Сүүлийн өдрүүдэд зурагтаа асааж, сайтуудын мэдээллийг сонирхож, сонины нийтлэл, ярилцлагуудыг шимтэн уншихаар өөдөөс УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхярваа л цөмийн хаягдлын талаар ярьж таарах юм. Мэдээллийн ямар хэрэгсэл байдаг билээ. Тэр бүгдээр эрхэм гишүүн маань ярьж байна аа. Өдөржингөө энэ хүний ярилцлагыг уншиж, сонсч байгаад орой гэртээ очоод хоолоо хийе үү гээд плиткаа асаахад хүртэл өөдөөс гарч ирээд цөмийн хаягдлыг эсэргүүцэж ярих нь халаг байна. Нээрээ шүү.
Гишүүний ингэх нь аргагүй л дээ. Д.Хаянхярваа гишүүн бол жинхэнэ хаширсан хүн байхгүй юу. Хонгор суманд цианит натри, мөнгөн ус алдагдаж сүйд болохоо дөхсөнийг хүн бүр санаж байгаа. Хонгорын хордлого улс даяар шуугиан дэгдээж байх 2007 оны үед Д.Хаянхярваа гишүүн Дархан-Уул аймгийн Засаг дарга байлаа. Цианит натри, мөнгөн усанд хордсон Хонгорын асуудалд төрийн байгууллага, төрийн бус байгууллагууд, хүний эрхийн төлөө тэмцэгчид, мэргэжлийн чиглэлийн бүхий л газар анхаарал хандуулж, гадны мэргэжлийн хяналт, шинжилгээний хүмүүс ч ирж байсан удаатай. Хэвлэлийнхэн энэ асуудлыг тал бүрээс нь мэдээлж, энэ хэргийг нэгд нэгэнгүй сайн дэлгэж байв. Одоо “Хонгор сум” гэвэл “Аан, хордсон Хонгор уу” гэдэг хэвээрээ. Нутгийн иргэд өөрсдийгөө хэрхэн хордож байгаагаа бодитоор харуулж, өвчин зовлонд туйлдаад байгаагаа учирлаж байсан бол холбогдох зарим байгууллага болоод Засаг дарга Д.Хаянхярваа нь “Хонгор хордоогүй” гэж мэдэгдсэн нь түүнийг хэвлэлийн баатар болгож байлаа даа. Хонгорынхон “Манай аймгийн Засаг дарга Хонгорт ирэхээрээ айлд орвол аяганд нь амаа хүргэхгүй цээрлэдэг” гэж ярьж байсан нь гал дээр тос нэмчихэж билээ. Эрхэм гишүүн маань тэр үед ингэж хэл амны бай болж баларч л явсан. Хордлого, химийн бодис энэ тэр гэхээр нурууных нь голоор хүйт даадаг болсон байлгүй. Тийм ч болохоор цөмийн хаягдал, ашигласан түлшнээс айх нь зөв байх. Хашир хүн гэж хаширсан хүнийг хэлдэг гэдэг чинь энэ. Цианит натри, мөнгөн ус, цөмийн хаягдал гэдэг нь өөр өөр зүйл ч гэлээ үзүүлэх хор нөлөөгөөрөө адил л даа.
Гэхдээ Д.Хаянхярваа гишүүн одоо үүсээд байгаа, яригдаад буй асуудлыг ойлгохгүй ч байна уу гэж харагдах юм. Хий дэмий тэвдээд, сэвээд гүйгээд байх шиг. УИХ-ын ээлжит бус чуулганаар уг нь Ашигласан түлш, цөмийн болон цацраг идэвхт хаягдлыг Монгол Улсын хилээр оруулахыг хориглох тухай хуулийн төслийг хэлэлцэх гээд та бүхнийг уриад байгаа юм шүү дээ. Бүр ойлгомжтойгоор тайлбарлая л даа. “Хонгорт цианит, натри оруулахгүй” гэх хууль баталчих гээд л хичээгээд байгаа юм, цаадуул чинь. Д.Хаянхярваа гишүүн яг ямар асуудлыг, хэрхэн яаж хэлэлцэх гээд байгааг тогтож нэг бодоосой доо. Хий дэмий л асуудлыг буруу тийш нь дэвэргэж хөөргөөд байна. Ардчилсан нам яг юу яриад байгааг тайван суугаад эргэцүүлэх хэрэгтэй байна шүү. Аль хэдийнэ яригдаад өнгөрсөн Хонгорын асуудал чинь бараг арваад жилийн өмнөх явдал. Одоо хэдэн он билээ. Цөмийн болон цацраг идэвхт бодис гэж юу билээ. Энэ бүгдийг нарийн сайн бодож, нэг бүрчлэн задалж нэгийг нь нөгөөгөөс нь салгаж ойлгох хэрэгтэй байна.
Тэгэхгүй бол Д.Хаянхярваа гишүүнийг харахаар сүүнд халсан хүн тараг үлээдэг үлгэр санаанд буугаад байх юм. Халцгай, халцгай гээд л.