн дүрд тоглосон шүү дээ. Чингис, Боорчи хоёр дөрвөн ханатай гэрт яг 78 хонож байсан. бусад жүжигчид болохоор хот руу ирж очин яваад байсан. Төмөрөө ах бид хоёр байнгын нэг нэг азарга уяандаа уячихсан, сахалдаа баригдсан навсайсан хоёр юм л байдаг. Киноны хамгийн эхний зургаас хамгийн сүүлийн зураг хүртэл бид хоёр тасралтгүй орж билээ. Яг 79 дэх хоног дээрээ гэртээ ирсэн. Энэ л хөдөө хамгийн удаан натурт гарсан зураг юм даг.
–Байлдаан тулаантай хэсэгт туслах жүжигчинтэй тоглодог уу?
-Хүнд тулаантай хэсэгт туслах жүжигчид орох тохиолдол бий. Гэхдээ цөөхөн. Яалт ч үгүй бидний хийж чадахгүй хэсгийг туслах жүжигчид бидний хувцсыг өмсөөд тоглодог. Өөрсдөө тулалдах үед бол бэлтгэл хийгээд гарна. Бэлтгэлээ сайн хийхгүй бол техник жаахан алдахад л хөл, гараа исгэхээс эхлээд бэртэл гэмтэл авна. Үнэхээр хүнд хэсэгт тусгай бэлтгэгдсэн туслах жүжигчид орж ирдэг.
–Сүүлийн үед цэргийн, зэвсэгт хүчний тухай кино гарвал гол дүрд та л тоглодог болж. Ер нь та цэргийн алба хаасан уу?
-Армиар нэлээн явсан. Цэргээс генерал, маршал хүртэл дүрийг бүтээсэн байх. Үүгээрээ их бахархдаг. Цэргийн хүн байна гэдэг зангарагтай сайхан санагддаг. Эр хүний хувьд шүү. Намайг оюутан байх үед бэлтгэл офицеруудын курс гэж байсан. Дэслэгч цолтой болно. Тэр сургалтад явж Төв аймгийн танкийн хороонд 45 хоног хээрийн сургуулилтад гарч дэглүүлж байлаа. Бэлтгэл офицер гэсэн үнэмлэх өгнө. “Тусгай салаа”, “Нарны жим” зэрэг олон сайхан цэрэг, армийн сэдэвтэй кинонд тоглосны буянаар цолоо нэмсэн.
–Цэргийн дарга нараас аль дүр нь танд өгөөжтэй санагддаг вэ?
-Надад “Тусгай салаа” киноны Раднаа хурандаагийн дүр л зүгээр юм шиг санагддаг.
–Таны бүтээсэн олон сайхан хурандаа, генералын нуруутай дүр байдаг?
-Раднаа хурандаа ноёд, түшмэдэд дуртай дарга. Өөрийнхөө хувийн эрх ашгийн төлөө явдаг. Дүр талаасаа надаас арай өөр юм гаргасан санагддаг. Гэхдээ дүр бүхэн л зовж, зорьж хөлсөө дуслуулан байж бүтээсэн учраас миний хувьд үнэ цэнтэй.
–Таны хувьд ихэвчлэн үзэгчдийн хайр хүндэтгэлийг хүлээсэн эерэг дүр бүтээсэн байдаг. Харин “Мойлхон” кинонд сөрөг дүр бүтээсэн нь нутгийн иргэдийн эгдүүцлийг нэлээд хүргэсэн гэдэг?
-Төлөв, төвшин царайтай болохоор нэг их муухай царайтай нөхрийн дүрд тоглоод байдаггүй (инээв). Гэхдээ би хэд хэдэн эсрэг дүр бүтээсэн шүү дээ. Буриадуудыг хэлмэгдүүлсэн тухай өгүүлдэг “Мойлхон” кинонд Мархаа гээд ногоон малгайт эсэргүүний дүрд тоглосон. Сүүлд “Аравт” кинонд Хархор жанжны дүрийг бүтээсэн. “Мойлхон” киноны Мархаа бол хэзээ ч хүн алахаар төрхгүй атлаа дотор сармагчин нь алуурчин гэдгийг л илэрхийлсэн дүр. Нутгийн хүмүүс хүртэл ашгүй Мархаа үхлээ гэж хүлээж авсан байсан. Тэгэхээр овоо л хүнд хүрсэн юм шиг.
–Саяхан таны тоглосон “Наран ургахыг хүлээхгүй” кино дэлгэцнээ гарч байсан. Ёстой л залуугийн тань кинонд эрэлттэй байсан үеийн бүтээл. Таны үеийн жүжигчид болох И.Одончимэг, П.Эрдэнэзаан зэрэг олон жүжигчин тоглосон байсан?
-“Наран ургахыг хүлээхгүй” кинонд талийгаач Амбий, телевизийн Ичинхорлоо, Одончимэг, Эрдэнэзаан бид нар хамт тоглож байсан. Би 27 настай байсан. Хамгийн сүүлд бургасан дунд шатаж амиа алддаг. Увсын сайхан сайхан хангайгаар явсан. Улаангомын төв Улаан-Уул хайрхан, Хархираагийн амралтад байрлаж зураг авсан. Бид бүгдээрээ сайхан залуус байж дээ. Миний тоглосон Жуудгай мээрэн Түмэн бол түүхэн хүн. Баруун аймагтаа шилийн сайн эр.
–Талийгаач Амбий ноёны хүүд тоглож , танд ирээдүйн эхнэрээ булаалгачихаад араас тань ойд мөшгөж ирээд буудаж чадахгүй уйлаад буцдаг хэсэг санаанаас ер гардаггүй юм?
-Талийгаач Амбий маань хөөрхий, дөнгөж сургуулиа төгсөөд хамгийн анх надтай хамт “Наран ургахыг хүлээхгүй” кинонд явсан байхгүй юу. Ноёны хүү “хатиг” Даваагийн дүрд тоглохоор болоод кинонд гарах гээд хүлээж суусан чинь над дээр ирээд хоёулаа танилцаж байлаа. Амбий ирээд “Сайн байна уу. Би “хатиг” Даваагийн дүрд тоглох гэж байгаа” гэхээр нь харсан чинь хацар дээр нь гурван хатиг гарчихсан байдаг байгаа. Хатиг гарчихсан байна гэсэн чинь “Харин тийм ээ” гээд бөөн инээдэм болж билээ. Амбий маань их сайн тоглосон. Ялангуяа тэр уйлаад буцдаг хэсэг хүмүүсийн сэтгэлд их хүрсэн санагдсан. Ер нь тэр кинонд тоглосон уран бүтээлчид бүгд л сайн тоглосон. Увс аймгийн иргэд их орсон. Бас аймгийн хөгжимт драмын театрынхан тэр чигээрээ тоглосон байдаг.
–Нэг хэсэг та жилд арав гаруй кинонд тоглодог хамгийн эрэлттэй жүжигчин байсан гэсэн, үнэн үү?
-Үнэн үнэн. Ямар сайндаа онигоо хүртэл гарсан байхав дээ. “Ялалт” кино театрт шинэ үзвэр гарч гэнэ. Тэр кинонд Золбоот, Төмөрбаатар хоёр тоглосон байна уу. Хэрэв тэгсэн бол үзэхгүй ээ” гэсэн онигоо байдаг. Гэрээсээ дөрөвдүгээр сарын 1-нд гараад арваннэгдүгээр сард орж ирдэг байлаа шүү дээ. Тэр үед л дараалан олон кинонд тоглосон юм шиг байгаа юм. Тухайн үед 35 мл метрийн хальс гэж байсан. Нэг жүжигчин 1-3 дубль авахуулахгүй л бол хальс үрлээ гээд найруулагчид алуулна ш дээ. “Хальс урсгаад муу новш” гээд загнуулна. Одоогийнх шиг ямар олон дахин аваад хасч, эвлүүлээд болчихно гэх биш.
–Жилд арав гаруй кинонд тоглодог хамгийн эрэлттэй жүжигчин гэхээр мөнгө ч сайн олдог байсан байлгүй?
-Тэгж их олон кинонд тоглосон хэрнээ овойж оцойтол цалин хөлс аваад байсангүй ээ. Миний цалин чинь тэр үеийн ханшаар 450 төгрөг орчим байсан байх. Таван төгрөгөөр хоол авч идчихээд 10 төгрөгөөр пиво хүртэл ууна шүү дээ. Яахав, сүүлдээ жүжигчид гэрээ хийж эхэлсэн. Гол дүрийн жүжигчин нэмэгдэлд овоо хэдэн төгрөг авдаг болсон. Одоо бол өөр болсон. Ямар ч байсан одоо бодоход шуугиулж байсан ч тэр л хамгийн их цалин авч байлаа гэх юм санаанд буухгүй байна.
–Гэр бүлээ танилцуулахгүй юу. Та чинь Дундговь аймгийн уугуул байх аа?
-Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумын уугуул. Миний бага нас ч гэсэн Эрдэнэдалай суманд өнгөрсөн. Одоо эхнэр хүүхэдтэйгээ гурвуулаа амьдарч байна. Эхнэр хувиараа ажил эрхэлж байна.
–Эхнэртэйгээ хэрхэн танилцаж байснаа дурсахгүй юу. Таны араас мөн л олон үзэгч охид гүйсэн, бүр гэргийг тань Золбоотоос сал гэж хүртэл дарамталдаг байсан гэдэг?
-Манай эхнэр цэцэрлэгийн багшийн коллежид сурдаг байсан. Би багшийн дээдийн оюутан учраас бид их таардаг байсан. Хүүхнүүд эхнэрийг маань тэгж хэлдэг л байсан гэсэн. Гэхдээ энэ бол үзэгчдийн тухайн үеийн л эмоци.
–Таны хүү бас жүжигчин болжээ?
-Миний хүү Хангал Соёл урлагийн их сургуулийг төгссөн. Хөгжим бүжгийн сургуулийн морин хуурын анги төгссөн ч эцэстээ жүжигчин болно гээд манай Дэмидбаатарын ангид орж жүжигчин болсон. Хуурч, жүжигчин хүү байна.
–Танд хошин урлаг зохьдоггүй гэж олон хүн хэлдэг үү?
-Зөндөө хэлж л байдаг. Манай найз нар “Чамайг харахаар инээд хүрэхгүй юм” гэдэг.
–Тэгэхээр нь юу гэхэв?
-Та нар л инээхгүй байгаа болохоос биш хүмүүс инээдэг юм аа л гээд үзэлцэнэ. Миний мэргэжил жүжигчин. Би заавал кинонд тоглох ёстой гээд суугаад байж болохгүй шүү дээ. Би “Шилдэг өнгө” хамтлагт “Өнгөт инээд” байхаас нь эхлээд 16 жил жүжигчнээр ажилласан байна. Хошин урлагт зохихгүй гээд би хөөгдчихсөн юм алга. Жүжигчин хүн гэдэг бол үхэн үхтлээ тэнгэрт хальтлаа тэтгэвэргүй ажилладгаараа бусад мэргэжлээс давуу талтай. Хөгшин өвгөн, эмгэний дүрд тоглоод явж л байна. За Золбоо ахыг нэг өвгөний дүрд тоглуулаадахъя гэхэд “Цаадах чинь өнгөрчихсөн ш дээ, хөөрхий” гэж дуусах хүмүүс шүү дээ бид.
-“Ардын элч”-ийн Ариунаа таны удмын хүн гэдэг юм билээ?
-Манай эмээгийн дүү “Ардын элч” киноны Ариунаагийн дүрд тоглосон П.Цэвэлсүрэн. Миний төрсөн ах ДБЭТ-ын найруулагч Г.Эрдэнэбаатар. Удам залгах ганц хүү маань морин хуурч хөгжимчин гээд манайх гэдэг айл удмаараа л урлагийн мөр хөөж байх шиг байна.