УИХ-ын гишүүн, Хуульзүйн байнгын хорооны дарга Д.Ганбаттай ярилцлаа.
-Үндсэн хуулийн Цэцээс Үл хөдлөх эд хөрөнгийн барьцааны тухай хуулийн зарим заалтыг түдгэлзүүлсэн. Ингэснээр банкууд ипотекийн найман хувийн хүүтэй зээлээ зогсоогоод байгаа. Харин АН болон Шударга ёс эвслийн зүгээс шинэ хуулийн төсөл өргөн барина гэж мэдээлсэн. Уг ажлын явцын талаар танилцуулахгүй юу?
-Өөрийнхөө бүрэн эрхийн хүрээнд Үндсэн хуулийн 26 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу Иргэний хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл санаачлан боловсруулсан. Энэ дагуу Засгийн газарт саналаа хүргүүлж хариугаа авчихаад байж байна. Үндсэн хуулийн Цэцээс үл хөдлөх хөрөнгө, ялангуяа барьцааны тухай дүгнэлт гаргасан. Уг дүгнэлтийн дагуу банкинд барьцаалсан хөрөнгийг иргэд бие биедээ шилжүүлж болох мэтээр хүлээж авсан байгаа. Иймээс Монголын банкуудын холбоо ипотекийн найман хувийн хүүтэй зээлийг зогсоож байна гэдгээ мэдээлсэн. Тиймээс АН болон Шударга ёс эвсэл бүлэгтэй хамтарч мэдэгдэл гаргахдаа “УИХ дээр хууль эрхзүйн орчныг засаж сайжруулаад найман хувийн ипотекийн зээлийг үргэлжлүүлэх ёстой” гэх байр суурийг баримталсан юм. Миний хувьд ипотекийн найман хувийн хүүтэй зээлийг үргэлжлүүлэх ёстой гэж үздэг. Уг зээл Монголын ард түмэнд өгөөжөө өгсөн. Нийт 75 мянган айл, өрх орон сууцтай болсон байдаг. Энэ маягаараа арван жил үргэлжлэхэд Улаанбаатар утаагүй болох боломжтой. Дээрээс нь жилийн найман хувийн хүү багасах ёстой. Дэлхийн жишгийг харж байхад ипотекийн зээлийн хүү нь 4, 5 хувьтай байдаг юм байна лээ. 25 жилийн өмнө бидний сонгосон нийгэм хүн өмчтэй байх, өмч нь үнэ цэнтэй, түүнийгээ барьцаалаад зах зээлийн харилцаанд ордог байхыг тунхагласан. Гэтэл энэ суурь ойлголт өнөөдөр бүхэлдээ уначихлаа. Иймээс хууль эрхзүйн орчныг баталгаатай бий болгохгүй бол санхүүгийн систем эрсдэлд орох аюултай. Хэрэв санхүүгийн системд ямар нэгэн саад тулгарвал улам замбараагүй байдал үүсэж магадгүй юм. Ипотекийн зээлээр авсан орон сууц үнэгүйднэ. Тэгэхээр богино хугацаанд засаж залруулаад хэвийн байдалд оруулах ёстой. Тиймээс шинэ хуулийн төсөл боловсрууллаа. Болж өгвөл энэ ондоо багтаагаад хууль эрхзүйн орчныг хэвийн болгох бодолтой байна.
-Шинэ хуулийн төслөө Үндсэн хуультай хэрхэн уялдуулж байгаа вэ?
-Би хувьдаа Үндсэн хуультай зөрчилдөхгүй гэж ойлгож байгаа. Гэхдээ Үндсэн хуулийн үг, үсгийг харахаас гадна агуулгаар нь ойлгож хүлээж аваасай гэж бодож байна.
-Хэдэн зүйл, заалттай хууль байх вэ?
-Өмнөх хууль Үндсэн хуулийн таван зүйл заалтыг зөрчсөн байна гэж дүгнэсэн. Цэцийн их суудлын шийдвэр бол эцсийнх байдаг. Тиймээс тийм, ийм гэж шүүмжлээд байх зүйл алга. Шинэ хуулийн төслөө Үндсэн хуулийг зөрчихгүйгээр боловсруулж байгаа. Хоёр, гурван заалттай байхад боловсруулсан.
-Шинэ хуулийн төсөлд зээлийн хүү хэд байх бол?
-Түрүүн би хэллээ шүү дээ. Дэлхийн жишигт 4-5 хувийн хүүтэй байдаг гэж. Манайх уг жишигтэй нэлээн ойртож очиж байгаа. Аажимдаа ипотекийн зээлийн хүү найман хувиас багасах боломжтой. Уг зээлийг гурван жилийн хугацаанд хэрэгжүүлэх явцад 75 мянган өрх айл хамрагдаж чадсан юм чинь цаашид 6-10 жилийн хугацаатай үргэлжлүүлэх хэрэгтэй. Тэр үед 200-300 мянган айл орон сууцанд орчих байх. Сая ипотекийн зээлийг хэд хоног зогсооход барилгын салбар тэр чигтээ хямарлаа шүү дээ.
-Хуулийн төсөл хэр сайн болсон бол. Одоо иргэдийн дунд найман хувийн хүүтэй зээл хэзээнээс олгож эхлэх вэ гэдэг хамгийн чухал зүйл болчихоод байгаа?
-Ямар ч байсан Засгийн газраас саналаа авчихсан. Хууль тогтоох бүрэн эрхийн хүрээнд хуулийн төслөө өргөн барина. Түүнийг УИХ хэлэлцээд явах байх. УИХ-д олонхийг бүрдүүлж байгаа АН болон “Шударга ёс” эвслийн бүлэг дэмжиж байгаа. Тиймээс дэмжигдэх байх гэж бодож байна.
-Тэгэхээр оноос өмнө эргэж сэргэнэ гэж ойлгож болох уу?
-Сэргээхийн төлөө л ажиллаж байна. Хуулийн төсөл санаачлан өргөн барьж байгаагийн хувьд аль болох богино хугацаанд дэмжигдээсэй гэж бодож байгаа. Энэ төслийг хурдхан өргөн барьж шийдвэрлэхгүй бол гарах муу үр дагавар нь олон. Гэмт хэрэг, залилан мэхлэлт ихэснэ. Банк, ломбардны хүү маш өндөр болно.