Author: БАТ БАТЗОРИГ

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Хуурамч шатахууны үйлдвэрлэгч сүлжээ гэмт хэргийн мөрөөр

-400 ГАРУЙ ШТС ХУУРАМЧ ШАТАХУУН БОРЛУУЛЖ БАЙНА ГЭВ-


Шатахуун импортлогч компаниуд Онцгой албан татвар төлдөг. Тиймдээ ч шатахууны үнэ жилээс жилд нэмэгдэж байгаа. Тэгвэл татвараас зугтааж, хуурамч шатахуун үйлдвэрлэж, хэрэглэгч нарт худалдаалж онц их хэмжээний ашиг олж, мөнгө угаадаг гэмт хэргийн томоохон сүлжээ Монголд бий болжээ. Хил гаалийнхан, мэргэжлийн хяналтын байцаагч, цагдаагийн томоохон албан тушаалтнууд, хуурамч шатахуун үйлдвэрлэгч компаниудын эзэд, хөдөө орон нутагт худалдан борлуулалт хийдэг шатахуун түгээх станцын эзэд гээд хамрах хүрээ олон гэнэ. Хуурамч шатахуун үйлдвэрлэгч гэмт хэрэгтнүүд татвараас зугтааж, улсад онц их хэмжээний хохирол учруулсныхаа төлөө хэдэн зуун тэрбум төгрөгний ашиг хүртэж байгаа гэдгийг эх сурвалж онцолж байв. Бүр дэлхийд хуурамч, чанаргүй шатахуун нийлүүлдэг гэдгээрээ алдартай компани ч манай улсад хэдийнэ ороод ирсэн. Өөрсдийн шатахууны “найрка” хийх үйлдвэртэй болсон. Тэндээ өдөр шөнөгүй хуурамч шатахуун үйлдвэрлэж байдаг гэх ноцтой мэдээллийг эх сурвалж онцолж байв. Энэ талаар нэхэн сурвалжилж уншигч та бүхэнд хүргэж байна.

ТАТВАРААС ЗУГТААХ АРГА БУЮУ ХУУРАМЧ ШАТАХУУНЫ ТҮҮХИЙ ЭД ХИЛЭЭР ОРУУЛЖ ИРДЭГ СҮЛЖЭЭ

Керосин, хөнгөн фракцийн бензин буюу нафта, дистиллят, нүүрс-устөрөгчийн хольц гэх мэт 22 нэр төрлийн бүтээгдэхүүн шатахууны найрлагад буюу үйлдвэрлэхэд ордог байна. Өөрөөр хэлбэл дээрх 22 төрлийн бүтээгдэхүүнийг хооронд нь холиод шатахуун гарган авдаг гэнэ. Гэхдээ стандартын дагуу орцыг нь тааруулж, тусгай технологиор шатахуун гарган авч байж чанартай шатахуун болдог байна. Тэгвэл энэ төрлийн бизнес хийгчид болон тэдэнтэй халаас нэгтэй гэгдэх улс төрийн томоохон бүлэглэл хууль бус аргаар их хэмжээний ашиг олох боломжийг өөрсдөө нээж өгчээ. Шуудхан хэлэхэд шатахуун хийхэд ордог керосин, хөнгөн фракцийн бензин буюу нафта, дистиллят, нүүрс-устөрөгчийн хольц гэх мэт 22 нэр төрлийн бүтээгдэхүүнийг улсын хилээр ямар нэгэн гаалийн болон бусад төрлийн татваргүйгээр оруулж ирэх нөхцөлийг бүрдүүлж чаджээ. Өөрөөр хэлбэл шатахуун хилээр орж ирэхэд онцгой албан татвар авдаг мөртлөө, түүхий эдийг нь оруулж ирэхэд ямар ч татвар авахгүй байхаар татварын тухай хуулийн зохицуулалтыг өөрсдөдөө ашигтайгаар хийж чадсан байна. Сүүлийн хоёр жилийн гаруйн хугацаанд 202 мянга гаруй тонн шатахуун үйлдвэрлэхэд ордог үндсэн болон нэмэлт бүтээгдэхүүн хилээр орж ирсэн гэх тоон судалгаа байна. Мөн өнгөрсөн жилийн эхний есөн сарын байдлаар 49.988 тонн керосин манай улсын хилээр орж иржээ. Улмаар шатахууны гол түүхий эд болох хөнгөн фракцийн бензин буюу нафта 17.259 тонн, нэмэлт бүтээгдэхүүнүүд нь 33.216 тонн хилээр нэвтэрсэн байна. Импортлогчид энэ жил л гэхэд 100,463 тонн хуурамч шатахуун үйлдвэрлэх хэмжээний бүтээгдэхүүн хилээр оруулж ирсэн гэх мэдээлэл байх юм. Дэлхийн зах зээл дээр шатахууны үнэ дунджаар 650 ам.доллар байсан.Тэгвэл керосин, хөнгөн фракцийн бензин буюу нафта, дистиллят, нүүрс-устөрөгчийн хольц гэх мэт 22 нэр төрлийн бүтээгдэхүүн шатахуунаас хоёр дахин бага буюу 300 орчим ам.доллараар худалдаалагддаг байна. Тэд үүнийг овжин ашиглаж чадсан байгаа юм. Хоёр дахин бага үнэтэй бүтээгдэхүүнүүдийг худалдаж аваад ямар нэгэн татвар төлөхгүйгээр хилээр оруулаад ирнэ. Үүнийхээ дараа хооронд нь хольж хутгаад маш хямд зардлаар шатахуун үйлдвэрлэнэ. Түүнийгээ Монголын зах зээлд худалдаалагдаж байгаа үнээр борлуулна. Ингээд хэдэн тэрбум төгрөгний ашиг олж чаджээ. Хуурамч бензин үйлдвэрлэгчид 60 гаруй тэрбум төгрөгийн ашгийг сүүлийн хоёр жил гаруйн хугацаанд олсон байж магадгүй байгаа аж.

Зөвхөн эдгээр бүтээгдэхүүнүүдийг найруулж, шатахуун гаргаж авахаас гадна дизелийн түлш дээр керосин нэмж арвижуулан зардаг гэх мэдээлэл байгаа юм. Шатахуун дээр ч нафта нэмэн мөн л бензинийхээ чанарыг алдагдуулан арвижуулж зардаг гэнэ. Бидний хамгийн сайн мэдэхээр сүү, айраг, шингэн цагаан идээн дээр ус нэмэн зарж, ашиг олдогтой адилтгаж болохуйц үйлдэл юм. Энэхүү хуурамч шатахууныг хэрэглэгчид авч, машин нь эвдрэл гэмтэлд нэрвэгдэж байна.

Хуурамч шатахуун үйлдвэрлэхэд ашиглагдаж байгаа 22 нэр төрлийн бүтээгдэхүүнийг шатахуун үйлдвэрлэхээс өөрөөр манай улсад бараг ашигладаггүй. Зэс угааж, боловсруулахад ашигладаг ч хувь хэмжээ нь маш бага байдаг гэнэ. Өөрөөр хэлбэл, зэс угааж боловсруулахад маш бага ордог керосин, хөнгөн фракцийн бензин буюу нафта, дистиллят, нүүрс-устөрөгчийн хольц гэх мэт 22 нэр төрлийн бүтээгдэхүүн их хэмжээгээр хилээр орж ирж байгаа нь шууд утгаараа хуурамч шатахуун үйлдвэрлэхэд ашиглаж байгаа нь маш тодорхой гэсэн үг юм. Хил гаалиар татваргүй орж ирсэн түүхий эдийг юунд хэрхэн зарцуулж байгаа вэ гэдгийг мэргэжлийн хяналтын газраас хянах үүрэгтэй. Харамсалтай нь мэргэжлийн хяналтын газраас энэнд огт анхаарал хандуулдаггүй. Керосин, хөнгөн фракцийн бензин буюу нафта, дистиллят, нүүрс-устөрөгчийн хольц гэх мэт 22 нэр төрлийн бүтээгдэхүүнийг юунд зарцуулж байгааг нэг ч удаа шалгалт хийгээгүй гэдгийг эх сурвалж онцолж байв. Бүр хуурамч шатахуун үйлдвэрлэж байгаа томоохон үйлдвэр бий болсон. Хөдөө орон нутаг руу борлуулалт хийгдэж байхад Тагнуулын ерөнхий газар, ЦЕГ-ынхан огт мэдэхгүй юм шиг сууж байгаа ажээ.

ХУУРАМЧ ШАТАХУУНЫ ҮЙЛДВЭРЛЭЛТЭЭРЭЭ “ТРАФИГАРУ” ГЭХ КОМПАНИ ТОЛГОЙ ЦОХИДОГ ГЭВ ҮҮ

Монголын шатахуун хэрэглэгчдийн холбооны тэргүүн О.Бямбадэлгэр “2015 оноос эхлэн иргэд чанаргүй шатахууны талаар гомдол гаргадаг ч дорвитой арга хэмжээ авалгүй өнөөг хүргэсэн. 2017 онд уул уурхай, Хүнд үйлдвэрийн яам, Ашигт малтмал, газрын тосны газар, Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын хамтарсан ажлын хэсэг гарч стандартын бус иргэдийн хэлээд байгаа шиг хуурамч шатахууны мөрөөр шалгалт хийсэн байдаг. МХЕГ-аас “Трафигару”, “Транс Гайд”, “Хар мөрөн импекс”, “Ай Си Ай Си”, “Петролиум продакшн” зэрэг компаниудын тусгай зөвшөөрлийг цуцлах, үйл ажиллагааг хаах санал оруулсан байна. Энэхүү шалгалтын дүн одоо хүртэл гацсан, Засгийн газарт танилцуулагдаагүй юм билээ. Өмнөх шалгалтын дүнгээ огт танилцуулаагүй хэрнээ дахин хамтарсан ажлын хэсэг зарлажээ. Бид өмнөх ажлын хэсгийн шалгалтын дүнг танилцуулаач гэсэн шаардлагыг Засгийн газар хүргүүлж байгаа” хэмээн мэдэгдэж байсан. Мөн хуурамч шатахуун худалдаалдаг 400 гаруй шатахуун түгээх станц Монголд бий болоод байгаа гэнэ. Тэгвэл Монголд хуурамч шатахуун үйлдвэрлэж байгаа гадаадын хөрөнгө оруулалттай “Трафигура” хэмээх компани байдаг гэх мэдээлэл байгаа юм. Багахангай дүүргийн шатахуун нөөцлөх газарт түүхий эд вагоноор очдог. Тэнд нь химийн бодисуудыг хооронд нь хольж хутгаад шатахуун болгодог гэнэ. Тус компанийг Тагнуулын ерөнхий газрын даргаар ажиллаж байсан нэгэн генерал арыг нь дааж хамгаалдаг гэх мэдээллийг эх сурвалж онцолж байв. “Трафигура” хэмээх компани олон оронд шатахууны түүхий эд нийлүүлдэг. Сүүлийн жилүүдэд Африкийн орнуудад нийлүүлж буй шатахуун нь чанарын шаардлага хангахгүй байгаа. Олон орон тус компанийн шатахуунаас татгалзаад байгаа гэх мэдээлэл ч байгаа юм.


Categories
мэдээ цаг-үе

Хятадуудын булаацалдсан Салхитын мөнгөний ордоос 1.3 сая ам.доллар хүртэлх хэрэг явдал (II)

ЭХ СУРВАЛЖИЙН МӨРӨӨР ҮНЭНИЙГ ХАЙСАН НЬ


-1.3 САЯ АМ. ДОЛЛАРЫН ХЭРЭГТ Г.ЖАРГАЛАН, Н.МӨНХ-ОЧИР НАРЫГ СААТУУЛАН ШАЛГАЖ БАЙНА-

Салхитын мөнгөний орд газартай холбоотой хэрэгт ГИХГ-ын дэд дарга асан Б.Цолмонг саатуулан шалгаж байгаа билээ. Түүнийг дундын зуучлагч байж болзошгүй гэх үндэслэлээр цагдан хорьсон гэдгийг эх сурвалж онцолж байна лээ. Ш.Мөнгөншагай гэх залуугаас авсан мөнгөө өөрийн ойрын хамаатан (ШШҮХ)-гийн Криминалистикийн шинжилгээний газрын дарга, дэд хурандаа Д.Адилбаярт дамжуулан өгсөн гэх үндэслэлээр буруутган шалгаж байгаа юм. Энэ талаар албаны эх сурвалжуудаас авсан мэдээллээр ГИХГ-ын дэд дарга асан Б.Цолмон холбогдсон хэрэгтэйгээ холбоотойгоор “Ш.Мөнгөншагайтай миний бие эртний танил. Надтай уулзаад хятадууд миний гарын үсгийг хуурамчаар зураад Салхитын мөнгөний орд газрыг хууль бусаар авчихлаа. Энэ хэрэгт хэдэн өмгөөлөгч авч ажиллуулж байгаа. Өмгөөлөгч нарын хийж байгаа зүйлс нь миний сэтгэлд таалагдахгүй байна.

Өмгөөлөгч нар хоёр талд үйлчлээд байж магадгүй юм шиг хардлага төрөөд байна. Хятадуудтай нийлээд миний эсрэг ажиллаж байгаа гэх зүйлийг танил маань хэллээ. Чи хуульч хүн байна надад тус дэм бол. Хуулийн зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх хэрэгтэй байна” хэмээн надаас хуульчийн хувьд тусламж хүссэн. Ингээд би зөвшөөрч хуулийн зөвлөгөө өгч байсан юм. Надад хуульчийн зөвлөхөөр ажиллуулаад 40 сая төгрөг өгсөн. Энэ мөнгө миний хуулийн зөвлөгөө өгсөний цалин юм. Ш.Мөнгөншагайд би хуулийн зөвлөгөө үзүүлсэнийхээ төлөө тэдэн төгрөг өгөх ёстой гэж ямар нэгэн мөнгөн дүн хэлээгүй. Тэр өөрөө л 40 сая төгрөг өгсөн. Өөр нэг тодруулж хэлмээр зүйл нь Ш.Мөнгөншагай бид хоёрын дунд хэн нэгэнд авлига өгөх асуудал огт яригдаагүй. Миний ойрын хамаатан Д.Адилбаяр эрүүл мэндийн байдал маш хүнд байгаа. Мөн гэр бүлийн байдал ч тогтворгүй байсан. Үүнээс үүдэлтэйгээр үеэл дүүдээ 35 сая төгрөг өгсөн. Үүнийг мушгин гуйвуулж, авлигын хэрэгт холбоод байгаад харамсч байна. Хуулийн байгууллага үнэний талд үйлчлэх ёстой. Цагдаагийн томоохон албан тушаалтны заавраар хэт нэг талыг барьсан ажиллагаа хийгдэж, олон хүнийг хэлмэгдүүлээд байна шүү дээ” гэх утга бүхий мэдүүлгийг өгсөн гэнэ. Эрүүгийн цагдаагийн газраар ахлуулсан ажлын хэсгийн мөрдөн байцаагчид 35 сая төгрөгтэй холбоотой асуудлаар Ш.Мөнгөншагай, Г.Жаргалан, ГИХГ-ын дэд дарга асан Б.Цолмон, Хан-Уул дүүргийн цагдаагийн хэлтсийн тасгийн дарга Г.Алтан-Очир (ШШҮХ)-гийн Криминалистикийн шинжилгээний газрын дарга, дэд хурандаа Д.Адилбаяр, ахлах шинжээч Э.Солонго, шинжээч Ж.Тамир, С.Сэлэнгэ гэх хүмүүсийг саатуулан шалгаж байгаа билээ. Дээрх хэрэгтэй холбоотойгоор нэг ч хятад хоригдоогүй, шалгагдаагүй байгаа. Уг нь хятадуудын хууль бус үйлдлээс энэ бүх хэрэг мандсан гэдгийг эх сурвалж онцолж байв.

ШҮҮГЧ, ЦАГДААГИЙН НЭРНӨЛӨӨ БҮХИЙ УДИРДЛАГА ХЯТАДУУДЫГ ХАМГААЛДАГ ГЭНЭ

Салхитын мөнгөний орд газрыг авахын тулд залилангийн гэмт хэрэг үйлдэж байна хэмээн Эрүүгийн цагдаагийн газарт гомдол гаргасан “Си Си Эм Икс” компанийн удирдлага болох БНХАУ-ын иргэн Жин Жиа Мин гэгч олон өмгөөлөгч хөлсөлжээ. Энэ талаар цагдаа нарын өгч буй мэдээллээр БНХАУ-ын иргэн Жин Жиа Мин гэгчийн дотны найз, бизнесийн хамтрагч нь нутаг нэгтэн Ягэх нэртэй хүн байдаг ажээ. Манай улсад нэлээд нэр хүндтэйд тооцогдох хувийн эмнэлгийн эзэн БНХАУ-ын иргэн Ягэх эмч Салхитын мөнгөний ард газрын нууц ноёнтон болоод байгаа гэх мэдээлэл ч бидэнд ирсэн юм. БНХАУ-ын иргэн Ягэгч нь авлигын хэргээр хууль хяналтын байгууллагад шалгагдаж, шүүхээс ял сонсож байсан нэгэн юм байна. Мэргэжлийн хяналтын байцаагчид их хэмжээний авлига өгсөн хэргээр шалгагдаж байжээ. Түүний эмнэлгээр УИХ-ын гишүүд болон сайд, дарга нар, хууль хяналтын байгууллагынхан болоод тэдний гэр бүлийнхэн үйлчлүүлдэг байна. Эмнэлгээрээ дамжуулан олон танилтай болсон гэдгийг эх сурвалж хэлж байсан юм. Янь Улсын дээд шүүхийн шүүгчээр олон жил ажиллаж байсан нэгэн эмэгтэйн ойр дотны танил болсон гэх. Шүүгч эмэгтэйгээр дамжуулан Монголын цагдаагийн нэр нөлөө бүхий удирдлагатай холбогдож ойр дотны найз болсон байна. Үүнээс үүдэлтэйгээр “Си Си Эм Икс” компанийн захирал БНХАУ-ын иргэн Жин Жиа Миний ар талыг цагдааг удирдаж байсан эрхэм бүрэн хариуцах болжээ. Үүнээс үүдэлтэйгээр манай хууль хяналтын байгууллагын нэр бүхий хурандаагаас эхлээд ШШҮХ-гийн алба хаагчид шалгагдаад байгаа гэнэ.

1.3 САЯ АМ. ДОЛЛАРЫГ ИЛРҮҮЛСЭН ТҮҮХ

АТГ-аас Салхитын мөнгөний орд газартай холбоотой хэргийг шалгах явцад 1.3 сая ам доллар олдсон. 1.3 сая ам долларыг Монголын нэр бүхий албан тушаалтанд уул уурхайн лиценз худалдаж авахын тулд өгөх гэж байсан. Дээрх хэрэг Салхитын мөнгөний орд газрын хэрэгтэй огт холбоогүй хэмээн мэдэгдсэн. Тэгвэл 1.3 сая ам.долларын хэрэгт Г.Жаргалан, түүний ойрын хамаатан н.Мөнх-Очир нарыг саатуулан шалгаж байгаа гэнэ. Салхитын мөнгөний орд газартай холбоотойгоор Г.Жаргаланг шалгаж байжээ. Гэтэл Г.Жаргалан, ойрын хамаатан н.Мөнх-Очир нар Сүхбаатар дүүргийн нутаг дэвсгэр Баянгол зочид буудлын дэргэдэх “220к резиденс” байрыг түрээсэлж байсныг тогтоожээ. Ингээд Нийслэлийн прокурорын зөвшөөрлөөр тус байранд үзлэг хийх үед 1.3 сая ам.доллар гарч ирсэн юм байна. Таван толгойн нүүрсний уурхайн хажууд байх нүүрсний орд газрыг хууль бусаар авах зорилготойгоор 1.3 сая ам долларыг хадгалж байсан. Г.Жаргалан, ойрын хамаатан н.Мөнх-Очир нар хятадуудаас тэр мөнгийг нь авч, уул уурхайн лиценз олгодог агентлагийн даргад дамжуулан өгөх гэж байсан нь тодорхой болсон байна. Тэд УИХ-ын хоёр гишүүнтэй энэ асуудлаар холбогдсон болох нь мөрдөн шалгах ажиллагааны үеэр илрээд байгаа гэнэ. Улаанбаатар хотын цагдаагийн хэлтсийн даргаар ажиллаж байсан Ч.Болдбаатар энэ хэрэгт нэр холбогдох болсон шалтгаан нь Г.Жаргалангийн хамаатан гэх мэдээлэл байна. Салхитын мөнгөний ордоос эхлэлтэй Ш.Мөнгөншагайгийн гарын үсгийг дуурайлгаж зурсан, зураагүй гэх маргаан явсаар 35 сая төгрөгний авлигын хэрэг болон хувирч, мөн энэ хэрэг дахин салаалж, 1.3 сая ам доллар бусдад авлига өгөх гэж байхад нь илрүүлсэн хэрэг болжээ. Монголын хууль хяналтынхныг хөлдөө чирсэн хятадуудын маргаан хэзээ эцэс төгсгөл болох нь тодорхойгүй байгаа юм. Монголын нэр нөлөө бүхий Улсын дээд шүүхэд ажиллаж байсан эмэгтэй, Монголын цагдааг удирдаж явсан хүний хамгаалж, хаацайлж, арыг нь дааж байгаа хятадууд эсрэг талынхныгаа ялан дийлж байгаа гэдгийг эх сурвалж онцолж байсан юм.


Categories
мэдээ цаг-үе

Дархан-Уул аймгаас таван настай охиныг хулгайлсан хэрэгт П.Батсуурь гэх эмэгтэйг шалгаж байна

-ТҮҮНИЙГ ЦАГДАН ХОРИХ 461 ДҮГЭЭР ХОРИХ АНГИД СААТУУЛЖЭЭ-

Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын III багийн “Ширээ нурууны нутаг” гэх газраас энэ сарын 18-нд таван настай охин ор сураггүй алга болсон хэрэг гарсан билээ. Охины ар гэрийнхэн Дархан-Уул аймгийн цагдаагийн хэлтэст анх мэдээлэл өгөхдөө “Таван настай охин гэрийнхээ гадаа тоглож байгаад гэнэт алга болчихлоо. Энэ хавиар хайсан боловч олдохгүй байна” гэжээ. Тус аймгийн цагдаагийн хэлтэс, Онцгой байдлын газрын алба хаагчид охиныг эрэн хайх ажиллагааг шуурхай эхлүүлсэн байна. Онцгой байдлын газрын Эрэн хайх, аврах ангийнхан болон орон нутгийн иргэд, цагдаагийнхан нийлсэн 112 хүн эрэн хайх ажиллагаанд оролцжээ. Эрлийн багийнхан Ширээ нурууны нутаг, Орхон сумын Бүрэн толгой, Сэлэнгэ аймгийн Хушаат сумын Хараа голын гүүр хүртэл 52 километр газарт самналт хийсэн байна. Охины ар гэрийнхэн “Манай охин голд очиж тоглох дуртай. Энэ жил Хараа гол ус ихтэй байгаа. Голд тоглож байгаад живсэн байж болзошгүй” гэх утга бүхий мэдээлэл өгсөн учир голын эрэг дагуу самналт хийсэн байна. Гэвч цагдаагийнхан удалгүй охиныг 37 настай П.Батсуурь гэх эмэгтэй хулгайлсан байж болзошгүй хэмээн сэжиглэн шаглаж, тогтоосон байна. Улмаар Эрүүгийн цагдаагийн газрын алба хаагчид гэмт хэрэгтнийг Баянзүрх дүүргийн VIII хорооны нутаг дэвсгэрт охиныг дагуулаад явж байхад нь баривчилжээ.

Хан-Уул дүүргийн V хороонд оршин суух хаягтай П.Батсуурийг ямар зорилгоор таван настай хүүхдийг хулгайлсан болохыг тогтоохоор холбогдох албаныхан ажиллаж байгаа аж. Гэмт хэрэгтэн “Охинтой болох гэж дандаа боддог. Ингээд Дархан хотод очсон. Гэрийнхээ хашааны гадаа тоглож байгаа хүүхдийг дагуулж явсан. Охиныг Дархан хотоос Улаанбаатар хотод авчирсан. Ингээд гэртээ авчраад хамт амьдарч байсан юм” гэх утга бүхий мэдээлэл өгсөн байна. Энэ талаар албаны эх сурвалжаас авсан мэдээллээр охиныг зодож гэмтээсэн зүйл байхгүй аж. Хүүхэд хулгайлсан хэрэгт шалгагдаж байгаа П.Батсуурьт Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн 13 дугаар бүлэг “Хүний халдашгүй, чөлөөтэй байх эрхийн эсрэг гэмт хэрэг”, 13.2 дах хэсэг “Хүн хулгайлах” 13.2.2.1 дэх хэсэг буюу хүүхэд, жирэмсэн эмэгтэйг мэдсээр байж гэсэн заалтаар эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ. Энэ хуулийн заалт нь 1-5 жилийн хугацаатай хорих ялаар шийтгэдэг хуулийн заалттай ажээ.

13.2 дугаар зүйл. Хүн хулгайлах

1.Хохирогчид хүч хэрэглэж, хүч хэрэглэхээр заналхийлж, хууран мэхэлж, эсхүл сэтгэцийн өвчтэй, согтуурсан, мансуурсан, сэтгэцийн үйл ажиллагаа нь түр сарнисан, бусад өвчний улмаас биеэ хамгаалах, эсэргүүцэл үзүүлэх чадваргүй байдлыг ашиглаж эрхшээлдээ оруулан авч явсан бол нэг жилээс таван жил хүртэлх хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

/Энэ хэсэгт 2017 оны тав дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

2.Энэ гэмт хэргийг:

2.1.Хүүхэд, жирэмсэн эмэгтэйг мэдсээр байж;

2.2.Хоёр, түүнээс олон хүнийг хулгайлж;

2.3.Зохион байгуулалттай гэмт бүлэг үйлдсэн бол хоёр жилээс найман жил хүртэлх хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ гэх зүйл заалтын дагуу эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж байгаа аж.

Хэргийг шалгаж байгаа цагдаа нар “П.Батсуурийг ямар зорилготойгоор Дархан-Уул аймагт очиж таван настай охиныг хулгайлсан болохыг тогтоохоор ажиллаж байна. Бага насны хүүхэд хил давуулан худалдаалдаг гэмт бүлэглэл түүний ард байгаа эсэхийг шалгаж тогтоохоор ажиллаж байна. Мөн гэмт хэрэгт сэжиглэгдэн шалгагдаж байгаа этгээдийг сэтгэцийн хувьд эрүүл саруул эсэхийг мэргэжлийн байгууллагаар тогтоолгох шаардлагатай байгаа. Иймд Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төв, Шүүхийн шинжилгээний хүрээлэнд хандаад байгаа. Удахгүй хариу гарах байх” хэмээн мэдэгдэв.

Алга болсон охины ар гэрийнхэнтэй холбогдож цөөн асуултад хариулт авсан юм.

-Гэмт хэрэгтэн танай охиныг юу гэж хуурч мэхлэн Улаанбаатар хот руу авч явсан гэж байна вэ?

-Охин маань энэ сарын 18-ны 16:00 цагийн орчимд гэрийнхээ гадаа тоглож байгаад гэнэт алга болчихсон. Бид хайсан боловч олоогүй. Онцгой байдлын алба хаагчид цагдаа нарын бүрэлдэхүүнтэйгээр гурван өдрийн турш эрэн хайсан. Бид охиноо голын усанд тоглож байгаад л осолдчихлоо гэж бодсон. Бидний санаанд хулгайлаад аваад явчихлаа гэж огт бодогдоогүй. Манай Дархан-Уул аймгийн хувьд бүрэн камержуулалт хийгдсэн. Тиймээс гэмт хэрэг эрс буурчихсан. Өмнө нь хүүхэд хулгайлсан хэрэг огт гарч байгаагүй. Хэдэн жилийн өмнө телевизийн захирал залуу их хэмжээний мөнгөний өрөнд ороод хамаатныхаа хүүхдийг барьцаалсан хэрэг гарч байсан. Бид охиноо эсэн мэнд олдсонд баяртай байна. Цагдаа нарт баярлалаа гэж хэлмээр байна. Миний охиныг “Чихэр өгнө. Хотод аваачиж гоё юм үзүүлнэ” гэж хуураад аваад явсан гэсэн.

-Ямар нэгэн байдлаар айлган сүрдүүлсэн зүйл байгаа юу?

-Одоогоор тэр эгч загнасан гэхээс өөр зүйл ярихгүй байгаа. Хаагуур авч явсан, ямар зорилготойгоор хүүхэд хулгайлсан бэ гэдгийг цагдаа нар тогтоох байх. Биед нь бэртэл гэмтэл учруулж, зодож нүдсэн зүйл алга байна лээ гэв.


Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Г.Батсүх: Найзыг минь “Ажлаа өг” гэж маш олон удаа шахаж, хавчиж байсан. Улстөрчдийн албан тушаалын наймаанаас болж амиа алдчихлаа шүү дээ

– ТАЛИЙГААЧТ.ГОМОБСҮРЭНГ АЖЛАА ӨГӨХИЙГ ШААРДАЖ ДАРАМТАЛСАН ХЭРЭГТ САЙД АСАН Ж.БАТ-ЭРДЭНЭ, ДЭД САЙД, ТНБД НАРЫГ ШАЛГАЖ ЭХЭЛЖЭЭ-


Зам, тээврийн хөгжлийн яамны Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газрын даргаар ажиллаж байсан Т.Гомбосүрэн ажлынхаа үүдэнд бусдад зодуулж амь насаа алдсан харамсалтай хэрэг гарсан билээ. Сүхбаатар дүүргийн цагдаагийн I хэлтсээс бусдын амь насыг хөнөөсөн энэ хэрэгт тус яамны Төрийн захиргаа, удирдлагын газрын дарга Б.Махбалыг эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж эхэлсэн. Б.Махбалыг Цагдан хорих 461 дүгээр хорих ангид саатуулан шалгаж байна. Мөн Зам, тээврийн хөгжлийн яамны хоёр жолооч, төрийн тусгай хамгаалалтын газрын алба хаагч, тухайн үед талийгаач Т.Гомбосүрэн, Б.Махбал нартай хамт ажлын байран дээрээ архидан согтуурсан алба хаагчдыг давхар шалгаж буй. Хэргийг шалгаж байгаа цагдаагийн хэлтэс болон Нийслэлийн прокурорын газрын албаны эх сурвалжуудаас авсан мэдээллээр “Талийгаач Т.Гомбосүрэнгийн амь насаа алдсан хэрэгт яамны газрын дарга Б.Махбалыг сэжигтнээр шалгаж байгаа. Тэдний маргалдсан шалтгаан нь ажил албан тушаал өгөх, ажлаас халагдах асуудалтай холбоотой байж болзошгүй. Мөн яамны томоохон албан тушаалтнууд ч талийгаачийг үндэслэлгүйгээр ажлаа өгөхийг шаардаж, айлган сүрдүүлж дарамтлах оролдлого хийсэн байж болзошгүй нөхцөл бий болоод байна. Энэ ноцтой асуудалтай холбоотойгоор сайдаар ажиллаж байсан Ж.Бат-Эрдэнэ, дэд сайд Б.Цогтгэрэл, ТНБД Ж.Бат-Эрдэнэ нарыг мөн шалгахаар болсон” гэдгийг онцолж байв. Сүхбаатар дүүргийн цагдаагийн хэлтэс хэргийг үргэлжлүүлэн шалгаж байна.

“НАЙЗ МИНЬ УЛС ТӨРЧДИЙНГАР ХӨЛ БОЛСОНТАНХАЙ БАЛМАД, ЗЭРЛЭГ НӨХРИЙНГАРТ ХАРАМСАЛТАЙГААР АМЬ НАСАА АЛДЧИХЛАА”

Талийгаач Т.Гомбосүрэн 1980 оны дөрөвдүгээр сарын 14-нд Сэлэнгэ аймгийн Баянгол суманд төрсөн байна. Тэрээр 2001 онд “Сүлд” хууль зүйн дээд сургуулийг эрх зүйч мэргэжлээр төгсөж, 2007 онд Английн Манчестерийн их сургуульд, 2012 онд Удирдлагын академид төрийн захиргааны менежмэнтийн чиглэлээр мэргэжил дээшлүүлж, 2018 онд магистрийн зэрэг хамгаалсан байна. Т.Гомбосүрэн нь ажлын гараагаа 2001 онд эхлүүлж, Занабазарын нэрэмжит Дүрслэх урлагийн музейд хуулийн зөвлөх, Чингэлтэй дүүргийн ЗДТГ-т хуулийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн, Сэлэнгэ аймгийн ЗДТГ-ын хөдөлмөр эрхлэлтийн албанд мэргэжилтнээр тус тус ажиллаж байжээ. Мөн 2013 онд шүүхэд төлөөлөх эрхээ нээлгэж, “Эм Эл Эс партнерс” ХХК-ийн захирлаар ажиллаж байгаад 2016 оноос Зам, тээврийн хөгжлийн яаманд Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газрын даргын албанд томилогдсон аж. Талийгаачийн дотны найз Г.Батсүхтэй ярилцлаа.

-Таны найз бусдад зодуулж, харамсалтайгаар амь насаа алдлаа. Найзыгаа юунаас болж амиа алдсан гэж бодож байна вэ?

-Бид багын найзууд. Одоо хүртэл найзыгаа бусдад зодуулаад нас барьсан гэхэд итгэхгүй байна. Миний найзад маш олон сайн чанар байдаг. Хүүхэд байхаасаа бусдыг манлайлж, онц сурдаг байсан. Хичээлдээ онц сурахаас гадна аливаа асуудалд чин шударгаар ханддаг, ямар ч ажлыг сэтгэл гаргаж хийж чаддаг байсан. Гэтэл улстөрчдийн гар хөл болсон танхай балмад зэрлэг нөхрийн гарт харамсалтайгаар амь насаа алдчихлаа. Дөрвөн хүүхэд, эхнэр нь өнчирч үлдлээ шүү дээ. Үнэхээр их харамсаж байна. Ар гэрийнхэн нь гашуудаж, буян ном хурах ажил дөнгөж эхэлж байхад ярилцлага өгч байна. Миний хувьд энэ хэргийг хууль, хяналтынхан үнэн зөвөөр шийдэж өгөөсэй, ар гэрийнхэн нь гашуудалтай байгаа энэ үед хэргийн гол буруутнууд ял авалгүй үлдчихвий гэсэндээ ярилцлага өгч байгаа юм шүү.

Найз маань Сэлэнгэ аймагт өмгөөлөгчөөр олон жил ажилласан. Хууль хяналтын байгууллагаар асуудлаа шударгаар шийдүүлж чадахгүй байгаа ядарсан хүмүүст их тусалж байсан. Маш чадварлаг сайн хуульч. Тийм ч учраас Монголын өмгөөлөгчдийн холбооны шилдэг шагналыг хүртэж байлаа. Сэлэнгэ аймагт ажиллаж байх үед Ерөнхий сайд асан Ж.Эрдэнэбаттай хамтарч ажиллаж эхэлсэн. Ингээд 2016 онд Зам, тээврийн хөгжлийн яамны Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газрын даргаар томилогдон ажилласан. Энэ салбарын болж бүтэхгүй байгаа зүйлийг шалгаж илрүүлэх том ажлыг хийж эхэлсэн. Олон жил бугшчихсан идээ бээрийг манай хүн шахаж эхэлсэн. Нүүрсний тээврийн компаниудын хятад жолооч ажиллуулдаг байдлыг таслан зогсоож чадсан. Мөн салбарын мэргэжилтнүүд нүүрс тээвэрлэлтийн тусгай зөвшөөрөл дуртай компаниудад олгож, авлига авдаг байсан асуудлыг цэгцэлж чадсан. Бас мэргэшсэн жолооч бэлтгэх нэрийдлээр жолооны курсуудэд давуу эрх олгодог байдлыг ч илрүүлж, хууль бус үйлдэл хийгдэж байгааг илрүүлсэн. Өнгөрсөн жил Гашуунсухайт хилийн боомт дээр олон мянган нүүрсний машин урт дараалал үүссэн. Гэнэт яагаад машинууд хилийн наана цуваа үүсгэх болсон цаад шалтгаан нь мөн л авлигын ноцтой хэрэг байсан.

Энэ асуудлыг шалгалтаар илрүүлж шат дараалсан арга хэмжээ авсан. Энэ ажлыг Т.Гомбосүрэн гардаж хийсэн байдаг. Мөн МАН-ын нэр нөлөө бүхий УИХ-ын гишүүн Монголын төмөр замын ачаа тээврийг гартаа атгаж, монопольдож байсныг нь таслан зогсоох арга хэмжээ авсан. Нөгөө дуулиант мянган вагон оруулж ирсэн гэх асуудал гарсан. Үнэндээ УБТЗ буюу Монгол Улсад төмөр замын ачаа тээврээс их хэмжээний ашиг олох гарц гаргалгааг яамны зүгээс хариуцаж ажиллаж байсан. Энэ салбарын авлига хээл хахуульд идэгдсэн хууль бус зүйлтэй найз минь чин шударгаар тэмцсэн. Бас олон ажлыг хийж хэрэгжүүлж чадсан. Хэдийгээр улс эх орондоо сайн зүйл хийж чадсан ч энэ нь олон хүний дургүйг хүргэсэн бололтой. Ингээд Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газар огцорсон. Яам болгонд шинэ дарга, мэргэжилтнүүд ирсэн. Энэ үеэс эхэлж манай хүнийг шахах ажил эхэлсэн. Ажлаа сайн хийсний төлөө шинээр томилогдсон сайд дарга нарт манай хүний талаар буруу ташаа мэдээлэл их очдог байсан юм байна лээ. Ингээд ажлаас нь халахаар шахаж эхэлсэн гэж надад ярьсан. Гэвч ажлаас нь халах ямар ч үндэслэл олдоогүй юм байна лээ. Бүр манай хүний албан тушаалд томилогдож ирэх хүний нэр хэдийнэ ил болчихсон, яриа хөөрөө, тохироогоо хийчихсэн байдаг. Гэтэл манай хүн “Та нар намайг үндэслэлтэйгээр ажлаас хал” гэсэн байна лээ.

-Тэгээд ажлаас нь шууд халчихаж чадахгүй байсан юм уу?

-Салбарын сайд Ж.Бат-Эрдэнэ сайдаар томилогдож ирээд удаагүй байхдаа гадаад руу томилолтоор явсан байдаг. Олон улсын хуралд оролцох хүмүүсийн тоонд манай найз багтсан. Олон улсын хурал дээр манай найз шиг мэдлэгтэй хүн байгаагүй гэсэн. Ингээд Ж.Бат-Эрдэнэ сайд нэлээд үнэлсэн гэсэн. Ингээд ажлаас нь халах асуудал түр намжиж байгаад дахин босч ирсэн байдаг. Зарим хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр хэрэг гардаг өдөр Ж.Бат-Эрдэнэ сайд найзыг минь өрөөндөө дуудаж оруулаад айраг аягалж өгсөн. Үүний дараа “Чи ажлаа өг” гэж шахсан гэх зүйл гарсан байна лээ. Энэ үнэн байж магадгүй. Б.Махбал ч хэрэг гардаг өдөр “Ажлаа өг” гэж шахаж, дарамталснаас үүдэж хэрэг гарсан байж болзошгүй байгаа шүү дээ.

– Таны хэлж буйгаар талийгаач Т.Гомбосүрэн энэ салбарын хууль бус үйлдлийг мэдэж байсан юм байна?

-Тийм ээ. Би түрүүн зөвхөн надад хэлсэн зүйлсийг л ярилаа. Өөр ноцтой олон асуудал байхыг үгүйсгэх аргагүй. Найз минь Зам, тээврийн салбарын идээ бээрийг шахах ажил хийхээс гадна хөгжил, дэвшилд өөрийн гар биеэ зориулсан байдаг. Агаарын салбарт шинэ гарц нээх талаар байнга ярина. Бас өрөөндөө баахан бичиг цаас дэлгэчихээд тооцоо судалгаа хийгээд суудаг байсан. Бид агаарын замын шинэ зам, үүд хаалга нээж чадвал манай улс бусад орны агаарын тээврийн компаниудаас их хэмжээний хөрөнгө босгох юм гээд л инээгээд сууж байдаг байсан. Энэ хэргийг хууль хяналтын байгууллага үнэн зөвийг нь тогтоож, гэм буруутай этгээдүүдэд хуулийн зохих хариуцлага хүлээлгэх ёстой. Хүмүүс яамны дарга нар нийлж архи ууж байгаад нэг нь танхайраад амь насыг нь хөнөөчихлөө гэж асуудлыг өнгөцхөн ойлгоод байна. Хэргийн цаад учир нь албан тушаалын наймаа байсан уу гэдгийг шалгаж тогтоох ёстой. Ж.Эрдэнэбатын хүн гээд ажлыг нь хийлгэхгүй шахдаг байсныг Зам, тээврийн яамны олон хүн гэрчилнэ. Хүүгээ бусдын гарт амь насыг нь алдсан аав нь “Хичээлдээ сайн сур. Хүнийг хайрлаж бай. Чи сайн хүн бол гэж зааж сургаж байхын оронд хүн цохиод авах юм бол өөрийнхөө биеийг хамгаалж сур гэж зааж сургадаг байж” гээд л уйлж байна гэсэн. Миний найз хэнд ч муу зүйл хийдэггүй зөөлөн сэтгэлтэй, шударга хүн байсан.

-Талийгаачийг Б.Махбал гэгч хутгалж амь насыг нь хөнөөсөн гэх мэдээлэл гараад байна лээ?

-Тийм ташаа мэдээлэл гарсан байна лээ. Зам, тээврийн хөгжлийн яамны камерт бичигдсэнээр найзыг минь газарт унагаж байгаад дэвсэж, эрүүг нь мулт өшиглөсөн байсан. Б.Махбал зэрлэг балмадаар зодож байхад таван хүн хараад зогсож байсан юм байна лээ. Найз минь эмнэлэгт очоод амь насаа алдсан байсан. Хэрэгт шалгагдаж байгаа таван хүнийг цагдаа нар нэг камерт хориод маргааш нь тавиад явуулсан гэх ноцтой зүйл ч гараад байна. Үүнээс болоод хэргийг үнэн зөв шалгах ажиллагаанд саад учирч байж болзошгүй нөхцөл байдал бий болоод байгаа юм байна лээ.


Categories
мэдээ нийгэм

Жолооны курсүүд “алуурчин” жолооч хэдэн мянгаар нь бэлтгэн гаргаж байна

Жил бүр авто тээврийн ослоор 500-600 хүн харамсалтайгаар амь насаа алдаж байна. Өнгөрсөн онд зам тээврийн ослын улмаас 178 хүүхэд амь насаа алджээ. Зам тээврийн осол гаргаж, хүний амь нас хохироож байгаа жолооч нарын 90 гаруй хувь нь Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын дүрэм, журам зөрчиж байгаагаас болж байгаа гэдгийг холбогдох албаныхан онцолж байна. Хамгийн сүүлд гэхэд Сүхбаатар дүүргийн нутаг дэвсгэр Бэлхийн замд хоёр хүүхдийг дайрч амь насыг нь хөнөөсөн хэрэг гарсан. Хэргийг шалгаж байгаа цагдаа нар “Б гэх 23 настай залуу саарал өнгийн “Соната 6” маркийн автомашиныг 80-90 километр цагийн хурдтайгаар жолоодож явсан. Мөн эсрэг урсгал сөрж гүйцэт түрүүлэх хөдөлгөөн хийх үедээ хоёр хүүхдийг мөргөж, амь насыг нь хохироосон байна. Б гэх жолооч хэрэв замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын дүрмээ даган мөрдөж замын хөдөлгөөнд оролцсон бол өнөөдөр хоёр хүүхэд харамсалтайгаар амь насаа алдахгүй байсан” гэх тайлбарыг өгч байна.

Г.Мэндсайхан: ЧАНАРГҮЙ ЖОЛООЧ БЭЛТГЭЖ БАЙГАА ЖОЛООНЫ КУРСҮҮДЫГ ЗОГСООХ ХЭРЭГТЭЙ

Зам тээврийн осол юунаас болж гараад байна вэ. Мэдээж жолооч нарын буруутай үйлдлээс болж байгаа. Мөн жолооч нарын ихэнх нь замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын дүрэм журам огт мэдэхгүй байгаатай холбоотой. Шуудхан хэлэхэд автомашинаа ч олигтойхон барьж чадахгүй, хурд хэтрүүлэн давхидаг чанаргүй жолооч нарыг авто курсүүд хэдэн мянгаар нь бэлтгэн гаргаж байна. Үүнээс болж жилд 600 гаруй хүн зам дээр хядуулж, алтан амиа алдаж байгаа юм.

Энэ талаар хуульч Г.Мэндсайхантай уулзаж цөөн асуултад хариулт авлаа.

-Зам тээврийн осол жилээс жилд нэмэгдэж байна. Юунаас болоод осол нэмэгдээд байна вэ. Энэ талаар та юу гэж бодож байна вэ?

-Миний бие замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах, дүрэм, журам, хууль батлах зэрэг олон ажилд гар бие оролцож явсан хүн. Жолооч бэлтгэн гаргаж байгаа авто курсүүдын буруутай үйл ажиллагаанаас болж олон зуун хүн харамсалтайгаар амь насаа алдаж байна. Жолооны курсийн нийтлэг алдаа байна. Хүнээс мөнгийг нь авчихсан л бол бүх зүйл болчихдог. Тэр хүн жолоо барьж чадаж байна уу, замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын дүрмээ цээжилсэн байна уу. Сэтгэл зүйн хувьд машин бариад замын хөдлөгөөнд оролцох боломж байна уу гэдгийг огт судалж үздэггүй. Шалтгалтад уначихсан байхад л танил талаараа хөөцөлдөж байгаад тэнцүүлчихдэг. Шалгалт авч буй цагдаагийн алба хаагч гэсэн хүмүүсийг нүдээ аниад л тэнцүүлээд байдаг. Үүний цаана авлига хээл хахуулийн асуудал ч яригдаж байгаа байх. Ингээд мөнгөө төлсөн л бол жолооны курс, дамжааныхан жолооны үнэмлэхийг нь аваад өгчихдөг. Хэдэн мянгаар нь ар өврийн хаалгаар жолоочийн үнэмлэхтэй болсон “алуурчид” бэлтгэн гаргаж байна. Чанаргүй курс төгссөн жолооч нар дүрэм журам гэдгийг огт мэдэхгүй. Машин унаад л хаазлаад давхиж байвал өөрийгөө жолооч болчихлоо гэж ойлгодог. Ингээд л зам тээврийн осол гаргаж, хүний амь хөнөөж байна шүү дээ. Бүр нэг курсийн жолооч нар дандаа ноцтой осол гаргаж байгаа тохиолдол ч байна.

-Жолооны курсүүдэд шалгалт хийдэг биз дээ?

-Монголд мянга гаруй жолооны курс тусгай эрх авч, үйл ажиллагаа явуулж байна. Курсүүдыг шалгах нь шалгадаг. Гэхдээ үнэхээр үнэн зөв шалгадаг, алдаа дутагдал илрүүлдэг нь тодорхой бус. Жолооны курсийн багш нар ямар ч боловсрол мэдлэг, хүнд жолоо барих талаар заах арга барил байхгүй. Жолоонд сурахаар бүртгүүлж байгаа хүмүүс нь мөнгөө тушаачихаад алга болчихдог. Хичээлдээ огт ирдэггүй, бас хотын жолоо, дронд ч олигтой суралцахгүй байна. Тэдэнтэй замын тэмдэглэгээ, дүрэм журмын талаар яриад ч хэрэггүй. Энэ бүгдийг цэгцлэх цаг нь болсон. Өдөр бүр жолооны шалгалт авдаг. Жолоогоо төгсөж чадахгүй унаж байгаа хүмүүс тэнцэж, бүх зүйлсээ мэддэг болтлоо шалгалт өгдөг болмоор байна. Мөн бэлтгэн гаргаж байгаа хүмүүсээс мэргэжлийн хүнээр сэтгэл зүйн шалгалт авдаг болох хэрэгтэй байна. Жолооны курсүүдыг цэгцэлж, чанартай жолооч бэлтгэн гаргахгүй юм бол авто ослоор амь насаа алдах хүний тоо жилээс жилд нэмэгдсээр байх болно. Бид өндөр хөгжилтэй орнуудын замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын дүрэм журмыг үзэж, нутагшуулах шаардлагатай байна. Америкт жолооч бэлтгэдэг жолооны курс их өөр. Хэн дуртай нь жолооч болж чаддаггүй. Жолооны шалгалт нь маш чанга. Замын хөдөлгөөний шаардлагыг бүрэн хангасан гудамжинд жолооны шалгалт авдаг. Дунд сургуулийн гадаа яаж явах, эмнэлэг, түргэний машинд зам тавьж өгөх зэргийг нарийн шалгана. Хэрэв биелүүлээгүй бол маш өндөр торгууль оногдуулдаг. Бүхий л тэмдэглэгээ заавар дүрмийн дагуу шалгалтад орж байгаа хүнийг явуулж, нэг үйлдэл алдахад л шууд унагадаг. Аргална гэдэг ойлголт байхгүй. Дахиад л мөнгө төлж дахин бэлдэж шалгалт өгдөг. Тэнд насан туршдаа жолооны шалгалт аваад мэргэшсэн нэг нөхөр өдөр болгон сууж байдаг. Алдаа гаргавал тэнцэхгүй гээд л явуулдаг юм билээ гэв.

ДҮРЭМ ЗӨРЧСӨН ЖОЛООЧ НАРЫГ ӨНДӨР ТОРГУУЛИАР ШИЙТГЭДЭГ БОЛЪЁ

Замын хөдөлгөөнд оролцож байгаа жолооч нарын дийлэнх алдаа нь гүйцэж түрүүлэх үйлдэл хийж байхдаа осол гаргаж байгааг Замын цагдаагийн газраас онцолж байв. Цагдаа нарын хэлж буйгаар осол гаргаж байгаа жолооч гүйцэж түрүүлэх үйлдэл хийдэг үйлдлийг дүрэм журамнаас хасах шаардлагатай байгааг хэлж байлаа. Гадаадын өндөр хөгжилтэй орнуудад хурдтай явж буй машинд жолооч нь хурдаа сааруулж зам тавьж өгдөг дүрэмтэй. Японд үүнийг ягштал биелүүлдэг юм билээ. Мөн дүрэм журам зөрчиж байгаа жолооч нарт өндөр торгуулиар торгож байж осол буурна. Нийслэлийн гудамжаар 60 километр цагийн хурдтай давхисан жолоочийг шууд жолоо барих эрхийг нь хасдаг болмоор байгаа юм. Жолооч нарыг их хэмжээний мөнгөн торгууль төлөөд эхлэхээр хариуцлагатай болдог. Хариуцлагатай жолооч замын хөдөлгөөнд оролцохдоо хянуур хандаж осол аваар бага гаргадаг нь судалгаагаар хэдийнэ нотлогдсон байдаг.


Categories
мэдээ цаг-үе

Актлагдсан мянган вагоны хэрэгт Д.Жигжиднямаагаас гадна салбарын сайд, дарга нарыг шалгаж эхэлсэн үү

Гэрэл зургийг Ц.МЯГМАРСҮРЭН

УБТЗын дарга Д.Жигжиднямааг АТГаас улсад онц их хэмжээний хохирол учруулсан байж болзошгүй гэх үндэслэлээр шалгаж байна. АТГаас түүнд 2017 оны есдүгээр сарын 29нд Эрүүгийн хуулийн 22.1т зааснаар 170200106 дугаартай, мөн оны арваннэгдүгээр сарын 7-нд дээрх зүйл заалтын дагуу 170200173 дугаартай хоёр ч хавтаст хэрэг нээн эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж байгаа.

Д.ЖИГЖИДНЯМААГ БУРУУТГАЖ БАЙГАА ХОЁР ҮНДЭСЛЭЛ

АТГ-ын олон нийтийн зөвлөлөөс Д.Жигжиднямааг “2017 оны хоёрдугаар сард зам засварын машин худалдаж авсан. Ингэхдээ гуравдагч орон буюу Английн компаниар зуучлагч хийлгэн, машиныг хоёр дахин өндөр өртгөөр худалдан авсан байж болзошгүй байна. Тухайн машин нь 60 сая рублийн үнэтэй гэдгийг үйлдвэрлэгч компани мэдэгдсэн. Энэ үнэ тухайн үеийн ханшаар бол сая доллар хүрэхгүй. Гэтэл Английн компаниар дамжуулан 1 сая 770 мянган ам.доллараар энэ машиныг худалдан авчээ. Орос-Монголын хамтарсан УБТЗ-д Оросын үйлдвэрээс машин авахад зуучлагч шаардлагагүй. Өөрсдөө гэрээ хийгээд авах боломжтой аж. Машин авахад зуучлагч нөхцөлөөс Д.Жигжиднямаа 770 мянган ам.доллар буюу тэрбум гаруй төгрөгийг зувчуулсан байж болзошгүй” хэмээн мэдэгдсэн. Мөн Д.Жигжиднямааг ОХУ-аас хэрэглээнээс гарч, актлагдсан хуучин мянган вагон оруулж ирэхдээ онц их хэмжээний мөнгө хувьдаа завшсан байж болзошгүй гэх үндэслэлээр буруутган шалгаж байгаа гэдгийг тус газраас мэдэгдсэн.

Түүнчлэн түүний дээрх үйлдлүүд Зам, тээврийн сайдын 2014 оны аравдугаар сарын 14-ний 234 дүгээр тушаалын хавсралтаар баталсан Монгол Улсын хилээр нэвтэрч буй хөдлөх бүрэлдэхүүний бүртгэл хөтлөх, хүлээлцэх журмыг зөрчиж байгаа гэх. ЗТХЯ-ныхан сайдын дээрх тушаал хүчинтэй гэдгийг баталсан. Гэтэл уг журмын 4.1.3-т “Хөдлөх бүрэлдэхүүний ашиглалтын хугацаа нь үйлдвэрлэгчээс тогтоосон хугацааны 1/3 (гуравны нэг)-ээс хэтрэхгүй байх” гэсэн заалтыг зөрчин вагонууд оруулж ирсэн гэнэ. 2017 оны есдүгээр сарын 20-нд УБТЗ нийгэмлэг, түүний дарга Д.Жигжиднямаа худалдан авагч, “Максбридж ложистик” компанийг төлөөлөн Елена Титова нарын байгуулсан гэрээний хавсралтад байгаа баримтаас үзэхэд ОХУ-аас авч буй вагон нэг бүр нь 620 мянган рублийн үнэтэй аж. Дээрх вагонуудын үйлдвэрлэсэн хугацаа нь 1994-1995 оных гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл, ашиглагдсанаас хойш 23-24 жил болж байгаа гэнэ. Хуучин вагон нийлүүлж, дундаас нь онц их хэмжээний мөнгө завшсан байж болзошгүй гэж АТГ-ынхан таамаглаж байгаа аж.

Ж.БАТ-ЭРДЭНЭ, Д.ГАНБАТ НАР “АРЬСАА” ХАМГААЛАВ

УБТЗ-ын дарга Д.Жигжиднямаагийн “хуучин вагон ОХУ-аас худалдан авсан” гэх асуудалд Зам, тээврийн хөгжлийн сайд Ж.Бат-Эрдэнээс эхлээд төрийн томоохон албан тушаалтнууд холбоогүй хэмээн мэдэгдээд байгаа билээ. Тэрээр хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа “УБТЗ-ын мянган вагон оруулж ирсэн асуудал дэд сайдын хийсэн ажил гэхээсээ илүү тухайн үеийнх нь сайдын шийдвэр. Дэд сайд Монгол талаа л тэнд төлөөлж очиж байгаа. Эндээс удирдамжийг сайд шууд байдлаар төлөөлдөг. Төрийн өмч гэдэг утгаараа сайд нь нэг ёсондоо хувь эзэмшигч болчихдог. Тиймээс сайд л бүх удирдамжийг өгнө. Тэгэхээр 1000 вагон авсан асуудал Б.Цогтгэрэлд биш, Д.Ганбатад хамаарна” хэмээсэн. Харин Зам тээврийн хөгжлийн сайд асан Д.Ганбат “Намайг сайдаар ажиллаж байхад санхүү маш их хүнд байсан. Тийм учраас энэ санхүүгийн хүндрэлээс гарахын тулд ачаа тээвэрлэлтийн урсгалыг нэмэгдүүлж, орлого олохын тулд Оросоос Хятад руу явж байсан нефть бүтээгдэхүүний тээвэрлэлт тасраад 12 жил болж байсан энэ үед Оросын талтай ярьж байгаад зөвшөөрүүлээд, жилд гурван сая хүртэл тонн нефть бүтээгдэхүүн явуулах асуудлыг шийдээд, вагон ачаанууд яваад эхэлсэн. Мөн Хятадаас Европ руу чиглэсэн чингэлгийн галт тэрэг Казахстанаас яваад эхлүүт хятадуудтай ярьж байгаад Монголынхоо нутгаар дамжуулж, чингэлгийн галт тэрэг явуулахаар болоод, чингэлгийн галт тэрэгний хэмжээ 3.3 дахин нэмэгдсэн. Мөн дотоодын нүүрс тээвэрлэлт эрс нэмэгдэж, Тяньжин боомт хүртэл анхныхаа цувааг гуравдагч орны зах зээл рүү гаргасан гээд ачааны хэмжээ эрс нэмэгдэхэд, ачаа тээвэрлэх вагон дутагдаж эхэлсэн. Энэ үед би Жигжиднямааг дуудаад, Оросоос 8-10 жил ашиглаж болохуйц хуучин вагонууд оруулж ирээд, тээвэрлэлтээ хийхгүй бол бидэнд нэмэгдэж буй ачаа урсгалаа тээвэрлэхэд хүндрэл үүсчихлээ. Дотоодынхоо инженер техникийн хүчээр нэгдүгээрт, зүтгүүрээ энд угсаръя, хоёрдугаарт, вагон хажуугаар нь үйлдвэрлэе гэсэн чиглэл өгсөн. Намайг сайд байхад эхний долоон вагоныг үйлдвэрлэсэн. Ажлаа өгснөөс хойш энэ ажил зогссон. Ачааны вагон угсрахаа болиод, миний өгсөн үүргийн дагуу вагон оруулж ирэх асуудлыг хөөцөлдсөн нь үнэн.

Бүр хуучин вагон Монгол руу оруулж ирж болдоггүй. “Ашиглах боломжгүй хуучин вагон орж ирлээ” гэсэн мэдээлэл ирэнгүүт би Жигжиднямааг дэд сайд Цогтгэрэлтэй хамт өрөөндөө дуудаж оруулж ирээд “Энэ ажлаа зогсоо, ийм хуучин вагон яахаараа оруулж ирдэг юм бэ. Сайн судалж байж вагон оруулж ир” гэхэд “Энэ вагоныг ойр зуурын засвар үйлчилгээнд, Зүүнхараагийн ачааны вагоны засварын газарт ашиглаж байгаа юм гэж тайлбарласан” хэмээн ярилцлага өгсөн. Салбарын сайдаар ажиллаж байсан, одоо ажиллаж байгаа улстөрчид хуучин вагон оруулж ирж байгаа асуудалд өөрсдийгөө хамгаалж ийнхүү байр сууриа илэрхийлээд байгаа. Салбарын сайдууд айж сандарч мэдэгдэл хийх болсон нь Д.Жигжиднямаагаас гадна салбарын сайдаар ажиллаж байсан, дэд сайд, хэлтсийн дарга нарыг шалгаж эхэлсэнтэй холбоотой бололтой.

УИХ-ЫН ГИШҮҮНИЙ ТӨМӨР ЗАМЫН ТЭЭВРИЙГ ЭЗЭРХИЙЛЭЭД БАЙСНЫГ ТАСЛАН ЗОГСООСОН ГЭВ

Хуучин вагон оруулж ирсэн асуудалтай холбоотойгоор УБТЗ, Зам, тээврийн хөгжлийн яамны зарим мэргэжилтнүүд “Мянган вагон тийм ч төмрийн сэг болчихон зүйл байхгүй. Эвдрэл ихтэй, хэт хуучирч элэгдсэн вагон байгаа. Гэхдээ засч янзлаад авчих юм бол 20 жил ч ашиглах боломж байна. Сүүлийн жилүүдэд төмөр замын тээврийг УИХ-ын гишүүний компани эзэгнэх болсон. Бүр монополь болчихоод байгаа юм. Үүнийг таслан зогсоох, хоёр хөршийг дамжуулан төмөр замаар тээвэр хийж, улсад ашиг олох үүднээс хямд вагон авсан байх. Хэрэв шинэ вагон авна гэвэл маш өндөр үнэтэй байдаг. Сүүлийн үед хуучин вагон оруулж ирсэн асуудлыг улс төржүүлж байна. Үүний цаана мэдээж төрийн томоохон албан тушаалтнуудын ашиг орлого олох гэсэн далд санаа нуугдаж байгаа байх” гэх тайлбар өгч байна лээ. ОХУ-аас ирсэн хуучин вагоныг Сэлэнгэ аймгийн Мандал суманд засч янзалж байгаа гэнэ. Д.Жигжиднямаа эрх мэдэл, албан тушаалаа урвуулан ашиглаж улсаас онц их хэмжээний мөнгө завшсан гэх дээрх хэрэг АТГ-т ийм байдалтайгаар шалгагдаж байна.


Categories
мэдээ цаг-үе

Төмөр замын гэх хэрэг замхарч, “Самсунг Си энд Ти” компанийн захирал Ли Жон Ёлыг 40 сая төгрөгөөр торгожээ

-А.ГАНСҮХ, Д.ЦОГТБААТАР НАРТ ХОЛБОГДОХ ХЭРГИЙГ ПРОКУРОР ХЭРЭГСЭХГҮЙ БОЛГОЖ, Ч.ГАНБАТ, П.БАТ-ЭРДЭНИЙГ ИНТЕРПОЛООР ЭРЭН СУРВАЛЖИЛЖ БАЙСНЫГ ЗОГСООЖЭЭ-

Ухаахудаг-Гашуунсухайт чиглэлийн 267 км төмөр зам тавих төслийн буюу “Монголын төмөр зам” (МТЗ) компанийн хөрөнгийг завшиж, үрэгдүүлсэн, хуурамч гүйцэтгэлээр залилан мэхэлсэн, мөнгө угаасан байж болзошгүй хэрэгт тухайн үеийн УИХ-ын гишүүн Х.Баттулга, Зам тээврийн сайд асан А.Гансүх нарын хүмүүст гурван жилийн өмнө Эрүүгийн цагдаагийн газрын Эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтэс, АТГ-аас эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж байсан билээ. Тэгвэл дээрх хэрэгтэй холбоотойгоор БНСУ-ын иргэн, “Самсунг Си энд Ти” компанийн захирал Ли Жон Ёл, “Соён инженеринг” компанид зургийн инженерээр ажиллаж байсан Гу Ду Хёон нарт холбогдох хэргийг Сүхбаатар, Баянзүрх, Чингэлтэй дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх өнгөрсөн долоо хоногийн пүрэв гаригт шүүн таслажээ. Дээрх шүүхийн ерөнхий шүүгч М.Алдар хэргийг даргалж, төмөр зам тавих зургийг дахин хийж мөнгө завшсан хэрэгт холбогдсон Гу Ду Хёоны үйлдлийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэжээ. Харин “Самсунг Си энд Ти” компанийн захирал Ли Жон Ёлыг эд хөрөнгө завшсан, залилан мэхэлсэн гэм буруутайд тооцож, 40 сая төгрөгөөр торгох ял шийтгэжээ. Шүүхээс “Самсунг Си энд Ти” компанийн захирал Ли Жон Ёлыг “Хувьдаа өөр нэртэй компани байгуулсан. Компанийнхаа дансаар 800 орчим сая төгрөг завшсан” хэмээн буруутгасан байна. Шүүх хуралд хохирогчоор оролцсон Монголын төмөр зам компанийн төлөөллийн зүгээс “Самсунг Си энд Ти” компанийн захирал Ли Жон Ёлд “Ямар нэгэн гомдол байхгүй” гэснийг шүүх бүрэлдэхүүн харгалзан үзэж 40 сая төгрөгөөр торгосон гэнэ. Төмөр замын гэх тодотголтой дээрх хэрэг хууль хяналтын байгууллагад шалгагдаад дуусах шатандаа орж байна. Ер нь бол тэр үеийн ЦЕГ-ын дарга Р.Чингисийн тушаалаар Эрүүгийн цагдаагийн газрын Эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтэс төмөр замын гэх тодотголтой хэргийг сүр дуулиантайгаар шалгаж эхэлсэн байдаг.

Ч.ГАНБАТ, П.БАТ-ЭРДЭНЭ НАРЫГ ИНТЕРПОЛООР ЭРЭН СУРВАЛЖИЛЖ, Х.БАТТУЛГА, А.ГАНСҮХ НАРЫГ ШАЛГАСАН НЬ

Зам тээврийн яамны төрийн нарийн бичгийн дарга асан, “Монголын төмөр зам” ТӨХК-ийн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн дарга Б.Батзаяаг 2015 оны аравдугаар сарын 30-нд Эрүүгийн цагдаагийн Эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийн ажилтнууд гэрээс нь баривчилж байсан. Түүнийг Зайсан дахь хорих ангид хорьсон байдаг. Б.Батзаяаг “Ухаахудаг-Гашуунсухайт”-ын төмөр замын ажлыг бүрэн зогсоосон хэрэгт холбогдуулан шалгаж эхэлсэн билээ. Өмнө нь “Ухаахудаг- Гашуунсухайт”-ын чиглэлийн 267 км төмөр замыг “Энержи ресурс” компани хувийн хөрөнгөөр барихаар төлөвлөж байсан. Гэвч тухайн үед Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтын яамнаас “Энержи ресурс” компанийн төмөр зам барих эрхийг цуцалж, “Монголын төмөр зам” ТӨХК-д шилжүүлсэн билээ. Улмаар “Монголын төмөр зам” ТӨХК компани ерөнхий гүйцэтгэгчээр Өмнөд Солонгосын “Samsung C&T” ,”SCTEM” компаниудыг сонгон гурвалсан гэрээ хийж, 267 км төмөр замыг бариулах шийдвэрийг гаргасан байдаг. Б.Батзаяа нарт холбогдох хэрэгт “Либерти партнерс”-ийн захирал Ч.Ганбат, “МТЗ” ТӨХК-ийн дэд захирлаар ажиллаж байсан П.Бат-Эрдэнэ нарыг мөн шалгахаар болсон. Гэвч “Либерти партнерс”-ийн захирал Ч.Ганбат, П.Бат-Эрдэнэ нар гадаадын улс орон руу оргон зайлсан. Улмаар тэднийг Интерполоор эрэн сурвалжилж эхэлсэн билээ. Тэд ч хилийн чинадаас “Энэ хэргийн үнэн зөв олдсон цагт Монголд очиж хууль хяналтын байгууллагад мэдүүлэг өгнө” хэмээн мэдэгдэж байсан. Дээрх хэрэг улам бүр цар хүрээгээ тэлж Х.Баттулга, А.Гансүх нарт эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгасан билээ. Тухайн үед хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр ноцтой мэдээлэл шил дараалан гарч байв. Тухайлбал, компаниа тендергүйгээр шалгаруулж, Чингис бондын мөнгөнөөс 5.8 сая ам.доллар олгох эрхийг хэн нь өгөв, Сайншандын аж үйлдвэрийн цогцолбор босгох ажилд төсвөөс 24 тэрбум төгрөг өгсний 22 тэрбумыг нь судалгааны ажил гэх нэрийн дор шамшигдуулсан байж болзошгүй гэцгээж байв.

2012 оны арваннэгдүгээр сарын 3-нд Засгийн газрын 121 дүгээр тогтоол гарч “Төрөөс төмөр замын тээврийн талаар баримтлах бодлогын хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх талаар авах зарим арга хэмжээ”-ний тухай тогтоол гарч А.Гансүх нар гарын үсэг зурснаар “Энержи ресурс” ХХК-тай байгуулсан Ухаа худаг-Гашуун сухайт чиглэлийн 267 км төмөр замын бүтээн байгуулалтын концессын гэрээг цуцалсан түүхтэй. Улмаар 2013 оны дөрөвдүгээр сарын 12-нд “Шинэ Төмөр зам төслийн ажлыг эрчимжүүлэх”, Зам тээврийн сайд А.Гансүх, Төрийн өмчийн хорооны дарга Д.Цогтбаатар нарын хамтарсан 91 дүгээр тушаал гарч эрх байгуулах чиглэл өгсөн байдаг аж. Тухайн үед ТӨХ, Үйлдвэр хөдөө аж ахуйн яаманд харьяалагддаг байсан. Х.Баттулга, А.Гансүх хоёрыг шалгаж буй үндсэн баримт бол энэхүү 91 дүгээр хамтарсан тушаал хэмээн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр онцолж байсан. Мөн “Energy Resourse” ХХК-ийн 2012 онд Зам, тээвэр, барилга хот байгуулалтын яамтай гэрээ байгуулахаар тохиролцсон албан захидлыг үндэслэн гэрээ байгуулагдсан гэж танилцуулан Засгийн газраас тогтоол гаргуулан, “Самсунг СТ” компанитай эрх шилжүүлэх гэрээ байгуулсан нь хууль зөрчсөн байж болзошгүй гэж байв. Түүнчлэн 2013 оны тавдугаар сарын 1-нд Монголын төмөр зам ТӨХК хуулийн зөвлөх үйлчилгээний гэрээг 4.5 сая ам.доллараар байгуулахаар тогтсон ч санхүүжилт олгохдоо 6.1 сая ам.доллар шилжүүлсэн байж болзошгүй хэмээн буруутгаж байсан юм.

БАЯНГОЛ ЗОЧИД БУУДАЛД ЦАГДАА НАР НЭГЖЛЭГ ХИЙЖ, Х.БАТТУЛГЫН ТУСЛАХУУДЫГ ХОРИВ

Цагдаа нар 2016 онд гуравдугаар сард Баянгол зочид буудалд нэгжлэг хийж, нийгэм даяар шуугиан тарьсан. “Х.Баттулгыг баривчлах гэж байна” гэх мэдээлэл улс орон даяар цацагдаж, УИХ-ын гишүүдээс эхлээд жүдо бөхийн тамирчид, сүмо бөхийн аварга Д.Дагвадорж, “Hero” энтертайнмент студийн захирал, найруулагч Б.Баатар нар одоогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулгыг хамгаалж, Баянгол зочид буудал руу цагдаа нарыг оруулахгүй гэж эсэргүүцэж байлаа. Х.Баттулгын туслахаар ажиллаж байсан, “Түмэн хишигтэн” ХХК-ийн захирал Ш.Эрдэнэтуяа, Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн сайдаар ажиллаж байх үед нь туслах нь байсан Г.Түвшинжаргал гэх жирэмсэн бүсгүйг тэр үеэр мөн баривчилсан. Тухайн үед “Г.Түвшинжаргалыг онц их хэмжээний мөнгө завшсан, угаасан хэрэгт буруутгаж байна. Түүнийг 32 мянган га газарт хийгдсэн ажлыг 3500 га хэмээн хасч, хуурамч бичиг баримт бүрдүүлэн, мөнгө завшсан гэж үзэж, Эрүүгийн хуулийн 148.4, 166.1 дэх зүйл ангиар эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн шалгаж байна” хэмээн АТГ-аас мэдэгдэж байсан.

ГУРВАН ЖИЛ ГАРУЙ ШАЛГАСАН ХЭРЭГ ХЭРХЭН ШИЙДЭГДСЭН БЭ

Төмөр замын гэх хэргийг АТГ-аас гурван жилийн хугацаанд шалгасан байдаг. Дээрх хэргийн талаар Нийслэлийн ерөнхий прокурорын орлогч Ж.Ариунаа сэтгүүлчдэд мэдээлэл хийж байсан. Тэрбээр“Эрүүгийн 201501000154 дугаартай А.Гансүх нарт холбогдох хэргийн мөрдөн байцаалтын явцад “Монголын Төмөр Зам” Төрийн өмчит хувьцаат компанийн захирлаар ажиллаж байсан П.Бат-Эрдэнэ, “Либерти партнерс” ХХК-г үүсгэн байгуулсан Ч.Ганбат нар нь эрүүгийн хэрэг үүсгэгдэн шалгагдахаас өмнө Монгол Улсын хилээр гадагш гарсан бөгөөд П.Бат-Эрдэнэ, Ч.Ганбат нар байхгүйгээр хэргийг эцэслэн шийдвэрлэх боломжгүй нөхцөл байдал үүссэн учир тухайн үед хүчин төгөлдөр дагаж мөрдөгдөж байсан Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд заасны дагуу П.Бат-Эрдэнэ, Ч.Ганбат нарт холбогдох хэргийг тусгаарлан мөрдөн байцаалтын ажиллагааг явуулсан. Ажлын хэсгээс хэргийн холбогдогч нарт шинээр мөрдөгдөж эхэлсэн хуульд нийцүүлэн яллагдагчаар татах санал гаргаж ирүүлснийг прокуророос хянаж үзээд Х.Баттулга нь Ч.Ганбат, Б.Батзаяа нартай урьдчилан үгсэн тохиролцож, Даланзадгад Чойбалсангийн чиглэлийн 1100 орчим км төмөр замын суурь бүтэц барих төсөлд Зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх багаар “МакКинсэй энд Компани” компанийг холбогдох хууль тогтоомж зөрчин сонгосон, Зам тээврийн сайдаар ажиллаж байсан А.Гансүхтэй бүлэглэн Концессын хууль холбогдох бусад дүрэм журмыг зөрчин Гашуунсухайт Ухаахудаг чиглэлийн 267 км төмөр замын суурь бүтэц барих, ашиглах, шилжүүлэх концессын гэрээг хууль бусаар “Самсунг Си энд Ти” компанид шилжүүлсэн зэрэг үйлдэл нь хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаар хангалттай нотлогдон тогтоогдоогүй байна гэж дүгнээд Х.Баттулгыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгэрэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар яллагдагчаар татах мөрдөгчийн саналыг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэсэн. Харин дээрх хэрэгт Зам тээврийн яамны Төрийн нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан Б.Батзаяаг мөрдөгчийн саналын дагуу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт яллагдагчаар татан одоо мөрдөн байцаалтын ажиллагааг үргэлжлүүлэн явуулж байна” хэмээн мэдэгдсэн. Тэгвэл Ерөнхийлөгч Х.Баттулгад холбогдох хэрэг хэрэгсэхгүй болох шийдвэр гарсны дараа Зам, тээврийн сайд асан, ҮАБЗ-ийн Ажлын албаны даргаар ажиллаж буй А.Гансүх, ТӨХ-ны дарга асан Д.Цогтбаатар нарт холбогдох хэргийг прокурор хэрэгсэхгүй болгох шийдвэрийг гаргасан юм.

Ч.ГАНБАТ, П.БАТ-ЭРДЭНЭ НАРЫГ ИНТЕРПОЛООР ЭРЭН СУРВАЛЖИЛЖ БАЙСНЫГ ЗОГСООЖЭЭ

Төсвийн их хэмжээний мөнгийг угаасан хэрэгт сэжиглэгдсэн “Монголын төмөр зам” ТӨХК-ийн дэд захирлын албан тушаалыг эрхэлж байсан П.Бат-Эрдэнэ, “Либерти Партнерс”-ын захирал Ч.Ганбат нарыг 2015 оны арваннэгдүгээр сараас эхлэн интерполоор эрэн сурвалжилсан. Тэднийг их хэмжээний мөнгө шамшигдуулан оргон зайлсан хэрэгт буруутгаж байв. “Монголын төмөр зам” компанийн дэд захирал асан П.Бат-Эрдэнэ АНУ-д амьдарч байгаа. АНУ-ын тал интерполоор эрэн сурвалжлагдаж буй Ч.Ганбатыг баривчилахад хамтран ажиллах, туслалцаа үзүүлэхэд бэлэн гэдгээ Монголын хуулийн байгууллагынханд илэрхийлсэн байдаг. Харин “Монголын төмөр зам” ТӨХК-ийн дэд захирал асан П.Бат-Эрдэнэ өнгөрсөн арванхоёрдугаар сард “Миний аюулгүй байдлыг хангах үүднээс хамгаалалтад авна гэвэл мэдүүлэг өгөхөд бэлэн байна. Ирж авна уу” хэмээн дугаараа нууцалсан утаснаас ярьсан тухай зарим эх сурвалж мэдээлсэн юм. Тэгвэл тэднийг интеполоор олон улс даяар эрэн сурвалжлахыг зогсоожээ. Энэ талаар албаны эх сурвалжаас авсан мэдээллээр “Ч.Ганбат, П.Бат-Эрдэнэ нарыг интерполоор эрэн сурвалжилж байсныг зогсоосон. Хаанаас хэн эрэн сурвалжлах үйл ажиллагааг зогсоосон гэдэг нь тодорхойгүй байгаа. Ямар ч байсан интерполоор эрэн сурвалжилж байсныг зогсоосон байна лээ” гэв.


Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Ш.Батсүх: С.Баяр, Ч.Сайханбилэг, С.Баярцогт, Б.Бямбасайхан нар дахиж ямар төрлийн гэмт хэрэг үйлдэх юм бэ

-ОЮУ ТОЛГОЙ, ДУБАЙН ГЭРЭЭГ ДАХИЖ БАЙГУУЛЖ ЧАДАХГҮЙ ШҮҮ ДЭЭ. ШҮҮГЧ ЯМАР ГЭМТ ХЭРЭГ ДАХИН ҮЙЛДЭНЭ ГЭЖ ҮЗЭЭД БАЙГААГ ОЙЛГОХГҮЙ БАЙНА-

АТГ-аас Ерөнхий сайд асан С.Баяр, Ч.Сайханбилэг, УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга асан С.Баярцогт, “Эрдэнэс монгол”ХК-ын гүйцэтгэх захирал асан Б.Бямбасайхан нарыг шалгаж байгаа. Тэднийг ШШГЕГ-ын харьяа цагдан хорих 461 дүгээр хорих ангид саатуулсан. Баянзүрх, Чингэлтэй, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээс тэднийг дахин гэмт хэрэг үйлдэж болзошгүй гэх үндэслэлээр хорих хугацааг дахин сунгасан. Шүүгчид хуулийн заалтыг буруу ашиглаж, дээрх хүмүүсийг үргэлжлүүлэн хорих шийдвэр гаргасан талаар хуульчид ярьж байна. Энэ талаар хуульч Ш.Батсүхтэй ярилцлаа.

-Ерөнхий сайд асан С.Баяр, Ч.Сайханбилэг, С.Баярцогт, “Эрдэнэс монгол” компанийн захирал асан Б.Бямбасайхан нарыг дахин гэмт хэрэг үйлдэж болзошгүй гэх үндэслэлээр шүүхээс хорих хугацааг дахин сунгасан. Шүүхээс ямар тохиолдолд таслан сэргийлэх арга хэмжээг авдаг юм бэ?

-Дээрх хүмүүс намайг огт танихгүй. Би тэдний нэгнийх нь ч өмгөөлөгчөөр ажиллаагүй гэдгийг тодруулж хэлмээр байна. С.Баяр, Ч.Сайханбилэг, С.Баярцогт, Б.Бямбасайхан нарыг шүүхээс үргэлжлүүлэн хорих шийдвэр гаргаж байгаа нь хуулийн хүрээнд харахад шүүхийн шийдвэр үндэслэл, итгэл үнэмшил муутай байгаа юм. Дахин гэмт хэрэг үйлдэж болзошгүй гэх үндэслэлээр үргэлжлүүлэн хорьсон гэж тайлбарлаад байгаа. Тэгвэл ямар хуулийн заалтаар таслан сэргийлэх арга хэмжээ авдаг вэ гэдгийг эхлээд тайлбарлах хэрэгтэй. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 14.1 дүгээр зүйл.Таслан сэргийлэх арга хэмжээг яллагдагч, шүүгдэгчид энэ хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу авна гээд маш тодорхой заачихсан байгаа. 14 дүгээр зүйлийн 1.1.эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанаас оргон зайлахыг завдсан, оргон зайлсан, 1.2. шүүгч, прокурор, мөрдөгч, хохирогч, гэрч, шинжээч, гэмт хэрэг хамтран үйлдсэн хүнийг дарамталсан, сүрдүүлсэн, эсхүл тэдгээрийн болон өөрийн амь нас, эрүүл мэндэд аюул учруулах үндэслэл бүхий баримт, мэдээлэл байгаа, 1.3.гэмт хэрэг дахин үйлдэх талаар үндэслэл бүхий баримт, мэдээлэл байгаа, 1.4. урьд нь авсан таслан сэргийлэх арга хэмжээг зөрчсөн, шүүх, прокурорын мэдэгдэх хуудсаар дуудахад хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ирээгүй. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид хорих ялын доод хэмжээг найман жил, түүнээс дээш хугацаагаар оногдуулахаар заасан гэмт хэргийн яллагдагчийн хувийн байдал, үйлдэгдсэн гэмт хэргийн шинжийг харгалзан эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилтод нийцүүлэн цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч болно. яллагдагчийг цагдан хорих үндсэн хугацаа нэг сар байна. Хэргийн ээдрээ түвэгтэй байдлыг харгалзан яллагдагчийг цаашид цагдан хорих зайлшгүй шаардлагатай бол шүүх цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээний хугацааг тухай бүр нэг сар хүртэл хугацаагаар сунгах ба яллагдагчийг цагдан хорих нийт хугацаа Эрүүгийн хуульд хорих ялын дээд хэмжээг таван жил хүртэлх хугацаагаар оногдуулахаар заасан гэмт хэрэгт 12 сар, Эрүүгийн хуульд хорих ялын дээд хэмжээг таван жилээс дээш хугацаагаар оногдуулахаар заасан гэмт хэрэгт 18 сараас хэтэрч болохгүй.

Шүүгчид ихэвчлэн сэжигтнээр тооцогдсон этгээдийн бие, хувцас, орон байрнаас гэмт хэргийн эд мөрийн баримт, ул мөр илэрсэн оргон зугтахыг завдсан, эсхүл гэрч хохирогч нь сэжигтэн этгээдийг гэмт хэрэг үйлдсэн болохыг шууд заасан, хаана оршин суудаг, хэн болох нь тодорхойгүй, бичиг баримт нь эргэлзээтэй, бусдын амь нас, эрүүл мэнд, эд хөрөнгөд аюул учруулж болохуйц зүйлээр зэвсэглэсэн, бусдын амь бие, эрүүл мэнд, эд хөрөнгөд аюул учруулах талаар заналхийлэх үйлдэл нь биелэх магадлалтай, өмнө эрэн сурвалжлагдаж байсан, хорих ялаар удаа дараа шийтгүүлж байсан, эсхүл онц аюултай гэмт хэрэгтнээр тооцогдсон бол хойшлуулашгүй тохиолдолд цагдан хорьдог. Энэ мэт хуулийн заалтыг харахаар С.Баяр, Ч.Сайханбилэг, С.Баярцогт, Б.Бямбасайхан нарын хорих ялын хугацааг сунгасан байгаа нь ойлгомжгүй байна. Шүүх прокурор хорих үндэслэл байна гээд л бүрхэг байдлаар тайлбар хийсэн. Ийм байдлаар 18 сар ч хорьж болно.

-Дахин гэмт хэрэг үйлдэж болзошгүй гэж шүүх, прокурор тайлбарлаад байгаа шүү дээ?

-С.Баяр, Ч.Сайханбилэг, С.Баярцогт, Б.Бямбасайхан нар дахиж ямар гэмт хэрэг үйлдэх юм бэ. Оюу толгойн гэрээ, Дубайн гэрээ хэдийнэ хийгдчихсэн шүү дээ. Дээрх хоёр гэрээг дахин хийх ямар ч боломж байхгүй. Дээрх хүмүүс яаж дахин гэмт хэрэг үйлдэх юм бэ. үүнийг л гарц гаргалгаа баримттайгаар тайлбарлах ёстой. Дахин гэмт хэрэг үйлдэж болзошгүй гэхээр хулгайн гэмт хэрэг шалгагдаж байгаа мөртлөө дахин хулгай хийдэг, эсвэл хэн нэгний амь насыг заналхийлсэн, гэмт хэрэгт нотлогдох эд мөрийн баримт болоод гэрчүүдэд ямар нэгэн байдлаар нөлөөлөл үзүүлж болзошгүй байдалд үргэлжлүүлэн хорих ёстой. Шүүх, прокурор хорих ялыг сунгаж байгааг нотлох ямар ч зүйл байхгүй.

АТГ-ын мөрдөн байцаагчид “Шууд хорих арга хэмжээ авчихдаг. Хүнийг шоронд хэдэн сараар суулгачихдаг. үнэндээ хэдхэн удаа л байцаалт авдаг. Шалгагдаж байгаа хэрэгт ахиц гаргахаар зүйл огт асуудаггүй. Хэрэгт холбоотой баримтын дагуу мөрдөн байцаах, хэргийн зангилааг тайлах юу ч хийдэггүй. Зүгээр л олон нийтэд гэмт хэрэгтэн гэж харагдуулах, үнэхээр эрүүгийн хэрэгт буруутгагдаж шалгагдаж байгаа аюултай гэмт хэрэгтэн гэсэн ойлголтыг өгөх гэж л шоронд хорьдог. Ийм л буруу жишиг тогтчихоод байгаа юм. Гадаад явах эрхийг нь хязгаарлаад гадуур байцааж болно шүү дээ.

-С.Баяр, Ч.Сайханбилэг нарыг шүүгч нь батлан даалтад гаргах шийдвэр гаргасан. Харин прокурор гомдол гаргаад ерөнхий шүүгч нь үргэлжлүүлэн хорихоор болсон. Үүнд хууль зөрчсөн асуудал байгаа юу?

– Хууль хэрхэн хэрэглэсэн бэ. Ямар үндэслэлээр хорих хугацааг сунгасан бэ гэдэг нь сонин байгаа юм. Энд л хууль зөрчсөн асуудал байх магадлал бий. Түүнээс шүүгчийн шийдвэрийг прокурор эсэргүүцдэг. Ерөнхий шүүгч гаргасан шийдвэрийг хянадаг зүйл байгаа. Энэ нь хууль зөрчсөн асуудал байхгүй. Нэг шүүгч нь батлан даалтад гаргах шийдвэр гаргадаг. Ерөнхий шүүгч нь тэр шийдвэрийг хэдхэн цагийн дараа цуцалж байгаа нь олны анхаарлыг татаад байна. Шүүхийн байгууллага нэгнийхээ гаргасан шийдвэрийг үгүйсгэж байгаа нь шүүхийн байгууллагад итгэх итгэлийг алдаж байгаагийн тод жишээ юм. Анх С.Баяр, Ч.Сайханбилэг нарыг батлан даалтад гаргах шийдвэр гаргасан шүүгч буруу шийдвэр гаргасан бол түүнд хариуцлага тооцох ёстой. Ямар үндэслэлээр батлан даалтад гаргах шийдвэрийг гаргасан бэ гэдгийг хуулийн хүрээнд тайлбарлаж олон нийтэд хүргэх нь зөв. Харин ерөнхий шүүгч шүүгчийнхээ гаргасан шийдвэрийг цуцалж, үргэлжлүүлэн хорих болсон шалтгаанаа хэлэх хэрэгтэй. Шүүх байгууллага хэтэрхий хаалттай байгаа нь нэр хүндийг нь унагаж байна. Хаалттай хаалганы цаана хууль бус зүйл сүүдэр мэт дагаж байдаг гэдгийг хүн бүр мэднэ.


Categories
мэдээ цаг-үе

Д.Нямсүрэн: Эрхтэн шилжүүлэн суулгалтын Солонгостой хамтарсан семинар ирэх зургадугаар сард болно

УКТЭ-ийн Урологийн зөвлөх эмч, Монгол Улсын гавьяат эмч, төрийн соёрхолт, доктор, профессор Д.Нямсүрэнтэй ярилцлаа. Тэрбээр Монголд эрхтэн шилжүүлэн суулгах ажиллагааг анхлан хэрэгжүүлэгчдийн нэг бөгөөд Эрхтэн шилжүүлэн суулгах Монголын холбооны тэргүүний сонгуульт ажилтай юм. Д.Нямсүрэн эмчтэй хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна.

-Монголд эрхтэн шилжүүлэн суулгах мэс ажиллагаа хэдийнээс эхэлсэн бэ?

-Аливаа юм өөрийн гэсэн эхлэл, өнгө төрхтэй байдаг. Нийгмийн хэрэгцээ шаардлагын үүднээс 1990-ээд оны эхнээс бөөр шилжүүлэн суулгах ажлыг салбар яамны оролцоотойгоор идэвхтэй хөөцөлдөж, Японд хүмүүсээ сургасан. Гэвч тухайн үед бааз суурь байгаагүй учраас олигтой явж чадаагүй. Монголд эрхтэн шилжүүлэн суулгах цогц төслийг АУ-ны хүрээлэн дээр эхлүүлж, анх 1996 онд бөөр шилжүүлэн суулгасан. 2002 онд Эд нийцэл молекул биологийн лаборатори байгуулагдаж, 2006 оноос бөөр шилжүүлэн суулгах эмчилгээг УКТЭ дээр төвлөрүүлэн хийж эхэлсэн. Энд 10 гаруй эмч, мөн төдий тооны сувилагч нар оролцсон баг ажилладаг. Энэ багаа би 10 гаруй жил удирдсан. Дараа нь 2011 оноос элэг шилжүүлэн суулгах мэс ажлыг хийдэг болсон.

Энд мөн дээрхтэй адил тооны эмч сувилагчаас бүрдсэн баг ажилладаг. Ер нь эрхтэн шилжүүлэн суулгахад эмнэлгээрээ л хөдөлж эхэлдэг ийм ажил. Нөр их хөдөлмөр учраас оролцохгүй хүн гэж бараг л байхгүй. Цэвэрлэгээ ариутгал гээд үйлчлэгч цэвэрлэгчээсээ эхлээд бүхий л хүн оролцоно. Эмч нарын тухайд бол 30 гаруй хүн энэ ажиллагааг биечлэн гүйцэтгэсээр ирсэн.

-Эрхтэн шилжүүлэн суулгалтын Монголын холбоо гэж байгууллага байдаг юм байна. Энэ холбооны талаар товч танилцуулахгүй юу?

-Манай хамт олны дундаас Эрхтэн шилжүүлэн суулгалтын Монголын холбоог байгуулъя гэсэн санал санаачилга гарсан. Ингээд сайн дураараа эвлэлдэн нэгдэж энэ төрийн бус байгууллагаа байгуулсан. Манай холбоо олон улсын эрхтэн шилжүүлэн суулгах холбоонд элсэхэд бэлэн болоод байна.

-Холбооныхоо гол зорилго чиглэлийн талаар тодруулахгүй юу?

-Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт эрхтэн шилжүүлэн суулгалтын тусламж үйлчилгээ үзүүлж буй байгууллага, хувь хүмүүс, мэргэжилтнүүдийг нэгтгэж, хөгжлийг олон улсын түвшинд хүргэх, гишүүдийн эрх ашгийг хамгаалах, илэрхийлэх, мэргэжил арга зүйгээр хангах, гадаадын болон олон улсын ижил төст байгууллагуудтай хамтарсан үйл ажиллагаа явуулах, олон нийтэд мэдээлэл түгээх, энэ талын зөв зүйтэй мэдлэг олгох, Донорын тухайхуулиа сурталчлах, эрхтэн шилжүүлэн суулгах ажлын үр дүнг иргэддээ мэдээлэх зорилготой байгууллага юм.

-Холбоо байгуулагдаад аль хэр удаж байна?

-Эрхтэн шилжүүлэн суулгах Монголын холбоо байгуулагдаад 4 жилийнхээ нүүрийг үзэж байна.

-Одоо эрхтэн шилжүүлэн суулгах хэдэн төрлийн мэс ажилбарыг хийж байна вэ. Лав бөөр болон элэг шилжүүлэн суулгаж байгаа юм байна?

-Манай улсад дөрвөн төрлийн эрхтэн шилжүүлэн суулгах чиглэлээр хөгжиж байна. Үүнд элэг, бөөрнөөс гадна ясны чөмөг буюу үүдэл эс, мөн зүрх шилжүүлэн суулгах баг ажиллаж байна. Зүрх шилжүүлэн суулгах ажил одоо туршилтын шатан дээрээ буюу амьтан дээр хийгдэж байна. Удахгүй жинхэнэ утгаараа хийгдэж эхэлнэ.

-Холбооны гишүүд дан эмч мэргэжилтнүүдээс бүрдэж байна уу?

-Үгүй. Манай холбоо гишүүнчлэлийн хувьд нээлттэй холбоо. Хэн ч элсэж болно. Учир нь энэ бол нийгмийн сайн сайхны төлөө эвлэлдэн нэгдсэн холбоо юм. Мөн эрхтэн шилжүүлэн суулгуулсан тэр хүмүүсийнхээ эрүүл мэндийг сахин хамгаалахын төлөө гэсэн сэтгэл зүрхийг агуулж байдгаараа онцлогтой. Гэхдээ манай холбооноос гадна эрхтэн шилжүүлэн суулгуулсан хүмүүс маань мөн өөрсдөө эвлэлдэн нэгдэж, жаргал зовлонгоо яриад нэг нь нийтийнхээ төлөө, нийт нь нэгнийхээ төлөө гээд явж байдаг бидэнтэй хамтран ажилладаг холбоо бий.

Манай холбоо одоогоор 70 шахам гишүүнтэй. 10 гаруй тэргүүлэгчтэй. Эд нар маань цалин урамшуулалгүй,сэтгэлээрээ л энэ ажилд оролцдог. Нийгмийн төлөө л юм. Нэг арга хэмжээ зохиох гэхээр санхүү зардал байдаггүй. Тэгээд баялаг бүтээгчдээсээ хандив гуйдаг даа. Удахгүй болох эрхтэн шилжүүлэн суулгуулсан иргэдийн спортын IIIтоглолтыг зохион байгуулах санхүүжилтийг мөн л ийм замаар босгохоор зорьж байна.

-Холбоо байгуулагдаад дөрөв дэх жилдээ ажиллаж байгаа гэлээ. Энэ хугацаанд хийж хэрэгжүүлсэн ажлуудаасаа товч дурдах уу?

-Эрхтэн шилжүүлэн суулгалтын олон улсын I, II хурлыг Монголдоо хийгээд байна. Өнгөрсөн жилийн долдугаар сард болсон хуралд гадаадын 10 гаруй орны 20 гаруй эрдэмтэд болонДэлхийн болон Азийн холбооны ерөнхийлөгчид мөн Япон, Солонгос, Австралийн эрхтэн шилжүүлэх холбооны Ерөнхийлөгч нар оролцлоо. Тэд Монголд эрхтэн шилжүүлэн суулгах ажиллагаа тун боломжийн хэмжээнд амжилттай явагдаж байгаа юм байна гэсэн үнэлэлт өгсөн. Энэ жил бид Солонгос, Монголын эмч нарын хамтарсан эрдэм шинжилгээний хурлыг зургадугаар сард зохион байгуулна. Үүнээс гадна холбооныхоо үйл ажиллагааны хүрээнд эрхтэн шилжүүлэн суулгуулагсан иргэдийн спортын III тоглолтыг зохион байгуулах гэж байна. Ер нь ийм эрхтэн шилжүүлэн суулгуулагсдын спортын холбоо гэж 50 гаруй орныг нэгтгэсэн дэлхийн холбоо байдаг.

-Энэ ямар учир зорилготой холбоо юм бол…

-Энэ холбоонд манай эрхтэн шилжүүлэн суулгуулагсдын холбоо мөн нэгдэж тоглолт зохион байгуулдаг. Спортын тоглолтын зорилго нь нэгдүгээрт эрхтэн шилжүүлэн суулгуулаад ингэж эрүүл саруул болдог юм байна шүү, хуучин ажил хэвшилдээ эргээд орсон, спорт биеийн тамираар өрсөлдөөд явж байна шүү гэдгээ нийгэмдээ харуулах, хоёрдугаарт, эрүүл болсон хүний хувьд сэтгэл санааны сайхан эерэг хандлагыг төрүүлэх, тухайн орны эмч нар ийм хэмжээний чадварыг эзэмшсэн байна гэдгийг таниулах гэхчлэн олон талын ач холбогдолтой. Мөн үүгээрээ дамжуулан Донорын тухай хуулийг сурталчлах нэг боломж нь энэ тоглолт юм.

-Манай эмч нарын эрхтэн шилжүүлэн суулгах ур чадварыг дэлхий нийттэй жишиж харвал ямаршуухан хэмжээнд байдаг юм бол?

-Сая хүнд ногдох хэмжээгээрээ гэсэн үзүүлэлтээр аваад үзэх юм бол манайх өнөөдөр Хятадын өмнө орчихсон байгаа. Тэгэхээр тодорхой тооны хүнд ногдож буй шилжүүлэн суулгалтаараа гэсэн үг. Бөөр шилжүүлэн суулгадаг 100 орчим орон дэлхий дээр байна. Монгол Улс нэг сая хүнд ногддог бөөр шилжүүлэн суулгалтаараа 75 дугаар байранд орж байна. (2014.BОЗ)Гэхдээ нийт дүнгээрээ бол Хятад хавьгүй олон байж таарна шүү дээ.

-Одоогоор жилд хичнээн хүнд эрхтэн шилжүүлэн суулгаж байна вэ?

-Нэг жилд дунджаар 20 гаруй хүнд бөөр шилжүүлэн суулгадаг. Энэ хоёрдугаар улиралд элэг шилжүүлэн суулгалтыг 50-д хүргэхээр зорьж байна. 2018 онд 20 гаруй элэг, 20 гаруй бөөр шилжүүлэн суулгах төсөвтэй.

-Нийт төд гэсэн статистик тоо байна уу?

-Байлгүй яахав. Өнөөдөр бөөр шилжүүлэн суулгасан 275 хүн байна. Үүний 154-ийг монгол эмч нар шилжүүлэн суулгасан. Элэг шилжүүлэн суулгасан 48 хүн байгаагийн тал хувийг нь Солонгос эмч нартай хамтарч хийсэн. Бусдыг нь манай эмч нар дагнан хийсэн. Дээрх эмчилгээ Монголын хөрсөн дээр суучихлаа. Хүнд хэцүү ажиллагааг манай эмч нар тун амжилттай хийж байгаа. Ясны чөмөг шилжүүлэн суулгах ажиллагааг одоо Солонгос эмч нартай хамтарч хийж байна.

Яваандаа манайхан дангаараа хийдэг болно. Зүрх шилжүүлэн суулгах багийн тухай дээр дурдсан. Удахгүй нойр булчирхай шилжүүлэн суулгах талаар ярьж төлөвлөж байна.

-Эрхтэн шилжүүлэн суулгахад донорын асуудал нэлээн бэрхшээлтэй байдаг тухай сонсож байсан…

-Эрхтэн шилжүүлэн суулгах Монголын холбооны нэг чухал ажил бол Донорын тухай хуулийг сурталчлах явдал юм. Энэ хуулиар 25-65 насны хүмүүс донор байж болно. Гэхдээ хамгийн чухал нь эрүүл байх ёстой. Амьд донорын тухайд цусан төрөл нь байх шалгуур байдаг.

-Тархины үхэлтэй донор гэж яригддаг. Манайд энэ хэр боломжтой вэ?

-Боломжтой. Ер нь анхнаасаа боломжтой байсан. Ар гэр, ойр дотныхон нь зөвшөөрөх юм бол донор эрхтэн авч нэг тархины үхэлтэй донор 6-8 хүний амийг аврах боломжтой байдаг. Өнгөрсөн хугацаанд 6 тархи ажиллагаагүй болсон донороос 12 хүнийг бөөртэй, нэг хүнийг элэгтэй болгож амийг нь авраад байна.

-Донор байхгүйгээс хүлээгдэж байгаа өвчтөн хэр олон байдаг вэ?

-Бөөр, элэгний хувьд тийм хүмүүс бий. Монголчууд их ах дүүсэг, элгэмсэг ард түмэн шүү дээ. Энэ утгаараа ах дүү, амраг садандаа тусалчих юм сан, донор болчих юм сан гэсэн хүсэл сэтгэл их байдаг. Хэдий тийм ч асуудлын гол нь юунд байна вэ гэхээр донор маань өөрөө маш эрүүл байх ёстой. Гэтэл энэ шалгуурыг хангаж чадахгүйгээс хязгаарлагдаж, хүлээгдэх тал байдаг. Хэрвээ цогцосны донорыг ашиглаад явна гэвэл байдал өөр болно. Гэтэл цогцосны донорын тухайд иргэдийн дунд буруу зөрүү ойлголт яваад байх шиг байна. Ар гэрийнхэн нь ихэнхдээ татгалзах гээд байдаг. Уг нь Бурхны шашны лам нартай энэ талаар ярилцахад “Бурхан болж байгаа хүний хувьд үлдэж байгаа хүнд амьдрал бэлэглэж, эд эрхтнээ өгөх нь дээдийн дээд буян, дээдийн дээд өглөг” юм билээ. Үүнийг сайн мэдэхгүйгээс л шийдвэр гаргахдаа жаахан хойргодуу байдаг юм шиг байна лээ.

-Таны ярианаас сонсоход эрхтэн шилжүүлэн суулгах явц эргэлт буцалтгүй болж, цаашид хөгжих боломжтой болчихжээ гэж ойлгож байна.

-Тэгж ойлгож болно. Бүх бааз, бүх боломжийг нь бүрдүүлээд өгчихсөн. Бөөр, элэг, ясны чөмөг суулгах ажиллагаа хөрсөн дээрээ суучихсан. Төр засгаас ч гэсэн энэ талын боломжийг нь хангаад өгчихсөн.

-Техник тоног төхөөрөмж болон боловсон хүчний хувьд хэр бэхжиж байна вэ?

-Техник тоног төхөөрөмжийн тухайд өндөр хөгжилтэй орнуудтай харьцуулах юм бол мэдээж учир дутагдал бий. Гэхдээ байгаагаа зөв ашиглаад тухай бүрд нь сайжруулж шинэчлээд явах боломжтой. Үндэсний боловсон хүчний хувьд боломжтой болсон. Эрхтэн шилжүүлэн суулгах багийнхан маань гурван цагийн төлөөллөөс бүрдсэн чадварлаг хүмүүс байгаа. Ялангуяа манай залуу эмч нар хэл устай, дэлхийн хэмжээний мэдээллийг байнга авдаг, бие даасан хэлхээ харилцаа сайтай гээд давуу байдал их болжээ. Энэ багийнхан маань үргэлж суралцаж, дадлагажиж байна. Цаашид залгамж чанараа хадгалаад явах болно. Өмнөд Солонгос улс эрхтэн шилжүүлэн суулгах, ялангуяа элэг, үүдэл эсийн суулгалтаараа дэлхийд тэргүүлдэг. Манай эмч нар Солонгосын эмнэлгүүдэд байнга сургалтанд явдаг. Ах дүүгийн харилцаатай болчихсон.

-Эрхтэн шилжүүлэн суулгах үнэ өртөг нь ямар байдаг юм бол?

-Өндөр өртөгтэй мэс ажилбаруудын зардлын дийлэнх хувийг эрүүл мэндийн даатгалаас санхүүжүүлдэг тогтолцоо 2017 оноос хэрэгжээд эхэлчихсэн.Тэр дундаа элэг, бөөр, үүдэл эс шилжүүлэн суулгах ажиллагааны зардлын 70-80 хувийг даатгалаас санхүүжүүлж байгаа болохоор иргэн дээр очих ачаалал тун багассан. Элэг шилжүүлэн суулгах бодит зардал 110 сая төгрөг. Үүний дийлэнхийг даатгалаас төлнө. Гадаадад очиж хийлгэвэл юун 110 сая, нөхцөлгүй их үнэтэй шүү дээ. Бөөр шилжүүлэн суулгахад 30 сая орчим болж байгаа. Иргэн үүний 5-6 саяыг л гаргаж байгаа байх.

-Эмчилгээ хийлгэхээр гадагшаа урсаж байгаа валютын урсгал багасч л байгаа юм байна. Сайхан мэдээ байна.

-Төр засгаас иргэддээ хандсан ийм ээлтэй шийдвэр гаргасан нь хүн амынхаа эрүүл мэндийг дэмжээд зогсохгүй гадагшаа гарах валютын урсгалыг багасгасан алхам болсон. Одоо иргэд Монголдоо эмчилгээ хийлгэхийг илүүд үздэг болсон. Яагаад гэвэл Монголдоо эмч нар нь хямд үнээр сайн хийгээд байгаа учраас. Гэхдээ ганц нэг хүн гадагшаа явж л байгаа байх. Хүний өөрийн сонголт шүү дээ.

-Эрхтэн шилжүүлэн суулгасан хүмүүсийн сахих ёстой гам, тогтмол ууж хэрэглэх эм тан гэж байна уу?

-Байлгүй яахав. Сахих ёстой бүх гамыг нь зааж зөвлөөд өгчихдөг. Түүнээс гадна шилжүүлэн суулгуулсан эрхтнээ өөриймшүүлэхийн тулд дархлаа дарангуйлдаг эмийг байнга уух шаардлагатай байдаг. Эрхтэн шилжүүлэн суулгуулсан хүмүүсийн байнга ууж хэрэглэх ёстой програф, циклоспорин гээд эм бий. Хамгийн үнэтэй нь. Энэ эмийн үнийг Монголын төрөөс дааж байгаа. Гэхдээ үүнээс гадна цаана нь бас хоёр эмийг өөрсдөө авч уудаг. Үүнд багадаа сар бүр 200-300 мянган төгрөг зарцуулах болдог.Эмээ тогтмол уугаад дэг журмаа сайн баримтлаад явах юм бол суулгуулсан эрхтэн тухайн хүндээ өөриймсөөд тэр хүнийг олон жил амьдруулах боломжтой.

-Өмнөд Солонгос, Тайланд зэрэг Зүүн Өмнөд Азийн орнууд эмчилгээний аялал жуулчлалыг түлхүү хөгжүүлсэн байдаг. Монголд яваандаа ийм боломж нээгдэх юм биш биз?

-Тийм боломж бий. Бээжинд эрхтэн шилжүүлэн суулгаж байна. Түүнээс нааш явсаар Улаанбаатарт байна. Хойшоо Новосибирскт бөөр шилжүүлэн суулгаж байна. Цаашаа Москва. Эрхтэн шилжүүлэн суулгаж байгаа Москва, Бээжин гэсэн энэ хоёр төвийн дунд оршиж байгаа гэдэг утгаараа Улаанбаатар нэг талаас газар зүйн давуу тал болж байгаа юм. Мөн эрхтэн шилжүүлэн суулгах талаараа Монгол дэлхийн улс орнуудын дотроо дундаас дээгүүрт бичигдэж байгаа, үнэ өртөг нь боломжийн гэдгээрээ бусдын анхаарлыг татна. Ганц нэг жишээ хэлэхэд, Өвөрмонголын нэг охинд ээж нь бөөрөө өгсөн. Бид шилжүүлэн суулгаад явуулсан. Улан-Үдээс бас хааяа санал ирдэг. Монголын эдийн засаг тэлээд ирэхээр ийм боломж бодит болох байх.


Categories
мэдээ нийгэм

Г.Мөнхтамир: Хүчирхийллийн талаар мэдээлэл гаргах нь бэлгийн гаж донтнуудад сэдэл өгдөг

–ҮҮНЭЭС БОЛЖ БАГА НАСНЫ ОХИД ГЭМТ ХЭРГИЙН ЗОЛИОС БОЛЖ БАЙНА-


Сэтгэл судлаач Г.Мөнхтамиртай уншигч та бүхнийг уулзуулж байна. Түүнтэй бага насны охидыг хүчиндэх жигшүүрт хэрэг гарах болсон шалтгааны талаар ярилцлаа.

-Бага насны хүүхэд хүчирхийлэх гэмт хэрэг сүүлийн жилүүдэд олноор гарах болсон. Хууль хяналтын байгууллагаас эхлээд төр засаг хүртэл бага насны хүүхэд хүчирхийлэх гэмт хэрэгтэй тэмцэж байгаа. Гэвч энэ төрлийн гэмт хэрэг жилээс жилд нэмэгдээд байгаа. Юунаас болоод энэ төрлийн гэмт хэрэг нэмэгдээд байна вэ?

-Бага насны хүүхэд хүчирхийлсэн гэмт хэрэг илэрч байгаа нь сайн талтай. Өнөөдөр манай улсад бэлгийн гаж донтой хүмүүсийн тоо жилээс жилд нэмэгдэж байна. Бэлгийн гаж донтой сэтгэцийн гажигтай хүмүүсийн тоо нэмэгдэх тусам энэ төрлийн гэмт хэргийн хохирогчид бий болно гэсэн үг. Яагаад бэлгийн гаж донтой хүмүүс олноор бий болоод байна вэ гэдгийг эхлээд ярих хэрэгтэй. Маш олон зүйлээс шалтгаалж хүмүүс сексийн гаж донтой болж байна. Эмэгтэй хүний дотуур хувцсыг үнэрлэхээс эхлээд танихгүй эмэгтэйг хувцсаа тайлж байхыг нууцаар харах, бэлэг эрхтнээ бусдад харуулж таашаал авдаг. Мөн амьтантай хүртэл бэлгийн харилцаанд ордог, бусдыг зовоож таашаал авдаг, хөгшин хүнтэй, эсвэл бага насны охидтой сексийн харилцаанд ордог гэх мэт гаж донтой хүмүүс байдаг. Энэ нь сэтгэцийн нэг төрлийн өвчин. Тийм төрлийн өвчтэй хүний дон сэдэрсэн тохиолдолд охид, эмэгтэйчүүд гэмт хэргийн золиос болж, нийгэм айдаст автдаг. Өнөөдөр эцэг, эхчүүд бид охидоо гаж донтонгуудаас хэрхэн хамгаалах вэ гэдэг толгойн өвчин болчихоод байна шүү дээ. Энэ талаар холбогдох байгууллага огт анхаарахгүй байна. Сүүлийн жилүүдэд бага насны охид хүчирхийлэх гэмт хэрэг олноор гарах болсон шалтгааныг хэлэх ёстой. Та бүхэн анзаарч байгаа байх. Сүүлийн үед охид, эмэгтэйчүүдийн хүчирхийллийн эсрэг жагсаал, цуглаан болох, эсвэл хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр бусдыг хүчиндэх гэмт хэрэг гарч байгаа талаар мэдээдэл гарч, нийгэм даяар шуугиад эхэлдэг. Яг энэ үед энэ төрлийн гэмт хэрэг ар араасаа цувраад гарчихдаг. Бусдыг хүчирхийлсэн гэх мэдээлэл олон нийтэд түгээд эхлэхээр энэ төрлийн гэмт хэрэг сар гаруйн хугацаанд тасралтгүй гардаг. Үүний цаад учрыг нь хүмүүс мэдэхгүй байна. Гол учир нь ийм гэмт хэрэг байж болдог, үйлдэж болдог юм байна гэх ойлголтыг түгээгээд байна шүү дээ. Үүнээс болоод олон охид хүчирхийлэлд өртөж байгаа нь харамсалтай. Шуудхан хэлэхэд энэ бүгдэд хэвлэл мэдээллийн байгууллага, цагдаа, хүүхдийн эрхийг хамгаалах төв, төрийн бус байгууллага гээд буруутан олон бий.

-Яагаад дээрх байгууллагууд буруутай гэж. хүчирхийллийн гэмт хэрэг гарахаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авч байгаагийн нэг хэлбэр биш гэж үү?

-Энэ талаар дэлгэрэнгүй ярихгүй бол хүмүүс төдийлөн сайн ойлгодоггүй юм. Цагдаагийн алба хаагч хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр бага насны хүүхэд хүчирхийлсэн талаар мэдээ өгдөг. Сэтгүүлчид ч хэрэг гарсан талаар мэдээлэл бэлтгэхдээ маш дэлгэрэнгүй хүргэдэг. Жишээ нь, найман настай охиныг хойд аав нь хүчирхийлжээ. Ах нь дүүгээ хүчиндсэн байна гэдэг ч юм уу мэдээллийнхээ сенсацийг хөөгөөд мэдээлэл цацаад байдаг. Гэтэл энэ бүгдийг телевиз, сайт, сонингоор мэдээлэл гарч байгааг хараад сууж байгаа гаж донтонгуудын өвчин сэдэрч эхэлдэг. Бүр байж сууж чадахгүй байдалд ордог. Сүүлдээ өөрийгөө барьж дийлэхээ байгаад хэн нэгнийг хүчинддэг. Бэлгийн гаж донтой хүмүүсийн өвчин хүчирхийлжээ, хүчиндсэн байна гэх хоёр үгийг уншаад л сэдэрчихдэг гэвэл та итгэх үү. Тэгэхээр мэдээлэл гарах бүрт жигшүүрт хэрэг ар араасаа цувраад үйлдэгдээд байдаг гол шалтгаан энэ. Хэвлэл мэдээллийн байгууллага, цагдаа, хүүхдийг эрхийг хамгаалах төв, төрийн бус байгууллага сэтгэцийн өвчтэй хүмүүсийн сэрэл мэдрэмж, гаж донг өдөөж өгдөг. Тийм болохоор буруутай гэж хэлээд байгаа юм шүү дээ. Хүчирхийллийн эсрэг маш олон төрийн бус байгууллага байна. Тэд бага насны хүүхэд хүчирхийлж байгаа талаар маш дэлгэрэнгүй баримт, тохиолдол яриад байдаг. Бараг л тэгж яриад тийм үйлдэл хийсэн. Тэгж хуурч мэхэлсэн гээд гэмт хэргийн нууцад хамаарах зүйлсийг ярьдаг. Хүний эрхийн комисс гэхэд “Бага насны хүүхэд хүчиндсэн гэмт хэрэг ах, дүү хамаатан садангууд дунд их гарч байна” гээд л мэдэгдээд байдаг. Нэг талаас нь харахад нийгэмд цочроо өгөх гэж ном хэвлэж, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлэл тараадаг байх. Ийм гэмт хэрэг гарлаа гэж жигшиж зэвүүцмээр зүйл ярьдаг. Энэ нь нөгөө л олон улсын байгууллагаас их хэмжээний төсөл, мөнгө авах гэсэн далд санаа нуугдаж байдаг. Найман сартай хүүхэд хүчиндсэн гээд л мэдээлэл өнгөрсөн гуравдугаар сард гарсан. Үүний дараа ой гарантай хоёр ч хүүхэд хүчирхийлэлд өртсөн шүү дээ. Энэ миний ярьсны баталгаа мөн биз.

Үүнээс өөр жишээ ч олон. Баянгол дүүрэгт бага насны хоёр хүүхэд хүчирхийлсэн хэрэг хэдэн жилийн өмнө гарсан. Гэмт хэрэгтнийг цагдаа нар илрүүлж шалгасан байдаг. Гэмт хэрэгтэн “Телевизээр охид хүчирхийлсэн хэргийг талаар мэдээлэл үзсэн. Тэгээд л бага насны охин хүчиндэх сэдэл төрсөн” гэж мэдүүлсэн байдаг юм. Мөн хүүхдийн эрхийг хамгаалах байгууллага ах, дүү хамаатан садангууд дунд хүчирхийллийн гэмт хэрэг нуугдаж байна гэсэн мэдээлэл гаргасан. Телевизийн сэтгүүлч бага насны хүүхдийн даашинз нь урагдчихсан, цус нь гарсан бүдэг зураг мэдээнийхээ дундуур оруулсан байдаг. Үүнийг гэртээ үзээд хэвтэж байсан 26 настай залуу ахынхаа хүүхдийг хүчиндсэн байсан. Охид хүчирхийлсэн гэмт хэрэгтний цагдаад өгсөн мэдүүлгийг уншаад үзээрэй. Бүгд гаж дон нь ингэж сэдэрсэн байдаг. Ерөөсөө хэн нэгнийг хүчирхийлж байна гэх зүйл сонсоод л гаж донтонгууд байж чадахгүй болдог юм байна лээ.

-Бэлгийн гаж донтой хүмүүсийг яаж мэдэх вэ?

-Олон шинж тэмдгээр таньж болно. Үг дуу цөөтэй, ямар эсрэг хүйсийн хүн таалагддаг талаараа огт ярьдаггүй. Мөн бага насны хүүхдийг өхөөрдөж байгаа юм шиг мөртлөө ёс бус авир гаргаж байгаа хүмүүсээс болгоомжлох ёстой. Гэхдээ энэ хүн бэлгийн гаж донтой гэдгийг хараад шууд мэдэх боломжгүй.

-Охид хүчирхийлэлд өртөх өөр ямар шалтгаан байна вэ?

-Сүүлийн үед ерөнхий боловсролын сургуульд сурч байгаа охидын дүрэмт хувцасны юбка хэт богино болсон байна лээ. Үүнд эцэг, эхчүүд анхаарлаа хандуулах хэрэгтэй. Өвдөгнөөс дээшээ богино юбка гаж донтой, сэтгэцийн өвчтэй хүмүүсийн өвчнийг сэдрээх тохиолдол цөөнгүй. Иймд эцэг, эхчүүдийн анхаарал халамж үр хүүхдэд хамгаас чухал. Зөвхөн хайрлах бус хувцаслалт, бусадтай харилцах харилцаа, хүмүүсийн дунд биеэ зөв авч явах байдал гээд охидынхоо энгийн мэт боловч маш олон зүйл дээр нь эцэг, эхчүүд анхаарч, зөвлөж байж эрсдэлээс хамгаална.