Category: соёл-урлаг

Дуурь бүжгийн эрдмийн театр тоглолтын 52 дахь улиралдаа үндэсний уран бүтээлд түлхүү анхаарч өнөөгийн цаг үе, нийгмийн байдлыг тусган харуулсан залуучуудад зориулсан цоо шинэ бүтээл болох “Төгсгөлгүй” танго балетыг энэ сарын 6-7-ны өдрүүдэд тайзнаа анх удаа тавих гэж байна.

Уг бүтээлийг тавих бэлтгэл ажлын хүрээнд энэ оны тавдугаар сард Австри улсаас танго, вальс бүжгийн багш нарыг урьж 14 хоногийн сургалт зохион байгуулсан төдийгүй саксофон, гитар, найраг баян хуур зэрэг симфони найрал хөгжимд байдаггүй зарим хөгжмийн зэмсгийн оруулсан өвөрмөц, сонирхолтой бүтээл хийхээр уран бүтээлчид нь ажиллаж байгаа гэнэ.

Энэхүү балетын хөгжмийг залуу хөгжмийн зохиолч Х.Алтангэрэл бичиж, цэнгээнт бүжгийн улсын уралдааны тэргүүн шагналт, УДБЭТ-ын гоцлол бүжигчин Э.Эрдэнэжаргал дэглэн найруулж байгаа юм. Тус балетыг СТА Ц.Мөнхболд удирдаж, гол дүрүүдэд УДБЭТеатрын гоцлол бүжигчин СТА Б.Саруул, О.Анужин, М.Од, А.Эрдэнэболд, Б.Пүрэв-Очир, А.Билгүдэ нар тоглон, театрын симфони найрал хөгжим, балетын жүжигчид бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ оролцоно.

Монголд анх удаа Тэргэнцэртэй иргэдийн загварын шоу буюу “Wheelchair fashion show” өнгөрсөн жилийн зургадугаар сард зохион байгуулагдаж, амжилттай өндөрлөсөн билээ.

Тэгвэл өчигдөр Монголын “Тэргэнцэртэй сайхан бүсгүй”-г анх удаа шалгарууллаа. Энэхүү арга хэмжээнд 15 сайхан бүсгүй оролцсон бөгөөд тэд хамтран бүжиглэж, үндэсний хувцсаа өмсөн тайзнаа гарч, дизайнеруудын урласан хувцсыг мэргэжлийн загвар өмсөгчидтэй хамт үзүүллээ. Мөн шүүгчдийн асуултад хариулан Монголын анхны “Тэргэнцэртэй сайхан бүсгүй”-н эрхийн төлөө чадвараа сорьсон юм. Архангай, Булган, Баянхонгор, Завхам аймгаас дөрвөн сайхан бүсгүй энэхүү тэмцээнийг зорьж оролцжээ.

Тэмцээний ялагч, сайхан бүсгүй Б.Цолмон

Монголын хамгийн анхны “Тэргэнцэртэй сайхан бүсгүй” шагналыг хувийн дугаар 06 Б.Цолмон хүртэж хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн Элч төлөөлөгчөөр сонгогдон, шилжин явах цом, Итали улсад гэр бүлээрээ амрах эрхийн бичгээр шагнагдсан юм.

Мөн,

• Авъяаслаг сайхан бүсгүй Ч.Тунгалагтуяа
• Оюунлаг сайхан бүсгүй Б.Батчимэг
• Төгс сайхан инээмсэглэлтэй сайхан бүсгүй Б.Нарантунгалаг нар тус тус шалгарчээ

“Тэргэнцэртэй сайхан бүсгүй” шалгаруулах тэмцээнийг гурван жилд нэг удаа, Тэргэнцэртэй иргэдийн загварын шоуг жил бүр зохион байгуулах юм байна.

Blue Moon арт галерейн үзэсгэлэнгийн танхимд өнөө орой 18:30 цагт “НЭГ ЧИГЛЭЛ” хандивын хүлээн авалт болно.Хөөрхөн зүрхтэй уран бүтээлчдийн дэмжлэгээр цугласан уран зургууд, бүтээлүүдийг дуудлагаар худалдаалах юм. Дуудлага худалдаанаас олсон орлогыг Б.Энхжаргалын БНСУ-д явж эмчлүүлэх эмчилгээний зардалд зориулж, нэгэн залуу бүсгүйн ирээдүйг асаахад дэмжлэг үзүүлэх ажээ.

Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 65 жилийн ой, Монгол-Хятадын найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааны гэрээ байгуулагдсаны 20 жилийн ойг тохиолдуулан 2014 оныг “Найрсаг солилцооны жил” болгон зарлаж, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Соёлын яамны хооронд 2014 онд байгуулсан “Соёлын өдрүүд харилцан зохион байгуулах тухай” протоколын дагуу хоёр орны “Соёлын өдрүүд” харилцан зохион байгуулж байна.

БНХАУ-ын дарга Ши Жин Пин Монгол Улсад хийсэн айлчлалын үеэр БНХАУ-ын соёлын өдрүүд Улаанбаатар хотод зохион ажилттай зохион байгуулагдаж Хятадын соёлын өвийн гайхамшгийг харуулсан үзэсгэлэн, урлагийн тоглолтоор Монголын үзэгчдэд бэлэг барьсан. “Монголын соёлын өдрүүд” 2014 оны 12 дугаар сарын 5-наас 14-ны өдрүүдэд Бээжин хотод зохион байгуулагдаж “Тэнгэрийн эгшиг” хүндэтгэлийн тоглолт, монгол орны үзэсгэлэнт байгалийг харуулсан фото зургийн үзэсгэлэнг толилуулахаар бэлтгээд байна.

Монголын загварын ертөнцийн шилдгийн шилдгүүдийг шалгаруулдаг “Гоёл-2015” наадам өндөрлөлөө. Энэ жилийн Гоёл наадмын шилдэг топ моделиор Х.Бадамгэрэл тодорчээ. “Гоёл-2015” наадамд 120 гаруй загвар өмсөгч мэдүүлгээ өгснөөс 70 загвар өмсөгч шалгарч загварын шоунд оролцжээ. Тэднээс сүүлийн шатанд 50 загвар өмсөгч шалгарч үлдсэнээс Х.Бадамгэрэл ийн шилдгээр тодорчээ.

Польшийн Тушин хэмээх жижиг хотын зөвлөл хүүхэд багачуудын хамгийн дуртай хүүхэлдэйн киноны нэг Винни-Пух киног хүүхдэд үзүүлэхийг хориглосон шийдвэр гаргажээ. Тэр бүү хэл киноны баавгай баатруудын дүрсийг энд тэнд зурахыг ч хориглосон байна.

Учир нь энэ киноны баатар баавгай нь ямар хүйстэй нь мэдэгдэхгүй, тэгээд ч өмдгүй явдаг учраас хүүхдэд зөв үлгэр дууриал болохгүй гэж үзжээ. Ийм шийдвэр гаргасан хүмүүс эцэст нь Винни-Пух бол манин гэсэн шийдэлд хүрч хориглохоор шийдвэрлэсэн байна.

Он солигдох торгон мөчид салбар бүр оны шилдэг, онцлох хүмүүсээ тодруулж олон нийтэд танилцуулдаг. Хамрах цар хүрээ, нэр хүндээрээ шилдэгт тооцогддог “Алтан сарнай-2014” оны тэргүүн наадам энэ сарын 31-нд болох аж. Нийгмийн Ардчилал Монголын Залуучуудын Холбооноос 14 дэх жилдээ зохион байгуулах тус наадам жил бүр өөрийн гэсэн өнгө төрх, өвөрмөц онцлогоороо ялгардаг. Харин энэ жилийн наадмыг үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжиж, “Бид нэг монгол” уриан дор зохион байгуулна гэж УИХ-ын гишүүн, НАМЗХ-ны ерөнхийлөгч Н.Номтойбаяр, тус холбооны Удирдах зөвлөлийн гишүүн Н.Мөнгөнчимэг нар мэдээллээ.

Монгол хүний үнэ цэнийг өргөж, шинэ цагийн Монгол Улсын шилдэг төлөөлөл болж, салбартаа тэргүүлэгч оны онцлох хүнийг олон нийтийн нээлттэй санал асуулгаар шалгаруулан урамшуулж, ажил үйлсийг нь нийтэд сурталчлах нь “Алтан сарнай” наадмын зорилго юм. Энэ жил www.altansarnai.mn сайтаар дамжуулан долоон салбарын шилдгүүдийг олон нийтийн санал асуулгаар тодруулах аж. Тухайлбал:

1. Шинжлэх ухааны салбарын оны онцлох хүн

2. Соёл урлагийн салбарын оны онцлох хүн

3. Спортын салбарын оны онцлох хүн

4. Нийгэм, улс төрийн салбарын оны онцлох хүн

5. Хүмүүнлэгийн салбарын оны онцлох хүн

6. Бизнесийн салбарын оны онцлох хүн

7. Дэлхийн монгол хүн

Тиймээс оны онцлох хүнээр тодруулах хүнийхээ дэлгэрэнгүй мэдээллийг www.altansarnai.mn сайтад байршуулж, дэмжиж буй хүнийхээ төлөө саналаа өгөхийг Нийгмийн Ардчилал Монголын Залуучуудын Холбооноос олон нийтэд уриаллаа.

Эрдмийн театрын уран бүтээлчид ирэх сарын 10-ны өдөр “Бид мартахгүй” дурсамж хүндэтгэлийн үйл ажиллагаагаа зохион байгуулах гэж байна.

Улсын Драмын Эрдмийн Театрын хамт олон театрынхаа алтан үеийн болон ахмад уран бүтээлчдийн алдарыг хүндэтгэж, бүтээж туурвих арга ухааныг нь хойч үедээ уламжлан үлдээх зорилгоор СУИС-тай хамтран “Бид мартахгүй” дурсамж, хүндэтгэлийн арга хэмжээг уламжлал болгон зохион байгуулдаг билээ.

Энэхүү арга хэмжээний хүрээнд жил бүр театрын мэргэжлийн судлаач, эрдэмтэн, ахмад уран бүтээлчдийн “Ахмад үеийнхний арга туршлага” эрдэм шинжилгээний бага хурал, дурсамж ярилцлага, “Гэрэл зургийн үзэсгэлэн”, хүндэтгэлийн тоглолтын арга хэмжээг зохион байгуулдаг юм.

Мөн Ардын жүжигчин А.Очирбатын зохиол СТА Э.Ёндоншаравын найруулга “Буруугүй буруутан” уянгын драмын жүжиг нээлтээ хийсэн даруйдаа үзэгчдийг байлдан дагуулж нээлтийн гурван удаагийн тоглолт үзэгчдийн халуун алга ташилт, уухайн дуугаар дүүрэн болж өндөрлөсөн билээ. Энэхүү жүжиг нь Улсын Драмын Эрдмийн Театрын ерөнхий найруулагч Төрийн соёрхолт Н.Наранбаатарын санаачлагаар дөрөвдүгээр сараас эхлэн хэрэгжүүлж эхлэсэн бэсрэг долоон жүжгийн зургаа дахь жүжиг бөгөөд “Буруугүй буруутан” жүжгийн найруулагч Э.Ёндоншарав жүжгийнхээ нээлтээр Монгол Улсын СТА цолоор шагнуулж театрт урлагт хайртай үзэгчиддээ давхар давхар бэлэг барьсан билээ. Тэгвэл энэхүү жүжиг маань ирэх 05, 06-нд тоглогдох гэж байна.

Өнгөрсөн түүх он цагийн ой санамж дотор нойрсож, түүхэн дэх ганц үгийг сэрээхэд үй түмэн мэдээллийг хойчдоо дамжуулдаг ажаам.

“Чингисийн чулууны бичиг” хэмээн алдаршсан, эдүгээ Санкт-Петербургийн Эрмитажид хадгалагдаж буй гэрэлт хөшөөг 1224 онд сийлжээ. Бараг хоёр зуун жилийн өмнө Сибирь судлаач Спасский манай хилийн гадна орших Өргөнө мөрний цутгалан болох Хархираа голын хавиас дорно зүгийн бичигтэй хөшөө олсон тухайгаа анх мэдээлж, 1932 онд Петербургт аваачсан байдаг. 1833 онд монголч эрдэмтэн Шмилдт, арваад жилийн хойно буриадын эрдэмтэн Банзарын Дорж, залгаад Японы эрдэмтэн С.Маруяама, мөн Оросын эрдэмтэн Г.Н.Румянцев нар тавиад он хүртэл тайлан унших оролдлого хийж, судалгааны үгүүллүүд бичсэн байдаг. Харин 1960 онд Монголын түүхч Х.Пэрлээ Эрмитаж дахь гэрэлт хөшөөг нүдээр үзэж, гараар имэрч үзсэнийхээ дараа жил “Чингисийн чулууны бичээс” хэмээх томоохон үгүүлэл бичиж, үг бүрийг нягтлан тайлбарлаж, үнэн зөвөөр тайлан уншсан болой.

Ийнхүү Монголын түүхийн нэгэн хуудас чулуун дээр арваадхан үгээр улбаалан олон учигаа тайлжээ. Учир юун гэвэл: Чингис хаан Хорезмаас буцахдаа Бух сочигай хэмээх газарт 1224 оны өвөл их хуралдай хийлгэж, тэр үеэр болсон наадамд Хавт Хасарын хүү Есүнхэ ноён 335 алд хол байсан байг оносон түүхэн амжилтыг тэмдэглэсэн бичээс болох нв тодорхой болжээ. Мөн Рашид-аддины “Сударын чуулган” дахь мэдээтэй яв цав таарч байгаа юм. “Сударын чуулган”-д Хаан Бух Сочигайд бууж, их алтан орд барьж, хурилдай хурж, их хурим хийх зарлиг буулгасан тухай дурдсан буй. Дайлаас буцаж яваа их цэргийг Монгол эх нутгаас алтан ургийн ноёд тосож очсон бөгөөд угтагсадын дотор Тулуйн 2-р хүү ирээдүйн их хаан 10 настай Хубилай цуг явсан тухай нэгэн түүхэн сурвалжаас уншиж байсан минь тод санагдаж байна.

Миний бие 1990 оны өвөл Мигжид Жанрайсиг их бурханы эрлийг мухарлахаар Санкт-Петербург хотноо байх ялдар тэр үеийн оюутан, эдүгээн нэрт эрдэмтэн С.Бадралын хамт Эрмитажид очиж Чингисийн чулууны бичигт шингэж үлдсэн түүхэн мэдрэмжүүдтэй шүргэлцсэн минь үлэмж их хувь хэмээн дурсдаг билээ. Тэгэхэд “засвартай тул үйлчлэхгүй” хэмээн хаалттай байсан Монголын танхимд С.Бадрал дүүгийн сүүхэй гаргаснаар эрдэм шинжилгээний ажилтан настай авгайгаар цоожыг онгойлгуулж, эзэд нь юм шиг хэдэн мөч өөрийн үзмэрүүдийн дэргэд баясан саатсан сан.

Чулуун бичээсийн тэргүүн дээдэд Чингис хааны нэрийг мөр тэтгэн залж, Есүнхэгийн нэрийг их эзний нэрнээс доогуур, гэхдээ бусад бичээсээс дээш илүү гаргаж бичсэн нь монгол төрт ёсны бэлгэдэл хүндлэлийн илэрхийлэл төдийгүй, монгол бичиг соёлын уламжлалын чухал ул мөр юм даа хэмээн бодож зогссон бөлгөө.

“Чингисийн чулууны бичиг” бол мянга хол илүү жилийн түүхтэй монгол бичиг үсгийн олон дурсгалуудаас гал усны бэрхийг туулж бидний үед хүрч ирсэн хамгийн ууган нь болохын хувьд ч, манай түүхийн төрт ёсны нэгэн томоохон бодит гэрч мөний тухайд ч “ХОСГҮЙ” хэмээх тодотголтой бичигдэх соёлын өв билээ. Бас нэгэн сонирхолтой тохиолдлыг дурдахад Чингисийн чулууны бичиг бүтээгдсэн 1224 оноос яг 400 жилийн дараа Цогт хун тайжийн шүлгийг 1624 онд Дуутын хар чулуунд Дайчин хиа, Гүен баатар хоёр сийлсэн байдаг. Түүнээс яг 300 жилийн хойно Жамьян гүн, Наянт ван хоёр “Монгол Данжуурын гэрээ бичиг”-ийг бас чулуунаа гэрэлтүүлэн сийлсэн нь Үндэсний номын санд буй.

Өнөө жил дээрх үйл явдлуудын тэгш ой тохиож байгаа юм. Монгол бичгийн, тэр тусмаа түүхэн агшиныг чулуунд мөнхлөн сийлэх соёлын гурван үйл явдал зэрэгцэх тэгш ойг Монгол төр ядаж 10 жил тутамд дуртган санаж, сэрээн дуудаж, бахархан тэмдэглэж байваас зохиолтойсон. Өнөө жил ч эдийн засгийн хүндрэл гэх мэт элдэв шалтаг тоочин, дээрээ ч төвхнөж өгөхгүй, юу болохыг хүлээн дээш өлийж, мөнгөний хомсдол хэмээн доош толгой гудайн өнгөрөх шиг боллоо. Арван жилийн дараа Чингисийн чулууны бичиг 800, Цогтын чулууны бичээс 400, Данжуурын гэрэлт хөшөө 100 нас хүрнэ. Арван оны дараа бичиг соёлын томоохон хуралдай хийж дурсах шиг дурсах цагийг хүлээхээс дээ? Тэр цагт монгол бичиг соёлдоо зориулж мянган жилийн салхи шуурганд ч баларахааргүй нэг томохон гэрэлт хөшөөг сийлж мөнхжүүлэхийн ерөөлөөр болзоо талбису.

Зохиолч Г.Мэнд-Ооёо

2014.11.23

Дөрвөн уулын дунд