Category: гадаад

НҮБ-ын Олон улсын эрүүгийн шүүх/ОУЭШ/-ээс “Тус шүүхийн шаардлага Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үйлчилнэ” гэсэн албан ёсны мэдэгдэл гаргав. Учир нь ОУЭШ Украины хүүхдүүдийг Орос руу хууль бусаар албадан гаргахад Путин хариуцлага хүлээх ёстой хэмээн түүнийг баривчлах шийдвэр гаргасан билээ. Энэхүү мэдэгдлийг барууны хэвлэлүүд “Энэ сарын 3-нд тус улсад айлчлах гэж буй ОХУ-ын ерөнхийлөгч Владимир Путиныг баривчлах тушаал” гэж бичиж байна. Үнэхээр ч Улаанбаатарт хийх айлчлал нь 2023 оны гуравдугаар сард тус шүүхээс Путиныг баривчлах шийдвэр гаргаснаас хойш ОУЭШ-ийг хүлээн зөвшөөрсөн улсад хийж буй ОХУ-ын төрийн тэргүүний анхны айлчлал болох төлөвтэй байна. “Болох төлөвтэй байна” гэж бичиж байгаа нь түүнийг ирээ ч үү, үгүй ч үү гэж байгаа хэрэг. Учир нь өнгөрсөн долоо хоногийн эцсээр ОХУ-ын 235 дугаар гарнизоны цэргийн шүүх “Мөрдөн байцаалтын нууц болон хуулиар хамгаалагдсан бусад нууцыг задруулах боломжтой” гэсэн шалтгаанаар хаалттай явагдаж Шойгугийн орлогч, Батлан хамгаалахын дэд сайд асан Павел Поповыг залилангийн хэргээр баривчлах шийдвэр гарган Москвагийн Бутырка гэх урьдчилан хорих төвд илгээсэн билээ.

Ийнхүү Павел Попов сүүлийн саруудад баривчлагдсан Оросын 10 дахь генерал болов. Учир нь дайн тулаан болж байхад ийм олон генералаа шоронд хорьж байсан явдал урьд нь дэлхийн түүхэнд тохиож байгаагүй юм. Иймээс олон улсын судлаачид уг явдлыг Украины дайнд ялагдангуут Путин “Авлигачин генералуудаас болж бид ялагдсан хэмээн өөрийн амийг авч гарахыг оролдож байна” гэж мэдээлж байгаа билээ. Өнөөдөр Украины нутаг дэвсгэрт оросууд урагшилж байгаа ч цэргийн хохирол нь 15:1 болж байгааг шинжээчид “халаглан” бичиж байна. Кремль гэрээт цэргийнхээ мөнгийг хэд дахин нэмэх шийдвэр гаргасан ч цэрэгт явах хүн олдохгүй болоод байна. Харин ОХУ-ын нутаг дэвсгэрт явагдаж буй байлдаанд Путин өөрийн амлалтаас буцаж хугацаат цэргүүдийг дайчлан оролцуулах болов. Энэ нь Оросын арми цэрэггүй болж байна гэсэн үг. Ингэсэн ч Путин “Аугаа эх орныхоо төлөө босцгоо” хэмээн цэргийн дайчилгаа явуулж чадахгүй. Хэрэв ингэвэл эцэг, эхчүүд генералуудтай нэгдэж Путины дэглэм хэдхэн өдөрт мөхөх болно.

Бас Украины арми эх нутагт нь халдсан даруйд Путин ОХУ-ын Үндсэн хуулийг биелүүлж, атомын бөмбөгийн цохилт өгөх ёстой байсан. Гэтэл тэр Үндсэн хуулиа ч биелүүлэх чадваргүй болоод байна. Энэ нь зарим цэргийн шинжээчид “Оросын тив алгасах пуужин, атомын бөмбөгүүдийг Украинд үйлдвэрлэсэн учир 2014 хүртэл Украины мэргэжилтнүүд Оросын пуужин, атомын бөмбөгөнд үйлчилгээ хийдэг байсан. Дайнаас хойш энэ үйлчилгээ зогсож, үйлчилгээ хийх мөнгийг нь генералууд нь халаасласан учир Путин атомын бөмбөггүй болсон” гэж бичиж байсан нь ортой болж таарч байна. Мөн зарим судлаачид “Хэрэв Путин атомын бөмбөг хэрэглэх гэвэл барууныхан энгийн пуужингуудаар Оросын удирдлага хамгийн гол нь Путинг шууд устгана. Тиймээс тэр атомын бөмбөг ашиглаж чадахгүй” гэж байсан билээ. Ямар ч байсан Путинд ямар ч “улаан шугам” байхгүй, түүний атомын бөмбөгний заналхийлэл нь гадныхныг айлгаж, дотоодынхныг тайвшруулах гэсэн хий хоосон зүйл байсан гэдэг нь ил болоод байна. Мөн саяхан Украин өөрийн гэсэн Москва хүрэх, тийрэлтэт дрон бас баллистик пуужин үйлдвэрлэж эхэлсэн нь тодорхой болсон. Энэ бүхэн Путин дотооддоо хэзээ ч буудуулж магадгүй болсон гэсэн үг. Үнэхээр ч тэр сүүлийн саруудад сумнаас хамгаалах хантааз өмсөж, Кремльд ажиллахгүй, албан тушаалтануудтай хаана уулзахаа уг уулзалтын өмнөхөн мэдэгдэж, аль болох гадаадад явах гэж зүтгэх болсон билээ.

Оросын удирдагч Халх голын байлдааны ялалтын 85 жилийн ойгоор манайд айлчлах гэж байна. Манай олон нийтийн нэртэй төрийн телевиз “дайн” биш “байлдаан” гэх болсон нь яах аргагүй том ололт мөн. Харин газар нутгаа алдсан байлдааныг “ялалт” гэж яаж болох билээ. Үүнийгээ нэг их удахгүй засаж үнэнд нийцүүлэх биз ээ. Харин Путины айлчлалын гол зорилго нь Халх гол биш “Сибирийн хүч-II” хийн хоолойн оронд манай III цахилгаан станцыг маш өндөр үнээр барьж өгөх гэж байгаа нь ил болж орхив. Үүнийг 80 хувь нь шинэчлэгдсэн УИХ-ын гишүүдийн хуралдаан дээр хэлсэн үг батлан харуулав. УИХ-ын гишүүд маань “Монгол Улсын хууль үйлчлэхгүй гэдэг чинь юу гэсэн үг юм бэ?! ”, “Энэ бол гэрээ биш тулган шаардалт байна!” гэж хэлж байсан. Гэхдээ Москвагийн цаад зориго нь зөвхөн III цахилгаан станц биш билээ. Яг л өөрсдийн “гар хөл”, манай “Хуурамч эх орончид”-оор Уйгаржин бичгийг Монгол бичиг болгож хүүхдүүдийг маань англи хэл сурахыг, биднийг латин галигт орохыг саатуулсан шигээ Монголыг цахилгааны хамааралдаа байлган, хөгжил дэвшлийг маань боомилсоор байхыг хүсэж байна гэдгийг УИХ-ын гишүүд маань эрхбиш ойлгож байгаа биз ээ. Учир нь дэлхийн хэмжээний эрдэмтэд болох академич Ц.Дамдинсүрэн, Б.Ренчин, Ш.Лувсанвандан нарын “уйгаржин” гэж байсан бичгийг “монгол” болгож биднийг “Шинжааны уйгаруудтайгаа очиж нийлцгээ!” гэж хэлэх эрхтэй болсон Кремлийн чадварыг яав ч дутуу үнэлж болохгүй.

Олон улсын эрүүгийн шүүхийн гаргасан дээрх шийдвэрийн хувьд “Малчдын өрийг татвар төлөгчдийн мөнгөөр төлүүлнэ” гэж худал ярьж, хууль зөрчин “орж ирсэн”, УИХ дахь Оросын “тавиул”-ууд ямар өөрийн удирдагчийг өмөөрч сураагүй юм биш “Монголчууд баривчиллаа гэхэд хэн тэгээд Путиныг Орос, Хятадын нутгийг давуулж Гаагад чинь аваачиж өгөх болж байна. П…-ууд минь” гэж хэлж болно л доо. Гэхдээ Олон улсын эрүүгийн шүүхийн журманд “Талууд тухайн улстай хийсэн гэрээ зөрчигдөх тохиолдолд энэхүү шүүхийн заалтыг даган мөрдөхгүй байж болно” гэсэн заалт үйлчилж байдаг. Энэ нь Стратегийн түншлэлийн гэрээ байгуулсан улсынхаа тэргүүнийг баривчилчихвал Монгол Улс олон улсын хувьд жинхэнэ онигоонд орно гэсэн үг юм. Харин алдаа хаанаа байсан бэ гэвэл өөр хэрэг. Урихаас эхлээд энэ олон жил явуулсан гадаад бодлогыг аргалаад өнгөрөөдөг , мэдлэггүй мэрэгжлийн бишээсээ болоод гаргадаг жижиг жижиг геополитикийн алдаанууд цасан бөмбөлөг шиг томорсоор ийм байдалд хүргэж байгааг судлаачид тэмдэглэж байгаа.

Г.АМАРСАНАА

Энэ бол АНУ-ын Дэд ерөнхийлөгч Камала Харрисыг ерөнхийлөгчид нэр дэвшүүлснийг албан ёсоор хүлээн зөвшөөрсөн Ардчилсан намынхаа их хурал дээр тавьсан түүний илтгэл. Түүнийг гарч ирэхэд цэнгэлдэх хүрээлэнд цугларсан их хурлын төлөөлөгчид тасралтгүй алга ташиж байсан учир Харрис “Баярлалаа, баярлалаа. За,одоо албан ажилдаа орцгооё. Ажилдаа орцгооё.Сайн байна” гэж хэдэнтээ давтан хэлж байж үгээ эхэлсэн билээ.

Миний гайхалтай хамтрагч Коул, Элла хоёрын минь гайхамшигт аав Дугласдаа талархаж байгаагаа хэлье. Дуги би чамд маш их хайртай. Манай ерөнхийлөгч Жо Байденд талархаж байгаагаа хэлье.Бидний хамтдаа туулсан замыг харахад Жо-д талархахаас өөр аргагүй.Таны амжилт, таны ер бусын намтар, таны зан чанар бидэнд урам зориг өгдөг.Иймээс Даг бид хоёр танд болон Жиллд хайртай байдаг бөгөөд та хоёрт үүрд талархах болно. Мөн дасгалжуулагч Тим Вальз, та гайхалтай дэд ерөнхийлөгч болно. Мөн би Их хурлын төлөөлөгчид болон манай сонгуулийн кампанит ажилд оролцож байгаа бүх хүмүүст талархаж байна. Америкчууд аа, сүүлийн долоо хоногт намайг энд авчирсан зам бол үнэхээр эргэлзээгүй гэнэтийн зүйл байсан.

Гэхдээ би гэнэтийн явдалд сандрах хүн биш ээ. Тийм ээ, миний ээж Шямала Харрис бидэнд гэнэтийн явдалд сандрахгүй, хатуужилтай байх чадвар суулгасан. Ээж минь 19 настайдаа хөхний хорт хавдрыг эмчилдэг эрдэмтэн болно гэсэн хоёргүй хүсэл мөрөөдлөөр Энэтхэгээс Калифорниа хүртэлх бүх замыг ганцаараа туулсан.

Тэрээр хувь заяаны эрхээр Ямайкийн оюутан миний аав Доналд Харристай танилцсан. Тэд бие биедээ дурлаж, гэрлэж, Маяа эгч бид хоёр бий болсон. Бид хүүхэд байхдаа их нүүдэллэдэг байв.Аав ээжийнхээ тухай миний анхны дурсамжууд маань баяр, цэнгэлээр дүүрэн байдаг. Инээд, хөгжмөөр дүүрэн гэр бүл. Цэцэрлэгт хүрээлэнд ээж маань “Хол явахгүй ойрхон байгаарай” гэж хэлсэн. Гэтэл аав маань инээмсэглэн: “Гүй, Камала, гүй. Битгий ай. Юу ч байсан чамайг зогсоохыг бүү зөвшөөр” гэж хэлсэн.Бага наснаас минь тэр л надад айдасгүй байх ёстой гэдгийг сургасан.Гэвч намайг бага ангид байхад тэд салж, ээж маань биднийг голлон өсгөсөн. Манай ээж таван футын өндөртэй, аялгатай ярьдаг, гялалзсан хар бараан арьстай эмэгтэй байсан. Хүүхэд байхдаа би заримдаа амьдрал түүнд хэрхэн таагүй ханддагийг хардаг байсан. Гэхдээ ээж минь сэтгэлээр хэзээ ч унаж байгаагүй. Тэр хатуу, зоригтой, эмэгтэйчүүдийн эрүүл мэндийн төлөөх тэмцлийн анхдагч байсан бөгөөд Майя бид хоёрт шударга бус байдалд хэзээ ч гомдоллохгүй, харин үүний эсрэг ямар нэгэн сайн зүйл хийх ёстой гэдгийг заасан.Тэр бас бидэнд ямар ч зүйлийг дутуу хийх ёсгүй гэдгийг сургасан. Иймээс би иргэний эрхийн хөдөлгөөний үзэл баримтлалд шимтэж өссөн.Тиймээс л би багаасаа хуульч болохыг хүсдэг болсон. Би ахлах сургуульд байхдаа хамгийн сайн найз Вандагаа нэг л гунитай болсныг анзаарсан. Тэр хойд эцгийнхээ бэлгийн хүчирхийлэлд өртөж байгаагаа хэлсэн. Би түүнд түүнийг манайд ирэх ёстой гэж хэлсэн, тэр ирсэн.Энэ бол миний прокурор болсон нэг гол шалтгаан.

Тодруулж хэлбэл, намайг прокуророор ажиллаж байхад надад зөвхөн нэг л үйлчлүүлэгч байсан. Тэр бол хүмүүс.Иймээс л би “Намайг Америкийн нэгдсэн улсын ерөнхийлөгчид нэр дэвшүүлсэн та бүхний шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрч байна. Мөн энэ сонгуулиар аль нэг нам, фракцийн гишүүд биш, америкчууд өнгөрсөн үеийн хорсол, харгислал, хагалан бутаргалтыг ардаа орхиж, цаашдын шинэ зам мөрөө зөв тодорхойлох түр зуурын боломж бидэнд нээгдэж байна. Энэ үдэш улс төрийн өөр, өөр үзэл бодолтой хүмүүс биднийг харж байгааг би мэдэж байна. Иймээс би “Бүх америкчуудын ерөнхийлөгч байна” гэж тэдэнд амлаж байна. Би өөрийн нам болон өөрийнхөө өмнө үргэлж улс орноо тавьж ажиллана гэдэгт та бүхэн итгэж болно. Хууль дээдлэхээс эхлээд чөлөөт, шударга сонгууль, эрх мэдлийг тайван замаар шилжүүлэх зэрэг Америкийн үндсэн зарчим ариун байх ёстой. Би бидний дээд хүсэл мөрөөдлийн хүрээнд америкчуудыг нэгтгэдэг ерөнхийлөгч байх болно.Удирдахын тулд тэднийг сонсдог, бодитой, практикч, эрүүл ухаантай, Америкийн ард түмний төлөө үргэлж тэмцдэг ерөнхийлөгч байх болно. Энэ бол Шүүхийн байрнаас Цагаан ордон хүртэл явсан миний амьдралын гол зорилго байсан. Би Калифорнийн Оакландад залуу прокурор байхдаа эмэгтэйчүүд, хүүхдүүдийг хүчирхийлэгч “махчин амьтад”-аас хамгаалж байсан. Харин Калифорнийн ерөнхий прокурор байхдаа би томоохон банкуудтай тэмцэж, тэдэнд барьцаалагдсан дундаж давхаргын гэр бүлүүдэд 20 тэрбум долларын нөхөн төлбөр олгуулж, орон сууц өмчлөгчдийн эрхийг хамгаалахад тусалсан нь манай улсад гарсан ийм төрлийн анхны алхмуудын нэг байсан юм. Би манай хилийн аюулгүй байдал, ард иргэдийн аюулгүй байдалд заналхийлдэг зэвсэг, хар тамхи, хүний наймаа хийдэг картелуудтай тулалдсан. Би та нарт хэлье, эдгээр тэмцэл яг л энэ сонгуулийн явц шиг тийм ч амар байгаагүй юм.Гэхдээ би хэзээ ч бууж өгөөгүй. Учир нь ирээдүйнхээ төлөө байнга тэмцэж байх нь хамгийн үнэ цэнтэй зүйл байдаг. Энэ бүхэн бол америкчуудын ирээдүйн төлөөх бидний өнөөгийн тэмцэл юм.Энэ сонгууль бол бидний амьдралын хамгийн чухал зүйл биш, энэ бол манай үндэстний төлөө хамгийн чухал зүйл юм.Дональд Трамп олон талаараа тийм ч ноцтой хүн биш ээ. Гэхдээ Доналд Трамп Цагаан ордонд буцаж ирсний дараа гарах үр дагавар нь маш ноцтой зүйл юм. Та бүхэн түүнийг засгийн эрх барьж байх үеийн эмх замбараагүй байдал, гамшгийн талаар төдийгүй сонгуулиар суудлаа алдсанаас хойш түүний хийсэн ноцтой үйл явдлуудын талаар бодоод үзээрэй.Дональд Трамп иргэдийн саналыг хөсөрдүүлэх гэж оролдсон.Тэрээр сонгуулийн дүн найдлагагүй болонгуут АНУ-ын Капитол руу зэвсэглэсэн танхайчуудыг илгээж, хууль сахиулах байгууллагын ажилтнууд руу дайруулсан. Намынх нь улстөрчид түүнийг энэ танхай явдлыг таслан зогсоож, хүчний байгууллагын тусламж илгээхийг гуйхад тэрээр эсрэгээр нь үйл явдлыг улам дэврээсэн. Одоо түүнд энэ хэргээс нь гадна жирийн америк иргэдээс бүрдсэн тангарагтны шүүх түүнд огт өөр төрлийн гэмт хэрэг болох залилангийн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, бэлгийн хүчирхийлэл үйлдсэн хэрэгт хариуцлага хүлээлгэх гэж байна. Хэрэв бид түүнд дахин эрх мэдэл өгвөл тэр юу хийх бол гэдгийг маш сайн бодоорой. Капитол дахь хууль сахиулах ажилтнуудад халдсан хүчирхийлэгч хэт даврагчдыг суллах гэж буй түүний зорилгыг анхаарч үзээрэй.Тэрээр сэтгүүлчид, улс төрийн өрсөлдөгчид гээд өөрийн дайсан гэж үзсэн хүн бүрийг шоронд хорих гэж байгааг санаарай. Түүний бас нэг гол зорилго бол манай цэргийн хүчийг бидний дайсны эсрэг бус өөрийн иргэдийн эсрэг ашиглах гэж буй явдал юм.Бодоод үз дээ, ялангуяа АНУ-ын Дээд шүүх түүнийг яллахгүй гэсэн шийдвэр гаргасны дараа түүний эрх мэдэл яаж нэмэгдэхийг бодож үзээрэй. Дональд Трамп АНУ-ын ерөнхийлөгчийн асар их эрх мэдлийг хязгааргүйгээр хэрхэн ашиглахыг төсөөлөөд үз дээ.Та бидний амьдралыг сайжруулахын тулд биш, үндэсний аюулгүй байдлыг бэхжүүлэхийн тулд биш, харин түүнд байдаг цорын ганц үйлчлүүлэгч нь болох өөрийнхөө төлөө Трампын хоёр дахь бүрэн эрхийн хугацаа ямар байхыг бид мэднэ.Энэ бүхнийг түүний хамгийн ойрын зөвлөхүүдийн бичсэн “2025 он төсөл”-д тодорхой бичсэн байгаа.Энэ бол манай улсыг өнгөрсөн рүү нь буцаан татаж оруулах төсөл юм. Бид буцаж очихгүй.Америкчууд бид буцахгүй.Мөн бид график гаргаж, урагшлах шинэ замын зургийг гаргаж байна.Хүчтэй, өсөн нэмэгдэж буй дундаж давхаргатай ирээдүй рүү тэмүүл. Учир нь хүчирхэг дундаж давхарга Америкийг амжилтад хүрэхэд чухал ач холбогдолтой байдгийг бид мэдэж байгаа бөгөөд ийм дундаж давхаргыг бий болгох нь миний ерөнхийлөгчийн ажлын тодорхойлогч гол зорилт байх болно. Би та бүхэнд хэлье, миний хувьд дунд анги бол миний ирсэн газар.Ээж маань төсвөө хатуу гараар зарцуулдаг байсан.Үүний ачаар бид боломжийн амьдарч байсан. Тийм ч учраас бид боломжийн эдийн засаг гэж нэрлэж байгаа хөдөө орон нутагт, жижиг хотод эсвэл том хотод амьдардаг эсэхээс үл хамааран хүн бүр өрсөлдөх, амжилт гаргах боломж бүхий эдийн засгийг бий болгоно.Бид жижиг дунд бизнес эрхлэгчид, үүсгэн байгуулагчдад хөрөнгө хүртээмжтэй олгоно. Мөн бид Америкийн орон сууцны хомсдолыг зогсоож, нийгмийн даатгал, “Medicare”-г хамгаалж, хөгжүүлэх болно. Одоо та бүхэн энэ бүхнийг Дональд Трампын ярьж, хэлж буйтай харьцуулаад хар даа. Учир нь түүнийг хэзээ ч дундаж давхаргын төлөө тэмцдэггүй гэдгийг хүн бүр мэдэж байгаа гэж би бодож байна. Тийм ээ, тэр үнэхээр хэзээ ч дундаж давхаргын төлөө тэмцдэггүй.Харин тэр өөрийнхөө болон тэрбумтан нөхдийнхөө төлөө тэмцдэг. Мөн тэрээр тэдэнд дахин татварын хөнгөлөлт үзүүлэх гэж байгаа бөгөөд энэ нь улсын өрөнд таван их наяд доллар нэмнэ гэсэн үг юм. Харин Трамп үндэсний хэмжээнд борлуулалтын татвар ногдуулахаар төлөвлөж байгаа нь дундаж давхаргын гэр бүлийн зардлыг жилд бараг 4000 доллараар өсгөх болно.Трампын нэмэх гэж буй татварын оронд бид 100 сая гаруй америкчуудад ашиг авчрах дундаж давхаргын татварыг бууруулах болно.Найзууд аа, америкчууд өөрсдийнхөө амьдралын төлөө, ялангуяа гэр бүлийн асуудлаар өөрсдөө шийдвэр гаргах чадваргүй л бол Америк хөгжиж чадахгүй гэдэгт би итгэдэг. Гэвч өнөө орой л гэхэд ийм шийдвэр гаргаж чадахгүй дэндүү олон эмэгтэйчүүд Америкт байна.Бид ийм байдалд яаж хүрснийг тодорхой хэлье.Дональд Трамп АНУ-ын Дээд шүүхийн гишүүдийг манай эмэгтэйчүүдийн нөхөн үржихүйн эрх чөлөөг нь хасуулах гэж сонгосон.Тэгээд одоо энэ тухайгаа тэр онгирон сурталдаж байна.Тэрээр “Би үүнийг хийсэн, хийж чадсанаараа бахархаж байна” гэж байна. Зүгээр л гэр бүлээ зөв зохиох гэж байгаа хосууд, бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдүүд жирэмслэлтээ үргэлжлүүлэхээс өөр аргагүй болж байна.Доналд Трампын ач тусаар манай улсад энэ бүхэн болж байна. Та бүхэн ойлгоорой, тэр үүгээр зогсохгүй цааш улам ахих болно. Түүний мөрийн хөтөлбөрт жирэмслэлтээс хамгаалах хүртээмжийг хязгаарлаж, эмийн үр хөндөлтийг хориглож, үр хөндөлтийг улс даяар хориглох болно гэсэн байна.Нөхөн үржихүйн эрх чөлөөг сэргээх тухай хуулийн төслийг Конгресс батлах үед би АНУ-ын ерөнхийлөгчийн хувьд тэр хуульд гарын үсэг зурж байгаагаараа бахархах болно.

Өнөөдөр бидний өөр олон олон үндсэн эрх чөлөө эрсдэлд орчихоод байна. Тухайлбал, манай сургууль, олон нийт, мөргөлийн газруудад галт зэвсгийн аюулаас ангид аюулгүй байх эрх чөлөө, хайртай хүнээ илэн далангүй, бардам хайрлах эрх чөлөө, цэвэр агаараар амьсгалж, цэвэр ус ууж, уур амьсгалын хямралыг өдөөж буй орчны бохирдлоос ангид амьдрах эрх чөлөө, бусад бүх эрх чөлөөг нээж өгдөг санал өгөх эрх чөлөө хангалтгүй байна. Энэ сонгуулиар бид Жон Льюисийн “Санал өгөх эрхийн тухай хууль” болон “Санал өгөх эрх чөлөөний тухай хууль”-ийг батлах боломжтой болно. Хууль сахиулах байгууллагад олон арван жил ажилласны эцэст би аюулгүй байдал, ялангуяа манай хилийн аюулгүй байдал хэчнээн чухал болохыг мэдэж байгаа гэдгээ тодорхой хэлье. Өнгөрсөн жил Жо бид хоёр Ардчилсан нам, консерватив

Бүгд найрамдах намын гишүүдийг цуглуулж, сүүлийн хэдэн арван жилийн хувьд гарч байгаагүй хамгийн хүчтэй “Хилийн тухай” хуулийн төслийг бичиж, манай хил хамгаалах байгууллага уг хуулийг хүлээн зөвшөөрсөн. Гэвч Дональд Трамп энэ хуулийг түүний сонгуулийн кампанит ажилд сөргөөр нөлөөлнө гэж Конгресс дахь холбоотнууддаа уг хуулийг цуцлахыг тушаасан. Иймээс улсын аюулгүй байдлаараа улс төр хийхээс татгалзана гэдгээ би Трампад амлаж байна. Би ерөнхийлөгчийн хувьд түүний татгалзуулсан хилийн хамгаалалтын тухай хуулийн төслийг эргүүлэн авчирч, гарын үсэг зурна. Мөн америкчууд бид аюулгүй байдал, үнэт зүйлсээ гадаадад сурталчлахдаа тууштай байх ёстой.Ерөнхий командлагчийн хувьд би Америк үргэлж дэлхийн хамгийн хүчирхэг цэрэгтэй байхыг баталгаажуулах болно. Би цэргүүдээ халамжлах ёстой ариун үүргээ биелүүлэх болно.Бид дэлхийг сансар огторгуй, хиймэл оюун ухаанаар ирээдүй рүү хөтлөх болно. Энэ зууны төлөөх өрсөлдөөнд Хятад биш Америк ялна. Бид дэлхийн манлайллаа бууруулах бус улам хүчирхэгжүүлнэ.Харин Трамп НАТО-оос гарна гэж сүрдүүлсэн. Тэрээр Путиныг манай холбоотнууд руу дайрахыг уриалсан.Тэр “Орос хүссэн бүхнээ хийж чадна” гэж хэлсэн.Орос Украин руу довтлохоос тав хоногийн өмнө би ерөнхийлөгч Зеленскийтэй уулзаж, Оросын түрэмгийлэх төлөвлөгөөний талаар түүнд анхааруулсан. Би Путины түрэмгийллээс Украиныг хамгаалах дэлхийн 50 гаруй улсыг нэгтгэхэд өөрийн хувь нэмрийг оруулсан.Мөн ерөнхийлөгчийн хувьд би Украин болон НАТО-гийн холбоотнуудын талд тууштай зогсох болно. Газын дайны талаар ерөнхийлөгч Байден бид хоёр цаг наргүй ажиллаж байна. Учир нь одоо барьцаалагчдыг суллаж, гал зогсоох цаг болсон.Би Израилийн өөрийгөө хамгаалах эрхийг үргэлж хамгаалж, Израилийн өөрийгөө хамгаалах чадварт тусалсаар байх болно. Учир нь Израилийн ард түмэн хөгжмийн наадам дээр ХАМАС хэмээх террорист байгууллагаас тэдний залуучуудын эсрэг үйлдсэн аймшиг хүчирхийлэл, аллага, тэр дундаа үгээр хэлэхийн аргагүй бэлгийн хүчирхийлэлтэй дахин хэзээ ч нүүр тулах ёсгүй. Үүний зэрэгцээ, сүүлийн 10 сарын хугацаанд Газад болсон үйл явдал маш их сүйрэл авчирсан. Өчнөөн олон гэм зэмгүй амь нас хохирсон.Ерөнхийлөгч Байден бид хоёр энэ дайныг зогсоохоор ажиллаж байгаа бөгөөд ингэснээр Израиль аюулгүй болж, барьцаалагдсан хүмүүс чөлөөлөгдөж, Газын зурвас дахь зовлон зүдгүүр дуусч, Палестины ард түмэн нэр төр, аюулгүй байдал, эрх чөлөө, өөрийгөө тодорхойлох эрхээ хэрэгжүүлэх боломжтой болно. Бас нэг зүйлийг мэдэж аваарай. Иран болон Ираны дэмжлэгтэй алан хядагчдаас өөрийн ашиг сонирхлыг хамгаалахын тулд би ямар ч арга хэмжээ авахаас хэзээ ч буцахгүй.Би Ким Чен Ун шиг Трампыг дэмждэг дарангуйлагчдын өмнө хэзээ ч бөхийхгүй.Трампыг хэн, хэн дэмжиж байгааг хүн бүр мэднэ. Тэд Трамп дарангуйлагч болох хүсэлтэй байгаа учраас дарангуйлагчдад хариуцлага тооцохгүй гэдгийг мэдэж байгаа. Ерөнхийлөгчийн хувьд би Америкийн аюулгүй байдал, үзэл санааг хамгаалахад хэзээ ч эргэлзэж тээнэгэлзэхгүй.Учир нь ардчилал ба дарангуйллын хооронд үргэлжилж буй тэмцэлд би хаана зогсож байгаагаа сайн мэдэж байгаа бөгөөд АНУ хаана байх ёстойг ч сайн мэднэ. Тиймээс, ахан дүүс америкчууд аа, Би хаашаа ч явсан, хаана ч байсан үргэлж урагшлахад бэлэн америк үндэстэнг харж байдаг. Би дэлхий дахинд урам зориг өгөх, итгэл төгс Америкийг харж байна.Энд, энэ улсад бүх зүйл боломжтой. Хүрч боломгүй зүйл гэж үгүй. Бид бие биенээ харж, халамжилж, бид дотроо хагарахаас илүү нэгдэн нийлэх нийтлэг зүйлтэй гэдгээ ойлгодог.Америкт амжилтад хүрэх тэмүүлэлтэй хэн ч байсан бүтэлгүйтэх учиргүй.Мөн эв нэгдэлд хүч чадал байдаг. Энэ сонгуулийн уралдаанд оролцож буй манай өрсөлдөгчид бүх зүйл ямар аймшигтай байгааг өдөр бүр ярьж, Америкийг доромжилж байгааг та бид харж байна. Ээж минь өөр нэг сургамж бидэнд үлдээсэн. Тэр нь “Хэнд ч өөрийгөө хэн болохыг бүү ярь. Тэдэнд өөрийгөө хэн болохоо л харуул” гэсэн сургаал юм. Америкчууд аа, эрх чөлөө, боломж, энэрэн нигүүлсэхүй, нэр төр, шударга ёс, эцэс төгсгөлгүй боломжуудаа нээж, юуны төлөө амьдарч байгаагаа бие биедээ болон дэлхий нийтэд харуулцгаая.Үр хүүхэд, ач зээ нарынхаа нэрийн өмнөөс, эрх чөлөө, тусгаар тогтнолынхоо төлөө золиос төлсөн бүх хүмүүсийн өмнөөс бид энэ мөчийг авчрах ёстой.Өөдрөг үзэл, итгэлээр удирдуулсан бидний өмнөх үеийнхний хийсэн зүйлийг үргэлжлүүлэн хийж, хайртай эх орныхоо төлөө, эрхэмлэн дээдэлдэг үзэл санааныхаа төлөө тэмцэж, хамгийн том давуу эрх олгодог аугаа хариуцлагын төлөө зогсох бидний ээлж ирээд байна.Дэлхийд америк хүн байна гэдэг бол бахархал мөн.Ингэхийн тулд гарч ирцгээж, үүний төлөө саналаа өгцгөөе. Ингэж байж бид хамтдаа түүхийнхээ хамгийн ер бусын дараагийн гайхалтай хуудсыг бичиж чадна.

Баярлалаа. Бурхан та бүхнийг ивээг. Бурхан Америкийн нэгдсэн улсыг ивээг. Баярлалаа.

Орчуулсан

Г.АМАРСАНАА

Франц, Арабын Нэгдсэн Эмират, Карибын тэнгисийн Сент-Китс болон Невис арал улсуудын иргэн, барууны мэдээллийн сувгуудтай өрсөлдөж Ази тив, орос хэлтэй хэрэглэгчдийн өргөн хэрэглээ болсон “В Контакте”, “Telegram” сувгийг үндэслэгч, Оросын тэрбумтан Павел Валерьевич Дуров Францын нисэх буудалд саатуулагдсан билээ. Тэгвэл Францын шүүх “Павел Дуровыг зохион байгуулалттай гэмт хэрэгтэй холбоотой хэргээр албан ёсоор шалгаж эхэлсэн” гэж мэдэгдэн таван сая еврогийн батлан ​​даалтаар суллаж, түүнийг тус улсаас гарахыг хориглосон шийдвэр гаргав. Ингэснээр Дуров долоо хоногт хоёр удаа цагдаад бүртгүүлж байх ёстой болж байгаа бөгөөд Францын хуулиар түүнийг саатуулах боломжтой хамгийн дээд хугацаа буюу 96 цаг дууссан тул Дуравыг ийнхүү батлан даалтанд гаргаж байгаа юм байна. Францын прокурорын газраас Дуровыг 10 жил хүртэл хорих, эсвэл 500 мянган еврогийн торгуулийн ялтай онлайн платформыг ашиглан хууль бус гүйлгээний зохион байгуулалттай гэмт бүлэглэлийн мөнгө угаах ажиллагаанд оролцсон гэх мэт 12 гэмт хэрэгт буруутгаж байгаа аж. Харин мэргэжлийн хуульчид “Энэ хэргийг мөрдөж дуусгах, шүүх явц урт хагацаа шаардах бөгөөд энэ нь Дуров шоронд хоригдоно гэсэн үг биш” гэж мэдээлж байна. Учир нь Telegram-ын гэмт хэрэг байж болзошгүй контентыг зохицуулаагүй, т а г н у у л ы н а л б а д т а й х а м т р а н а ж и л л а х а а с татгалзсан тухай Дуровын эсрэг нэхэмжлэлийг өмнө нь зөвхөн Франц төдийгүй олон орны хууль сахиулах байгууллага, тэр дундаа Оросын хууль сахиулагчид хүртэл гаргаж байсан юм байна. Ф р а н ц т э р б у м т а н г саатуулангуут Кремлийн эрх баригчид, Оросын ГХЯ, суртал ухуулагчид түүнийг эрчимтэй өмөөрч, Европын “давхар стандарт”ын хохирогч болсон хэмээн Дуровыг суллахыг шаардсан нь ажиглагчдын анхаарлыг т а т а ж э х э л с э н ю м . Тухайлбал, “Telegram”-ын аюулгүй байдал, Кремльтэй холбоотой харилцааг судалдаг мөрдөн байцаах идэвхтнүүдийн бүлгийн т э р г ү ү н Н а з а р Т о к а р Politico-д өгсөн ярилцлагадаа “ О р о с у у д б ү г д и й г “Telegram”-аар хийдэг. Тэд энэ сувгаар Укаины эсрэг тэмцэх тагнуулууд болон бусад хүмүүсийг элсүүлдэг. Т у х а й л б а л , ө н ө ө д ө р “Telegram”-аар Украинд тэдний цэргийн машиныг шатаах хүмүүсийг элсүүлэх кампанит ажил өрнөж байна. Кремлийн иймэрхүү ажил нэлээд амжилттай явагддаг” г э ж я р ь ж э э . Д у р о в ы г х о р и г д о н г у у т О р о с ы н суртал ухуулагч Маргарита Симонян “Мэдрэмжтэй яриа, чат хийхдээ “Telegram” ашигладаг хүн бүр түүнийгээ нэн даруй устгах ёстой боллоо. Оросын эрх баригчид “Telegram”-ын шифрлэлтийн т ү л х ү ү р ү ү д и й г Д у р о в францчуудад шилжүүлж магадгүй гэж санаа зовж байна” гэж мэдээлсэн бол ОХУ-ын Төрийн Думын дэд дарга Владислав Даванков “Дуровыг баривчилсан нь улс төрийн зорилготой бөгөөд “Telegram” хэрэглэгчдийн хувийн мэдээлэлд нэвтрэх хэрэгсэл байж болзошгүй” гэж мэдэгдэж байв. Тэгвэл Америкийн Дайны Судлалын Хүрээлэн “Телеграм одоо Оросын цэргийн ангиудыг удирдах бараг үндсэн хэрэгсэл нь болсон” гэж мэдээлж байсан билээ. Д у р о в 2 0 1 4 о н д “Тусгай алба Telegram-ын шифрлэлтийн түлхүүрүүдийг надаас шаардаж байгаа учир би ОХУ-ын иргэнээс татгалзаж, энэ улсаас холбоогоо тасалж байна” гэж мэдэгдэн ОХУ-ын паспортыг шатааж байсан нэгэн. Харин саяхан нийтийн сүлжээнд Оросын хилийн цэргийн маш нууц бүртгэл ил тавигдсанаар Дуров 2014 оноос хойш ОХУ-д нийт 50 удаа орж, гарсан нь тодорхой болоод байгаа юм. Мөн ОХУ-д валютын нөөц хомсдож, эхлээд Турк дараа нь Бээжин, Киргиз хамгийн сүүлд Арабын Нэгдсэн Эмират улсын банк оросуудын гүйлгээг хориглож эхэлсэн учир энэ есдүгээр сарын нэгнээс Кремль цахим валютын арилжааны туршилтыг олон нийтийн сүлжээгээр явуулж, амжилттай болсон т о х и о л д о л д М о с к в а , Петербург хотод хоёр хөрөнгийн бирж нээхээр ш и й д э э д б а й с а н ю м . Гэтэл энэ туршилтаас хэдхэн хоногийн өмнө Павел Дуров Францад саатуулагдаж шүүхээр орохоор болж байна. Ийнхүү Кремль өөрсдөд нь онцгой ач холбогдолтой байсан “В Контакте”, “Telegram” сувгуудаас хагацаж “гар мухардаж” буй нь тодор

Украины ерөнхийлөгч “Украин анхны тийрэлтэт хөдөлгүүртэй “Паляниця” дроныг дайнд ашиглаж эхэлсэн. Мөн Украин өөрийн баллистик пуужин бүтээж, амжилттай туршсан” гэж мэдэгдээд байгаа билээ. Тэгвэл ВВС-ийн цэргийн тоймч Павел Аксенов Украины эдгээр зэвсгийн тухай тайлбар хийжээ.

“Украинчууд “Паляниця” жижиг далавчит пуужин буюу тийрэлтэт хөдөлгүүрт дрон бүтээсэн нь тогтоогдсоноос хойш хоёр хоногийн дараа Украины ерөнхийлөгч Владимир Зеленский Украин баллистик пуужин туршсанаа зарлав. Энэхүү мэдэгдэлд гайхах зүйл алга. Украин бол ЗХУ-аас хойш агаарын тээврийн салбараа хөгжүүлэн “Луч”, “Южмаш” зэрэг пуужингийн томоохон үйлдвэрүүдээ ажиллуулж байсан. Украин нисэх онгоц, сансрын пуужин бүтээж байсан улс. Энэ дайны нөхцөлд Украины цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолбор Оросын пуужингийн довтолгоонд өртөж, ажил нь цалгардсан ч мэргэжилтнүүд, технологиуд нь тус улсад байсаар байсан.

Тиймээс Украин баллистик пуужин бүтээсэн нь гайхаад байх зүйл биш. Гэвч “Паляниця” дрон 30 кг гаран тэсрэх бодис тээж, 800 орчим км тусгалтай гэдэг нь тодорхой байгаа бол харин Украины баллистик пуужингийн талаар ямар ч мэдээлэл байхгүй байна. ЗХУ-ын үеийн “Град”, Украины харьцангуй хол тусгалтай “Ольхи”, Америкийн “MGM-140 ATAC­MS” пуужингууд баллистик пуужингийн ангилалд багтана.

Хэрэв Украины энэхүү шинэ баллистик пуужин нь “Точка У” эсвэл “АТАКМС” зэрэг оператив-тактикийн пуужингийн ангилалд багтаж, Украин үүнийг жижиг далавчит пуужин болох “Паляниця” дронтой хамт олноор нь үйлдвэрлэх боломжтой бол тэдгээрийг хамт ашиглах нь Оросын цэргийн нөхцөл байдлыг ихээхэн хүндрүүлнэ. Учир нь хэд хэдэн төрлийн пуужингийн дайралтыг нэгэн зэрэг бүрэн няцаах ямар ч боломжгүй байдаг. Хэргийн учир нь эдгээр өөрсдөө үйлдвэрлэсэн шинэ зэвсгүүдийг ОХУ-ын эсрэг ашиглахыг хэн ч Украинд хориглож чадахгүй.

Украины эдгээр зэвсгийн чадавхийг үнэлэхэд эрт байгаа боловч барууныхан хязгаарлагдмал пуужин нийлүүлж байгаа өнөөгийн нөхцөлд украинчууд өөрсдийгөө зэвсэглэхээр шийдсэн гэж дүгнэхэд хилсдэхгүй” гэжээ. Сонирхуулахад Украины анхны тийрэлтэт хөдөлгүүрт дроны нэр болох “Паляниця” гэсэн үгээр гэрийн нөхцөлд хийсэн бөөрөнхий талхыг нэрлэдэг юм байна. Гэхдээ орос хэлэнд энэ үг байдаггүй төдийгүй оросууд “Паляниця” гэдгийг зөв дуудаж чаддаггүй гэнэ. Энэ нь украинчууд оросуудад “Бид та нараас өмнө байсан бие даасан үндэстэн шүү” гэж хэлж байгаа үг ажээ.

Оросууд Украинд хоёр өдөр дараалан энэ дайнд гарч байгаагүй том хэмжээний агаарын цохилт өгөв. Энэ цохилтонд оросууд стратегийн бөмбөгдөгч онгоц, Хар тэнгис дэх хөлөг онгоц болон хуурай газраас нийт 127 пуужин харваж, 109 дроноор дайрсан байна. Харин Украины агаарын цэргийн хүчнийхэн Оросын 102 пуужин, 99 дроныг устгасан гэж мэдээлжээ. Өчигдөр гэхэд л Украин даяар агаарын дайралтын сэрэмжлүүлэг бараг найман цаг үргэлжилсэн бөгөөд богино хугацааны завсарлагааны дараа довтолгоон дахин давтагдаж байв.

Украины ерөнхий сайд Денис Шмигал “Энэ удаагийн Оросын агаарын довтолгоонд Украины 15 бүс нутаг хохирол амссан” гэж Telegram хуудсаар мэдэгдээд “Дайсан янз бүрийн төрлийн далавчит пуужин, кинжаал, дрон хэрэглэсэн. Украинчуудаас шархдсан, нас барсан хүмүүс гарсан. Тэдний гэр бүл болон найз нөхдөд гүн эмгэнэл илэрхийлье. Оросын террористуудын бай нь дахиад л манай эрчим хүчний дэд бүтэц болж хувирлаа. Харамсалтай нь хэд хэдэн газарт хохирол учирч “Укренерго” системээ тогтворжуулахын тулд цахилгаанаа таслахаас өөр аргагүй болсон” гэж тайлбарлажээ. Харин Украины Онцгой байдлын алба (SSES) Оросын дайралтын улмаас Украины бүс нутагт долоон хүн нас барж, нийт 47 хүн гэмтэж бэртсэний дөрөв нь хүүхэд байсан. Украины 50 гаруй суурин эвдэрч, 57 гаруй объектод гэмтэл учирсан байна. Тодруулбал, Одесса мужид хувийн орон сууц, олон тооны тээврийн хэрэгсэл шатаж, Житомир Ривне, Киев болон бусад бүс нутгуудын дэд бүтцийн чухал объектууд эвдэрсэн. Олон суурин газрууд, тэр дундаа Киев хотод цахилгаан тасарч, нийслэлийн зарим дүүрэгт цахилгаан тасарсны улмаас усан хангамж ч тасалдаад байна.

Мөн Вышгород хотын ойролцоо байрладаг Киевийн усан цахилгаан станцын техникийн хэсэг халдлагад өртсөн. Гэхдээ Киевийн усан цахилгаан станцын далан задрах ямар ч аюул байхгүй байна. Манай цагдаа нар Оросын цэргийн гэмт хэргийг баримтжуулж байна” гэж мэдээлжээ. Мөн Киевийн бүс нутгийн цэргийн захиргааны дарга Руслан Кравченко эвдрэл учирсан бүх газартай танилцсаны дараа Киевийн усан цахилгаан станц онц ноцтой хохирол амсаагүй гэдгийг батлаад “Бид бүх зүйлийг сэргээж, бүх хохирлыг арилгах болно” гэж мэдэгджээ.

Оросын энэхүү томоохон халдлагын дараа Украины ГХЯ-ны сайд Дмитрий Кулеба “Украины түншүүдийн хоёрхон шийдвэр Оросын терроризмыг зогсооход тусалж чадна. Нэгдүгээрт, Оросын нутаг дэвсгэрт байгаа бүх албан ёсны цэргийн объектуудад алсын зайн цохилт өгөх Украины эрхийг баталгаажуулах, хоёрдугаарт, Оросоос манай улсын агаарын орон зайд ойртож буй пуужин, дроныг устгахын тулд тэдний өгсөн агаарын довтолгооноос хамгаалах зэвсгийг ашиглах явдлыг зөвшөөрөх” гээд “Эдгээр шийдвэрүүдийн аль нь ч шинэ хурцадмал байдал бий болгохгүй. Харин ч эсрэгээрээ терроризм, Оросын халдлагын тоо, түүнтэй холбогдон гарах манай иргэдийн хохирлын тоог бууруулах болно. Иймээс хойш тавилгүй, яг одоо эдгээр шийдвэрийг гаргах хэрэгтэй байна” гэжээ. Тэгвэл АНУ-ын ерөнхийлөгч Жо Байден ОХУ-ын зэвсэгт хүчин Украины эрчим хүчний системд цохилт өгснийг эрс шийдэмгий буруушаасан бол Цагаан ордны Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн хэвлэлийн төлөөлөгч Жон Кирби Оросын энэ халдлагыг “Хүйтний улирал ойртож байгаа энэ үед Украины ард түмнийг харанхуйд байлгах гэсэн Оросын энэхүү оролдлогыг бид эрс буруушааж байна” гэж мэдэгдэв.

Мөн Их Британийн Гадаад хэргийн сайд Дэвид Ламми “Оросын арми Украины иргэний дэд бүтцэд халдсан халдлагыг хатуу зэмлэн буруушааж, Украины зүүн нутагт Ройтерс агентлагийн ажилтан амиа алдсанд бас гүнээ харамсаж байна” гэж мэдэгджээ. Харин Украины ерөнхийлөгч Владимир Зеленский “Командлагч Александр Сырский бид хоёр Оросын энэ цохилтын хариуд, манай холбоотнуудын нийлүүлсэн “F-16” онгоцуудыг Оросын пуужин, дроныг устгахаас гадна Оросын цэргийн эсрэг хэрхэн яаж ашиглахыг нарийвчлан тохиролцлоо. Оросын Курск мужид Украинд яг хэрэгтэй байгаа чиглэлээр бид үйл ажиллагаагаа үргэлжлүүлж байгаа бөгөөд сүүлийн 24 цагийн хугацаанд бид хяналтын бүсээ өргөжүүлж, олон орос цэргийг олзлоод байна” гэж мэдэгдэв.

Украины зэвсэгт хүчний агаарын цэргийн хүчин өөрийн Telegram сувагтаа Курск муж дахь Оросын бэхлэлт рүү Америкийн “GBU-39” бөмбөгөөр цохилт өгч байгааг харуулсан видео нийтэлж “Оросын цэргийн удирдлагын төв, дроны удирдлага, цахим байлдааны техник хэрэгсэл, зэр зэвсэг болон 40 орчим орос цэргийн албан хаагчийг устгав” гэж мэдээлжээ. Уг цохилтод ашигласан америкийн “GBU-39” залуурт бөмбөг нь 100 кг-аас дээш жинтэй, 110 км-ийн зайнаас цохилт өгдөг бөмбөг юм. Хамгийн гол нь Америкийн “GBU-39” залуурт бөмбөгөөр цохилт өгч эхэлсэн нь Украины армийн нисэх хүчин Оросын пуужин, дроноос хамгаалахаас гадна фронтод цохилт өгөх боломжтой, олон тооны “F-16” онгоцтой болсон гэсэн үг юм.

Мөн Цагаан ордон татвар төлөгчид болох өөрийн сонгогчдын өмнө тэдний мөнгийг Украинд дэмий өгөөгүй гэдгээ харуулахын тулд ирэх сарын дунд гэхэд Путиныг суудлаас нь буулгаж Украины дайныг дуусгах шаадлага үүсээд байгаа билээ. Үүнийг шийдэх гол түлхүүр нь “F-16” онгоцны тоо, ялангуяа зэвсэглэл гэдгийг цэргийн шинжээчид онцолж байна. Иймээс НАТО-гийн тэтгэвэрт гарсан нисэгчдийг Украинд хөлсөөр байлдуулах тухай яригдаж эхлэв.

НАТО-гийн нисэх хүчин Оросоос ялгаатай нь орчин үеийн техник, технологи ашиглан “Түрүүлж илрүүлж, урьтаж сөнөөх” гэсэн зарчмаар ажилладаг. Иймээс НАТО-гийн нисэх хүчинд Афганистан, Сирийн дайнд Оросын байлдааны онгоцуудыг устгасан туршлага байгаа. Энэ нь НАТО-гийн тэтгэвэрт гараагүй нисэгчид ч бодит байлдааны туршлагатай болох гэж Украины дайнд оролцох өндөр магадлалтай гэсэн үг юм. Бас НАТО-гийн нисгэгчид дайнд оролцоно гэдэг нь Украины талд байлдах “F-16” онгоцууд хамгийн орчин үеийн бөмбөг, пуужингуудаар Оросын талд цохилт өгч, цоо шинийг нь байлдааны нөхцөлд туршина гэсэн үг.

Тухайлбал, Politico цахим хуудсандаа нэрээ нууцлахыг хүссэн эх сурвалжаас иш татан АНУ-ын ерөнхийлөгчийн засаг захиргаа Украинд алсын тусгалтай “Агаар-газар” ангиллын “JASSM” далавчит пуужин нийлүүлэх асуудлыг “нээлттэй” хэлэлцэж байна” гэж мэдээлжээ. Уг эх сурвалж “Politico”-д “Украин руу ямар пуужингууд илгээх тухай эцсийн шийдвэр гараагүй байгаа ч Цагаан ордон энэ асуудлаар одоо цэвэр нарийн ширийн зүйлийг хэлэлцэж байна. Тодруулбал, цэргийн нууц технологи алдагдах эсэх, Украины “F-16” нисэх онгоцнуудыг 454 кг байлдааны цэнэгт хошуутай 1088 кг жинтэй пуужингаар хэрхэн хангах вэ гэх мэт нарийн ширийн зүйлсийг ярилцаж байна” гэжээ.

Украинд АНУ, Их Британи, Франц улсууд агаар болон газар дээрээс хөөрдөг 300 км-ийн зайд цохилт өгөх боломжтой далавчит пуужингуудыг нийлүүлээд байгаа билээ. Мөн АНУ болон түүний холбоотнууд Украинд өгсөн “F-16” онгоцонд зориулан агаар-агаар, агаар-газар ангиллын янз бүрийн пуужин нийлүүлж байгаа ч Киевийн ялалтанд “хамгийн их ач холбогдол”-той нь яах аргагүй өнөөгийн цэргийн зэвсэглэлд байгаа хамгийн хүчирхэг, алсын тусгалын зэвсэг болох “JASSM” далавчит пуужин юм.

Politico “Пентагон “JASSM” пуужингуудыг Украинд шилжүүлэхийг одоогоор албан ёсоор баталгаажуулаагүй байна” гэж мэдээлсэн бол АНУ-ын Батлан хамгаалах яамны хэвлэлийн төлөөлөгч Жефф Жаргенсен “Бид  Украины аюулгүй байдлын тусламжийн шаардлагыг хангах хэд хэдэн хувилбарыг авч үзэж байгаа ч одоогоор өгөх тодорхой мэдээлэл бидэнд алга байна” гэжээ. Мөн уг пуужинг үйлдвэрлэгч “Lockheed Martin” компани “JASSM” пуужинийн тусгал нь 926 км-ээс даван өндөр нарийвчлалтайгаар байндаа тусаж, 450 кг жинтэй байлдааны хошуугаар цохилт өгдөг. Түүний тусгал нь Украины өмнө нь авч байсан “Storm Shadow” болон “SCALP” гэх мэт далавчит пуужингуудаас хэд дахин их” гэж мэдээлсэн байна, Пентагон 7200 “JASSM” пуужингийн нөөцтэй бөгөөд “Lockheed Martin” уг пуужингийнхаа үйлдвэрлэлийг ихээхэн нэмэгдүүлж эхэлсэн байна. Мөн Politico “JASSM”-ийг Украинд шилжүүлэхийг Конгрессын нэлээд олон хууль тогтоогчид дэмжиж байна” гэж онцолжээ.

Энэ бүхэн Украины дайны агаарт “F-16” онгоцнууд удахгүй бүрэн ноёрхож магадгүй болсныг баталж байна.

УИХ-ын ээлжит бус чуулган энэ сарын 30-ныг хүртэл үргэлжилнэ.

Тодруулбал, ээлжит бус чуулганаар “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай”, Монгол Улсын 2024 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүд болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүд, бусад хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцэхээр тогтсон.

Тэгвэл УИХ-ын даргын дэргэдэх зөвлөлийн хуралдаанаар ээлжит бус чуулган хуралдах хугацааг 2024 оны наймдугаар сарын 30-ны өдөр болгон сунгаж, хэлэлцэх асуудлын дараалалд “Монгол Улсын 2023 оны төсвийн гүйцэтгэл батлах тухай” тогтоолын төслийг нэмээд байна.

УИХ-ын 2024 оны ээлжит бус чуулганы наймдугаар сарын 26-30-ны хооронд хэлэлцэх асуудал, тов, дараалалтай ЭНД дарж танилцаарай.

Өнгөрсөн амралтын өдрүүдээр Украины тусгаар тогтнолын өдөр тохиож ерөнхийлөгч Владимир Зеленский ард иргэддээ хандан үг хэлэв. Тэрээр “Украины зэвсэгт хүчний Курск муж дахь довтолгооны ажиллагаа нь тус мужийг оросууд эзлэхээс урьдчилан сэргийлж, бидэнд “солилцооны сан”-гаа нэмэх боломж олгосон” гээд Украины удирдагч Оросын нутаг дэвсгэрт явуулж буй ажиллагааны явцыг “маш эерэг” хэмээн үнэлж, уг байлдааны ажиллагаа Киевийн “төлөвлөгөөний дагуу” явагдаж байгааг онцлон тэмдэглэжээ.

Мөн Зеленский “Курск мужид болсон ажиллагаа Орос улс иргэддээ яаж ханддагаа дэлхий нийтэд харууллаа” гэж онцлов. Оросын нутаг дэвсгэрт орсон Украины цэргүүд нутгийн оршин суугчдад ус, хоол хүнс, эм тариа өгч байгаа бөгөөд үүний хариуд орос иргэд “Кадыровынхан бус, та нар энд байгаа нь сайн хэрэг” гэж хэлж байна” гэж хэлжээ.

Тэрээр мөн Кремлийн эхлүүлсэн дайныг хэрхэн дуусгах тухай өөрийн төсөөллийг хуваалцсан байна. Түүний үзэж буйгаар “Украины нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг сэргээж, Путин болон ОХУ-аас ирэх давтан түрэмгийллээс урьдчилан сэргийлж чадсаны дараа л дайны ажиллагааг зогсоож болно. Иймээс бид юуны түрүүнд ард түмний хохирол, цаг хугацаа алдахгүй байхын тулд Путины дайныг дипломат аргаар зогсоож болох бүх зүйлийг хийх болно. Хэрэв бидний энэ арга амжилтанд хүрэхгүй бол бид Путины армийг манай улсын нутаг дэвсгэрээс хүчээр хөөн гаргах болно” хэмээжээ.Ерөнхийлөгч Владимир Зеленский мөн “Өнөөдөр манай цоо шинэ зэвсгийн анхны цохилт амжилттай болж, энэ зэвсэг манай байлдааны хэрэглээ боллоо.Украины энэ шинэ зэвсэг бол “Паляница” пуужин-дрон. Энэ бол түрэмгийлэгчийн эсрэг хариу арга хэмжээ авах бидний шинэ арга” гэж хэлэв. Харин Зеленский энэхүү шинэ зэвсгээ ямар зорилгоор, хаана ашигласан талаар тодорхой зүйл хэлээгүй байна. Өнгөрсөн бямба гаригийн шөнө Оросын Воронеж мужийн Острогожский дүүрэгт зэвсгийн агуулах дроны цохилтод өртөн түймэр дэгдэж, дэлбэрэлт дөрвөн цагийн турш үргэлжилсэн билээ.

Энэ үеэр АНУ-ын Батлан хамгаалах яам Украинд тусламжийн 125 сая долларын шинэ багц нийлүүлж, ерөнхийлөгч Жо Байден Владимир Зеленскийтэй утсаар ярьж, Украины тусгаар тогтнолын баярын мэнд хүргээд “Орос улс энэ мөргөлдөөнд ялахгүй. Украины тусгаар тогтносон ард түмэн ялж, АНУ, холбоотнууд болон манай түншүүд Украин ялалтад хүрэх замд нь тэдний хажууд байнга байх болно” гэж хэлжээ.

Мөн өнгөрсөн баасан гаригт АНУ-ын Төрийн департамент, Сангийн яам, Худалдааны яамнаас Украинтай хийж байгаа дайнд Орост тусалж буй компани, хувь хүмүүсийн эсрэг хориг арга хэмжээгээ өргөтгөн Орос, Хятад болон бусад улсын 400 гаруй хуулийн этгээд, хувь хүнийг шинээр хоригт хамруулж буйг зарлав. АНУ-ын Сангийн яамны орлогч дарга Уолли Адейемо“Орос улс эдийн засгаа Кремлийн цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолборын үйлчилгээний хэрэгсэл болгон хувиргасан. Иймээс дэлхийн бүх компаниуд, санхүүгийн байгууллагууд болон эрх баригчид Оросын цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолборыг дэмжихээс зайлсхийх хэрэгтэй” гэж хэвлэлийнхэнд мэдэгджээ. Шинэ хориг арга хэмжээний жагсаалтад орсон 123 компанийн 63 нь ОХУ-ынх бол 42 нь БНХАУ-ынх байгаа аж. Олон улсын судлаачид энэ үйл явдлыг “Украинд зэвсгээс илүү ач холбогдолтой тусламж” гэж дүгнэжээ. Мөн Их Британийн Ерөнхий сайд Кейр Стармер Украины ерөнхийлөгчид утсаар ярьж “Тусгаар тогтнолын өдрийн баярын мэнд хүргээд “Фронтод болон гэртээ бас гадаадад байгаа бүх украинчуудад хандан хэлэхэд: Украинчуудын хоёр дахь гэр болоод буй Их Британи өнөөдөр байгаатай адил цаашид ч үргэлж та нартай хамт байх болно” гэж мэдэгджээ. Бас Германы засгийн газрын хэвлэлийн төлөөлөгч Штеффен Хебестрейт “Канцлер Олаф Шольц Украины ерөнхийлөгч Владимир Зеленскийтэй утсаар ярьж тусгаар тогтнолын өдрийн баяр хүргээд Герман улс Украинтай цаашид ч тогтвортой, гуйвашгүй эв нэгдэлтэй байх болно гэж хэлсэн” хэмээн мэдээлжээ.Украины баяраар Польшийн ерөнхийлөгч Анжей Дуда, Литвийн ерөнхий сайд, хадагтай Ингрида Симонитенар айлчилж, Киевийн София талбайд болсон Тусгаар тогтнолын өдрийг тохиолдуулсан арга хэмжээн дээр Украйн хэлээр “Та өөрийн нутаг дэвсгэр, улс төрөө хамгаалж, бидний эх орон болох Литва, Польш нар манай улсуудыг төдийгүй Европ тив болон бүх ардчилсан ертөнцийг хамгаалж байна. Та бүхэнд итгэл, тэвчээр, мэдээж ялалт хүсэн ерөөе” гэж хэлжээ.

Литвийн ерөнхий сайд Ингрида Симоните “Киев энэ намар Литвээс 5000 орчим дрон хүлээн авахаас гадна есдүгээр сарын эхээр Украинд агаарын довтолгооноос хамгаалах систем, пуужин, дроноос хамгаалах хэрэгслийг нийлүүлэхээр төлөвлөж байна. Үүнээс гадна Вильнюс радарын тоног төхөөрөмж, мина илрүүлэх төхөөрөмж худалдан авахад зориулж 35 сая еврог Украинд хуваарилж байна” гэж мэдэгдэв. Мөн тусгаар тогтнолынхоо өдрөөр Украин 115 Азовын дайчдаа Курск мужид олзлогдсон Оросын 115 хугацаат цэргээр сольж авав. Харин энэ үеэр Оросын төрийн телевизүүд Владимир Путин ОХУ-ын Жанжин штабын дарга Валерий Герасимов болон түүний нэгдүгээр орлогч Сергей Рудский нарын илтгэлийг сонсож буй бичлэгийг дамжуулав. Харин Оросын төрийн телевизүүд анх удаа тэдний юу ярьж буйг бус зөвхөн дүрсийг нь дамжуулав.

Г.АМАРСАНАА

Орос, Украин улсууд өчигдөр буюу Бямба гарагт Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын (АНЭУ) зуучлалаар тус бүр 115, нийт 230 олзны цэрэг солилцжээ.

Энэ нь Украины арми ОХУ-ын Курск мужийн нутагт халдан довтолсноос хойших хугацааны анхны солилцоо юм.

Наймдугаар сарын 6-нд эхэлсэн уг довтолгоо дэлхийн хоёрдугаар дайнаас хойш анх удаа гадаадын зэвсэгт хүчин Оросын газар нутагт халдсан тохиолдол болоод байгаа.

Олзны цэргийн солилцоо Украин улсын тусгаар тогтнолын 33 жилийн ойтой давхацжээ.

Тус улс 1991 оны наймдугаар сарын 24-ний өдөр Зөвлөлт Холбоот Улсын бүрэлдэхүүнээс гарч, тусгаар тогтнолоо зарлаж байсан юм.

ОХУ-ын батлан хамгаалах яам энэ солилцоогоор зөвхөн Курскийн тулааны үеэр олзлогдсон цэргүүдээ буцааж авсныг мэдээлжээ.

Олзны цэргүүд нь одоо Беларусьт байгаа ба эх орондоо буцаж ирснийх нь дараа эмчилгээнд хамруулах тухай тус яамны мэдэгдэлд өгүүлсэн байна.

2022 онд Мариуполь хотыг хамгаалах тулааны үеэр Оросын талд олзлогдсон 82 цэрэг энэ удаагийн солилцоонд хамрагдсаныг Украины хүний эрхийн хорооны дарга Дмитро Лубинец мэдэгджээ.

Украины ерөнхийлөгч Володимир Зеленский өчигдөр солилцооны нөөц бүрдүүлж өгсөн Курскийн ажиллагаанд оролцогч цэрэг дайчдадаа талархал илэрхийлсэн байна.

Украины дайн эхэлсэн цагаас хойш өөрийнх нь зуучлалаар солилцсон олзны цэргийн тоо нийтдээ 1,788 хүрснийг АНЭУ-ын гадаад хэргийн яам өчигдөр мэдээлжээ.

Өчигдрийн арга хэмжээ тус улсын Орос, Украины хооронд зуучилсан долоо дахь удаагийн солилцоо болсон байна.

АНЭУ өөрийгөө ямар ч талуудын дунд зуучлах чадвартай олон улсын хэмжээний хамтын ажиллагаа, аюулгүй байдлыг дэмжигч болоод буйг энэ үеэр мэдэгджээ.

Бямба гарагт ерөнхийлөгч Зеленский бас Ромын Гэрээг баталж, Украин улсыг Олон Улсын Эрүүгийн Хэргийн Шүүхийн гишүүн болгосон байна. Энэ нь тус улсыг Европын Холбоонд нэгдэхэд чиглэсэн нэг алхам болж байгаа юм.

Эх сурвалж: Reuters