Category: соёл-урлаг

МЗЭ-ээс жил бүр уламжлал болгон зохиодог яруу найргийн “Болор цом-2016” наадам өнөөдөр орой Соёлын төв өргөөнд болно.

Уламжлал ёсоор наадамд оролцох яруу найрагч өөрийн хоёр бүтээлээ МЗЭ-д ирүүлдэг. “Болор цом” наадам сүүлийн жилүүдэд аймаг орон нутагт болдог уламжлал тогтоод байсан бол энэ жилийнх нийслэл Улаанбаатар хотод болох юм. Энэ 2016 онд Монголын уран зохиолын хоёр агуу хүний мэндэлсний ой тохиож байгаа учраас ийнхүү Улаанбаатарт хийхээр шийджээ. Тухайлбал, Д.Сэнгээгийн 100, Д.Нацагдоржийн 110 жилийн ой тохиож байна.

Наадмын дэгээр өмнө нь “Болор цом”-д түрүүлж байсан яруу найрагч урьдчилсан шалгаруулалтгүй наадамд өрсөлддөг.

Наадамд өрсөлдөхөөр 150 гаруй яруу найрагч бүтээлээ ирүүлснээс хоёрдугаар шатанд 33 найрагч тунаж үлдээд буй юм.

“Болор цом” наадам энэ жил 33 дахь жилдээ зохиогдож байгаа юм.

Тунаж үлдсэн найрагчид:

Б.Алтанхуяг
М.Амархүү
Н.Батболд
Б.Батсайхан
Б.Баттулга
Л.Батцэнгэл
Б.Батхүү
Т.Баянсан
Б.Болорцэрэн
Б.Буянбадрах/Ховд/
М.Билэгсайхан
Л.Ганзул
Д.Гансүрэн/Хэнтий/
Э.Гантулга
Ц.Гончиг/Хөвсгөл/
Ч.Дамдиндорж
Н.Мөнхбаяр
Н.Минжинсайхан
С.Начин
П.Нямлхагва
М.Отгонбаяр
Б.Тогмид/Өвөрхангай/
Ай.Төмөр-Очир
Д.Түвшинцэцэг
Б.Чулуунцэцэг
М.Уянсүх
С.Ууганбаяр
Ч.Ууганбаяр
О.Цэнд-Аюуш
Ц.Эрдэнэбаатар
О.Эрдэнэбүрэн
Э.Уран-ӨМӨЗО
Т.Энххад-ӨМӨЗО

“Болор цом” яруу найргийн наадам хоёрдугаар сарын 2-нд болох билээ. Өнөө жилийн наадамд бүтээлээ сойж өрсөлдсөн зуу гаруй уран бүтээлчээс шилдэг 33 найрагчийн нэр тодорчээ. Эдгээр онгод хийморьтой найрагчдаас чухам хэн нь эгшиглэнт Янжинлхамын хишгийг хүртэхийг харах үлджээ.

1. Б.Алтанхуяг
2. М.Амархүү
3. Н.Батболд
4. Б.Батсайхан
5. Б.Баттулга
6. Л.Батцэнгэл
7. Б.Батхүү
8. Т.Баянсан
9. Б.Болорцэрэн
10. Б.Буянбадрах /Ховд/
11. М.Билэгсайхан
12. Л.Ганзул
13. Д.Гансүрэн /Хэнтий/
14. Э.Гантулга
15. Ц.Гончиг /Хөвсгөл/
16. Ч.Дамдиндорж
17. Н.Мөнхбаяр
18. Н.Минжинсайхан
19. С.Начин
20. П.Нямлхагва
21. М.Отгонбаяр
22. Б.Тогмид /Өвөрхангай/
23. Ай.Төмөр-Очир
24. Д.Түвшинцэцэг
25. Б.Чулуунцэцэг
26. М.Уянсүх
27. С.Ууганбаяр
28. Ч.Ууганбаяр
29. О.Цэнд-Аюуш
30. Ц.Эрдэнэбаатар
31. О.Эрдэнэбүрэн
32. Э.Уран -ӨМӨЗО
33. Т.Энххад-ӨМӨЗО

Монголын хөгжмийн зохиолчдын холбооноос жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулдаг “Морин хуур 2015” наадмын хүндэтгэлийн “Гала” тоглолт өчигдөр Соёлын төв өргөөнд болов. Тоглолтын үеэр 2015 оны шилдэг дуу болон хөгжмийн зохиолчийг шалгаруулсан юм.

Наадмын нэгдүгээр шатны шалгаруулалтаас 25 шилдэг дуу тунаж үлдээд байсан. Харин эцсийн шатанд яруу найрагч Г.Баярын шүлэг, Н.Жанцанноровын хөгжим “Бурхан халдун” дуу оны шилдэг дуугаар нэрлэгдэв. Ийнхүү АЖ, төрийн хошой шагналт, хөгжмийн зохиолч Л.Жанцанноров оны шилдэг хөгжмийн зохиолчоор тодорлоо. Тэргүүн шагналтанд Гранпри шагнал болон “Морин хуур” наадмын шилжин явах мөнгөн морин хуурыг БСШУЯ-ны соёлын бодлого зохицуулалтын газрын дарга Д.Гантөмөр гардуулан өгсөн.

Нэгдүгээр байрт яруу найрагч Г.Мэнд-Ооёогийн шүлэг, хөгжмийн зохиолч Х.Алтангэрэлийн хөгжим “Дарьгангын хээр тал” дуу

Хоёрдугаар байрт Г.Мэнд-Ооёогийн шүлэг, УГЗ Б.Бямбабаярын хөгжим “Цэцэн ханы нутаг” дуу

Гуравдугаар байрт яруу найрагч Г.Мөнхцэцэгийн шүлэг, хөгжмийн зохиолч УГЗ Т.Сэр-Одын хөгжим “Тавилангийн харгуй” дуу

Тусгай байрын шагналыг яруу найрагч Ш.Лхамноржмаагийн шүлэг, Цэн.Эрдэнэбатын аялгуу “Уйдашгүй эх орон” дуу тус тус хүртлээ.

Францад болсон “Мэсси” олон улсын циркийн наадам урьд шөнө өндөрлөжээ. Тус наадмаас Монгол циркчид алтан цом хүртсэн байна. Монголын үндэсний циркийн уран бүтээлч, МУСТА н.Пүрэвжаргал ахлагчтай “Puje & Guys” хамтлагийнхан энэ сарын 21-24-ний өдрүүдэд тус наадамд оролцож энэхүү амжилтыг үзүүлсэн юм.

Эх орноо төлөөлөн Олон улсын циркчдийн тэмцээнд оролцсон тус хамтлагийнхан Монголын циркийн түүхэнд анх удаагаа “Дээсээр наадагчид” үзүүлбэрээрээ “Алтан цом” хүртжээ.

“Мэсси” наадамд манайхаас гадна 12 орны циркчид оролцжээ.

Өнөөдөр “Болор цом-2016” наадамд оролцох бүтээлүүдийг хүлээн авах сүүлийн өдөр. Яруу найрагчид уламжлал ёсоор хоёр бүтээлээ Монголын зохиолчдын хороонд ирүүлэх юм.

Жил бүр уламжлал болгон зохиодог энэ наадмыг уран зохиолыг түгээн дэлгэрүүлэх, уншигч зохиолчдыг холбох зорилгоор сүүлийн жилүүдэд орон нутагт зохион байгуулж байгаа. Харин энэ удаагийн наадам Улаанбаатар хотод ирэх сарын 2-нд болно. 2016 онд Монголын орчин үеийн уран зохиолыг үндэслэгч Д.Нацагдоржийн мэндэлсний 110 жилийн ой, мөн нэрт яруу найрагч Д.Сэнгээгийн мэндэлсний 100 жилийн ой тохиож байгаа учраас наадмыг нийслэлд зохион байгуулах юм байна.

Өнгөрсөн жил “Болор цом” яруу найргийн наадам Төв аймгийн Зуунмод суманд болж, Хөвсгөл аймгийн харьяат яруу найрагч Б.Мягмаржав “Тэнгэрийн татах хүч” шүлгээрээ түрүүлжээ. 1983 оноос хойш зохион байгуулж ирсэн энэ наадмыг Дархан-Уул, Орхон, Архангай, Өвөрхангай аймагт зохион байгуулж байв.

Франц улсад болсон 40 дэх удаагийн Монте Карлогийн олон улсын циркийн наадам энэ сарын 14-нөөс 24-ний өдрүүдэд болж өнгөрлөө. Тус наадамд Монголын үндэсний циркийн жүжигчин Ц.Пүрэвжаргал ахлагчтай жүжигчид, дээсээр наадагчид, шидэлттэй акробат үзүүлбэрээр амжилттай оролцож, алтан цомын эзэд болсон байна.

Дэлхийн циркчдийн чансааг жил болгон шалгадаг тус тэмцээнд нийт 12 орны жүжигчин оролцсоноос манай жүжигчдийн “Жалам хар”-ын аялгуунд дээсээр наадсан үзүүлбэр ийн шилдгээр шалгарчээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор жил бүр уламжлал болгон зохион
байгуулагддаг оны шилдэг дуу шалгаруулах “Морин хуур наадам энэ сарын
16-28 ны өдjрүүдэд зохион байгуулгдаж байгаа юм. Оны шилдэг дуу
шалгаруулах тус наадмыг энэ жил 29 дэх жилдээ зохион байгуулж байна.

Наадмын эхний шат Нийслэлийн Улаанбаатар чуулгын концертын танхимд энэ
сарын 16, 17-нд болсон бол хоёрдугаар шат буюу “Гала” тоглолт энэ сарын
28-нд СТӨ-нд болно. Морин Хуур” наадам нь дууны урын санг дууны ая,
аялга, хэлбэр, хөгжмийн найралжуулгыг шинэчилсэн содон бүтээлээр
баяжуулсан, үндэсний дууны санг бүрдүүлэх зорилготой бөгөөд мэргэжлийн
хөгжмийн урлагийн шалгуурт тэнцсэн, чанартай дууны бүтээлийг олон нийтэд
түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж ирсэн хамгийн том дууны наадам
билээ

Улсын Филармони 2016 оны нэг, хоёрдугаар сард монгол хөгжмийн бүтээлийн өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлж урын санг баяжуулах, иргэдийн үзвэр үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлж үндэсний соёл, уламжлалт бахархалыг бий болгох, ТВ, Радио, цахим орчин дахь Монгол хөгжмийн бүтээлийн эзлэх хувийг нэмэгдүүлэх, монгол бүтээлийг дэлхийн зах зээлд сурталчлах зорилго бүхий “Монгол уран бүтээл” төслийг хэрэгжүүлж байна.

Тус төслийн хүрээнд нийт 5 тоглолт болох бөгөөд 01-р сарын 22-нд 19.00 цагт Монголын хөгжмийн зохиолчдын “Дан хөгжмийн болон дууны шилдэг уран бүтээлийн концерт” улсын Филармонийн тайзнаа ганцхан удаа тоглогдох гэж байна.

Тоглолтыг Монголын хөгжмийн зохиолчдын холбоотой хамтран зохион байгуулж байгаа бөгөөд улсын Филармонийн симфони найрал хөгжим, удирдаач Д.Нямдаш, Б.Батбаатар, дуучин П.Өнөржаргал, Ш.Наранчимэг, хөтлөгч тайлбарлагчаар СГЗ Ч.Буянхишиг нар оролцох аж.

Богд Хааны ордон музей дэх “Хаан туульсын өргөө”-нд өвлийн адаг сард жил бүр тууль хайлдаг уламжлалтай. Өнгөрсөн 16-ны өдөр “Долоон түмэн настай Довон хар бөх” хэмээх нэртэй тууль хайлсан. Энэ удаад харин “Зураг шаргал морьтой Зул алдар хаан” хэмээх туулийг хайлах гэж байна. Туйлийг маргааш буюу нэгдүгээр сарын 23-ны бямба гаригт “Хаан туульсын өргөөн”-нд хайлах юм.

Монгол тууль 2009 онд хүн төрөлхтний яаралтай хамгаалах соёлын биет бус өвийн жагсаалтад ороод буй. Манай улсад өдгөө ная гаруй туулийн 270 гаруй хувилбар хадгалагдан үлдсэн гэдэг. Тууль бол Монгол ардын аман билгийн нэн эртний төрөл хэлбэрийн нэг бөгөөд хэдэн зуугаас хэдэн түмэн мөр шүлгээс бүрдэл болдог том хэмжээний туурвил билээ. Нэгэн шөнийн дотор багтаан хайлах бэсрэг туулиудаас гадна хэдэн шөнө дамнан хайлах дэлгэр тууль ч байдаг.

Шаазан урлаач Х.Хадхүүгийн “Монголын орчин үеийн шаазан урлаг” үзэсгэлэн өнөөдөр нээлтээ хийлээ. Нээлтийн үеэр Х.Хадхүү “Хуучин социализмын үед Монгол Улс олон нийтэд зориулан өргөн хэрэглээний шаазан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг байсан. Тэр үед тансаг зэрэглэлийн урлагийн бүтээл хийх технологи байхгүйн улмаас орхигдож байлаа. Харин орчин үед шинжлэх ухаан, технологийн дэвшлийн үр дүнд нарийн ур хийцтэй шаазанг хийх боломжтой болсон. Иймээс үзэсгэлэндээ сүүлийн гурван жил урласан тансаг хэрэглээний бүтээгдэхүүний дэлгэн үзүүлж байгаа” гэв.

Тэрээр СУИС-д Өндөр гэгээний цутгамал металл хийцийг шаазангийн шавраар хэрхэн урлах талаар магистрын зэрэг хамгаалаад удаагүй юм байна. Өндөр гэгээн Г.Занабазарын таван дүрийг ясны цагаан шаазангаар анх удаа урлажээ. Үүнээс гадна Цагаан дахь эх, Бурхан багш, Манал тэргүүтэй бурхдыг шаазангаар бүтээсэн нь үзэгчдийн анхаарлыг татаж байлаа. Шог зураач С.Цогтбаяр Х.Хадхүүг үнс нурман дунд үлдсэн Монголын шаазан урлалыг шинэ түвшинд хүргэхээр зүтгэж буй “ганц дайчин” болохыг онцлов.