Валютын ханшийн хамгийн сүүлийн үеийн мэдээллийг хүргэж байна.
ОНГОЛ БАНК
Ам.доллар 1992.26
Евро 2253.54
Иен 16.65
Фунт 3.077.05
Рубль 31.67
Юань 313.48
Вон 1.75
НАЙМАН ШАРГА
АВАХ ЗАРАХ
Ам.доллар 1992.26 1995
Евро 2050 2060
Иен 16.55 16.65
Фунт 3050 3100
Рубль 31.8 32.2
Юань 313 314
Вон 1.75 1.77
“Оюу толгой” ХХК өөрийн санхүүжилтээр барьсан Өмнөговь аймаг дахь “Оюу толгой” уурхайн цогцолбороос Монгол улс болон БНХАУ-ын хил хүртэл 96 км үргэлжилсэн цахилгаан дамжуулах агаарын шугамыг “Цахилгаан дамжуулах үндэсний сүлжээ” ТӨХК-ийн өмчлөлд шилжүүлэх, ашиглалт засвар үйлчилгээг хариуцах хоёр гол гэрээнд Цахилгаан дамжуулах үндэсний сүлжээ” ТӨХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Г.Занданхүү, “Оюу толгой” ХХК-ийн Санхүү хариуцсан захирал Стив Дугган нар өнөөдөр Эрчим хүчний яаман дээр гарын үсэг зурлаа.
Гарын үсэг зурах ёслолд Эрчим хүчний яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Д.Дэлгэрцогт, “ “Эрдэнэс Монгол” ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Б.Бямбасайхан, Рио Тинто группийн Монгол дахь суурин төлөөлөгч С.Мөнхсүх оролцлоо.
Өмнөговь аймгаас БНХАУ-ын хил хүртэлх өндөр хүчдэлийн цахилгаан дамжуулах шугам 96 км урттай, хоёр хэлхээт 220 кВ-ын өндөр хүчдэлийн шугамыг 2011 онд барьсан бөгөөд 2012 оны 7 дугаар сараас ашиглаж эхэлсэн. Өнгөрсөн хоёр жил гаруй хугацаанд цахилгаан дамжуулах шугам 100 хувь бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаж, найдвартай байдал нь 99.8 хувьд хүрчээ. Ингэснээр өмнийн бүсийн хэрэглэгчид найдвартай цахилгааны эх үүсвэрт холбогдож, ашиг тусыг нь хүртэх боломж нээгдэж байна. Цаашилбал Монгол улс, БНХАУ-ыг холбосон Монгол улсын эрчим хүчний найдвартай байдлыг дээшлүүлэхэд чухал ач холбогдолтой шугам болох юм.
Гэрээнд гарын үсэг зурах ёслолын үеэр ЭХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийндарга Д.Дэлгэрцогт хэлэхдээ “Өнөөдөр Монгол Улсын эрчим хүчний салбарт чухал өдөр тохиож байна. Уг шугамыг шилжүүлэн авснаар манай улсын эрчим хүчний сүлжээ найдвартай, өндөр чанартай дэд бүтцээр хөрш хоёр орны эрчим хүчний сүлжээнд холбогдож, дотоодын эрчим хүчний найдвартай байдлыг хангахын сацуу урт хугацаанд цахилгаан эрчим хүч экспортлогч орон болох зорилтыг хангахад чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Өнгөрсөн онд байгуулсан “Эрчим хүчний салбарт хамтран ажиллах гэрээ”-ний дагуу цаашид бид “Оюу толгой” компанитай хамтран Өмнийн говийн хэрэглэгчдийг эрчим хүчний найдвартай сүлжээнд холбох стратеги бодит ажил хэрэг болох нөхцөл бүрдэж байна.” гэлээ.
Дараа нь “Оюу толгой” ХХК-ийн Санхүү хариуцсан захирал Стив Дугган “Бид Монгол улсын Засгийн газарт өндөр чанартай дэд бүтцийн байгууламжийг шилжүүлэн өгч, гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлж буйдаа баяртай байна. Нөгөөтэйгүүр өнөөдрийн үйл явдал нь үр ашигтай хамтын ажиллагаа хөгжүүлэх компанийн стратеги бодитоор хэрэгжиж буйн нотолгоо юм. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугам нь зөвхөн Оюу толгой төдийгүй, бүс нутгийн хөгжлийн хурдасгуур юм.” хэмээн хэллээ.
Дашрамд тодруулахад Оюу толгой уурхайн үйл ажиллагааг цахилгаан эрчим хүчээр хангах зорилгоор дээрх шугамыг 2011 онд барьж байгуулсан юм. Өнөөдөр гарын үсэг зурсан гэрээгээр цахилгаан дамжуулах агаарын шугамыг Монгол Улсын Засгийн газрын өмчлөлд шилжүүлэх үүргээ бүрэн биелүүллээ. Үүнээс өмнө 2014 онд Монгол улсын Засгийн газар, “Оюу толгой” компани “Эрчим хүчний салбарт хамтран ажиллах гэрээ” байгуулж, өмнөд бүсэд эрчим хүчний нийлүүлэлтийг бий болгох, Монголын эрчим хүчний сүлжээг бэхжүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллахаар болсон билээ.
Өнөөдрийн гадаад валютын дуудлага худалдаагаар банкууд 1989.00-1994.21 төгрөгийн ханшаар 2.65 сая ам.доллар, 312.51-313.30 төгрөгийн ханшаар 14.15 сая юань худалдан авах, 314.19 төгрөгийн ханшаар 4.0 сая юань худалдах санал тус тус ирүүлсэн бөгөөд Монголбанк 1.1 сая ам.долларыг 1994.00 төгрөгийн хаалтын ханшаар нийлүүлэв.
Энэ өдрийн ээлжит гадаад валютын своп, форвард хэлцлээр банкууд 25.0 сая ам.доллар худалдах ам.долларын форвард болон 20.0 сая ам.доллар худалдах ам.долларын своп хэлцлийн санал мөн 12.3 сая ам.доллар худалдан авах төгрөгийн своп хэлцлийн санал тус тус ирүүлсэн бөгөөд Монголбанк төгрөгийн своп хэлцлийн саналыг биелүүлжээ.
“Найман шарга” зах дээр нэг долларыг 1998 төгрөгөөр, харин арилжааны банкууд 2000-2002 төгрөгөөр зарж байна. Үндэсний статистикийн хорооноос гаргасан мэдээгээр валютын ханш өдөр ирэх тусам өсч, харин төгрөгийн ханш он гарсаар 30 хувиар унажээ. Ирэх оны төсвийн төсөлд нэг ам.долларыг 2030 төгрөгөөр тооцоод байгаа юм.
Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлого, тусламжийн нийт хэмжээ энэ оны эхний есөн сард 4045.9 тэрбум төгрөг, зарлага эргэж төлөгдөх цэвэр зээлийн хэмжээ 4913.2 тэрбум төгрөг болж, тэнцэл 867.3 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай гарсан байна.
Төсвийн алдагдал өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 674.8 тэрбум төгрөгөөр өсчээ. Харин зарлагын өсөлт орлогын өсөлтөөс 15.3 пунктээр илүү байгаа нь үүнд нөлөөлсөн аж.
Сангийн яамнаас энэ оны төсвийн тодотголын төслийг УИХ-аар хэлэлцүүлж буй. Энэ дагуу ирэх арванхоёрдугаар сарын төгсгөл гэхэд төсвийн алдагдал 900 орчим тэрбум төгрөгт хүрэх тооцоо гарсан байна. Тиймээс алдагдлыг нөхөхийн тулд зарлагаа бууруулах шаардлагатай байгааг Сангийн яамнаас мэдэгдээд байгаа юм.
Энэ оны эхний найман сарын байдлаар Монгол Улс нүүрс 15.2 сая тонн, алт 7.2 тн, газрын тос 766.9 мянган тонныг тус тус олборлоод байна. Хайлуур жоншны баяжмал 145.8 мянган тонн, зэсийн хүдрийн баяжмал 820.3 мянган тонн, төмрийн хүдрийн баяжмал 3.7 сая тонн, цайрын баяжмал 61.1 мянган тонныг тус тус үйлдвэрлээд байна.
Энэ оны эхний 8 сард 930.0 мянган тонн зэсийн баяжмал, төмрийн хүдрийн тухайд 3.1 сая тн, алт долоон тн, нүүрс 9.6 сая тонн, газрын тос 708.5 мянган тонныг тус тус экспортлосон байна.
Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар болон Азийн хөгжлийн банк, Aзийн хотуудын хөгжлийн санаачлага байгууллагатай хамтран “Улаанбаатар хотын дахин төлөвлөлт, төлбөрийн чадварт нийцсэн орон сууцны төсөл”-ийн урьдчилсан ТЭЗҮ-ийг боловсруулах ажлыг 2015 оны зургадугаар сараас эхлэн хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд төслийн явцын хурал боллоо.
Өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд Улаанбаатар хотын төлбөрийн чадварт нийцсэн орон сууцны стратегийн баримт бичиг болон Нийслэлийн орон сууцны дунд хугацааны хөтөлбөрийг боловсруулан ажиллаж байгаа бөгөөд тус төсөл нь эдгээр бодлогын баримт бичгүүдийг хэрэгжүүлэх гол ажлуудын нэг юм.
Уг төсөл нь Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг дахин төлөвлөх замаар гэр хорооллын иргэдийн амьдрах орчныг сайжруулж, хот төлөвлөлтийн нэгдсэн шийдэл, төлөвлөлттэй, холимог газар ашиглалт, холимог орлогын төвшний өрхүүдэд зориулсан бүс бий болгох зорилготой. Мөн одоогийн орон сууцны зах зээлийн эрэлт нийлүүлэлтийн тэнцвэргүй байдалд үнэлэлт, дүгнэлт өгч, орон сууц худалдан авах чадваргүй байгаа буюу Улаанбаатар хотын төлбөрийн чадварт нийцсэн орон сууцны стратегид тусгагдсан өрхийн орлогын 1-5 дугаар шатлалын өрхүүдийн төлбөрийн чадварт нийцсэн орон сууц болон халамжийн орон сууцыг хөгжүүлэхээр зорьж байна.
Судалгааны хүрээнд төлөвлөлтийн аргачлалыг боловсруулах, хөрөнгө оруулалтыг тодорхойлох, хотын дэд бүтэц болон төлбөрийн чадварт нийцсэн орон сууцыг хөгжүүлэх, санхүүгийн болон институцийн зохицуулалтуудыг санал болгох юм. Төлөвлөлтөөр одоогийн гэр хорооллын нягтралыг нэмэгдүүлэх замаар нөөцийг үр ашигтай ашиглаж, сэргээгдэх эрчим хүчний хэрэглээг нэмэгдүүлэн иргэдийн амьдрах таатай орчныг хангасан цогц суурьшил бүхий эко дүүргийг бий болгохоор зорьж байна.
Төслийн урьдчилсан тооцооллоор Улаанбаатар хотын гэр хорооллын 130 га талбайг дахин төлөвлөж нийт 10000 айлын төлбөрийн чадварт нийцсэн орон сууц болон халамжийн орон сууцыг барих юм.
Төслийн зөвлөх багаас эхний ээлжид Сэлбэ, Баянхошуу дэд төвүүдэд төслийг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгаа бөгөөд төлөвлөлтийн саналыг боловсруулж танилцууллаа.
Уг төслийн санхүүжилт болон хэрэгжилтийг хот зөвхөн дангаар зохион байгуулалгүй төр хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээнд хэрэгжүүлэх, төлбөрийн чадварт нийцсэн орон сууцны нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэхэд хувийн хэвшлийн оролцоог нэмэгдүүлэх, мөн гадаад болон дотоодын хөрөнгө оруулагчид, олон улсын байгууллагуудын хамтын ажиллагааны хүрээнд төслийг хэрэгжүүлэхээр санхүүжилтийн болон институцийн схемийн саналуудыг боловсруулж байна гэж Нийслэлийн Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.
Ирэх 11 дүгээр сараас Япон улстай байгуулсан эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр хэрэгжиж, Монголын 9000 гаруй нэр төрлийн бараа, бүтээгдэхүүн Японы зах зээлд татваргүй гарах боломжтой болж байгаа. Иймд Монгол улсын зах зээл 120 гаруй сая худалдан авагчтай болно гэж УИХ-ын дарга З.Энхболд Америкийн худалдааны танхимын 50 гаруй гишүүн байгууллагад хандан хэллээ. УИХ-ын намрын ээлжит чуулган нээгдэх гэж байгаатай холбоотойгоор УИХ-ын дарга З.Энхболд Монгол дахь Америкийн худалдааны танхимын сар тутмын уулзалтад оролцож, чуулганаар хэлэлцэх гол асуудлууд болон эдийн засгийн нөхцөл байдлын талаар мэдээлэл хийсэн юм. Намрын чуулганаар ирэх жилийн төсөв, мөнгөний бодлогыг тодорхойлохоос гадна “Тавантолгой”-ийн хэлэлцээрийн төсөл, Татварын шинэчлэл зэрэг асуудлууд хүлээгдэж байна. УИХ-ын дарга З.Энхболд Монгол Улсын эдийн засаг уул уурхайн салбараас хэт хамааралтай байгаад шүүмжлэлтэй хандаж байгаагаа мөн илэрхийллээ.
“Монголын хөрөнгийн бирж” ТӨХК-ийн Хувьцаа эзэмшигчдийн шийдвэр, Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн 2015 оны есдүгээр сарын 28-ны өдрийн хурлаар Д.Ангарыг үүрэгт ажлаас чөлөөлж, М.Болорыг Гүйцэтгэх захирлын үүрэг гүйцэтгэгчээр томилсон байна.
Мөнхсайханы Болор нь ХБНГУ-ын Берлин хотын Эдийн засгийн сургууль болон АНУ-ын Техас муж дахь Райсын их сургуульд мэргэжил дээшлүүлж, улмаар Люксембургийн их сургуулийн Санхүүгийн сургуульд Банк, санхүүгийн чиглэлээр Шинжлэх ухааны магистрын зэрэг хамгаалсан.
Тэрээр ажлын гараагаа Монголбанкны Мөнгөний бодлого, судалгааны газарт эдийн засагчаар эхэлсэн. Тус байгууллагад арав гаруй жил ажиллах хугацаандаа арилжааны банкуудын баланс, зээлийн тайлан, аймгуудын тайлан болон судалгааны бюллетень зэргийн ерөнхий загварчлалыг боловсруулж улс орон даяар хэрэглээнд нэвтрүүлжээ. Мөн Монгол улсын эдийн засгийн макро загвар, салбар хоорондын бүтэц зэрэг сэдвээр судалгааны ажил хэвлүүлсэн. 2013 онд судалгаа шинжилгээний “Элүдэй” ХХК-г үүсгэн байгуулж бизнес консалтингийн салбарт ажилласан туршлагатай ажээ.
Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар өчигдөр Тавантолгойн ордод хөрөнгө оруулагчтай хийж байгаа гэрээ, хэлэлцээрийн талаар мэдээлэл сонсчээ. Энэ талаар Ерөнхий сайдын хэвлэлийн төлөөлөгч Ц.Мөнхтөр өнөөдөр сэтгүүлчдэд мэдээлэл хийлээ.
Тэрээр “УИХ-аас Тавантолгойн гэрээ, хэлэлцээг тодорхой хэмжээгээр шинэчлэх шаардлагатай. Энэ ордыг эзэмших, ашиглах талд үр ашгийг нь нэмэгдүүлэх шаардлагатай” гэж үзсэн. Үүний дараа Ерөнхий сайдын 165 дугаар захирамж гарсан. Уг захирамжаар Тавантолгойн хөрөнгө оруулагчтай хийх гэрээ хэлэлцээрийг үргэлжлүүлэх, хэлэлцээрийн төслийг бэлэн болгох ажлын хэсэг байгуулагдсан. Ажлын хэсэгт Хөрөнгө оруулалтын газар, “Эрдэнэс Тавантолгой”, “Монголын төмөр зам” болон олон улсын эдийн засгийн, хуулийн зөвлөх үйлчилгээ үзүүлдэг компаниуд нэгдсэн байдлаар орж ажиллаж байгаа. Хөрөнгө оруулагч тал болох консерцумд багтаж байгаа Хятадын “Шиньхуа” групп, “Энержи ресурс” болон “Суматимо” корпорацитай тус ажлын хэсэг өнгөрсөн наймдугаар сарын 4-нөөс хойш 20 гаруй удаагийн уулзалт хийсэн байна. Эхний байдлаар тодорхой үр дүнд хүрч байгааг Уул уурхайн сайд Р.Жигжид мэдээлэлдээ дурдсан.
Хөрөнгө оруулагч тал “Монголын талтай өмнө нь хийж байсан хэлэлцээрийнхээ үндсэн зарчмыг баримтална. Шинээр томоохон өөрчлөлт оруулахгүй” гэдэг саналыг тавьсан байна. Монголын ажлын хэсгийн талаас Тавантолгойн ордын үр ашгийг дээшлүүлэх үүднээс хэд, хэдэн зарчмын шаардлагыг тавьсан. Ажлын хэсгийнхэн зарим тал дээрээ хэд хэдэн тохиролцоонд хүрсэн гэж мэдээлсэн. Юуны өмнө төслийн консерцумиар байгуулж байгаа “Эрдэнэс MGL” компани хувь эзэмших асуудалд нааштай шийдэлд хүрч, урьдчилсан байдлаар тохиролцож чаджээ. Хувь эзэмшсэнээр зөвхөн Монголын тал ашиг авахаас илүү ногдол ашиг авна. Дээр нь үйл ажиллагаанд оролцож, хяналт тавих боломж бүрдэнэ. Хоёрдугаарт, төмөр замын асуудал байгаа.
УИХ-аас буцаасан гэрээнд төмөр замыг “Шиньхуа” групп концессийн гэрээгээр бариад, 30 жил ашиглаад шилжүүлэх нөхцөлөөр орж ирж байсан. Одоо “Монголын төмөр зам” компани 51 хувийг эзэмших эрхтэйгээр оролцох тал дээр урьдчилсан байдлаар тохирч. Ингэж оролцсоноор Монголын тал ирээдүйд төмөр замыг ашиглах, тээвэр явуулах талд давуу эрх үүснэ гэж үзэж байгаа. Төмөр замыг концессоор барихаа больж байна. Ингэснээр “Монголын төмөр зам” компани “Шиньхуа” групптэй хамтарч төмөр зам байгуулахаар урьдчилсан байдлаар гэрээгээ үзэглэсэн байна. Нэг ёсны хоёр талаасаа хөрөнгөө гаргаад төмөр замаа барина гэсэн үг.
Мөн маркетинг, борлуулалтын төсөлд Монголын тал “Эрдэнэс MGL” компани 10 орчим хувийг эзэмшинэ гэж ярьж байна. Энэ тохиолдолд Монголын тал борлуулалтад өөрсдийн байр сууриа илэрхийлж, хяналтаа тавих боломж бүрдэнэ гэж үзэж байна. Хэлэлцээр үргэлжилж байна. Ажлын хэсгийн тайлбарлаж байгаагаар хэлэлцээр цаашид амжилттай үргэлжлэх нөхцөл бололцоо байна гэсэн танилцуулга хийсэн. “Тавантолгой”-н төслийн хэлэлцээр урагштай явж байна гэсэн ойлголтыг Засгийн газрын гишүүд авсан” хэмээн мэдээлсэн юм.
Тэрээр мэдээллийнхээ дараа сэтгүүлчдийн сонирхсон асуултад хариуллаа.
-“Тавантолгой”–н төслийг УИХ–ын намрын чуулганаар хэлэлцүүлж амжих болов уу?
-Энэ бол дунд хугацааны хэлэлцээрийн явц. Дахин Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцээрийн явцыг танилцуулна гэсэн. Эцсийн байдлаар танилцуулаад төслийг УИХ-д өргөн барина. Аль болохоор хурдан өргөн барих байр суурьтай байгаа.
–Энэ оны төсвийн тодотголыг хэзээ өргөн барих бол?
-Төсвийн тодотголыг хуулийн хугацаандаа, 2016 оны төсвийн хуультай хамт маргааш өргөн барина.
–Дэд сайд нарын томилгооны асуудлыг хэлэлцсэн болов уу?
-Дэд сайд нарын асуудлыг хэлэлцээгүй. Шаардлагатай тохиолдолд Засгийн газрын ээлжит бус хуралдаанаар хэлэлцэн томилох байх.