Хэлний ангийн оюутнууд саяхансалхинд гарлаа. Богд уулын Жаргалантынамныдээшээ уул мод руу нь гарсангүй.Байгаль хамгаалагчаас нь зөвшөөрөл аваад тэгшхэн талд нь таван цаг болоод буцлаа.Агаар салхинд гарангааамралтын өдөр ордогхичээлээ арай өөр байдлаар явуулсан хэрэг.Гадаад багш нарыг урьж, нэг ёсондоо оюутнуудаа ярианы дадлага хийлгэх зорилгоор багш нарынх нь удирдлага дор энэ өдрийн хичээлийг ийнзохион байгуулав.Буцах замдаа талаар нэг цацсан хогтой газар дайралдахыг хараадцэвэрлэе гэдэгсанаачилга оюутнуудаас гарсныг бусад нь дэмжлээ.Ингээд хог цэвэрлэх үйл ажиллагаа явж байталдээд талын модтой амнаас утаа нүүгэлтэж эхэллээ. Ташхайн аманд түймэр гарсан нь тэр. Гэтэл цагаан жийптэй нөхөр давхиж ирээд “Газар авахаас нь өмнө очоод унтраачихъя. Ийм олон оюутан байгаа юм чинь дороо” гэв. Тэгэхэд нь багш“Эх орон шатаж байхад хойш суух юм алга л даа. Гэхдээ эрэгтэй оюутан цөөн.Эмэгтэй голдуу хүүхдүүд байна. Иймээ тиймээ юм болбол оюутнуудаа хариуцаад явж байгаа бид дараа нь асуудалд орохгүй байгаа” хэмээв. Нөгөө эр “Цаана чинь эх орон шатаж байхад та нар ингэж болохгүй”гэж ирээд л загнах маягтай.Тиймээс тэнд байсан эрчүүд явж түймэр унтраах юм болов. Тэгтэл өнөө эрийн машин дотроос эхнэр нь бололтой хүүхэн “Онцгойгийнхон ирчихлээ гэнэ ээ” хэмээн түүнийг дуудсан тул яаран одлоо.Сураг сонсох нь ээ,эх орон шатах нь гээд цээжээ дэлдээд байсан эх оронч маань түймэрт өртөж болзошгүй нэг амралтын газрын эзэн нь байсан тухайхүмүүс жиг жуг хийхийг сонсов. Үнэндээ Монголд ийм лэх орончид дээр дооргүй олширч дээ гэдэг бодол төрж байлаа.
Я.МӨНГӨНЦЭЦЭГ
Нэгэн худалдааны төвийн хажуугаар гарч явтал “Хямралын эсрэг сөрсөн базаа” гэх бичигтэй самбар байх юм. Эл дөрвөн үгийг яаж ч ухаж уншаад огт ойлгосонгүй. Сөрсөн базаа гэж юу гэсэн ч үг юм. Бөөндөж хямдруулахыг хэлээ юм болов уу гэж таамаглах аядав. Үндэсний хэлээ бид энэ мэт гажуудуулж боломгүй санагдах юм. Элдэв янзаар маяглаж ярьдаг хүнд хүмүүс “Хэлээ хазсан юм” гэж нэг нүдээр үздэггүйтэй адил ганган хээнцэр үгээр тоглосон яруу найраг, зохиол бүтээлд үгийн урчууд тийм ч таатай хандаад байдаггүй. Гоё ганган үгсээр бүтсэн зохиол бүтээл ч тэр бүр хүний сэтгэл зүрхэнд тусаад байдаггүй болохоор “Хамгийн сайхан ваарыг энгийн шавраар хийдэг. Хамгийн сайхан найргийг жирийн үгээр бичдэг” хэмээдэг биз.
Нохойтойгоо салхилахдаа ялгадсыг нь хийх тусгай ууттай явдаг хүмүүстэй хилийн чанадад явахдаа олонтаа таардаг. Мөн булан тохойд тоох ч үгүй бие засч байгаа монгол хүнийг хараад бид дөжирчихөж. Төвлөрсөн суурин газар нийтийн бие засах газруудыг шийднэ гэдэгтун чухал. Гэрээсээ холхон шиг гараад явахад ариун цэврийн газар хайж, тэвдсэн хүн олон л байх. 
Танил маань сонгосон мэргэжлээрээ гадаадад эрдмийн зэрэг хамгаалж ирээд удаагүй ч гурван ажил сольчихов. Эхний удаад удирдлагууд нь таагүй хандсан гэнэ. Дараагийн ажлынх нь орчин таалагдаагүй юм байх. Сүүлд орсон байгууллагын ажилтнууд өөртэй нь хүндэтгэлгүй харилцаж байснаас ажлаа сольжээ. Одоо тэр дөрөв дэх ажилдаа орох гэж байгаа. Сурсан сургуулийн дипломыг нь хараад, мэдлэгийг сориход танил маань хаана ч гологдохгүйг дөрөв дэх ажилдаа саадгүй орж байгаагаас харчихаж болно. Гэхдээ түүнд ажлынх нь дарга, хамт олон эсвэл офисс нь таалагдахгүй болмогц дараагийн ажлаа бодож эхэлдэг гэмтэй. Мань хүн тогтвортой ажил хийхэд мэдлэг нь бус, зан хандлага нь саад болоод байгаа харагддаг.
Аав, ээж нар “Хүүхдийнхээ төлөө” гэсэн лоозонтой ажилладаг.Гэсэн ч ажил ихтэйбайх тусмаа хүүхдэдээ зарцуулах цаг багасах нь гачлантай. Хүүхдэд аав, ээжийнх нь халамж хамгийн их хэрэгтэйүедбидцаг наргүй ажиллаж таардаг. “Ойртох тусмаа холддог орчлон” гэдэг шиг л “Хүүхдийнхээ төлөө” ажиллах тусмаа хүүхдээсээ холдсоор байгааг яалтай.Нэг эмч зурагтаар ярихыг сонсч байсан юм. “Ээж нар хүүхдээ хоёр нас хүртэл нь хардаг болсноос хойш хүүхдийн эндэгдэл багассан” гэж тэр хэлсэн. Хүүхдээ 45 хоногтойд ажилдаа ордог байсан социализмын үеийн ээж нарын тухайтөсөөлөхөд ч бэрх. Харинмалчин аав, ээж нар хүүхэдтэйгээ хамт байх боломж ихтэй нь сайхан. Ээж нь аргалд явахдаа ч, сүү саалиа боловсруулах цагаараа ч, малдаа явах үедээ ч хүүхдэдээ үлгэрлэдэг. Гэсэн ч технологийн дэвшилээж нарт боломж олгох юм.Хавтгай дэлхийд ээж нар ажлын өрөөндөдрийг өнгөрүүлж, цагаа бүртгүүлэх шаардлагагүй.Бичиг цаасны ажилтай ээжүүд гэртээ ажиллах учраас албан тасалгааны ч хэрэггүй болох биз ээ. Хүүхдэдээ ихэнх цагаа зарцуулдаг ээж нар маргаашийг гийгүүлж буй. Эх орондоо сайн иргэн төлөвшүүлж өгч байгаа тэдний гавьяаг одонгоор бус цалингаар мялаах учиртай. Гэртээ сууж хүүхдээ харсных нь төлөө ээжүүдэд цалин олгох нь Монголын маргаашийн төлөө оруулж буй хамгийн том хөрөнгө оруулалт ч юм билүү.
Саяхан нийгмийн хамгааллын сайд С.Эрдэнэ тэтгэврийн насыг уртасгах тухай судалж байгаа тухай ярьчихаж. Гэтэл баахан улс тэр нь буруу, тэгэх юм бол бослого тэмцэл хийх тухай баахан шуугих нь тэр. Харин сайд маань “Тэтгэврийн насыг уртасгахгүй” гэж хэлээд ч нэмэр болсонгүй. Баахан улс төр болчихов. Уг нь манайх шиг цөөн хүнтэй улсад тэтгэвэрт эрт гарах нь буруу байж магадгүй юм. Одоохондоо хямрал энэ тэрээ бодоод л ажилгүйчүүдийн тухай яриад байгаа болохоос, манайх шиг баялагтай улсад ажиллах хүчин дутна уу гэхээс илүүдэхгүй. Цаашдаа ч ажиллах хүчин дутна гэсэн судалгаа байдаг гэнэ. Энэ тохиолдолд тэтгэврийн насыг уртасгахгүй бол ажилгүйчүүдийн тоо улам нэмэгдэнэ. Түүнээс гадна тэтгэврийн насныхан нэмэгдэх тусам л баялаг бүтээгчдийн нуруун дээрх ачаа нэмэгдэнэ. Монголчуудын дундаж нас 67 гэсэн судалгаа байдаг. Энэ нь үнэн бол 60 гараад тэтгэвэрт суусан эрчүүд долоон жил тэтгэврийн мөнгөөр амьдарна гэсэн үг. Харин мэргэжилтний хэлж буйгаар бол тэтгэвэрт гарснаас хойш хүний хөгшрөлт илүү хурдан явагддаг аж. 
Саяхан Оросын нэгэн цахим хуудсанд “Монголын Ерөнхийлөгчийг Ялалтын параданд оролцохгүй байхыг ятгаад дийлсэнгүй” гэсэн утгатай том өгүүлэл гарчээ. Уг өгүүлэлд хэн манай Ерөнхийлөгчийг ятгасан тухай байхгүй. 
Бага байхад хонь хяргах гэж хэцүү, лайтайажил байв. Аагим халуунд, наадмаас өмнө хийдэг хэдэн хонио ноосноос нь салгах ажил л хангал эмнэг адуу сургахаас долоон дор. Тольтын голынхоо зүлгэн дээр хонио тууж ирээд хашчихна. Шинэ ногоонд цадаад ноос нь хөндийрчихсөн эм хонь, төлөг, шүдлэн эр хонь гээд бүгдийг нь хөлдөж гаргаад гурван хөлийг нь бооно. Хоёрдугаар ангиа төгссөн тэр зун хүний өөрийн гэсэн олон хонийг ноосноос нь салгах гэж өдөржин хөлдөж чирээд ядарсан гэж жигтэйхэн. Хамт хонь хөлдсөн айл саахалтын жаалууд ч үнэндээ үгээ хэлж, эхнээсээ сунаж унаад жигтэйхэн. Бид хэн хэнээсээ ялгарахааргүй бие жижигтэй, туранхай ч байж. Эр хонь барьж авах гэж хөлнөөс нь шүүрч аваад хаагаа ханзартал угз татуулаад нүүрээрээ газар шааж унана. Нутгийнах нар, аав, ээж яаж ч магтаж хөөргөөд үнэндээ хамаг хүч чадал барагдчихаад унжийсан амьтад суугаад байлаа. Томчууд “Хэдэн хүүхдүүд ч ядарчихсан байна. Өнөөдөртөө ингээд дуусгая” гэж байтал нэг машин гэрийн гадаа зогсов. Хотоос манай нутагт амрахаар ирсэн хүмүүс байв. Машинаас бидний үеийн бололтой нэгэн охин буугаад ирлээ. Хотын охин харсан бидний нүд сэргээд ирж байгаа юм. Нэг мэдсэн нөгөө охинд бяр чадлаа харуулах гэсэндээ хоорондоо уралдаад л, хамгийн том биетэйгээс нь шилж байгаад л хөлдөөд байгаа. Юун угз татуулж хамраараа газар шаах. Нас бие гүйцсэн эр хонийг хуу татаж, чирч гаргаад хэний ч туслалцаагүй хөлийг нь боочихож байгаа юм. Тэр охиныг хараад бидний хэдэн жаал юу болов гэмээр бяр чадал орсон юм. Байгалийн бодгалийн хуулиар эсрэг хүйстнээ харах нь өөрчлөлт авчирдаг нь энэ буюу.
Нэгэн байгууллагын үүдний өрөөнд зарлал наажээ. “Таны өсөж хөгжих боломжийг хааж, боомилж байсан нэгэн хүн нас барлаа. Түүнийг эцсийн замд нь үдэх ёслолд оролцох хүмүүс спорт зааланд очоорой” гэж уг зарлалд бичжээ. Тэр хүн чухам хэн юм бол хэмээн гайхсан ажилтнууд спорт зааланд байрлах авсанд дөхөж очоод ихэд сандран бүгд хөшиж орхив. Тэнд юу олж харсан гээч.