Үс их хэмжээгээр унах хэд хэдэн шалтгаан байдаг аж. Тухайлбал, ямар нэгэн өвчнөөр өвдсөн, мэс ажилбар хийлгэсний дараа үс гэнэт ихээр унадаг. Үүнийг тухайн хүний сэтгэл зүй болоод биеийн хямралтай холбож түр зуурын хэмээн үзэх нь бий. Мөн бамбай булчирхайн үйл ажиллагаа хэт эрчимжсэн эсвэл буурсан, эр эм бэлгийн гормоны тэнцвэр алдагдсан зэрэгт үс их хэмжээгээр унадаг байна. Хүүхэд төрүүлснээс хойш гурван сарын дараагаар үс унаад эхлэх нь бүсгүйчүүдэд элбэг тохиолддог. Энэ нь гормоны өөрчлөлттэй холбоотой гэдгийг эрдэмтэд судалжээ. Эрчүүдийн үс халзрах байдлыг удамшлын шинжтэй гэж үздэг. Эмэгтэйчүүдэд ч үс халзрах байдал илэрнэ.
Хальстай төмс, наранцэцгийн үр, бурам, маалингын үр, үхрийн мах, сам хорхой зэргийг хүнсэндээ хэрэглэвэл үс унахаас сэргийлдэг. Цайраар баялаг бүтээгдэхүүн болох хушга, яргай загас, бүйлс нь мөн л сэргийлэх үйлчилгээтэй. Гэмтэлтэй үсийг крантны усаар шууд угаахгүй байхыг мэргэжлийн үсчин, гоо сайханчид зөвлөдөг. Крантны усанд олон төрлийн эрдэс давс агуулагддаг учир хуурайшиж өнгөө амархан алддаг гэнэ. Хар цайны ханд үсний өнгийг сэргээдэг. Охид бүсгүйчүүд гэрийн нөхцөлд нэг ширхэг өндгийг дөрвөн халбага коньяк юм уу, ликёртой хольж хутгаад үсэндээ түрхэн, өнгөлөг сэвсгэр болгодог арга бий.
Унаж буй үсийг ганга өвсний ханд болоод халгайгаар угаах нь сайн гэдгийг бид мэднэ. Мэргэжлийн хүмүүсийн зөвлөж буйгаар үсээ угаасны дараа мушгиж болохгүй аж. Мушгилт нь үсийг хугарамтгай болгодог байна. Намирсан хөвсгөр байдлыг алдагдуулдаг учир нойтон үед нь самнаж болдоггүй. Үсэндээ хими хийлгэх, сэнс, хайч, индүү хэрэглэх зэргээс аль болох татгалзах хэрэгтэйг сануулахад илүүдэхгүй биз.
Ө.МАНЛАЙ
Гурван настай хүү маань орой унтдаггүй. Хүүдээ хань болох гээд “Ээж нь үлгэр ярьж өгье” гэчихлээ. Хамгийн түрүүнд санаанд орж ирснээр нь “Улаан малгайт”-ын тухай ярьж гарав. Улаан малгайт, эмээтэйгээ чононд идүүлдэг хэсэг дээр ирээд жаахан түгдэрлээ. “Шөнө хүүхэд унтах гэж байхад юун чоно моно яриад байна аа” гэж нөхөр хажуунаас дуугарч байна. Нээрэн энэ чинь аймшгийн үлгэр юм биш үү. Өөр үлгэр санах гэж оролдсон ч “Арван таван толгойтой атгаалжин хар мангас” санаанд бууна. Үлгэрийг хүүхэд унтахаас өмнө ярьж өгдөгсөн. Харин “Аймшгийн” үлгэр сонссон хүүхэд нойр нь хүрэх болов уу. “Улаан малгайт”-ыг багадаа их л дуртай сонсдог байж билээ.
Давс бол гурван цагаан хорын нэг гэдгийг хүн болгон мэддэг. Тэгсэн хэрнээ тийм ч амархан хэрэглээнээсээ хязгаарлаж чаддаггүй. Давс султай хоол, хүнс нэг л амтгүй санагдаж, хоолой давж өгдөггүй гэдэг биз дээ. Тэгвэл хүн өдөрт авах ёстой давсныхаа хэмжээг зохицуулаад сурчихвал энэ нь тийм ч хэцүү биш юм. Нөгөөтэйгүүр таны эрүүл мэнддээ хийж буй маш том хөрөнгө оруулалт гэдгийг эрдэмтэд нотолжээ. Хүн хоногт зургаан граммаас дээшгүй хэмжээтэй давсыг хүнснээсээ авах ёстой гэнэ. Бага насны хүүхдүүд нэг граммаас хэтрэхгүй хэрэглэх учиртай. Гэтэл монголчуудын хоногт хэрэглэж байгаа давс зохистой хэмжээнээс 1.5-2 граммаар давдаг гэсэн судалгаа гарчээ. Ямар сайндаа гадаадын жуулчид манайхны цайндаа хүртэл давс хийдэг байдлыг хараад гайхахав дээ. Та бидний алхам тутамдаа идэж байгаа давс эрүүл мэнд, бие махбодид маань ихээхэн заналхийлдэг байна. Давсны хэт өндөр хэрэглээнээс болж таргалахаас гадна зүрхний шигдээсийн эрсдэл нэмэгдэж, цусны даралт ихэсдэг гэнэ. Мөн харвалт, ясны сийрэгжилт, ходоодны хавдар, бөөрний эмгэг зэрэг өвчний үндэс болдог байна. Сүүлийн үед бөөрний дутагдал монголчуудын дунд түгээмэл болсон бас нэг шалтгаан нөгөө л давстай холбоотой. Тиймээс давсаа багасгаж чадвал олон суурь өвчнөөс өөрийгөө хамгаална гэдгийг эмч нар зөвлөж байгаа юм.
“Би хараагүй, гэхдээ би та нар шиг сэтгэж чадна, хийж чадна” хэмээн нэгэн хараагүй залуу Төрийн ордонд болсон хурал дээр хэлсэн санагдана. Тэр үед хурлын танхим дүүрэн суусан залуус ганцхан түүн дээр анхаарлаа төвлөрүүлж байсан. Эвэртэй туулай үзсэн мэт залуус зангиагаа засч байсан бол зарим нэг нь өрөвдөж хайрласан харцаар ширтэцгээж байсан. Түүний хоолой эрэмгий хийгээд зоримог сонстоно.
Бүгд Найрамдах Бразил Улс руу манай улсын иргэд 90 хоног визгүй зорчихоор болсон. Энэ мөн ч хэрэггүй шийдвэр санагдав. Гэхдээ яахав Бразил улс руу явах нэг нь явдаг юм байгаа биз.
Саяхан УИХ-ын гишүүн
Зөвлөлтийн үеийн Узбекстаны яруу найрагч Римма Казаковагийн нэг сайхан үг байдаг. “Баяр жаргалаа хоёроор үржүүлж байгаа зовлонгоо хоёроор хуваан бодож сур” гэсэн. Хүний амьдрал гэдэг үргэлж мөнхийн баяр жаргалаар бялхаад байдаг үүрдийн диваажин биш. Бас бие сэтгэлийн зовлонд дандаа тарчилж байдаг харанхуй там ч биш. Жаргал, зовлон гэдэг ер нь харьцангуй ойлголт.
Тулай өвчин нь голдуу дөч гарсан эрэгтэй хүнд тусдаг. Сүүлийн үед хоолны зуршил европжсоноор өвчлөгсдийн нас урьд өмнөхийг бодвол залуужиж хорь гучин насныханд ч илрэх болжээ. Тулай өвчнөөр өвчилсөн хүн үе мөчний үрэвслээр өвдөхөөс гадна бөөр юм уу тархи, зүрх судасны согог тусах тохиолдол их байдаг тул биеэ бүхэлд нь арчилж тордож байх нь чухал аж. Тулай хурц өвдөлтийн үед бусад үе мөчний үрэвслээс хүчтэй өвддөг. Мөн түүнчлэн нэг шөнийн дотор хавдаж хүндрэх нь ч байдаг гэнэ. Ойролцоогоор ерэн хувь нь нэг үенд байнга дахьдаг бөгөөд хөлний хурууны эхний үед тусах тохиолдол элбэг байдаг. Тохой, өвдөг, гарын хурууны үенд ховор тохиолдоно. Архаг тулай өвчний үед сул өвдөлт үлддэг. Тулай өвчинтэй нягт холбоотой өвчин бол хэт таргалалт, цусан дахь өөх тосны хэмжээ ихсэх, өндөр даралт, судасны хатуурал, чихрийн шижин зэрэг бөгөөд эдгээр өвчний үед цусан дахь шээсний хүчлийн хэмжээ өндөр гардаг.
Нийслэлийн