Биеийн тамир, спортын удирдах ажилтны зөвлөгөөнийг энэ сарын 27-28-нд Эрүүл мэнд, спортын яамнаас зохион байгууллаа. Энэ үеэр Эрүүл мэнд, спортын дэд сайд Т.Болдбаатарын тавьсан илтгэлийг бүрэн эхээр нь хүргэж байна.
Аймаг, нийслэл, дүүргүүдийн Нийгмийн бодлогын хөгжлийн асуудал эрхэлсэн удирдах ажилтнууд, Биеийн тамир, спортын газрын удирдах ажилтнууд болон эрхэм хүндэт Та бүхэнд энэ өдрийн мэндийг хүргэе.
Шийдлийн Засгийн газрын бүтцэд Эрүүл мэнд спортын яам байгуулагдсанаар Засгийн газрын 2012-2016 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр, нийгэм эдийн засгийг хөгжүүлэх үндсэн чиглэл, Биеийн тамир, спортыг хөгжүүлэх цогц хөтөлбөр, 2015 онд Эрүүл мэнд, спортын яамнаас хэрэгжүүлэхээр дэвшүүлсэн зорилтуудыг хэрэгжүүлэх хүрээнд анхаарвал зохих асуудлуудын талаар хамтран ярилцаж, санал бодлоо солилцохоор Та бүхэнтэй зөвлөлдөж байна.
Биеийн тамир, спортын салбарын нийт ажиллагсад хүн амыг нийтийн биеийн тамир, спортоор хичээллүүлэх, идэвхитэй хөдөлгөн, эрүүл чийрэг байлгахад сэтгэл зүрх, эрдэм мэдлэг, хичээл зүтгэлээ шавхан ажиллаж байдгийг энд тэмдэглэн хэлэхийг хүсч байна.
Биеийн тамир, спортын хуулийн хэрэгжилт, Засгийн газрын 2012-2016 онд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны хөтөлбөр, нийгэм эдийн засгийг хөгжүүлэх үндсэн чиглэл, Биеийн тамир, спортыг хөгжүүлэх цогц хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэгжүүлсэн ажлын талаар танилцуулъя.
Биеийн тамир, спортыг хөгжүүлэх талаар төрөөс баримтлах бодлогод хөгжлийн гол цөм нь нийтийн биеийн тамир байна гэж тодорхойлсон байдаг бөгөөд Монгол улсын хүний дундаж наслалтыг 69 болгон нэмэгдүүлэхэд үе үеийн биеийн тамир, спортын салбарын хөдөлмөрч хамт олны хүч, оролцоо орсон нь дамжиггүй юм.
Биеийн тамир, спортын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг удахгүй Засгийн газар, УИХ-аар хэлэлцүүлнэ. Хуулийн төсөлд спортын ТББ-уудын бие даасан байдлыг хангах, спортод бизнес, аж ахуйн нэгж байгууллагын үүрэг оролцоог нэмэгдүүлж, харилцан ашигтай түншлэлийн зарчмаар спортыг хөгжүүлж спортыг бизнесийн эргэлтэд оруулах, спортоор дамжуулж нийгэм-эдийн засагт өгөх үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх замаар нийгмийн хөгжлийг дэмжих тогтолцоог бий болгох, эрүүл чийрэг бие бялдартай иргэдийн тоог нэмэгдүүлэхийн тулд тус хууль болон Эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуулиар эрүүл байсных нь төлөө эрүүл мэндээ эрт хянуулах, биеийн тамирын үйлчилгээг үнэ төлбөргүй авах , хөнгөлөлттэй үйлчлүүлэх нийгмийн орчин бүрдүүлэх, допинг хэрэглэхийг бүрэн хориглож, шийтгэлийг тодорхой болгох зэрэг олон асуудлыг хуульчлах нийгмийн хэрэгцээ тулгарч байна.
НҮБ-ын ЮНЕСКО-ын 2013 оны Берлины тунхаглалыг хэрэгжүүлэх эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх, тунхаглалын хэрэгжилтийг хангах зорилгоор бүх насны хүн спортын аль ч төрлийг сонгон өөрийн нас, хүйс, сонирхол, бие бялдрын чадамж, өвөрмөц хэрэгцээнд тохируулан тогтмол хичээллэх тусгай хөтөлбөр, аргачлал болон материаллаг орчин бүрдүүлэхэд биеийн тамир, спортын үйл ажиллагааг чиглүүлэх хэрэгтэй байна.
Хүн амын эрүүл мэндийн хэрэгцээтэй уялдуулан нийтийн биеийн тамир, спортыг хөгжүүлэх, орон нутгийн онцлог, хүний нөөц, хөгжлийн түвшин, уламжлалд тулгуурлан спортын төрлүүдийг хөгжүүлэх, нийтийг хамарсан биеийн тамир, спортын арга хэмжээний тоо, чанарыг ахиулах, зорилтот бүлгүүдэд чиглүүлэх шаардлага тавигдаж байна.
Нийтийн биеийн тамирын арга хэмжээнд хамрагдсан иргэдийн тоо жил бүр өсч байна. Статистикийн дүн мэдээгээр улсын хэмжээнд 2014 онд 5884 арга хэмжээ зохиогдон давхардсан тоогоор 1.6 сая иргэд хамрагдаж, үүний 1 сая иргэд биеийн тамираар хичээллэдэг, идэвхтэй хөдөлгөөн тогтмол хийдэг гэсэн үзүүлэлт гарсан нь хүн амын 3/1 нь эрүүл мэндийнхээ төлөө анхаардаг зөв хандлага тогтож байгаагийн илрэл юм.
Харин спортоор тогтмол хичээллэгсдийн тоо 2014 онд улсын хэмжээнд 183.708 хүн байгаа нь чамлалттай бөгөөд энэ асуудалд анхаарч ажиллах ёстойг харуулж байна.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит бие бялдрын хөгжил, чийрэгжилтийн түвшин тогтоох сорилыг улсын хэмжээнд жил бүр зохион байгуулж байна. 2014 онд 3-64 настнуудын бие бялдрын түвшин тогтоох сорилд нийт 319,107 иргэд хамрагдсанаас хангалттай үнэлгээтэй 71.5 %, хангалтгүй үнэлгээтэй 28.5 % -тай байна. Тус сорилд Монгол улсын хүн амын 11,9% нь хамрагдлаа.
2013 онд дээрх үзүүлэлт хангалттай үнэлгээтэй 66,5%, хангалтгүй үнэлгээтэй 33,5% байсан. Энэ үзүүлэлтүүд 2014 онд хангалттай үнэлгээтэй иргэд 5 % өсөж, хангалтгүй үнэлгээтэй иргэд 5 % буурсан үзүүлэлттэй гарч байна.
Монгол улсын 2015 оны нэгдсэн төсвийн 0,8 хувь нь биеийн тамир, спортын салбарт оногдож байгаа,түүний 10 хүрэхгүй хувийг нийтийн биеийн тамирын арга хэмжээ эзэлж байгаа нь чамлалттай үзүүлэлт бөгөөд арга хэмжээ, уралдаан, тэмцээн зохион байгуулах, оролцуулах, өсвөрийн шигшээ баг байгуулах, материаллаг баазыг бэхжүүлэх, хүний нөөцийг нэмэгдүүлэхэд хангалтгүй байгаа юм. Тэгэхээр нийгмийн хөгжлийн одоогийн нөхцөлд зохицуулан өөрсдийн нөөц бололцоог дайчилсан менежментийг нэвтрүүлэх хэрэгтэй.
Бүх аймаг, нийслэл, дүүргүүдэд явган алхалт, аялал, дугуйн аяллыг засаг захиргаа, аж ахуйн нэгж байгууллагын оролцоог түшиглэн хөгжүүлэх бодлого баримталж, 2014 оны байдлаар аймаг, орон нутагт 16000 км маршрут бий болгосныг одоо маршрутын зураглалыг баталгаажуулах, амралтын цэгийг тохижуулах, иргэдийг аялуулах, тогтмол ашигладаг болгох тал дээр ажлаа эрчимжүүлэх шаардлагатай байна.
Улаанбаатар хотод Богд-Хан ууланд 3 чиглэлийн явган алхалт, аяллын жишиг зам тохижуулснаар иргэд өөрсдийн санаачлагчаар, хэний ч албадлагагүйгээр баг бүрдүүлж сард давхардсан тоогоор 10.000 орчим хүмүүс алхаж, аялж, тогтмол идэвхтэй хөдөлгөөн хийж байгаа зөв жишгийг дэмжиж байна.
Засгийн газрын 2012-2016 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт биеийн тамир, спортын талаар авч хэрэгжүүлэхээр 6 үндсэн зорилт, арга хэмжээг тусгасныг хэрэгжүүлэхээр хуучнаар Соёл, спорт, аялал жуулчлалын яам, одоо Эрүүл мэнд, спортын яамнаас жил бүр үйл ажиллагааны төлөвлөгөөндөө тусган ажиллаж байна.
Засгийн газрын хөтөлбөрийн “Ажилтай орлоготой монгол хүн” бүлэгт “Биеийн тамир, спорт, соёл, урлагийн салбарт оруулсан болон ивээн тэтгэсэн хөрөнгийг татвараас хөнгөлөх, урамшуулах эрх зүйн орчин бүрдүүлнэ” гэж тусгагдсаны дагуу “Биеийн тамир, спортын тухай хууль”-ийн шинэчилсэн найруулгын төслийг боловсруулах ажлын хэсэг салбарын төрийн болон төрийн бус байгууллагуудаас 2 удаа санал авч нэгтгэн Биеийн тамир, спортын салбарт оруулсан хөрөнгө оруулалт болон ивээн тэтгэсэн хөрөнгийг татвараас хөнгөлөх, чөлөөлөх, урамшуулах эрх зүйн орчин бүрдүүлэх эрх зүйн зохицуулалтуудыг тусгаж, хуулийн шинэчилсэн найруулгын үзэл баримтлалын төслийг ЗГ-аар хэлэлцүүлэн дэмжүүлж, Хууль зүйн яамаар батлуулахаар ажиллаж байна.
Хуулийн төслийн шинэчилсэн найруулгад Та бүхэн аймаг, нийслэл, сум дүүргүүдэд биеийн тамир, спортын байгууллагын бүтэц зохион байгуулалт, тэдгээрийн уялдаа холбоо, ажилчдын нийгмийн хамгаалал, тэтгэвэр тэтгэмжийн талаар эрх зүйн орчныг хэрхэн бүрдүүлэх зэрэг асуудлаар саналаа өгч хувь нэмрээ оруулна гэдэгт итгэж байна.
“Биеийн тамир, спортын тухай хууль”-ийн хэрэгжилтийг хангах хүрээнд дасгалжуулагч, тамирчдын нийгмийн баталгааг сайжруулах мөнгөн шагнал, урамшуулал олгох, үндэсний шигшээ багийг бүрдүүлэх спортын төрөл, тамирчин, дасгалжуулагчийг сонгон шалгаруулах, спортын цол зэргийн нэгдсэн ангиллыг батлах, цол олгох журмуудыг батлан улсын хэмжээнд мөрдүүлэн хэрэгжүүлж байгаа билээ.
Засгийн газар, Биеийн тамир, спортын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас мөнгөн шагналын бодлогодоо өөрчлөлт оруулан Монгол улс олон улсын допингийн эсрэг конвенцид 2005 онд нэгдэн орж хүлээсэн үүргийн дагуу зөвхөн Дэлхийн допингийн эсрэг агентлагаар хүлээн зөвшөөрөгдсөн олон улсын спортын холбоодын зохион байгуулсан тэмцээн, наадамд амжилттай оролцсон тамирчдад мөнгөн шагнал олгохоор болгон Засгийн газрын 2014 оны 64 тогтоолоор “Олимп, тивийн наадам, дэлхийн зэрэглэлийн тэмцээнд амжилттай оролцож медаль хүртсэн тамирчин, түүний дасгалжуулагчийг шагнаж урамшуулах журам”, “Мөнгөн шагналын хэмжээ”, “Үндэсний хэмжээний тэмцээний мөнгөн шагналын хэмжээ, түүнийг олгох журам”-ыг батлан хэрэгжүүлж, 596 тамирчид, дасгалжуулагчдад 1,5 тэрум төгрөгийн шагнал олгосон.
Шагналын журамд орсон 2 дахь гол өөрчлөлт нь багийн спортыг хөгжүүлэх, дэмжих зорилгоор багийн спортын тамирчид ганцаарчилсан төрлийн тамирчдын мөнгөн шагналын 30%-ыг авдаг байсныг өөрчлөн тоглогчдын оролцооноос хамаарч мөнгөн шагналыг 100% авдаг болгон шинэчлэн баталсан.
Олимпийн наадам, дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс олимпийн зай жинд медаль хүртсэн тамирчдад насан туршид мөнгөн урамшуулал олгох тухай МУ-ын Ерөнхийлөгчийн 151 дүгээр зарлигийг гаргуулан Засгийн газрын 2014 оны 64 тогтоолоор олгох журмыг батлуулан хэрэгжүүлсэн нь спортын салбарын хөгжлийг дэмжсэн, тамирчид, дасгалжуулагчдын нийгмийн баталгааг хангах, хүүхэд залуучуудыг биеийн тамир, спортоор хичээллэх идэвх сонирхлыг өрнүүлсэн, иргэд олон нийтийн талархлыг хүлээсэн онцгой ач холбогдолтой шийдвэр байлаа.
Үндэсний шигшээ багийг бүрдүүлэх спортын төрөл, тамирчид, дасгалжуулагчдыг сонгон шалгаруулах журмыг өрсөлдөөнийг тэгш хангах, ур чадвартай шилдэг тамирчид, дасгалжуулагч болон нөөц тамирчдыг бүрдүүлэх, ил тод нээлттэй байлгах, хувь тамирчны мэдээлэл, эрүүл мэндийн нэгдсэн мэдээлэлтэй болох нөхцлийг бүрдүүлэх зорилгоор боловсруулан батлуулж үндэсний шигшээ багийн үйл ажиллагаанд мөрдөн ажиллаж байна.
Спортын цол зэрэг олгох үйл ажиллагаа, үйлчилгээг шуурхай хэрэгжүүлэх зорилгоор анхан шатны хяналтыг спортын холбоодод олгож, хариуцлагыг спортын холбоодтой тооцох, цолыг улиралд нэг удаа олгож байсныг сар бүр олгодог болгосон, үнэмлэх, тэмдгийг үнэ төлбөргүй олгодог болгосон зэрэг чухал өөрчлөлтүүдийг оруулан батлуулж хэрэгжиж байна.
Өнгөрч буй жилүүдэд спортынхон тэр дундаа Үндэсний шигшээ багийн тамирчид Олимпийн наадмын амжилтаа бататгах, амжилтаа ахиулахад гол анхаарлаа хандуулж ажилласны дүнд тив, дэлхийн чанартай тэмцээнд 2013 онд 203 медаль, 2014 онд 138 медалийг хүртэн Олон Улсын Олимпийн Хорооны ивээл дор зохион байгуулагддаг Азийн зуны спортын наадам, Азийн паралимпийн зуны спортын наадам, Азийн элсний наадам, тив, дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнүүдэд өмнө нь үзүүлж байсан амжилтаа ахиулж, спортын салбарын хөгжилд түүхийн шинэ хуудсыг нээсэн жил байлаа.
Үндэсний спортыг дэмжих, залуу үед өвлүүлэх, сурталчлах зорилгоор 2014 онд Засгийн газрын тогтоолоор Үндэсний спортын V их наадмыг 13 төрлөөр, 2 үе шаттайгаар 21 аймаг, 9 дүүргийн 3500 тамирчдыг хамруулан анх удаа олон улсын наадмын зохион байгуулалтын жишгээр Хүй долоон худагт 3 өдрийн турш 150.000.000 төгрөгийн санхүүжилтээр зохион байгуулсан.
Эрүүл мэнд, спортын яамны харьяа Биеийн тамир, спортын хөгжлийн төвийн бүрэлдэхүүнд олимпийн спортын 12 төрөл, паралимпийн спортын 6 төрлөөр 158 хүний бүрэлдэхүүнтэй Үндэсний шигшээ багийг өдөр тутмын бэлтгэл сургуулилт, дотоод, гадаадад зохиогдох тэмцээн наадамд оролцуулах, бэлтгэл цугларалтыг хангуулах зардлыг улсын төсвийн санхүүжүүлтээр хангаж, спортын анагаах ухаан, эрдэм шинжилгээний судалгааны багийн хяналтан дор ажиллуулж байна.
“Рио-2016” олимп, паралимпийн наадамд Монгол улсын баг тамирчдыг амжилттай бэлтгэн оролцуулах, олимпийн эрхийг авахад Засгийн газраас онцгой анхаарал тавьж 2014 онд 4,0 тэрбум, 2015 онд 6,0 тэрбум төгрөгийн төсвийг батлан дэмжсэн.
Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Биеийн тамир, спортыг хөгжүүлэх цогц хөтөлбөрийн хүрээнд улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар бүх аймаг, дүүргүүд биеийн тамир, спортын заал, усан бассейнтэй болох зорилт тавигдсанаар нийслэлийн 6 дүүрэг, Архангай, Дархан уул аймагт спорт цогцолбор, 3 аймагт усан бассейн барихад нийтдээ 92,3 тэрбум төгрөгийн ажил гүйцэтгэхээр жил бүр төсвийн хуваарилалт хийгдэн иргэдийн спортоор хичээллэх орчин нөхцөл бүрдүүлэхээр ажил үргэлжилж байна.
Хүн амын хэрэгцээнд тохирсон спортын заал, ордон, бассейныг нэг загварын барилгын зургаар 2015 оноос шинээр эхлэх аймаг, дүүргүүдийн спортын заал, бассейний ажлыг гүйцэтгэх болно.
Олимпийн төрлийн спортын төрлийг дэлгэрүүлэн хөгжүүлэх, тамирчдын амжилтыг ахиулах, Монгол улсыг сурталчилан таниулах зорилгоор Засгийн газрын тогтоолоор 2014 онд тив, дэлхийн чанартай 10 тэмцээнийг 1.2 тэрбум төгрөгөөр төрөөс дэмжлэг үзүүлэн зохион байгуулж, Монгол улсад 5 орчим тэрбум төгрөгийн эдийн засгийн шууд бус ашгийг оруулсан нь спортын салбарыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах боломж бололцоо байгааг харуулж байна. Энэ онд Засгийн газрын тогтоолоор Улаанбаатар хотноо тив, дэлхийн зэрэглэлтэй олон улсын 14 тэмцээнийг зохион байгуулахаар 1 тэрбум төгрөгийн төсвийг хувиарлаад байна.
Саяхан Эрүүл мэнд, спортын сайдын тушаалаар батлагдсан аймгууд, нийслэлийн БТСГ-ын үйл ажиллагааны үлгэрчилсэн дүрмийг хүн амын өсөн нэмэгдэх хэрэгцээ шаардлагыг үндэслэн бусад салбар аж, ахуйн нэгж байгууллагуудтай хамтран ажиллахад чиглүүлж гаргалаа.
Манай яамнаас спортын салбарын гадаад хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх талаар энэ онд 5 улсын спортын асуудал хариуцсан яамтай санамж бичиг, хамтран ажиллах гэрээг байгуулахаар Гадаад хэргийн яам болон Элчин сайдын яамдуудтай хамтран ажиллаж байна. Мөн манай яамнаас БНХАУ-ын Өвөр Монгол хил залгаа манай аймгуудын Биеийн тамир, спортын газруудыг хамтран ажиллах уулзалтыг зохион байгуулахаар төлөвлөгөөндөө тусгасан.
Монгол улсын Ерөнхий сайд Япон улсад айлчлахдаа байгуулсан 2 улсын Засгийн газар хооронд хийсэн чөлөөт худалдааны хэлэлцээрээр хилээр оруулж ирэх спортын бараа, техник хэрэгслийг гаалийн татвараас чөлөөлөхөөр баталсан нь манай салбарын материаллаг баазыг бэхжүүлэхэд үр өгөөжөө өгнө гэдэгт итгэлтэй байна.
Засгийн газрын тогтоолоор энэ онд зохион байгуулагдах Хүүхдийн спортын V их наадмын өвлийн төрлүүд зохиогдон, зуны спортын төрлүүдийн сонгон шалгаруулах тэмцээнүүд эхлээд байна. Энэхүү наадмын зохион байгуулалтыг олимпийн наадмын жишгээр эрх олгох зарчмаар оролцогчийн хязгаар тогтоон өсвөрийн шилдэг тамирчдын дунд нэр хүндтэй наадам болгохоор төлөвлөн нэгдсэн заавар батлан ажиллаж байна. Хуулийн шинэчлэлийн хүрээнд спортын их наадмуудыг зохион байгуулах хотыг 4 жилийн өмнө сонгон шалгаруулж, жил бүр шаардлагатай хөрөнгө оруулалтыг шийдвэрлэн тухайн орон нутгийн материаллаг бааз, хүний нөөцийг бэхжүүлэх эрх зүйн зохицуулалтыг бий болгох юм.
Засгийн газраас 2012-2016 онд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Биеийн тамир, спортыг хөгжүүлэх цогц хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хангах, Биеийн тамир, спортын газрууд, харьяа байгууллагуудын үйл ажиллагааг шинэ шатанд гаргахад та бидний хамтын ажиллагаа ихээхэн үүрэгтэй юм.
Та бүхэнд ажлын их амжилтыг хүсч, зөвлөгөөний үйл ажиллагаандаа идэвхтэй оролцохыг уриалж байна.
Анхаарал тавьсанд баярлалаа.