Чингис хаан музей өвлийн цагийн хуваарьт шилжлээ.
МУЗЕЙН ТУХАЙ ХУУЛИЙН 9.1.Монгол Улсын харьяат 16 хүртэлх насны хүүхэд музейн үзүүллэгийн танхимаар үнэ төлбөргүй үйлчлүүлнэ.
Ажиллах өдөр: Даваа – Ням гараг
Амрах өдөр: Мягмар гараг
Ажиллах цаг: 09:00-17:00
Касс хаах цаг: 16:00
Чингис хаан Үндэсний музейг үзэх хугацаа 3-4 цагийн турш үргэлжлэх тул 16:00 цагаас хойш тасалбар худалдан авч буй үзэгчид музей нь 17:00 цагт хаахыг анхаарна уу!
Бөхийн чөлөөт барилдааны олимпын бус жингийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн Албани улсын Тирана хотноо үргэлжилж байна. Тэмцээний эмэгтэйчүүдийн 55 кг жинд өрсөлдсөн “Алдар” спорт хороо, шигшээ багийн тамирчин ОУХМ Ч.Отгонтуяа хүрэл медаль хүртлээ.
Олимпын бус жингийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн эрэгтэй 4 жинд буюу 61кг, 70кг, 79кг, 92кг, эмэгтэй 4 жин буюу 55кг, 59кг, 65кг, 72 кг жинд зохион байгуулдаг.
Энэ оны есдүгээр сарын 1-нээс аравдугаар сарын 23-ны өдрийн байдлаар нийслэлийн товчоодоор нийт 1,058,514 тээврийн хэрэгсэл орж, 705,968 тээврийн хэрэгсэл гарсан байна. Үүнээс Улаанбаатар хотын дугаартай тээврийн хэрэгсэл 867 мянга, хөдөө орон нутгийн дугаартай тээврийн хэрэгсэл 182.7 мянга нэвтэрсэн бол Улаанбаатар хотын дугаартай 572,791, хөдөө орон нутгийн дугаартай 133,177 тээврийн хэрэгсэл хотоос гарчээ.
Харин нийслэлийн товчоодоор буцаж гараагүй хөдөө орон нутгийн дугаартай 49,337 тээврийн хэрэгсэл хотод байна.
Цаг уур, орчны шинжилгээний газраас амралтын өдрүүдэд ихэнх нутгаар цаг агаар тогтуун байна гэж мэдээллээ. Гэвч өнөө шөнө буюу энэ сарын 25-26-нд шилжих шөнө ихэнх нутгаар хүйтэн хонох тул зам, даваа, гүвээнд халтиргаа гулгаа, мөстөлт үүсэхийг анхааруулж байна.
.jpg)
Насандаа баймгүй ухаалаг, хэрсүү, сэргэлэн хүү Д.Аргабилэгтэй ярилцлаа. Тэрээр англи хэлнээс гадна орос, япон, хятад хэлийг бие даан судалж байгаагаа хэлсэн юм. Аав, ээж нь түүнийг төрөлхийн хичээнгүй, тэвчээртэй зантай учраас хийх дуртай зүйлийг нь дэмжиж, үеийнхээ хүүхдүүдэд сурсан мэдсэнээ зааж, мөн аппликэйшн хөгжүүлэлт хийж байгаагаа хуваалцсан юм. Ингээд түүнтэй ярилцсанаа хүргэе.
-Хэдэн настайдаа хэл сурч эхэлсэн бэ. Шинэ хэл сурахын хамгийн гоё нь юу байдаг вэ?
-Англи хэлний үндсэн мэдлэгээ зургаан настайгаасаа сурч эхлээд найман настайгаасаа сайн шамдаж эхэлсэн. Хоёр жилийн өмнөөс орос, хятад хэлийг бие дааж судалж эхлээд энэ жилээс япон хэл сурч эхэлж байна. Манай хоёр ихэр дүү маань япон хэл сурч байгаа. Бараг надаас илүү япон хэлдээ сайн. Англи хэлийг сурчихвал бусад зүйлийг сурахад амархан болчихдог. Жишээ нь IT, анимейшн, өөр хэл сурахад хүртэл хэцүү биш байдаг. Тэр нь англи хэл сурахын хамгийн гоё нь гэж бодож байна.
-Хүүхдүүдэд англи хэл заах санааг анх хэн гаргасан бэ?
-Анх хүүхдүүдэд хичээл заах санааг аавтайгаа хамт гаргаж байсан. Долоон настай байхдаа зуны амралтаараа би ном орчуулаад тэндээсээ нэлээд үгнүүд сурсан.
Тэр үед аав маань надад номнууд уншуулж сургасан учраас англи хэл маань маш хурдан сайжирсан гэж бодож байна.
-Хамгийн анх ямар ном уншиж байсан бэ?
-Аав маань анх “Дүрсгүй хүүхдийн өдрийн тэмдэглэл” г ээд номыг уншихыг зөвлөсөн. Унших үед буруу дуудлага, ойлгохгүй байгаа үгнүүдийг аав маань шууд хэлээд засаад уншуулдаг байсан. Тэгээд нэг сарын дотор би 600 гаруй үг шинээр сурсан байсан. Тэрнээс хойш эргэн тойрныхоо хүмүүстэй өөртөө итгэлтэйгээр маш сайн ярьдаг болсон. Сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд би аудио хэлбэрээр мянга орчим англи ном сонссон. Би ихэвчлэн адал явдалтай ном унших дуртай.
-Онлайнаар хичээлээ заагаад хэр удаж байна вэ. Одоогоор хэдэн шавьтай болсон бэ?
-Онлайн ангиар 7-12 насны хүүхдүүдэд хичээл заагаад хоёр жил болж байна. Одоогоор 500 орчим хүүхдэд хичээл заасан байна. Цахимаар хичээл заахын давуу тал нь бүх хичээлээ нөхөж үзэх боломжтой байдаг. Гадаадаас маш олон хүүхдүүд сурдаг, мөн сүүлийн үед хөдөө орон нутгаас хүүхдүүд суралцаж байгаа. Англи хэлийг монголоор тайлбарладаг болохоор хүүхдүүдэд маш том давуу талыг бий болгодог.
-Онлайнаар хичээл заахаас гадна сонирхолтой аппликэйшн бүтээсэн гэж сонссон. Яагаад энэ бүтээл чинь хүүхдүүдэд хэрэгтэй гэж бодож байна?
-Хүүхдүүд шууд буюу энгийн арга барилаар сурахаар маш их уйддаг. Харин манай аппликэйшн бол тоглоомын аргаар шууд харьцаж болдог, дасгалуудтай, анимейшнтэй учраас хүүхдүүдэд сонирхолтой байх болно. Мөн хичээлүүд хийгээд байвал, бэлэг өгдөг. Дүрүүдтэй учраас уйдахгүйгээр сурах боломжтой гэсэн үг. Тэгээд ганцхан англи хэлээс гадна өөр найман цэстэй. Энэ дотроо тоо, монгол хэл, монгол бичиг, IT, түүх, шинжлэх ухаан, эрүүл амьдрал, дижитал урлаг гэсэн хэсгүүдтэй. Хүүхэд өөрийнхөө сонголтоор монгол, англи аль ч хэлбэрээр сонгоод үзэх боломжтой. Нэг төлбөрөөрөө гурван утсаар нэвтэрч болдог учраас дүү, ах, эгч нартайгаа хамт хичээлээ үзэх боломж үүсдэг. Төлбөрийн хувьд тийм ч их биш учраас хүүхдүүд маань бүртгүүлээд үзэх боломжтой. Аав ээжийн цэс гэж бас байгаа. Тэрнээс хүүхэд нь ямар хичээлийг хэдэн цаг хийж байгаа гэдгийг харж болдог, цагтай, хяналт тавьж болдог.
-Чиний хүсэл, мөрөөдөл, сонирхлыг дэмжиж байгаа аавдаа хандаж юу гэж хэлмээр байна. Чиний цаашдын зорилго юу вэ?
-Аавдаа намайг дэмжсэнд гялайлаа л гэж хэлье. Би ирээдүйд улам их эрдэм мэдлэг, ур чадвартай болж, эх орондоо хэрэгтэй хүн болоод улсаа хөгжүүлье гэж бодож байгаа.
Ингээд түүний аав А.Даваажаргалтай мөн цөөн хором ярилцсан юм.
-Хүүд тань насандаа баймгүй хэрсүү, тууштай, хариуцлагатай зан чанар анзаарагдлаа. Энэ бүхний суурь үндсийг юу гэж харж байна вэ?
-Орчин үед англи хэл маш чухал болж байна. Хүүдээ би юу гэж хэлдэг вэ гэхээр бидний сурах, сурахгүй гэсэн сонголт биш. Заавал сурах ёстой нэг зүйл нь англи хэл гээд би шууд хэлсэн. Дэлхий дээр хамгийн сайн сурах аргачлал нь ойлгосон юмаа хүнд заах байдаг. Тэр үндсэн дээр хүүгээ хөгжүүлэх үүднээс хоёулаа англи хэл зааж эхэлье гэсэн шийдвэр гаргасан. Би өөрөө Англид 10 жил амьдарсан. Тэгээд хүүдээ санал тавиад, эхлээд бид хоёр хамтдаа суугаад хичээлээ заадаг байсан. Нэг удаа “Аав нь үнэхээр ажилтай байна миний хүү өөрөө заачих” гэхэд хүү маань зөвшөөрөөд заасан. Хичээлээ дараа нь бичлэгээр харж болдог, тэгээд харсан чинь хүү маань ямар ч асуудалгүй зааж байсан. Тэрийг анзаараад түүнээс хойш өөрөө зааж эхэлсэн. Тэгэхээр хүү маань төрөлхийн хичээнгүй, гүргэр, шантардаггүй зан чанартай байгаа нь амжилтад хүргэж буй гол шалтгаан нь байх.
-Аппликэйшн бүтээх санааг анх яаж гаргасан бэ. Энэ үед та хоёрт шантрах үе байв уу?
-5-12 насны хүүхдүүд дунд англи хэлний мэдлэг байхгүй маш олон хүүхэд байгаа. Монголд нэг ангид 50-60 хүүхэд сурч байна. Энэ олон хүүхдэд нэг багш хүрч ажиллах ямар ч боломжгүй. Эдийн засаг, цаг хугацааны хувьд асуудал үүсдэг. Энэ болгоныг харж үзээд хүү бид хоёр хүүхдүүд гэрээсээ суралцах боломжтой гэдгийг харсан. Яавал хүүхдүүдэд хямд аргаар, өөрийнхөө бүх мэдлэгийг шингээсэн зүйлийг яаж хүргэх талаар бодоод энэ аппликэйшнийхээ санааг гаргасан. Монголд ямар аппликэйшн байна г ээд харсан чинь үг цээжлүүлдэг энгийн ганц хоёр л аппликэйшн байсан. Тэгээд яагаад анимейшнтэй, гоёмсог, хүүхдэд сонирхолтой байхуйц бүтээж болохгүй гэж бодоод энэ мэдлэгээ анимейшн болгож хувиргаад хүүхдүүдэд мэдлэг олгох боломж байна гэдгийг харсан. Бид контент, видио, студи, IT, Sound гэсэн таван том баг бүрдүүлээд эхэлсэн. Энэ үед санхүү, эдийн засгийн хувьд маш асуудал үүссэн ч бид хоёр энэ бүтээсэн зүйл маань хүүхдүүдийн ирээдүйд хэрэг болох учраас маш их зүйлийг тэвчиж, тэр чигээрээ зүтгэсэн. Алсдаа өгөөж нь нийт Монголын хүүхдүүдэд хүрэх учраас л тэр. Тэгээд хүүгээ оролдоод үз гээд хоолой, ихэнх зүйлийг нь уншуулаад эхэлсэн. Хүү маань хоёр, гурав уншилтын дараа мэргэжлийн болж хувираад аппликэйшнийхээ ихэнх хоолойг өөрөө уншсан.
-Энэ их хичээл зүтгэлийг нь хараад хүүдээ юу гэж хэлмээр байна?
-Хүү маань маш их хичээж байгаа. Насанд хүрсэн том баг ажиллаж байгаа юм шиг хичээж байгаа. Хичээл зүтгэл үргэлж хүнийг шагнадаг гэж аав нь хэлдэг. Хүүхэд хичээл зааж байгаа адилхан жишээ гэхээр Монголд бол байхгүй, дэлхийд цөөхөн байдаг. Д.Аргабилэгийн хамгийн том онцлог нь хүүхэд хүүхдэдээ заадаг гэдэг нь. Үеийнх нь хүүхдүүд найзаасаа маш их үлгэр дуурайл авч байгаа учраас дагаад сайжирдаг нь хамгийн бахархам зүйлсийнх нь нэг. Би өөрөө маш эх оронч хүн учраас хүүхдүүдээ эх орноо гэсэн сэтгэлтэй хүн болгож өсгөхийг зорьдог.
Г.Балгармаа
Ардчилсан намын дэд дарга Ц.Уртнасантай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
-Орон нутгийн сонгууль явагдаад өндөрлөлөө. АН-ын хувьд энэхүү сонгуульд хэр амжилттай оролцсон гэж бодож байна вэ?
-Ардчилсан нам орон нутгийн сонгуульд амжилт олоогүй. Сонгуулийн дүнг ганц үгээр илэрхийлж болох ч олон хүчин зүйлээс шалтгаалж буйг хэлэх хэрэгтэй болов уу. Тухайлбал, сонгогчдын ирц хангалтгүй, сонгогчдын “хэн ч сонгогдсон ялгаагүй” гэсэн хандлага зонхилох болсон, сонгогчдын хүлээлтийг хангах нэр дэвшигчдийг дэвшүүлээгүй, сонголтод нөлөө үзүүлэх бэлэг сэлт, мөнгө зэрэг материалаг зүйлсийг тарааж, нөлөөлсөн гэх мэт олон шалтгаантай.
-Хамтарсан Засгийн газарт АН орсноороо сонгуулийн үр дүнд ямар байдлаар нөлөөлсөн бэ?
-Ардчилсан нам Засгийн газарт орж ажиллах шийдвэрийг Намын дүрмийн дагуу Намын төлөөллийн төв байгууллага болох ҮБХ-ны гишүүдийн олонхын саналаар шийдвэрлэсэн. Орон нутгийн сонгуулийн үр дүнд нөлөөлсөн хүчин зүйлсүүдийн нэг нь сөрөг хүчний байр суурийг орхигдуулсан явдал байж болох юм. Сонгогчдын зарим хэсэг нь олонход илүү хүчтэй хяналт тогтоох эрмэлзэлтэй байгааг үгүйсгэж болохгүй.
-Нийслэлд АН ялагдлаа, МАН үнэмлэхүй олонх болсон. Энэ утгаараа нийслэл болон бусад шат шатны намаа удирдаж сонгуульд оролцсон дарга, удирдлагуудтайгаа танай нам хариуцлага тооцох уу?
-Манай намын дүрэмд Нийслэл, аймаг, дүүргийн ИТХ-ын сонгуульд хамгийн олон суудал аваагүй тохиолдолд сонгуулийн санал хураалт явагдсан өдрөөс хойш 60 хоногийн дотор нийслэл, аймаг, дүүргийн Намын дарга, Намын дэд дарга нарт хариуцлага тооцож, итгэл үзүүлэх эсэх асуудлыг тухайн шатны Намын хорооны хуралдаанаар хэлэлцүүлэн шийдвэрлүүлэхээр заасан.
Харин Сумын ИТХ-ын сонгуульд хамгийн олон суудал аваагүй тохиолдолд Сумын Намын даргыг огцорсонд тооцох дүрмийн зохицуулалттай. Намын дүрмийн дагуу асуудлууд шийдэгдээд явна гэж ойлгож байна.
-Шат шатны сонгууль явагдаад дууслаа. Одоо улс орны хөгжил, эдийн засаг, нийгмийн асуудалдаа анхаарах цаг ирлээ. Юуны түрүүнд намрын чуулганаар ирэх оны төсвийг хэлэлцэн батлах ёстой. Таны хувьд шинэ парламент улсын төсөв батлахдаа юуг анхаарах шаардлагатай гэж бодож байна вэ?
-Энэ удаагийн парламент Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлт, УИХ-ын сонгуулийн шинэ хуулийн хүрээнд зохион байгуулагдсан. Мөн энэ онд УИХ-аас Монгол Улсын Бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлалыг баталж, бүс нутгийн эдийн засгийн интеграцид нэгдсэн, хүн амын нутагшилт, суурьшлын тогтвортой тогтолцоотой, өрсөлдөх чадвартай бүсийг харьцангуй тэнцвэртэйгээр хөгжүүлэх бодлого дэвшүүлсэн. Тиймээс 2025 оны Улсын төсвийг Бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлалд тусгагдсан нийгэм, эдийн засгийн зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд анхаарах шаардлагатай гэж үзэж байна. Тухайлбал, эрчим хүчний шинэ эх үүсвэрүүдийг бий болгох, нийслэл хотын замын түгжрэл, төвлөрлийг сааруулах, төв суурин газруудын агаарын бохирдлыг бууруулах, говийн болон усан хангамж дутагдалтай бүс нутгийн усан хангамжийг сайжруулах зэрэг асуудлуудад түлхүү анхаарах ёстой гэж үзэж байна.
-Эдийн засгийг тэлэх 14 мега төслийг Хамтарсан Засгийн газар УИХ-д өргөн барьж батлуулсан. Улс төрийн хувьд нэг цонхоор харж байгаа болохоор мега төслүүд хэрэгжих боломжтой гэж ойлгож байгаа. Таны хувьд эдгээр том төслүүдийн ач холбогдлыг хувьдаа ямар байдлаар дүгнэн харж байгаа вэ?
-Томоохон төслүүдийн бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэх эдийн засгийн өсөлтийг тэлэхэд ач холбогдолтой гэж Засгийн газар тайлбарлаж байгаа. Дурдаад байгаа 14 мега төслийг төсвөөс болон гадаадын зээл, тусламжаар санхүүжүүлэх нь төсвийн зарлагыг нэмэгдүүлэх эрсдэлтэй. Тэгэхээр төсвийн зарлага нэмэгдэж, төсөв тэлснээр хувийн хэвшлийн эдийн засаг дахь оролцоог нэмэгдүүлэх, хүн амын эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллын үйлчилгээний зардлыг нэмэгдүүлэх боломжоо хадгалах асуудлаа тооцоолсон гэж ойлгож байна. Ямар ч хүндрэл, сорилттой байлаа гээд Улс орны өмнө тулгамдсан томоохон зорилтуудаа ойлголцоод хамтраад ажиллах гэсэн хандлага, эрмэлзэл нь чухал юм.
-Танай намын хувьд ч тэр, эрх баригч намын хувьд ч тэр саяны сонгуулиар аж ахуйн нэгж буюу хувийн хэвшлийг дэмжинэ, тэдэнд боломж, орон зайг нь олгоно гэж гарч ирсэн. Гэтэл аж ахуйн нэгжүүдэд энэ цаг үед тулгамдаж байгаа хамгийн том асуудал бол татварын асуудал байна. Тэр дундаа НДШ аж ахуйн нэгжүүдэд том дарамт болж байгаа талаар сүүлийн үед хүчтэй ярих боллоо. Таны хувьд өмнө НДЕГ-ын даргаар ажиллаж байсан хүн. НДШ-тэй холбоотой зохицуулалтыг төр ямар байдлаар хийх шаардлагатай юм бэ?
-Нийгмийн даатгалын шимтгэл (НДШ) бол татвар биш. НДШ-ийг хуримтлуулж, тухайн ажил хөдөлмөр эрхлэгчийн нийгмийн эрсдлийг хуваалцах санхүүгийн эх үүсвэрийг нөөцөлдөг. Энэ утгаараа Ажил олгогч, Ажилтан, Засгийн газрын оролцоотойгоор нийгмийн хамгааллын арга хэмжээний санхүүгийн нөөцийг НДШ хэлбэрээр цуглуулж, хуримтлуулж буй хэлбэр юм. Тиймээс НДШ нь татвараас эрс ялгаатай. Зөвхөн тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээ дэлхийн улс орнуудад 13-37 хувь байхад манайд 17.0 хувь байгаа нь дундаж хэмжээ юм. Хэдийгээр НДШ төлөхөд төвөгтэй байгаа тухай 60 мянган ажил олгогчийн тодорхой хувь нь дурдаж байгаа ч Нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэвэрт авч буй 500 мянган иргэн, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ авч буй 3 сая орчим иргэн, тэтгэмжийн үйлчилгээ авч буй 1 сая орчим иргэдэд үзүүлж буй нийгмийн хамгааллын үйлчилгээний санхүүжилтийг бүрдүүлж, эдгээр даатгуулагчид Нийгмийн даатгал (тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэнд, ажилгүйдэл, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний даатгал)-ын үйлчилгээ хэлбэрээр үр өгөөжийг нь хүртэж, тэдний нийгмийн эрсдлийг хуваалцаж байгаа юм. Цаашид Нийгмийн даатгалын тогтолцоогоо сайжруулах замаар иргэдийнхээ нийгмийн хамгааллын баталгааг хангах зорилтоо манай улс улам сайн хэрэгжүүлэх ёстой гэж би үздэг. Харин ажил олгогч, хувийн хэвшлийг дэмжих үйл ажиллагаа нь зах зээл дээр чөлөөт өрсөлдөөний орчин бүрдүүлэх, бизнесийн эрх зүйн орчныг сайжруулах, Бизнес дэх Төрийн оролцоог бууруулах, Төр, хувийн хэвшлийн түншлэл, санаачилгыг дэмжих, Татварын оновчтой тогтолцоог бүрдүүлэх зэрэг арга хэлбэрээр хэрэгжих ёстой.
-Монгол Улсын хувьд эдийн засгийн өсөлт харьцангуй өндөр байгааг хэн хүнгүй хэлдэг. Гэвч иргэдийнх нь амьдралд тэрхүү эдийн засгийн өсөлт бодитой харагдахгүй, наалдахгүй байна гэдэг шүүмжлэл их бий. Яаж эдийн засгийн өсөлтийг иргэдийнхээ амьдралд уялдуулах ёстой вэ?
-Эдийн засгийн өсөлт энэ онд 4.1 хувь орчим байна гэж таамаглаж байсан ч 5.5 хувьд хүрч, эдийн засгийн өсөлтийг үйлчилгээ, аж үйлдвэр, тэр дундаа уул уурхайн салбарын өсөлт дэмжих хандлагатай байна. Гэвч ядуурлын түвшин 27.1 хувь буюу 914.2 мянган хүн ядуурлын шугамаас доогуур хэрэглээтэй буюу ядууралд өртсөн байна. Энэ бүхнээс дүгнэж үзвэл, хэдийгээр эдийн засгийн тодорхой өсөлт буй боловч иргэдийн аж байдалд эерэг өөрчлөлтөд нөлөө үзүүлж чадахгүй байна. Засгийн газрын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, нийгмийн хамгааллын бодлого байгаа онохгүй байна. Эдийн засгийн өсөлтийн үр дүнд бий болсон боломжийг иргэдийнхээ хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, хувийн хэвшлийг дэмжих талаарх Засгийн газрын бодлого зохицуулалт сул байгаад дүгнэлт хийж, өөрчлөлт хийх шаардлагатай байгаа юм.
-Нөгөөтэйгүүр эдийн засаг өсч байна, экспорт нэмэгдэж байна. Экспортод гаргаж байгаа бүтээгдэхүүний дэлхийн зах зээл дээрх үнэ ханш өндөр байна гэж байгаа. Энэ утгаараа угтаа ам.долларын ханш сулрах ёстой байтал эсрэгээрээ өдөр болгон нэмэгдэж байгаа нь ямар учиртай вэ. Ямар бодлого, ямар арга хэмжээ авч байж ам.долларын ханшийг буулгах вэ?
-Экспорт нэмэгдэж, гадаад худалдааны тэнцэл ашигтай үзүүлэлттэй байгаа ч валютаар төлөх өр төлбөр болон импортыг санхүүжүүлэх зэрэг шаардлагын улмаас валютын эрэлт буурахгүй байна. Валютын ханшийн өсөлт нь төгрөгөөр илэрхийлсэн бараа, үйлчилгээний үнээр дамжин иргэдийн амьжиргаанд сөргөөр нөлөөлж байна. Бүхэлдээ хэрэглээний зардал нэмэгдэх үндэс нь валютын ханшийн өсөлт юм. Бодитойгоор жижиг дунд үйлдвэр, үндэсний үйлдвэрлэл, импортыг орлох бараа, үйлчилгээг хөгжүүлж, дэмжих бодлогоо эрчимжүүлснээр төгрөгийн худалдан авах чадварыг нэмэгдүүлэх боломжтой юм. Ер нь цаашид төсвийн тогтвортой байдал, бодлогын нийцтэй байдлыг хангах бодлогоо Засгийн газар тууштай хэрэгжүүлэх ёстой.
Э
Энэ удаагийн томилолтын тов автомашины Да хүрээ зах. Ирэх сарын 8-наас хэрэгжиж эхлэх автомашины дугаартай холбоотой асуудлаар сурвалжилга хийх даалгавар авсан юм. Ажлынхаа хойноос такси бариад автомашины анхны захыг зорилоо.
Зам зуурт хөлсний тэрэгний жолоочтой хөөрөлдөөд амжив. Гуч орчим жил жолоо мушгиж байна гэх эрээс ирэх сарын эхээр хэрэгжиж эхлэхээр болсон журмын талаар сонирхоход “Улаанбаатарын дугаар олгохгүй болж байгаа тухай сонссон. Үүнтэй зэрэгцээд шагийн үнэ нэмэгдэж таарна. Шинэ орж ирсэн машинд боломж олгоод хуучнаа жаахан шахах маягтай байвал болох ч юм шиг санагдах юм. Гэхдээ нийслэлд амьдардаг хүмүүст хотын дугаар өгөхгүй гэхээр орон нутгийн дугаар авч таарна. Тэгээд өдөр бүр 5000 төгрөгийн татвар төлөөд амьдрах боломж хүн бүрд бий юү. Дугаар олгохгүй гэхтэй зэрэгцээд нөгөө гар утасны дугаарыг зарна гээд өрчихсөн байдаг шиг жирийтэл бичсэн машины дугаар зарна гэсэн зар их байна” гэсэн юм. Тэрбээр “Яг адилхан хоёр машин оруулж ирлээ гэхэд нэг нь арай он залуутай байвал түүн дээр худалдааны албан татвар гээд өндөр биччихдэг.
Харин он хуучин машиныг нь онцгой албан татвараар асуудлыг шийдвэрлэнэ гээд бага хэмжээний татвар ногдуулахаар үнийн дүн нь адилхан болчих жишээтэй. Энэ мэтчилэн аливаа татвар нь мөнгө төгрөгтэй хүн дээр бус, жирийн иргэд дээр л дарамт болж тусах юм даа” гэж байна.
Ийн ярилцсаар бид “Да хүрээ” зах дээр ирлээ. Нийслэл хотын зүүн хойд хэсэгт нэлээд том талбайг эзэгнэн орших “Да хүрээ” зах төмөр хүлгийн уяа мэт зай завсаргүй машинд “даруулаастай” ч, машин сонирхож байгаа хүнгүй эл хуль байх аж. Эгнэн зогссон машины заримынх нь дэргэд ченжүүд хоёр гурваараа бөөгнөрч харагдана. Анхлан уулзсан ченж залуу өөрийгөө Б гэж танилцуулсан бөгөөд гурван ижил цагаан хүлгийг борлуулахаар зогсож байгаа гэнэ. Тэрбээр “Энэ шийдвэрийнхээ талаар 2-3 сарын өмнө мэдэгдсэн бол бид бас ажил төрлөө, бизнесээ зохицуулах байлаа. Үнэндээ энэ гэнэтийн шийдвэр бидний хувьд хүнд цохилт болж байна. Хилийн цаанаас оруулж ирнэ гэж захиалгаа өгсөн машин таталтад ч нөлөөлнө. Тэгэхээр иргэдээ хохироосон ийм шийдвэрийг гэнэтхэн гаргаж, богино хугацаа зарлан хэрэгжүүлж эхэлнэ гэдэг нь өөрөө хэлмэгдүүлэлт юм” гэж байлаа.
Тэнд байгаа автомашины ченж нар ч үүнийг дэмжиж байв. Ер нь арваннэгдүгээр сарын 8-наас хэрэгжиж эхлэх журмыг таатай хүлээж авч байгаа хүн тэнд алга. Тэгэхдээ залуус их ухамсартай хандлага гаргаж, нэг нэгээрээ үзэл бодлоо илэрхийлэх бус нийлж тэмцээд үр дүнд хүрэх ёстой хэмээгээд өөрсдийн төлөөлөлтэй биднийг уулзахыг хүссэн юм. Ингээд ченжүүдийн санал болгосны дагуу “Да хүрээ” зах дээр байдаг автомашин “Эко автомашин импортлогчдын холбоо”-ны тэргүүнтэй уулзлаа.
Ц.Лхагважав: Төр нэг асуудлыг шийдэх гээд нөгөө талыг боймолж байгаа нь маш буруу үйлдэл
“Улаанбаатар хотын харьяалалтай машины дугаар олгохгүй” гэсэн журамтай холбоотойгоор “Эко автомашин импортлогчдын холбоо”–ны тэргүүн Ц.Лхагважавтай ярилцлаа.
-Арав гаруйхан хоногийн дараа нийслэл Улаанбаатар хотод шинэ журам мөрдөгдөж эхлэх гэж байна. Энэ нь та бүхний ажил, амьдрал ахуйд хэрхэн нөлөөлөх бол?
-Мэдээж хүндээр нөлөөлнө. Бид чинь бизнес эрхэлж байгаа хүмүүс. Гэтэл энэ бизнес маань өнөөгийн нийгэмд яаж харагдаж байна вэ гэхээр түгжрэлийн дайсан мэтээр харагдаж байна. Монгол Улс чинь ардчилсан Үндсэн хуультай, чөлөөт зах зээлтэй орон. Үүний хүрээнд эрэлт байгаа учраас бид нийлүүлэлт хийж байна. Хэрэв эрэлт байхгүй байсан бол нийлүүлэлт байхгүй шүү дээ. Хүн болгон төрийн албанд байх албагүй, тиймээс ч өөрсдийн боломжоороо бизнес эрхлээд явж байна. Гэтэл төр нэг асуудлыг шийдэх гээд нөгөө талыг боймолж байгаа нь зөв үү, буруу юу. Жишээ нь, автомашины бизнес эрхэлж байгаа хүмүүсийн цаад талд шат дараалсан маш олон ажилтан ажиллаж байна. Мөн ганц автомашины бизнес бус банк санхүүгийн байгууллага, техник хэрэгсэл, дугуй гэх мэтчилэн хоорондоо гинжин холбоотой бизнесийн салбарууд байна. Гэвч энэ бүх бизнесийн салбарууд уналтад орох нь. Магадгүй ингэж хааж боогдуулсан шийдвэр гаргаад байвал Монгол Улс Хойд Солонгос шиг л болно биз дээ. Энэ рүү л чимээгүйхэн явж байна гэсэн үг. Өнөөдөр автомашины бизнесийг хүчээр хаалаа гэхэд маргааш өөр шийдэж чадахгүй асуудал гарч ирэхэд түүнийг яаж шийдэх вэ. Ийм байдлаар явахыг Монголын ард түмэн хүлээн зөвшөөрч байгаа юм уу гэсэн асуудал ч гарч ирж байна.
-Тодорхой шийдвэр гаргахад мэдээжийн хэрэг асуудал хөндөгдөж байгаа хүмүүст тодорхой хугацааны өмнө танилцуулж, мэдэгдэх ёстой. Гэтэл та бүхэнд огт мэдэгдэхгүйгээр энэ долоо хоногт гэнэтийн шийдвэр гаргажээ. Үүн дээр таны байр суурийг сонсмоор байна?
-Бид өчигдөр л хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээс мэдээ харж мэдлээ. Орлогч дарга гээд шинэ нөхөр өөрөө ч асуудлаа бүрэн гүйцэд ойлгоогүй төдийгүй тайлбарлаж байгаа зүйлээ ч бусдад зөв ойлгуулж чадахгүй байна. Би өөрөө төрийн албанд хориод жил ажилласан туршлагатай. 2017 оноос эхлээд энэ салбарт ажиллаж байна. Уг нь бол хууль журмаа дагаад явбал бизнес эрхлэгчид, төрийн бус байгууллагуудтайгаа ирж уулзаад нэгдсэн шийдвэрт хүрсэн бол бид үгүй гэхгүй харилцан зөвшилцөх байсан. Машины бизнес гэдэг хугацаатай бизнес бас их өвөрмөц онцлогтой. Бид үйлдвэрлэгч орон биш Японоос худалдаж аваад импортоор оруулж ирдэг. Гэтэл гааль дээр тээврийн гацаа үүсчихсэн 4 сард захиалсан машинаа ч Тяньжинаас авч амжаагүй байна. Ийм шийдвэр гарахыг мэдээгүй учраас Японд авчихсан зөндөө машин байна. Гэтэл бидэнтэй ярьж тохиролцсон зүйл юу ч байхгүй.
Хэрэв Төрийн төлөөлөл ширээний ард суугаад “Нийгмийн тулгамдсан асуудлаас болоод одоохондоо богино хугацаанд үүнээс өөр гарц гаргалгаа алга. Та бүхэн бизнес эрхлэгчдэдээ хэл, бид бас бизнес эрхлэгчиддээ хэлье. Энэ хугацаанаас цааш та бүхэн машин аваад хэрэггүй юм байна, хохирох нь байна шүү” гэсэн бол бид Төрөөс цаашид гаргах богино бөгөөд дунд, урт хугацааны бодлогод тохируулан үйл ажиллагаа явуулах боломжтой байсан.
Үнэндээ энэ асуудлын эх сурвалж нь юу вэ гэхээр өнгөрсөн оны 12 дугаар сард Х.Нямбаатар УИХ-д яаралтай гурав хоногийн дотор баталсан “Түгжрэлийг бууруулах, гэр хорооллыг орон сууцжуулах” гэсэн урт нэртэй хуулиас эхтэй. Тэгтэл тэр хуулинд нь нийслэлд олгох импортын автомашины дугаарын хязгаарлалтыг Нийслэлийн Засаг дарга олгоно гэсэн зохицуулалт оруулсан байдаг. Үүний дагуу энэ нөхөр хоёрдугаар сарын 8-нд НИХ-аар оруулаад журам батлуулчихсан. Тэр үед бид эсэргүүцлээ илэрхийлээд хэвлэлийн хурал хийгээд ширээний ард сууя гэж очсон. Гэтэл үүнийг замхруулаад одоо хүчээр шийдэх гэж байна. Өчигдрөөс хойш надтай дугаар үйлдвэрлэгчдийн холбоо, автомашины бизнес эрхлэгчид гээд маш олон хүн утсаар холбогдож, “Та одоо бидний эрх ашгийг хамгаалаад ярилцаач дээ. Яах вэ? Бид эсэргүүцэл үзүүлэх үү, бүр болохгүй бол машин тэрэгтэйгээ жагсъя гэж байна. Би хариуд нь тэдэнд “Хуулийн хүрээнд асуудлаа болгох талаас нь судалъя. Бид та бүхний өмнөөс гараад эсэргүүцэл үзүүлнэ гэхээс илүүтэйгээр хуулийн хүрээнд зөвшилцөж ойлголцох юм юу байна, тэр талаас нь шийдье” гэж байгаа. Энэ нь өөрөө Үндсэн хуулиа зөрчиж байгаа асуудал. Дээрх асуудлаар сонгуулийн дараа ширээний ард суугаад ярилцах болов уу гэсэн чинь үгүй л байна.
-Өнөөдөр энэ хашаанд байгаа машинууд бүгд дугааргүй байна. Энэ дугаарын асуудлыг яаж шийдэх вэ? Мэдээж хэрэг бүгд арваннэгдүгээр сарын 8-наас өмнө зарагдахгүй нь тодорхой шүү дээ?
-Одоо Монголд ороод ирчихсэн машинуудаас гадна цаана ирж байгаа машинууд бас байна. Энэ асуудлууд нь эргээд өч төчнөөн өр зээлтэй бизнес эрхлэгчид тэсэрч, хагараад нийгэмд асуудал үүсэх байхгүй юу. Тэгэхээр энэ бүхнийгээ тооцож үзээд шат дараатай асуудлыг шийдэж, хамтран ажиллаад явсан бол асуудал үүсэхгүй байх боломж байсан.
-Өдөрт хэдий хэр машин борлогддог вэ?
– Машин чинь өөрөө талх биш, жижиглэнгийн бараа биш тодорхой хэмжээний үнэтэй. Тиймээс өдөрт тэд, сард тэд гэсэн тодорхой тоо гарах боломжгүй.
-Одоо номергүй машин хүн авбал яах вэ?
-Мэдэхгүй шүү дээ. Тэр шийдвэр гаргасан хүн нь өөрөө мэдэхгүй байхад би хариулж мэдэхгүй байхгүй юу. Хязгаарлалаа гэж бодоход тэр авахыг хүсч байгаа иргэн бас эрхээ хязгаарлуулж байна. Энэ өнцгөөс нь хүмүүст сайн ойлгуулмаар байна. Тэгтэл яаж байна гэхээр энэ хотын удирдлагууд ч гэдэг юмуу дарга нар өөрсдөө түгжрэл ихэсчихлээ. “Энэ ченжүүд япон машин ихээр оруулж ирж борлуулснаас болж буруу рультэй япон машин түгжрэл бий болгож байна. Харин энэ асуудлыг МАН, эсвэл тэр дарга мундаг тул шийдэх гэж байна. Энэ дайснуудыг л устгах хэрэгтэй юм байна” гэх пиар маягийн юм хийж байна. Гэтэл ийм маркетинг хийлээ гэхэд маргааш та машин авахад, таны хүүхэд машин авахад тэр эрхээ давхар хязгаарлуулж байна гэсэн үг. Үүнийг ухаж ойлгуулах зүйл дээр нийгмийг соён гэгээрүүлэх үүрэгтэй хэвлэл мэдээллийн байгууллага, сэтгүүлчид ажиллах ёстой.
-Нөгөө талаас Улаанбаатар хотод амьдарч ажил хөдөлмөр эрхэлдэг хүмүүс Улаанбаатарын харьяа дугаар авахгүй юм аа гэхэд орон нутгийн дугаар авах нөхцөл үүсч таарна. Гэтэл орон нутгийн дугаартай хүмүүс хоногийн таван мянган төгрөг төлөх журамтай. Энэ нь төрийн халаасанд мөнгө хураах бас нэг хэлбэр болж харагдаж байна?
-Ер нь бол тийм. Гол асуудал л наадах чинь шүү дээ. Төр гэдэг бол тухайн нийгмийнхээ асуудлыг шийдвэрлэх үүрэгтэй. Шийдвэрлэж чадахгүй сүүлийн гучин жил өнгөрөхөд олигтой зам ч бариагүй. Харин эсрэгээрээ авлига л бий болж байна. Авлига аваад тэр нийгмийн баялгаас хулгай хийсэн дарга нар шийтгэл хүлээгээд дараагийн залгамж нарт сургамж өгөх үйлдэл нэг ч байхгүй. Тиймээс ч эцсийн арга хааж боогдуулах л арга гэж бодоод байна. Тэр хааж боолгож байгаа нь ихэвчлэн жирийн иргэд шүү дээ, бизнес эрхэлж байгаа нь эрсдэлээ үүрээд гарч байна. Муугаар бодоход жилийн дараа, хоёр жилийн дараа таны хүүхэд, миний хүүхэд машин авах гэхэд “Та Улаанбаатарт машин авах эрхгүй” гэнэ. Энэ чинь нийгмийг ялгаварлан гадуурхаж байгаа хэрэг байхгүй юу. Яаж вэ гэвэл боломжтой хэсэг нь зөв рультэй европ машинаа худалдан авч чадна. Гэхдээ боломжгүй хэсэг нь машин унах эрхгүй, та явган яв гэдэг л зүйлтэй нүүр тулна гэсэн үг.
-Утасны дугаар 9911-тэй нь үнэтэй барьцаа хөрөнгө болно гэдэг шиг машины дугаар жирийтэл нь өрчихөөд зарна гэсэн бизнесийн зарууд дэлгэрлээ гэж байна?
-Тэр дугаарын бизнес гэдэг чинь аль эрт эхэлсэн асуудал. Харин дуудлага худалдаагаар маш үнэтэй дугаарууд зараад байна. Тэндээс маш их төсөв хүүхдийн санд ч гэнэ үү ороод байгаа юм билээ. Тэрийг бас ухаад үзвэл зүгээр байна. Гэтэл тэр мөнгөөр юу хийх гэж байна, нийгэмд тулгамдсан асуудлуудыг шийдэж болох ч шийдэхгүй байна. Бүгд л хулгайн замаар орж байна. Гэтэл тулгамдсан асуудлыг шийдэх арга нь ерөөсөө хааж боох байна. Тэр үнэтэй азын дугаарууд нь хэдийнэ 40-50 сая хүрсэн шүү дээ. Одоо тэр энгийн дугаарууд үнэд хүрэх гэж байна.
-Энгийн дугаарууд 40-50 мянга байдаг бол одоо шууд утгаараа Улаанбаатарын дугаарын үнэ суга өсөх нь дээ?
-Энэ шийдвэрийн үр дүн дахиад нэг нугалаа. Буруу шийдвэрээс үүдэлтэйгээр ийм нийгмийн завхрал үүсгэж байна.
– Хүн хотын захаас очоод машин авах, эсвэл дассан сурсан газараасаа машин авах бас өөр л дөө?
-Манайх бол Монголын анхны авто зах. Үүн дээр тулгуурлан дагалдах бизнесүүд нь хөгжчихсөн. Ганцхан “Да хүрээ”-г хүчээр нүүлгэе гэхээр бусад сэлбэг зардаг хүмүүсийн эрх ашиг хөндөгдсөн юм байна лээ. 2018 онд судалгаа харж байхад 6000 орчим бизнесийн эрх ашиг, асуудал хөндөгдөж байна гэсэн тоо баримт гарч байсан шүү.
-Танай холбооны хүмүүс болон энэ бизнестэй холбоотой хүмүүс өчигдрийн мэдээнд ямар сэтгэгдэлтэй байна вэ?
-Бүгд л одоо яах вэ гэж байсан. Зарим нь хүчээр шийдье, тэмцлийн хурц хэлбэр лүү шилжье, эд нар яахаараа ингэдэг юм гэсэн байр суурьтай байна. Харин манай холбооны хувьд хуулийн хүрээнд нь боломжит хувилбараар болдог бол яриа хэлэлцээрийн түвшинд л шийдье гэсэн байр суурьтай байгаа. Хэрэв энэ чигээрээ явна гэвэл тэр олон хүмүүсийн уур уцаарыг дарж чадахгүй шүү дээ.
Бидний яриа энд хүрээд өндөрлөсөн юм. Нийслэлийн Засаг даргын шийдвэрийг ченжүүд эсэргүүцэж байгаагаа хэлж, энэ үйлдэл нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн зүйл заалтыг зөрчиж байна гэдгийг хэлсэн юм.
Тухайлбал, “Хүнийг үндэс, угсаа, хэл, арьсны өнгө, нас, хүйс, нийгмийн гарал, байдал, хөрөнгө чинээ, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, шашин шүтлэг, үзэл бодол, боловсролоор нь ялгаварлан гадуурхаж үл болно” гэсэн заалтыг зөрчиж, нийгмийг талцуулж байна гэж тэд дүгнээд, “Да хүрээ” захад эсэргүүцлийн давлагаа эхэлсэн гэдгийг дамжуулсан юм.
Н.Саранчимэг
Аргын тооллын аравдугаар сарын 26, Санчир гариг. Билгийн тооллын 25, Их морь одтой, харагчин гахай өдөр. Өдрийн наран 7:28 цагт мандаж 17:44 цагт жаргана. Тухайн өдөр хонь, туулай жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба гахай, хулгана жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр гэмтнийг шийтгэх, сан тавиулах, угаал үйлдэх, нялхсын хурим хийх, огторгуйн үүдийг боох, их хүмүүнтэй уулзахад сайн. Газар ухах, худаг гаргах, сэтгэлд сэвтэй газар очих, балгадын суурь тавих, нохой худалдан авахад муу. Өдрийн сайн цаг нь үхэр, луу, морь, хонь, нохой, гахай болой. Хол газар яваар одогсод зүүн хойш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.
Хур тунадас: 25-нд төвийн аймгуудын өмнөд болон зүүн, зүүн аймгуудын нутгийн баруун хэсгээр, 26-нд төвийн аймгуудын нутгийн зүүн хэсэг, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар, 27-нд Алтай, Хангайн уулархаг нутгаар, 28-нд төвийн аймгуудын ихэнх нутаг, зүүн аймгуудын нутгийн баруун хэсгээр, 29-нд Алтай, Хангайн уулархаг нутаг болон Халх голын сав газраар, 30, 31-нд нутгийн хойд хэсгээр, 11 дүгээр сарын 01-нд төв болон зүүн аймгуудын ихэнх нутгаар, 02-нд нутгийн зүүн хэсгээр, 03-нд баруун болон төвийн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр хур тунадас орно.
Салхи: 29-нд Алтайн салбар уулсаар, 30-нд нутгийн зарим газраар, 31, 11 дүгээр сарын 01-нд говь, тал, хээрийн нутгаар секундэд 6-11 метр, зарим үед секундэд 16-18 метр хүрч ширүүсч, шороон шуурга шуурна.
Агаарын температур: Дархадын хотгор, Монгол-Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө -8…-13 градус хүйтэн, өдөртөө -2…+3 градус дулаан, Эг, Үүр, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Онон, Улз голын хөндийгөөр шөнөдөө -4….-9 градус хүйтэн, өдөртөө 0…+5 градус дулаан, Их нууруудын хотгор, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 0…+5 градус, өдөртөө +9…+14 градус дулаан, бусад нутгаар шөнөдөө -1…-6 градус хүйтэн, өдөртөө +4…+9 градус дулаан байна. 31-нд нутгийн хойд хэсгээр, цаашдаа ихэнх нутгаар хүйтэрнэ.
Уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх одоогийн бодлогуудыг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлсээр байвал энэ зууны эцэс гэхэд манай гараг дэлхий аж үйлдвэржилтийн өмнөх үеийнхээс Цельсийн 3 хэмээр дулаарна гэж НҮБ-ын пүрэв гарагт гаргасан шинэ тайланд дурджээ. Энэ нь дэлхийн улс орнуудын 10 орчим жилийн тохиролцсон зорилтоос хоёр дахин их юм. Уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх чиглэлд өгсөн улс орнуудын амлалтуудыг шаардлагатай байгаа арга хэмжээнүүдтэй харьцуулан дүгнэдэг “Emissions Gap” жил тутмын тайланд бичсэнээр, засгийн газрууд дэлхийн дулааралд нөлөөлж буй хорт хийн ялгарлыг бууруулах чиглэлд илүү их арга хэмжээ авахгүй бол 2100 он гэхэд аж үйлдвэржилтийн өмнөх үеийнхээс 3.1 хэмээр дулаарах тооцоо гарчээ.
Дэлхийн улс орнуудын 2015 онд баталсан Парисын хэлэлцээрт уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдэлтэй аюултай үр дагавраас урьдчилан сэргийлэхийн тулд дэлхийн дулаарлыг 1.5 хэмд тогтоон барихаар тусгасан юм.
Гэтэл дэлхийн хүлэмжийн хийн ялгарал 2022-2023 оны хооронд 1.3 хувиар нэмэгдэж, 57.1 гигатонн нүүрсхүчлийн хийн эквивалент болж шинэ дээд үзүүлэлтэд хүрсэн гэж тайланд дурджээ. Улс орнуудын ирээдүйд хэрэгжүүлэх амлалтыг харгалзан үзвэл, агаарын температур 2100 он гэхэд 2.6-2.8 хүртэлх хэмээр өснө гэж шинжээчид дүгнэсэн нь сүүлийн гурван жилийн дүгнэлттэй нийцжээ.
“Хэрэв 2030 он гэхэд хэрэгжүүлэхээр дэвшүүлсэн зорилтуудыг биелүүлэх чиглэлд гаргаж буй ахиц дэвшлийг авч үзвэл, ялангуяа “Хорийн бүлэг”-ийн гишүүн орнууд төдийлөн ахиц дэвшил гаргаагүй байна” гэж тайланг гаргасан шинжээч Энн Олхофф хэлжээ.
Дэлхий одоогоор аж үйлдвэржилтийн өмнөх үеэс ойролцоогоор 1.3 хэмээр дулаараад байна. Дэлхийн улс орнууд ирэх сард Азербайжанд болох НҮБ-ын Уур амьсгалын асуудлаарх бага хуралд /COP29/ оролцож, олборлодог түвшний хэрэглээг бууруулах талаар өнгөрсөн онд хүрсэн тохиролцооны талаар үргэлжлүүлэн хэлэлцэнэ.
Эх сурвалж: “Монцамэ” агентлаг