Зохиолч, орчуулагч Г.Акимтай 21 дэхь удаагийн номын баярын үеэр тааралдаж хэдэн хором хөөрөлдлөө. Түүнийг уншигчид маань “Зуун жилийн ганцаардал”-ыг орчуулсан хийгээд сүүлийн үед хадны зургийн талаар ихэд сонирхон судалж “Туульс хайлдаг уулс” зэрэг олон ном гаргаснаар нь мэднэ. Чөлөөтэй, өөрийнхөөрөө байж, үргэлж шинийг санаж, сэдэхийг эрмэлзэж явдаг тэрбээр өчигдөрхөн “Тэнгэрээс залрагсдын мөрийг тэнгэрийн хүүхдийн наадгайгаар мөшгихүй” нэртэй шинэхэн номоо хэвлэлтээс авчихаад сууж байлаа.
-Сайн байна уу, танд номын баярын мэнд хүргэе, энэ жилийн номын баяр таны хувьд ямар болж байна вэ?
-Энэ баяр жилд хавар, намар хоёр удаа болдог. Энэ жилийн баярын онцлог нь гадаадын байгууллагууд их оролцож байна. Турк болон Америкийн Элчингийнхэн тусалж дэмжиж оролцож байна. Тиймээс номын баяр маань өргөжиж байгаа юм байна гэж бодож байна. Жилд хоёр удаа зохиогч нь уншигчаа хардаг баяр юм шүү дээ.
Энэ жилийн хүмүүсийн худалдан авалт арай бага байх шиг байна. Энэ нь хямралтай холбоотой байх. Өнөөдрийн хувьд ажлын өдөр болохоор хүн цуглаагүй байна. Уг нь амралтын өдөр байсан бол сайн цугладаг юм.
Энэ номын баярт би хадны зургийн чиглэлээр өмнө нь гаргасан “Туульс хайлдаг уулс”, “Зуун жилийн ганцаардал” номоо авчирлаа. Харин өнөө өглөөхөн хэвлэлтээс “Тэнгэрээс залрагсдын мөрийг тэнгэрийн хүүхдийн наадгайгаар мөшгихүй” номоо авлаа. Энэ номоо өөр гаригаас ирж байсан хүмүүсийн тухай дүрсэлсэн хадны зургаар гаргалаа. Эдгээр зургууд нь бүгд манай говьд байж байна. Манайхан бөө гэж үздэг. Гадаадын эрдэмтдийн 20-иод ном, оросын 10-аад ном, мөн монголын хэдэн ном уншиж, судалж баталгаажууллаа. Зургийг нь харахаар үнэхээр харь гаригаас ирсэн нь үнэн юм шиг байна.
-Таны дэргэд номын тамга байна. Энэ тамга уран бүтээлч болгонд байдаг юм уу?
-EXLIBRIS гэж олон улсад үүнийг нэрлэдэг. Соёлтой хүн бүр л номын тамгатай байдаг. Гадаадынхан манайхныг номын тамгагүй, бараг мэддэггүй шахам юм бичдэг. Гэтэл манай номын санд лам нарын тамгатай ном, судрууд зөндөө байна. Түүнийгээ гарын тийз гэж нэрлээд номон дээрээ дардаг байсан. Энэ бол хүн төрөлхтний соёлын нэг хэлбэр юм. Мал хүртэл имтэй, тамгатай байдаг. Сэхээтэн улсуудад хонь, мал алга. Жишээ нь надад гэхэд ямар ч хонь байхгүй. Хэдэн ном л байна. Түүн дээрээ л тамгаа дарна. Гарын үсгийнхээ дор дарчихдаг юм. Европынхны номонд дардаг тусгай хэсэг хүртэл байдаг юм билээ.
–Та цаашид хадны зургийн чиглэлээрээ туурвиад байх уу, эсвэл өөр ямар нэг төлөвлөсөн зүйл байгаа юу?
-Монголын түүхийг л жоохон урагшлуулах төлөвлөгөөтэй байна даа. Манайхан хүннүгээс урьд юм байхгүй байсан юм шиг л яриад байна. Гэтэл хад чулуун дээр манай өвөг дээдэс бүх түүхээ зураад үлдээчихсэн байна. Түүнийг ганцхан унших л хэрэгтэй байна. Тиймээс унших гэж оролдож, цаг заваа зориулж явна. Мөн Чингис хааны тухай хэдэн ном бичсэн. Түүнийгээ үргэлжлүүлэн бичнэ. Атилла хааны тухай ч судалж байна. Эд нарыгаа л үргэлжлүүлэх бодолтой байна.
Уран зохиолын тал дээр ганц, хоёр ном орчуулах гээд бэлдэж байна. Франц-Алжирын Нобелийн шагналт зохиолч, гүн ухаантан, сэтгүүлч, жүжгийн зохиолч Альберт Камюгийн “Тахал” зохиолыг орчуулаад дууссан. Энэ жил л хэвлүүлэх санаа байна. Хийхээр төлөвлөсөн ажил олон байна. Хамгийн гол нь би өөрийнхөө сонирхсон, хийж чадна гэж бодсон юмаа л хийдэг юм. Түүнээс биш захиалгаар юм хийдэггүй. Хэрвээ надад үнэхээр сайхан санагдсан ном байвал орчуулж болно. Гэхдээ өөрийн хийх, бичих юм их байнаа. Түүнийгээ л уншигчдадаа хүргэх хэрэгтэй байна даа.
-Сүүлийн үед хүмүүс хуучны номыг унших нь багассан юм шиг санагддаг. Энэ тал дээр та юу хэлэх вэ?
-Нийгэм хөгжөөд өөр болж байна. Хуучны уран зохиолын номууд социалист реализмын чиглэлээр бичигдсэн, нэг хэвэнд цутгачихсан юм шиг гардаг байсан. Тиймээс орчин үеийн хүүхдүүд ойлгохгүй байж болно. Тухайлбал, аж байдлын сэдэвтэй зохиол гэхэд нэг намын дарга, нэгдлийн дарга гардаг. Нэгдлийн дарга нь жаахан юм мэддэг, намын дарга нь засдаг тиймэрхүү л зохиолууд байсан. Хувьсгалын зохиол гэхэд нэг сайн эр, нэг хүүхэн гардаг. Тэрийг нь нэг хужаа булаагаад авчихдаг. Тэгэнгүүт сайн эр нь шаралхаад хувьсгалд ордог тийм л зохиомжтой манай ихэнх түүхийн зохиолууд явж ирсэн. Тийм юмыг хүүхдүүд яаж сонирхох билээ.
-Тэгвэл орчин үеийн хүмүүс ямар зохиол сонирхоно гэж та бодож байна вэ?
-Одоо ер нь баримтат уран зохиолын юмыг л их сонирхдог болж дээ. Яг цэвэр уран зохиол гэхээсээ илүүтэйгээр. Гэхдээ үнэхээр сайн уран зохиол бас байнаа. Г.Мэнд-Ооёогийн “Гэгээнтэн” гэх мэт сайн зохиолууд байна.
-Сүүлийн үеийн зохиолчид түүхийн сэдвээр их бичиж байгааг та юу гэж бодож байна вэ?
– Өмнө нь түүхийн зохиолыг нэг хэвээр цутгачихсан юм шиг бичдэг байсан бол одоо бол хүмүүс чөлөөтэй сэтгэдэг болсон. Ардчиллаас олж авсан ганц ололт энэ дээ. Өөр юм бол байхгүй шүү дээ. Гэхдээ аль ч нийгэмд өөрийн ололт байхын хажуугаар дутагдал гэж байна. Миний номоо гаргаад ингээд явж байгаа нь ардчиллын л ач тус. Хэрвээ би социализмийн үед иймэрхүү номнууд гаргавал толгойгоо авахуулна шүү дээ. Уулыг тахих хэрэгтэй гээд бичих юм бол эсэргүү болно. Чингисийн тухай ярьж болдоггүй байсан. Гэтэл би чингисийн тухай хоёр гурван ч ном гаргалаа. Бүх юмны учир нь төр засгийг удирдаж буй хүмүүст л байгаа юм. Ард түмнээ бодож байна уу, монголоо хөгжүүлж чадаж байна уу, үгүй юу гэдэгт л хамгийн гол нь байгаа юм шүү дээ.
-Та “Зуун жилийн ганцаардал” романыг орчуулсан. Энэ зохиолыг яагаад заавал сонгож авсан юм бэ?
-Энэ зохиол эх хэл дээрээ их төвөгтэй зохиол шүү дээ. Тиймээс монголчлоод амархан болгож болохгүй. Тухайн зохиолчын найруулга, үзэл баримтлал, бодсон санасан юмыг л гаргахгүй бол орчуулга хийгээд ямар хэрэг байх билээ. Колумбын зохиолч Габриэль Гарсиа Маркесийн ганц классик зохиол нь энэ шүү дээ. Энэ зохиолыг орчуулах болсон шалтгаан бол өмнө нь хэлсэнчлэн тэр үед утга зохиол бүхэлдээ социалист реализмд баригдчихсан байсан. Тиймээс дэлхийн уран зохиол ийм болчихсон байна шүү гэдгийг л харуулах гэж энэ номыг орчуулсан даа.