Category: эдийн-засаг

Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн дэд сайд Х.Бадамсүрэн Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж буй “Эрдэнэс тавантолгой” ХХК-ийн Баруун, Зүүн Цанхийн нүүрсний уурхай, “Энержи ресурс” ХХК-ийн Ухаа худгийн нүүрсний уурхай, баяжуулах үйлдвэр, “Таван толгой” ХК-ийн нүүрсний уурхайн үйл ажиллагаатай танилцаж, тулгамдаж буй асуудлуудын талаар санал солилцож, мэргэжил, арга зүйн зөвлөгөө өгч ажиллажээ. Мөн Гашуун сухайтын хилийн боомт болон нүүрсний тээврийн асуудлаас үүсээд байгаа нөхцөл байдалтай газар дээр нь танилцсан байна.

Дараа нь Өмнөговь аймгийн Цогтцэций, Ханбогд суманд тухайн бүс нутгийн уул уурхайн үйл ажиллагаа явуулж буй аж ахуйн нэгж, орон нутгийн удирдлагуудыг хамарсан Зөвлөлдөх уулзалтад оролцов. Ийм зөвлөлдөх уулзалт хоёр долоо хоногийн өмнө Гурвантэс суманд болсон байна.

Нүүрсний олборлолт, экспортыг нэмэгдүүлэх, уул уурхайн дэд бүтцийн хөгжлийн төлөвлөлтийг сайжруулах, орон нутагтай хамтран ажиллах зэрэг асуудлыг хэлэлцэн мэдээлэл солилцож, тодорхой ойлголцолд хүрсэн уг уулзалтад тус аймгаас сонгогдсон УИХ-ын гишүүд, аймгийн ИТХ-ын дарга, Засаг дарга, сум, орон нутгийн удирдлага, аж ахуйн нэгжүүдийн удирдлага, мэргэжилтнүүд оролцжээ.

Дэд сайд “Оюутолгой” ХХК-ийн үйл ажиллагаатай танилцаж, тус компанийн удирдлага, мэргэжилтнүүдтэй санал солилцсоны зэрэгцээ Ханбогд-Оюутолгой чиглэлийн 35 км хатуу хучилттай автозамын нээлтэд оролцсон ажээ.

Энэ сарын 3-наас 7-ны өдрүүдэд БНХАУ-ын Эрээн
хотноо “Нэг бүс нэг зам” стратегийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх зорилгоор
Хятад, Монгол, Орос гурван улсын худалдаа эдийн засгийн форум, бараа
бүтээгдэхүүний үзэсгэлэн зохион байгуулагдаж байна. Энэхүү форум нь
“Эдийн засгийн коридорыг хамтран байгуулж, уялдаатай хөгжлийг ахиулах” нэрийн
дор зохиогдож байгаа аж. Тус үйл ажиллагаа нь гурван улсын худалдааны харилцаа,
хүмүүнлэгийн ухааны солилцоо, соёлын аялал жуулчлал, хил дамнасан эдийн засгийн
бүс нутгийн хамтын ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлж, хөгжлийг урагшлуулах зорилготой
юм байна.

Энэ үеэр Хятад,
Монгол, Оросын албан ёсны дээд түвшний уулзалтууд зохиогдохоос гадна гурван
улсын хил дамнасан логистик, электрон худалдааны худалдааны хамтын ажиллагаа,
аялал жуулчлал, соёл боловсрол, банк санхүүгийн инновацийн хамтын ажиллагаа
чиглэлээр салбар хуралдаанууд болох аж. Түүнчлэн энэ чиглэлийн төслүүд
танилцуулагдах юм байна.

Мөн форумын үеэр
гурван улсын үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн бараа бүтээгдэхүүний үзэсгэлэн худалдаа болох
бөгөөд манай улсаас 270 гаруй ААН оролцож байгаа аж. Үзэсгэлэнгийн хүрээ жил
бүр өргөжин тэлж, энэ жил Тайвань, Малайз, Хонконг, БНСУ-ын бизнес эрхлэгчид,
Шилийн гол аймгийн төлөөлөл оролцохоор бүртгүүлжээ.

Багануурын уурхайн урт хугацааны буюу хаалт хүртэлх стратегийн баримт бичиг гэж хэлж болох ТЭЗҮ-гээ уурхайн хамт олон өнөөдөр хүлээн авчээ.

Тус уурхайн анхны ТЭЗҮ-г одоогоос 40 шахам жилийн өмнө тухайн үеийн ЗХУ-ын Гипрошахтын институт боловсруулсан байдаг бол хоёр дахь ТЭЗҮ боловсруулах ажлыг Австрали улсын Ранга Пинкок Минарко компанитай хамтарсан консериумаар гүйцэтгэсэн байдаг аж.

Монгол Улсад эрчим хүчний шинэ эх үүсвэр баригдах зайлшгүй шаардлагатайг урьдчилан харж, Улаанбаатар хотын ДЦС-уудын нүүрсний хэрэгцээнд 5 сая, Багануур дүүрэгт баригдах ДЦС-д 3 сая, нүүрс хийжүүлэх үйлдвэрт 2 сая, нийт 10 сая тонн нүүрс нийлүүлдэг хүчин чадалтай уурхай байхаар тооцоолон ТЭЗҮ боловсруулсан нь Багануур дүүрэгт ДЦС, нүүрс химийн цогц үйлдвэр баригдах суурь тавигдсан гэж дүгнэж болох юм.

Түүнчлэн Багануурын хүрэн нүүрсээс байгалийн хий гаргаж авах төслийг боловсруулж тун удахгүй ТЭЗҮ-гээ Эрдэс баялгийн зөвлөлөөр хэлэлцүүлэхээр болжээ. Энэ нь тус уурхайд хийгдэж буй гурав дахь ТЭЗҮ юм. Дашрамд өгүүлэхэд, 2014-2015 онд Багануурын ордод геологийн нэмэлт хайгуул хийж, нөөцийг шинэчлэн ордын нөөцийг 274 сая тонноор нэмэгдүүлж, нийт нөөцийг 812 сая тонноор тогтоон ЭБЗ-ээр батлуулсан байна.

Энэ нь жилд 10 сая тонн нүүрс олборлоно гэж үзвэл Багануурын уурхай 61 жилийн турш үйл ажиллагаа нь найдвартай хэвийн явагдана гэсэн үг. Уурхайн хамт 2012-2013 онд “Дунд хугацааны хөгжлийн хөтөлбөр”-өө боловсруулж, түүнийгээ үндэслэн ордын нөөцийг шинэчлэн тогтоох, зэрэг ахиулах, нөөцийг нэмэгдүүлж, JORC стандартаар үнэлгээ хийлгэсэн нь компаний нэр хүндийг өсгөсөн нь төдийгүй зах зээлд Багануурын хувьцаа арилжаалагдах нөхцөл бүрдсэн байна.

Түүнчлэн одоо ашиглагдаж байгаа бүхий л Тоног төхөөрөмждөө нарийвчилсан үнэлгээ хийн үлдэгдэл нөөцийг тогтоож, 2013 оноос өөрийн хөрөнгө оруулалтаар 30 гаруй тэрбум төгрөгийн техникийн хэсэгчилсэн шинэчлэлтийг хийжээ. Өнгөрсөн 2015 онд нүүрс бутлан ачих байгууламжийн өргөтгөлийг ашиглалтад оруулснаар сул зогсолт 60 хувиар буурч, жилд 500 мянган тонн нүүрс зах зээлд нэмж борлуулах боломж бүрдсэн төдийгүй тэр хэрээрээ нүүрсээ нөөцөлж чаддаг болжээ.

Төрийн өмчит “Эрдэнэс-Таван толгой” компанийн Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн хуралдааны шийдвэрээр тус компанийн гүйцэтгэх захирлын үүрэг гүйцэтгэгч Т.Билгээг чөлөөлжээ. Ингээд тус албан тушаалд Д.Ариунболдыг жинхэлсэн байна. Д.Ариунболд нь Улаанбаатар хотод төрсөн. Тэрээр, ТИС, Удирдлагын академи, Австрали улсад Чөрл Стюрдын их сургуулийг тус тус төгссөн бөгөөд удирдахуйн ухааны магистр, техникийн ухааны магистр цолтой.

2000-2008 онд Мэдээллийн Монцамэ агентлагийн даргаар ажиллаж байжээ. Үүний дараагаар МАН-ын Хяналтын ерөнхий хорооны гишүүнээр ажилласан байна.

Өнгөрсөн өвлөөс хойш ган үйлдвэрлэлийн гол түүхий эд болох коксжих нүүрсний үнэ олон улсын зах зээл дээр 80%-иар өсч 140 ам.долларт хүрээд байгаа юм. Харин долоодугаар сараас наймдугаар сарын хооронд Австралийн коксжих нүүрсний үнэ 40%-иар өссөнийг “Metal Bulletin” зах зээл судалгааны байгууллага мэдээлжээ. Коксжих нүүрс болон эрчим хүчний нүүрсний үнэ сүүлийн саруудад ихээхэн өсөлттэй байгаа нь шинжээчдийн дэвшүүлж байсан төлөвөөс хавьгүй эерэг үзүүлэлттэй болоод байгаа юм.

Дэлхийн зах зээлд уг түүхий эдийн эрэлтийн өсөлт саарч нийлүүлэлт нэмэгдэх тул үнэ ханш цаашид доогуур түвшинд хадгалагдана гэж шинжээчид тооцоолж ирсэн. Монголын нүүрсний хувьд зах зээлийн үнийн өсөлтөөс үүдэн экспортын ханш өсөх байдал төдийлөн харагдаагүй хэвээр. Энэ нь Монголын нүүрс ихэвчлэн Хятадын хойд хэсэг буюу Өвөрмонголын харьцангуй хямд үнэ ноёлсон зах зээлд нийлүүлэгддэгээс гадна нүүрсний худалдааны гэрээг улирлаар эсвэл түүнээс дээш хугацаагаар хийдэгтэй холбоотой аж. Түүнчлэн нүүрсний худалдааны нэг сувагтай болохгүй бол дотоодын уурхайнуудын “үнэ ханшаа буулгадаг” өрсөлдөөнөөс үүдэн нүүрсний үнэлгээгээ өсгөх нөхцөлийг хязгаарлаж буй нь үнэн юм.

“Энержи Ресурс” компанийн Гүйцэтгэх захирал Г. Батцэнгэл өөрийн твиттер хуудаснаа “Олон улсын зах зээлийг дагаад нүүрсний үнээ 15 ам.доллараар өсгөх гэж үзлээ. Гэтэл “Эрдэнэс Тавантолгой” улирлаар нь үнээ 25 доллар дээр фикс хийцэн гээд “янаглаж” байна даа.” “Хятадын нүүрсний ченжүүд Монголд орох орлогоос “хусаад” байна гэж олон жил жиргэсэн.

Үнэхээр ч нүүрсний худалдааны салбарт дагнаж ажилладаг Winsway компани өчигдөр мэдээлсэн оны эхний хагасын тайландаа Монголоос нүүрсийг тонн тутмыг дунджаар 296 юаниар аваад Хятад руу борлуулахдаа дээр нь 199 юань нэмж 495 юаниар худалдсанаар ашгийн хэмжээ ихээхэн нэмэгдсэн тухайгаа тэмдэглэжээ. Өмнөх оны эхний хагаст Winsway компани Монголоос авсан нүүрсээ цааш борлуулахдаа тонн тутамд 65 юань нэмж байжээ. Winsway (нэрээ саяхан E-Commodities Holdings болгож өөрчилсөн) нь тайлант хугацаанд Монголоос нийтдээ 2.17 сая тонн нүүрс тээвэрлэн авч (үүний 90% нь Тавантолгойн нүүрс), үүний 1.78 сая тонныг эцсийн хэрэглэгчдэд борлуулсан байна. Өнгөрсөн оны мөн үед тус компани Монголоос ердөө 0.33 сая тонн нүүрс авч байжээ. Ийнхүү өмнөх оны эхний хагаст 1.78 тэрбум хонконг долларын алдагдал хүлээсэн Winsway энэ оны эхний хагас 4.7 тэрбум хонконг долларын орлоготой, 2 тэрбум хонконг долларын ашигтай ажилласнаа дуулгажээ.

Монголбанк өнөөдөр валютын дуудлага худалдаа зохион байгууллаа. Дуудлага худалдаагаар банкууд 2212.00-2234.00 төгрөгийн ханшаар 2.7 сая ам.доллар худалдан авах, 2230.00-2237.00 төгрөгийн ханшаар 12.8 сая ам.доллар худалдах, 330.00 төгрөгийн ханшаар 1.7 сая юань худалдан авах санал тус тус ирүүлсэн бөгөөд Монголбанк 2230.00 төгрөгийн хаалтын ханштайгаар 12.0 сая ам.доллар худалдаж авлаа.

Энэ өдрийн ээлжит гадаад валютын своп, форвард арилжаанд банкууд 68.4 сая ам.доллар худалдан авах төгрөгийн своп хэлцэл байгуулах санал ирүүлсэн бөгөөд Монголбанк саналыг 100% биелүүлэв.

Монголбанкны өнөөдрийн зарласан ханшаар нэг ам.доллар 2233 төгрөг 56 мөнгөтэй тэнцэж байна. Харин “Найман шарга” валют арилжааны төвд ам.долларыг 2220 төгрөгөөр худалдан авч, 2230 төгрөгөөр арилжиж байгаа бол арилжааны банкууд нэг ам.долларыг 2230 төгрөгөөр худалдан авч 2263 төгрөгөөр зарж байна. Мөн манай улсын голлох валют болох БНХАУ-ын юань 330 төгрөгтэй тэнцэж 0,3 хувийн бууралт үзүүлсэн байгаа бол ОХУ-ын рубль 36 төгрөг 40 мөнгөтэй тэнцэж 0.1 хувийн өсөлттэй байна.

Долларын ханш тасралтгүй өссөөр өнөөдрийн байдлаар “Найман шарга” валют арилжааны төвд нэг ам долларыг 2250 төгрөгөөр худалдан авч, 2260 төгрөгөөр арилжиж байгаа бол Евроны ханш 2545 төгрөг, Юаны ханш 338 төгрөг байгаа юм байна. Харин Төвбанкны өнөөдрийн зарласан ханшаар 2253 төгрөгтэй тэнцэж байна.

Банкны системийн дампуурлын талаар хөндөн илтгэл тавьсан судлаач Б.Мөнхзаяа иргэдэд дараах сануулгыг өгч байна. Тэрбээр “Төгрөгийн хадгаламжийн нөөц буурч, банкны эрсдэл ихэсч байна. Мөн иргэдийн чанаргүй зээл их байна. Тэгэхээр өнөөгийн эдийн засгийн хямралын дараагийн шат банкууд дээрээ илрэх болов уу. Тиймээс хадгаламжийн даатгалын тухай иргэдэд ойлголт өгөх хэрэгтэй байна. Нэг л өдөр банкууд дампуурч магадгүй шүү. Иргэд үүнд бэлтгэлтэй байх хэрэгтэй. Тиймээс хадгаламжаа заавал даатгуулах хэрэгтэй гэж би мэргэжлийн хүний хувьд зөвлөж байна. Төсөв хүндэрснээс шалтгаалаад маш олон тодотголуудыг хийлээ. Жишээ нь хүүхдийн мөнгийг зорилтот бүлэгт өгөх, төрийн албан хаагчдын тэтгэвэрт гарахад өгдөг 36 сарын цалинг өгөхгүй, оюутны 70 мянгыг өгөхгүй гэх мэт маш их таналт хийгдлээ. Мөн цаашлаад судлаачид бид Ипотекийн зээлийг ч зогсоох ёстой гэсэн байр суурин дээр байгаа. Үүнд Засгийн газрийн байгууллагад найдах хэрэггүй. Тэд өөрсдийнхөө амлалтыг бодоод алхам хийж чадахгүй байна. Гэхдээ энэ зээл хязгаарлагдаж байж манай улс хөл дээрээ босно. Мөн банкны секторын өөрийн хөрөнгийг нэмэгдүүлж, эрсдэл даах чадварыг сайжруулж, банкны салбар дахь хяналт шалгалтыг сайжруулах хэрэгтэй” гэв.

О.ӨНӨР

Өнөөдөр буюу наймдугаар сарын 23-нд арилжааны банкууд 2239 – 2245 төгрөгийн ханшаар 4.6 сая ам.доллар худалдан авах, 2264 төгрөгийн ханшаар 0.5 сая ам.доллар худалдах, 333 -337 төгрөгийн ханшаар 16.3 сая юань худалдан авах, 339 -339 төгрөгийн ханшаар 1.8 сая юань худалдах санал тус тус ирүүлсэн бөгөөд Монголбанк 337 төгрөгийн хаалтын ханштайгаар 5.8 сая юанийг нийлүүллээ.

Мөн своп, форвард арилжаа хийгдлээ. Банкууд 26.5 сая ам.доллар худалдан авах төгрөгийн, 8.4 сая ам.доллар худалдах ам.долларын своп хэлцэл байгуулах санал тус тус ирүүлсэн бөгөөд Монголбанк төгрөгийн “своп” хэлцлээр 26.5 сая ам.долларыг валютын захад нийлүүлж, ам.долларын “своп” хэлцлээр 1.4 сая ам.долларыг худалдан авсан талаар Монголбанкны валют арилжааны албаас мэдээллээ.