Categories
мэдээ соёл-урлаг

Болор цомд оролцох бүтээлүүдийг өнөөдөр авч дуусна

Өнөөдөр “Болор цом-2016” наадамд оролцох бүтээлүүдийг хүлээн авах сүүлийн өдөр. Яруу найрагчид уламжлал ёсоор хоёр бүтээлээ Монголын зохиолчдын хороонд ирүүлэх юм.

Жил бүр уламжлал болгон зохиодог энэ наадмыг уран зохиолыг түгээн дэлгэрүүлэх, уншигч зохиолчдыг холбох зорилгоор сүүлийн жилүүдэд орон нутагт зохион байгуулж байгаа. Харин энэ удаагийн наадам Улаанбаатар хотод ирэх сарын 2-нд болно. 2016 онд Монголын орчин үеийн уран зохиолыг үндэслэгч Д.Нацагдоржийн мэндэлсний 110 жилийн ой, мөн нэрт яруу найрагч Д.Сэнгээгийн мэндэлсний 100 жилийн ой тохиож байгаа учраас наадмыг нийслэлд зохион байгуулах юм байна.

Өнгөрсөн жил “Болор цом” яруу найргийн наадам Төв аймгийн Зуунмод суманд болж, Хөвсгөл аймгийн харьяат яруу найрагч Б.Мягмаржав “Тэнгэрийн татах хүч” шүлгээрээ түрүүлжээ. 1983 оноос хойш зохион байгуулж ирсэн энэ наадмыг Дархан-Уул, Орхон, Архангай, Өвөрхангай аймагт зохион байгуулж байв.

Categories
мэдээ соёл-урлаг

Монголын циркчид олон улсын наадмаас алтан цом хүртлээ

Франц улсад болсон 40 дэх удаагийн Монте Карлогийн олон улсын циркийн наадам энэ сарын 14-нөөс 24-ний өдрүүдэд болж өнгөрлөө. Тус наадамд Монголын үндэсний циркийн жүжигчин Ц.Пүрэвжаргал ахлагчтай жүжигчид, дээсээр наадагчид, шидэлттэй акробат үзүүлбэрээр амжилттай оролцож, алтан цомын эзэд болсон байна.

Дэлхийн циркчдийн чансааг жил болгон шалгадаг тус тэмцээнд нийт 12 орны жүжигчин оролцсоноос манай жүжигчдийн “Жалам хар”-ын аялгуунд дээсээр наадсан үзүүлбэр ийн шилдгээр шалгарчээ.

Categories
мэдээ соёл-урлаг

“Морин хуур-2015” наадмын хоёрдугаар шат эхэлнэ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор жил бүр уламжлал болгон зохион
байгуулагддаг оны шилдэг дуу шалгаруулах “Морин хуур наадам энэ сарын
16-28 ны өдjрүүдэд зохион байгуулгдаж байгаа юм. Оны шилдэг дуу
шалгаруулах тус наадмыг энэ жил 29 дэх жилдээ зохион байгуулж байна.

Наадмын эхний шат Нийслэлийн Улаанбаатар чуулгын концертын танхимд энэ
сарын 16, 17-нд болсон бол хоёрдугаар шат буюу “Гала” тоглолт энэ сарын
28-нд СТӨ-нд болно. Морин Хуур” наадам нь дууны урын санг дууны ая,
аялга, хэлбэр, хөгжмийн найралжуулгыг шинэчилсэн содон бүтээлээр
баяжуулсан, үндэсний дууны санг бүрдүүлэх зорилготой бөгөөд мэргэжлийн
хөгжмийн урлагийн шалгуурт тэнцсэн, чанартай дууны бүтээлийг олон нийтэд
түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж ирсэн хамгийн том дууны наадам
билээ

Categories
мэдээ соёл-урлаг

Хөгжмийн зохиолчдын шилдэг бүтээлүүд эгшиглэнэ

Улсын Филармони 2016 оны нэг, хоёрдугаар сард монгол хөгжмийн бүтээлийн өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлж урын санг баяжуулах, иргэдийн үзвэр үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлж үндэсний соёл, уламжлалт бахархалыг бий болгох, ТВ, Радио, цахим орчин дахь Монгол хөгжмийн бүтээлийн эзлэх хувийг нэмэгдүүлэх, монгол бүтээлийг дэлхийн зах зээлд сурталчлах зорилго бүхий “Монгол уран бүтээл” төслийг хэрэгжүүлж байна.

Тус төслийн хүрээнд нийт 5 тоглолт болох бөгөөд 01-р сарын 22-нд 19.00 цагт Монголын хөгжмийн зохиолчдын “Дан хөгжмийн болон дууны шилдэг уран бүтээлийн концерт” улсын Филармонийн тайзнаа ганцхан удаа тоглогдох гэж байна.

Тоглолтыг Монголын хөгжмийн зохиолчдын холбоотой хамтран зохион байгуулж байгаа бөгөөд улсын Филармонийн симфони найрал хөгжим, удирдаач Д.Нямдаш, Б.Батбаатар, дуучин П.Өнөржаргал, Ш.Наранчимэг, хөтлөгч тайлбарлагчаар СГЗ Ч.Буянхишиг нар оролцох аж.

Categories
мэдээ соёл-урлаг

“Зураг шаргал морьтой Зул алдар хаан” туулийг хайлна

Богд Хааны ордон музей дэх “Хаан туульсын өргөө”-нд өвлийн адаг сард жил бүр тууль хайлдаг уламжлалтай. Өнгөрсөн 16-ны өдөр “Долоон түмэн настай Довон хар бөх” хэмээх нэртэй тууль хайлсан. Энэ удаад харин “Зураг шаргал морьтой Зул алдар хаан” хэмээх туулийг хайлах гэж байна. Туйлийг маргааш буюу нэгдүгээр сарын 23-ны бямба гаригт “Хаан туульсын өргөөн”-нд хайлах юм.

Монгол тууль 2009 онд хүн төрөлхтний яаралтай хамгаалах соёлын биет бус өвийн жагсаалтад ороод буй. Манай улсад өдгөө ная гаруй туулийн 270 гаруй хувилбар хадгалагдан үлдсэн гэдэг. Тууль бол Монгол ардын аман билгийн нэн эртний төрөл хэлбэрийн нэг бөгөөд хэдэн зуугаас хэдэн түмэн мөр шүлгээс бүрдэл болдог том хэмжээний туурвил билээ. Нэгэн шөнийн дотор багтаан хайлах бэсрэг туулиудаас гадна хэдэн шөнө дамнан хайлах дэлгэр тууль ч байдаг.

Categories
мэдээ соёл-урлаг

Шаазан урлаач Х.Хадхүүгийн уран бүтээлийн үзэсгэлэн нээгдэв

Шаазан урлаач Х.Хадхүүгийн “Монголын орчин үеийн шаазан урлаг” үзэсгэлэн өнөөдөр нээлтээ хийлээ. Нээлтийн үеэр Х.Хадхүү “Хуучин социализмын үед Монгол Улс олон нийтэд зориулан өргөн хэрэглээний шаазан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг байсан. Тэр үед тансаг зэрэглэлийн урлагийн бүтээл хийх технологи байхгүйн улмаас орхигдож байлаа. Харин орчин үед шинжлэх ухаан, технологийн дэвшлийн үр дүнд нарийн ур хийцтэй шаазанг хийх боломжтой болсон. Иймээс үзэсгэлэндээ сүүлийн гурван жил урласан тансаг хэрэглээний бүтээгдэхүүний дэлгэн үзүүлж байгаа” гэв.

Тэрээр СУИС-д Өндөр гэгээний цутгамал металл хийцийг шаазангийн шавраар хэрхэн урлах талаар магистрын зэрэг хамгаалаад удаагүй юм байна. Өндөр гэгээн Г.Занабазарын таван дүрийг ясны цагаан шаазангаар анх удаа урлажээ. Үүнээс гадна Цагаан дахь эх, Бурхан багш, Манал тэргүүтэй бурхдыг шаазангаар бүтээсэн нь үзэгчдийн анхаарлыг татаж байлаа. Шог зураач С.Цогтбаяр Х.Хадхүүг үнс нурман дунд үлдсэн Монголын шаазан урлалыг шинэ түвшинд хүргэхээр зүтгэж буй “ганц дайчин” болохыг онцлов.
Үзэсгэлэнгийн танхимд дөрвөн хүчтэн, монгол цам тавагны цувралаас гадна хөөрөгнүүд, шонхор, луут, дом зэрэг төрөл бүрийн гүц, Чингис хаан, Ю.Цэдэнбал, Х.Чойбалсан, Их жанжин Сүхбаатар зэрэг түүхэнд мөнхөрсөн удирдагчдын дүр бүхий ваар гээд тансаг шаазан эдлэлийг дэлгэн тавьжээ. Х.Хадхүү хоёр дахь удаагаа бие даасан үзэсгэлэнгээ гаргаж буй нь энэ аж. Х.Хадхүүгийн хувьд 1991 онд ДУДС-ийн керамикийн ангийг төгсөөд тасралтгүй 25 жил шаазан урлагтай ажил амьдралаа холбожээ.
Улаанбаатар хотын музейн 60 жилийн ойн хүрээнд болж буй энэ үзэсгэлэн 10 хоног гарах юм.

О.НЯМСҮРЭН

Categories
мэдээ соёл-урлаг

“Морин хуур-2015” тоглолт энэ сарын 28-нд болно

Монголын хөгжмийн зохиолчдын холбооноос жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулдаг “Морин хуур-2015” наадам энэ жил 29 дэх жилтэйгээ золгож байна. Тус наадмын нэгийн даваа өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд нийслэлийн “Улаанбаатар” чуулгын тайзнаа болсон. Харин гала тоглолт энэ сарын 28-нд СТӨ-нд болно. Нэгийн даваанд 93 бүтээл өрсөлдсөнөөс 25-ийг нь шалгаруулсан. Энэ даваанд хамгийн их оноо цуглуулсан бүтээлүүдийн нэг нь хөгжмийн зохиолч Д.Дорлигийн аялгуу, сэтгүүлч, яруу найрагч У.Баярсайхны шүлэг “Аав л нутаг хоёр минь” дуу юм. Үүнийг БЦДБЭЧ-ийн гоцлол дуучин Б.Батбаатар хоолойныхоо “бяр”-ыг гайхуулж дуулсан. Мэргэжлийнхэн ч энэхүү дууг гала тоглолтоор тодруулах шилдэг таван дууны нэгээр нэрлэгдэх болов уу хэмээн таамаглаж байна.

Categories
мэдээ соёл-урлаг

“Болор цом”-д оролцох яруу найрагчдыг бүртгэж байна

Монголын зохиолчдын эвлэлээс жил бүр уламжлал болгон зохиодог “Болор цом” яруу найргийн наадам ирэх сард болно.

Наадамд оролцох яруу найрагчдыг бүртгэж байна. Уламжлалын дагуу наадамд оролцох хүсэлтэй яруу найрагч өөрийн хоёр бүтээлээ МЗЭ-д ирүүлэх ёстой. Харин наадамд тэргүүлж байсан яруу найрагчид урьдчилсан шалгаруулалтгүй оролцох аж. Энэ онд Монголын шинэ үеийн уран зохиолыг үндэслэгч Д.Нацагдорж, Д.Сэнгээ нарын мэндэлсний 110 жилийн ой тохиож байгаа. Үүнтэй холбогдуулан сүүлийн жилүүдэд аймаг, орон нутагт зохиогдож байсан “Болор цом” наадам Улаанбаатар хотод зохиогдох гэж байна.

Categories
мэдээ соёл-урлаг

“Болор цом”-д түрүүлээгүй ч уншигчдын сэтгэлд үлдсэн шүлгүүд

“Болор цом”-д түрүүлээгүй ч уншигчдын сэтгэлд үлдсэн шүлгүүдийг цувралаар хүргэж байна.

Төрийн шагналт яруу найрагч Очирбатын Дашбалбар

БИ-ТАЛЫН ХӨХ ЧОНО

Би-талын хөх чоно!

Сур шиг сунаж,
Сухай шиг улайж,
Эрчит дөрвөн хөлөөрөө
Ээрэм талыг гаталж

Агт сайн морьдын туурайг сульдааж

Анч сайхан эрсийн хорхойг хөдөлгөж

Арван халтар нохойг замд нь цувуулан

Агшин бүрдээ үхэлтэй тэрсэлсэн

Би-талын хөх чоно!
Хуйлрах их хөндийг төмөр хүлгээр туучин

Хурдан буутай эрс алах гэж занана

Арьсыг минь хуулахын төлөө л ухаант хүн

Араатан намайг зогсоо зайгүй мөрдөнө.

Байгаль намайг төрүүлж, байдал төрхийг минь урлаж

Байгаа биеийнхээ чадлаар амь зуух болгосон!

Гэвч хүн намайг үзэн ядна, хаа ч явсан

Гэтэж алахыг завдана, үл өрөвдөнө!

Өдөр бүр үхэлтэй амь дүйж, өл залгана би

Өртөө газар давхиад ч заримдаа хоосон.

Тэргэл сарны гэрэлд сүүдэртэйгээ цуг би шогшино
Тэнхэл минь барагдаж, сульдсан хөл минь гуйвна.

Тэнүүн тал зах хязгааргүй цэлийнэ

Тэнгэрийн доор би гав ганцаар шогшино

Тэмцэл гэдгийн жинхэнэ утга, ялахын жаргал, ялагдахын зовлонг

Тэнэмэл чоно би ясандаа тултал мэдэрнэ

Хорвоо дээр би чоно болж төрөөд

Хорсол заналыг хэн бүхэнд төрүүлж,

Өвлийн шөнө цасан дээр цонхигор сарыг ширтэн

Өлсөхийн зовлонд ульж байхад уулс дагжина

Эрийн чадлаар амьдардаг хээрийн хөх чоно

Эрх чөлөөг туйлгүй хүсэх яруу найрагчтай ижил

Төрөлхийн зэрлэг араншингаараа би

Төмөр хавхтай хөлөө ч тас хазаж явсан.

Тамын зовлонг биеэр эдэлсэн миний

Тасарсан хөл минь тэр жалганд хоцорсон.

Цагаан цасан дундуур улаан цусаа цувуулсаар

Цаашлаад зугтсан гурван хөлтэй намайг

Хүн-араатнууд тасралтгүй мөрдөж

Хүйтэн жавар дундуур машинтай элдсэн

Эцсийн агшиндаа би эргэж дайрахыг завдсан ч

Энэ л удаа эрлэг намайг өршөөж

Эрэг рүү тэд тэрэгтэйгээ уналаа…

Би-талын хөх чоно!

Биеэр минь салхи нэвт шуурч

Өл залгахын эрхэнд явсаар

Өрөөсөн хөлөө алдав.

Элчилгүй талын араатан намайг

Зэрлэг гэж нэрлэсэн нь
Этгээд гажуу сонсогдоно
Энэрлийг мэдэхгүй хүмүүс
Надаас илүү зэрлэг
Ад үзэгдэж
Амьд явахын зовлонг
Ясны найрагч л
Яг чоно шиг мэднэ
Буруу хэрнээ буруутанг

Бурхан тэнгэр минь өршөө

Сайхан амьд явж чадахгүй бол

Сайхан үхэж чадах авьяас
Сарны доор яруу найрагч
Сац бас чононд л заяасан
Би-чоно
Би хүн шиг сэтгэж
Биеэ хайрлаж, үзэн ядаж

Бас яруу найрагч шиг ганцаарднам.

Намайг хэн ч үл өрөвдөнө

Нартаас үтэр тонилгохыг завдана

Бурхнаас оноосон хоног хугацаагаа эдлэх

Буруугүй хэрнээ буруутан чоно би

Хээр талдаа салхи үхэл хоёртой тэрсэлдэж

Хэрчлээт уулсыг дагжтал ульж явна.



Ардын уран зохиолч, соёлын гавьяат зүтгэлтэн,

“Болор цом”-ын тэргүүн шагналт яруу найрагч Пунцагийн Бадарч

ЭХИЙН СЭТГЭЛ

Хайрт ээж Цэвэгмидийнхээ гэгээн дурсгалд өргөвэй!

Ээж нь муу хүүгээ үхэж гэж зүүдэллээ

Ийм аймаар зүүд
Ная наслахдаа зүүдлээгүй

Сааль сүүндээ дэвэлзэж явсан ч

Санаа сэтгэл минь дэгэлзэж байсан ч

Сарних бодлын үзүүрээс
Миний хүү гарахгүй юм.

Сайхан шүлэг бичиж гэнэ, миний хүү

Амьтан хүн уншиж байна

Сайхан дуу зохиож гэнэ, миний хүү

Араажаваар дуулж байна лээ

Сайн явна гэнэ, миний хүү
Аяны хүн хэлж байна
Муу явна гэнэ, миний хүү
Амны зугаа ярьж байна

Аль нь ч надад ялгаагүй дээ

Амьд яваа чинь л ижийдээ
Алдар чинь юм шүү дээ
Ижий нь хүүгээ
Их санах юм аа
Араг, савар хоёроо

Зөрүүлж байж би чамайг боддог

Аргал, чулуу хоёрыг

Андууран түүж би хүүгээ санадаг

Алга аа миний хүү.

Тэмээ тэмээн цагаан үүлийг

Тэндээ царцтал харлаа
Тэнгэрийн ягаан хаяаг

Цав суутал би хүүгээ ширтлээ

Ижийдээ ирсэнгүй ээ

Хүний хүү ижийдээ ирж гэнэ ээ

Гол усаар л нэг найр наадам болж байна

Миний муу хүү шоронд орж гэнэ

Голыг минь гогодон хэлж байна

“Аа яадгийм ороо л биз”

Гадагшаа би хүүгээ өмөөрлөө

“Ам нь цангаж байгаа байх даа, муу хүү минь”

Дотогшоо би өмөлзлөө
Гал шиг залуу явахад
Үсэрсэн оч минь юмсан
Ганц бие зандан явахад
Тасарсан навч минь юмсан
Алаг бөмбөл эрдэнэ
Алган дээр байна гэж
Зөгнүүлж ирсэн
Ганц хүү минь юм сан

Алтан бэлзэг газраас олоод

Амандаа үмхтэл залгичихлаа гэж

Зүүдлүүлж олдсон ганц үр минь юмсан

Ядаж яваа юм бол миний хүү

Тэнэж яваад юү хийх вэ
Ижийдээ л хүрээд ир!
Ядарч байгаа юм бол
Тэнд байгаад яахав
Ижийдээн хүрээд ир!
Хүний нүдэнд бол
Хөгцтэй хад шиг
Хөх толгойтой
Хөгшин хүү минь
Ижийнхээ нүдэнд бол
Манцуйдаа дэрвэлзэх
Мяндас цагаан хүү минь
Ижийдээ ир!
Хөхөөрөө чамайг даллая
Yхэхээрээ чамайг айлгая
Миний хүү ижийдээ ир!
Ухаантай даа миний хүү
Хурай хурай
Унага шиг ижийдээн
Давхиад ир,
Гуруй гуруй гуруй.

Categories
мэдээ соёл-урлаг

Жүжигчин Л.Дэмидбаатар гэргийтэйгээ хамтран тоглолт хийнэ

Жүжигчин Л.Дэмидбаатар гэргийтэйгээ хамтран “Оршихуй” нэртэй уран бүтээлийн тоглолт хийхээр болжээ. Драмын урлаг, тайз дэлгэцийн урлагт хөл тавиад 30 шахам жил болж буй жүжигчин Л.Дэмидбаатар ихээхэн өвөрмөц тоглолт хийхээр бэлдэж буй бололтой. Тэрээр гэргийтэйгээ хамтран дуулж, мөн драмын жүжиг тоглох гэнэ. Энэ тухайгаа хэлэхдээ “Янз янзын гэнэтийн бэлгээр дүүрэн байна” гэв. “Дон Жуан” жүжгийг Монголд тавихад анхны Дон Жуанд, Отелло жүжгийн Ягогийн дүрд, “Буудлын эзэн авхай” жүжгийн гол дүрд, “Парисын дарь эхийн сүм”, “Амьгүй албат” жүжгийн гол дүрд тоглосон Л.Дэмидбаатар уртын дуу чамгүй сайхан дуулдгаа ярилцлагадаа өгүүлжээ.

Энэ сарын 27, 28-нд Улсын драмын эрдмийн театрт болох уг тоглолтод нь драмынхан, “Улаанбаатар” чуулгын уран бүтээлчид оролцох аж.