Орцныхоо үүдээр орж явтал ард тар няр хийгээд явчихав. Эргээд хартал нэг хүүхэн жижгэвтэр суудлын машины цонхыг чулуугаар хайр найргүй балбаж харагдлаа. Хавь ойрд нь явж байгаа хүмүүс бүсгүй рүү харах хэдий ч хажуугаар нь юу ч болоогүй мэт зөрөөд өнгөрөх аж. Нөгөө хүүхэн “Чи ингээд уур хүргээд бай” хэмээн хашгичиж машины цонхыг хагалчихаад яваад өгөв. Намайг гэртээ ортол машины эзэн гарч ирээгүй юм. Магадгүй тэр цонхоороо энэ бүхнийг хараад зогсож байсан ч байж болох. Энэ явдлаас гурав хоногийн дараа тэр өдөр чухам юу болсныг олж мэдсэн. Нөхөр нь гэртээ хоноогүй аж. Гэтэл ажил дээр нь эхнэр нь ирээд зогсоолд байсан машиных нь шилийг хагалаад явсан нь тэр аж. Машины эзэн энэ явдалд огт бухимдаагүй гэсэн.Тэр машинаа нэг тойруулж харснаа “Манай эхнэр 400 мянган төгрөгөөр энэ удаа бухимдлаа тайлчихлаа. За яах вэ, 600 мянган төгрөгөөр уурлачихаагүй нь яамай” гэж хэлснийг дэргэд нь байсан хүн надад дамжуулсан юм. Эхлээд ухаан муутай хүүхэн мэт бодогдож байсан ч тэр бүсгүйн зоримог араншинг бахархмаар санагдсан. Нөхөр нь чухам яасан болоод тэр хүүхэн ийм алхам хийснийг мэдэхгүй шүү дээ.
Хайр, задгай мөнгө хээнцэрлэл, чимэг зүүлт биш. Магадгүй энэ тухай нөхөртөө сануулах гэсэн байх тэр бүсгүй. Хэн нэгнийг хайрласан бол эргүүлээд авч болдоггүй зүйл. Чи хүссэн бол тэр хайр ирж л таараа. Харин хариу нь муу сайн ямар үр дагавартай байх нь хамаагүй. Бас дэнгийн эрвээхэй шиг түүндээ оосорлуулаад чирэгдэж болно. Эсвэл хатан хаан шиг амьдарч болно. Энэ бол сугалаатай адил зүйл. Хайрлалцахадхэн нэг нь хариу нэхдэггүй гэдгийн үлгэр магадгүй дээрх хоёрын жишээ байж болох юм. Эд хөрөнгө бол олдоно. Харин тэр бүсгүйн “400 мянган төгрөгийн үнэтэй бухимдал” залууд түүнээс том ухаарлыг өгсөн байж болно. Хайраас хайр төрж тэр бүхэн бидний амь болон дэлбээлдэг утга ч энэ байж болох.
Г.ДЭЛГЭРЦЭЦЭГ
Сар шинийн баяраар золголт хийж яваа бололтой охин нялх тугал тэвэрсэн зурагныхаа дор “Айлд очсон чинь төрөөд нэгхэн хонож байгаа хөөрхөн ботго байна” гэсэн тайлбартайгаар facebook-тээ тавьсан нь сүүлийн хэдэн өдөр цахим ертөнцийн зугаа болов. Шооч нөхдүүд ишиг тэвэрсэн зургаа “хурга” гэсэн тайлбартайгаар, тэмээг “үхэр” хэмээн жиргэж өнөөх охиныг байх суух газаргүй болтол нь шоолцгоолоо. Биднийг багад аав минь “Мал зүсэлсэнгүй, тооллоо. Монголгүй монди. Зүсээр нь ялгаж сур” гэж загнадаг байж билээ. Зуны амралтаараа малын захад гурван сар болохдоо хоттойгоо зүслээд ялгах гэхээр зарим нь баараггүй адилхан харагдаад мөнчиг их загнуулдаг байсансан. Тэгэхээр төрснөөсөө хойш мал хуй хараагүй хүүхэд ботго, тугалаа ялгахгүй байх нь аргагүй. Хотын төвд, гадаадад амьдарч байгаа олон ийм хүүхэд бий. Хүн угаасаа л үзээгүй, сонсоогүйгээ мэдэхгүй байдаг шүү дээ. Үзэж харж, мэдэрч байж мэддэг, таньдаг болдог. Аав ээж, багш нь тэднийг монгол хүн учраас угаасаа л мэдэж байх ёстой гээд малын тухай “А” ч заадаггүй. Зааж, хэлж өгөөгүй атлаа “Монголгүй” гэж загнах, шоолох эрх томчуудад байхгүй. Даяаршсан нийгэмд монгол ахуйгаас хол өсч болно. Харин монгол ахуй, түүх, соёлыг нь ярьж хэлж өгдөг байх ёстойг дээрх жишээ харуулж байгаа юм.
Хэн нэгэнд сэтгэлээ уудлах хэрэгцээ хүн бүрт байдаг. Ханиа сэтгэлээр унагахгүйн тулд ярьж болохгүй юм гэж бий. Найз нөхдөдөө зовлонгоо байнга тоочоод байж болохгүй. Тэгээд ч хүний зовлонг сонсох дуртай хүн гэж байхгүй. Жаргалтай үед найз нөхөд олон. Зовлонтой үед бурхнаас өөр хандах хүн олдохгүй ч байж мэднэ. Бурханд захидал бичих хаяг гэж байдаг бол мөн ч олон хүн стрессээ тайлах байсан даа гэж заримдаа боддог юм. 
Платон гэдэг нэрийг хүн төрөлхтөн мэднэ. Харин платоник дурлал гэж сүүлийн үед их сонсогдох болж. Энэ нь гүн ухааны аястай дурлал гэж байгаа юм болов уу даа. Хоёр хүний хоорондох бие мах бодийн бус оюун ухааны болоод сэтгэл санааны холбоо харилцааг платоник дурлал гэдэг аж. Ийм дурлал их дэлгэрэх болсон гэнэ. Саяхан “Fаcеbook”-т хэдэн найзууд хоорондоо хайрын тухай “ном” хаялцжээ. Тэдний яриа ихэвчлэн платоник дурлалын тухай өгүүлжээ.Энэ нь удахгүй болох гэж буй Валентины баярт зориулсан цахим ертөнц дэх хэдэн найз нарын хэлэлцүүлэг гэвэл арай онох байх. Тэд ухаантнуудын хайрын тухай хэлсэн үгийг иш татаад өөрсдийнхөөрөө хайр дурлалыг олон янз гэж батлахыг оролдсон байна. Нэг залуу “Хайрын хамгийн сайхан ньхоёр хүн бие биедээ зэрэг дурлавал төгс хайр болдог” гэжээ. Нөгөө нь “Хайрлаж байгаа хүн нь мэдэхгүй байвал сайхан. Энэ бол шинэ зүйл биш” гэжээ. Тэр хоёрын дундуур нэг бүсгүй ороод платоник дурлалтай учирсан тухайгаа бичжээ. “Жаахан тогтворгүй санагдсан үедээ эсвэл хэн нэгнээс дэм авахыг хүсвэл зүгээр л зөвлөгөө авъя” гээд тэрхүн дээрээ очдог гэнэ. Янз бүрийн сайхан зүйлс яриад урам авч сэргэдэг аж. Тэдний дундамрагийн явдал үүсээгүй ч нэг л тийм дөл бадамладаг болоод найман жил болжээ.
Сар шинийн баярын бэлтгэлээ хийхээр хөдөөнөөс ирсэн ах маань шөнө дөлөөр утас цохиж “Эмээлтэд айлын хашаанд машинаа орхилоо. Ирж ав” гэдэг үүрэг өглөө. Ах маань арван жилийн туршлагатай “хөдөөний” жолооч. Хөдөөний гэж тодотгох учир нь аймагтаа жолооны курс төгсч тэндээ л машин жолоодсон. Хотын замын хөдөлгөөнд оролцож чадахгүй, гэрэл дохионы учрыг олж чадахгүй гээд машинаа захдуу тавьчихаж байгаа нь тэр. Хөдөө жолооны курс төгсч, жолооны үнэмлэх авсан ах шиг маань олон жолооч бий. Тэдний заримыг хотын замын хөдөлгөөнд оролцож, будилж явахад нь “Дүрмээ бариач”, “Гэрлээ хараач” гэж загнах хүн олон. Түгжрэлийн зарим шалтгаан нь хөдөөний жолооч болчихдог ч тал бий. Бас зам тээврийн ослын дийлэнх нь хотын хөдөлгөөнд машин жолоодож чадаагүйгээс болсон байдаг. Тэгэхээр зам тээврийн ослоос сэргийлэхийн тулд хөдөө жолооны курс төгссөн жолоочийг хотын хөдөлгөөнд дадлагажуулмаар байна. Замын цагдаагийн газар нь шалтгалтаа аваад жолооч гэсэн үнэмлэх олгочихсон учраас өөрийнхөө зардлаар дадлагажуулдаг болох хэрэгтэй. Ингэвэл зам тээврийн осол, аюулаас урьдчилан сэргийлэх үр дүнтэй ажил болно.
Нэгэн сурвалжлагч цэцэрлэгт очиж, бяцхан жаалуудтай хөөрөлдөж байгаа нэвтрүүлэг зурагтаар гарсан юм. Одоогоос хэдэн жилийн өмнө л дөө. Сурвалжлагч “Мөрөөдөл чинь юу вэ” гэж нэг хүүгээс асуухад дөнгөж хэлд орж буй өнөө жаал “Ерөнхийлөгч болох” хэмээн үнэн сэтгэлээсээ хариулсан юм. Яг энэ жишээг манай багш ишлэл болгон ярьж байсныг санаж байна. Тэр үед бид оюутан байлаа. Багш маань “Хүүхэд ч хүүхэд зангаараа, гэнэн сэтгэхээ больж. Хүүхэд гэмээнэ том хүн шиг айхтар болсон байна. Бидний үед бол хүүхэд бол хүүхдийнхээ хэмжээнд л сэтгэдэг, тэр нь өхөөрдөм байсан юм” хэмээн ярьж байв. 
Анд маань утсаар ярьж байна. “Сониноо хурааж байгаад, над руу явуулаач” гэв. Тэрээр ажилгүй болчихоод, байраа түрээсэлж гэр хороололд амьдарч байгаа юм байна. Хувийн шуудан компаниуд гэр хорооллын ганц өрхөд сонин хүргэдэггүй гэнэ. Цахимаар захиалах бас боломжгүй. Түрээсэлсэн айл нь интернет байхгүй. Азаар хөдөө ажилладаг дүү нь хааяа сонингийн бараа харуулна. Н.Алтанхуяг Ерөнхий сайд байхдаа “Цахим ТҮЦ ажиллуулснаар хорооны ажилтнуудын ачаалал хөнгөрч байна. Тэд өөр нийгмийн чанартай үйлчилгээ үзүүлэх боломжтой” гэж ярьсан. Тэгвэл өнөөдөр хороодын ажилтны нэг нь хэвлэлийн асуудалхариуцаж болмоор. Монгол шуудан, хэвлэлийн компаниуд тэдэнд захиалгын тоогоор жаахан урамшуулал өгч болно. Тэгвэл заавал хорооны ажилтан гэлгүй хэн нэг нь энэ ажлыг сонирхоно. Хэн хэндээ ашигтай л баймаар. 
Өвлийн гурван сар чилийтэл яваад одоо бараг дуусах нь. Ихэнх нутгаар дулаавтар, цас багатай байгаа. Гэвч “саруул ч гэсэн шөнө” гэгчээр өвөл л юм болохлоор хүйтэндээ хүйтэн, цастай газраа цастайбайна.Жавар сэнгэнэж хүйт даасан өвөл хурдан дуусаасай. Яагаад гэвэл өвлийн бүхий л сайхнаас одоо уйдаж байна. Цан хүүрэгболоодл цас чахар чахар хийгээд л амнаас цагаан уур савсан уртаар амьсгаа авахад уушги хөлдөн алдах цав цагааханөдөр одоо нэгэнт улиг домог болжээ.