Түүнчлэн энэ жилийн хувьд хуурайшилтын зэрэг өндөр байгаа бөгөөд хаврын хуурайшилттай, салхи шуургатай үед иргэдийн санамсар болгоомжгүй үйлдлээс шалтгаалан гал түймрийн гаралт ихсэх хандлагатай байна.

Иймд, иргэн та ногоон бүсэд зорчихдоо асаасан гал, шүдэнз, татсан тамхины гал, цог, нурмыг бүрэн унтрааж галын аюулгүй байдлаа хангах, айл өрхүүд халуун үнс, нурмыг тусгайлан бэлдсэн таглаа бүхий нүх, саванд хийх, хашааны өнжмөл өвсийг шатаахгүй байх, гэр сууц, хашаа хорооны гадуур түймрээс хамгаалах зурвас татах, гал унтраах багаж хэрэгслийг бэлтгэх зэргээр ой, хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авахыг Онцгой байдлын ерөнхий газраас анхааруулж байна.

Жил бүрийн гуравдугаар сарын 20-ны өдрөөс зургадугаар сарын 10-ны өдөр, есдүгээр сарын 20-ны өдрөөс арвандүгээр сарын 10-ны өдөр хүртэлх хугацааг ой, хээрийн түймэр гарах байгалийн нөхцөл бүрдсэн хуурайшилт бүхий цаг хугацаа буюу “Түймрийн аюултай үе” гэж үздэг.

Энэ үед нийслэлийн ногоон бүсэд зорчихыг хориглодог.

Гэсэн хэдий ч иргэд дархлаагаа дэмжих, агаар салхинд гарах зорилгоор амралтын өдрүүдэд ууланд алхаж, уулын амуудын зорчих хэсэгт ачаалал үүсгэсээр байна.

Тиймээс ногоон бүсийн галын аюулгүй байдлыг хангах, ой хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр нийслэлийн Онцгой байдлын газраас ой хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг эрчимжүүлэн, мэргэжлийн байгууллагуудын хамтарсан эргүүл хяналтын ажлыг өдөр бүр зохион байгуулж, санамж сэрэмжлүүлгийг олон нийтэд хүргэж байна.

Иймд, иргэн та ногоон бүсэд зорчихдоо асаасан гал, шүдэнз, татсан тамхины гал, цог, нурмыг бүрэн унтрааж галын аюулгүй байдлаа хангах, айл өрхүүд халуун үнс, нурмыг тусгайлан бэлдсэн таглаа бүхий нүх, саванд хийх, хашааны өнжмөл өвсийг шатаахгүй байх, гэр сууц, хашаа хорооны гадуур түймрээс хамгаалах зурвас татах, гал унтраах багаж хэрэгслийг бэлтгэх зэргээр ой, хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авахыг Онцгой байдлын ерөнхий газраас анхааруулж байна.

Онцгой байдлын ерөнхий газраас Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамтай хамтран ихэнх нутгаар хуурайшилттай, ой, хээрийн түймэр гарах эрсдэл өндөр байгаатай холбогдуулан өнөөдөр хэвлэлийн бага хурал хийлээ. Хэвлэлийн хуралд ОБЕГ-ын Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх газрын дарга, хурандаа Д.Батсайхан, Гал түймэртэй тэмцэх газрын дарга, дэд хурандаа Ц.Нямбаяр, БОАЖЯ-ны ахлах мэргэжилтэн Ц.Чулуунбаатар нар оролцсон юм.

Улсын хэмжээнд өнгөрсөн онд 77 удаагийн ой, хээрийн түймэр гарч, 568,6 мянга га талбай түймэрт өртөж, иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагад 39,5 тэрбум төгрөгийн хохирол учирсан байна. Түүнчлэн Цаг уур, орчны шинжилгээний газраас ирүүлсэн цаг агаарын урьдчилсан мэдээллээр 3,4 дүгээр саруудад нийт нутгаар олон жилийн дунджаас 0.5-1 градуссаар дулаан. Хур тунадасны хувьд нутгийн хойд хэсгээр дунджаас ахиу, бусад нутгаар ялангуяа нутгийн зүүн хагаст дунджаас бага хур тунадастай, хаврын улиралд нийт нутгаар хуурайшилт өндөр байна. Мөн 2019 оны 2 сарын 20-ны өдрийн байдлаар Монгол орны нийт нутгийн 70 гаруй хувь нь цасан бүрхүүлтэй байгаагаас Баян-Өлгий, Завхан, Увс аймгийн нутгаар 15-24 см зузаан цастай байна. Харин бусад нутгаар цас багатай, ялангуяа зүүн аймгуудын ихэнх нутгаар цасгүй. Нийт нутгийн 70 гаруй хувьд цасан бүрхүүлтэй байгаа хэдий ч нийт нутгаар цас багатай өвөлжсөнөөс хавар эрт хуурайшилт үүсэх нөхцлийг бүрдүүлж байна.

Үүнтэй холбогдуулан Монгол Улсын Шадар сайд, Улсын Онцгой Комиссын дарга Ө.Энхтүвшин “Ой, хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх зарим арга хэмжээий талаар” албан даалгавар гаргаж, ой, хээрийн гал түймрээс урьдчилан сэргийлэх, бэлтгэл бэлэн байдлыг хангаж, гал түймэр унтраах зохион байгуулалтыг эртнээс сайжруулах, бүх шатны төрийн болон төрийн бус байгууллага, олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлж ажиллахыг БОАЖЯ, БХЯ, Хил хамгаалах ерөнхий газар, Цагдаагийн ерөнхий газар, Онцгой байдлын ерөнхий газрын дарга нар болон аймаг, нийслэлийн засаг дарга нарт холбогдох арга хэмжээ авч, хамтран ажиллахыг үүрэг болголоо.

Үүнд:БОАЖ-ын сайд Н.Цэрэнбатад:

– Ой, хээрийн гал түймэр гарах эрсдэл өндөртэй аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, баг, хороодод холбогдох хууль, тогтоомжийг сурталчлах, хэрэгжилтийг хангуулж, хамтран ажиллах, орон нутаг дахь ойн анги, нөхөрлөл, аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэдэд ой, хээрийн гал түймрээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр мэргэжил, арга зүйн туслалцаа үзүүлэх, зөвлөгөө өгөх, үйл ажиллагаанд нь хяналт тавьж ажиллах,

– Ой, хээрийн гал түймрийн эрсдэл өндөртэй хуурайшилтын аюултай, нэн аюултай зэрэгт хүрсэн үед Цаг уурын байгууллагын цаг агаарт зориудаар нөлөөлөх үйл ажиллагаанд шаардлагатай техник тоног төхөөрөмж, бүх төрлийн сумны нөөцийг бүрдүүлэх,

– Ойн тухай хуулийн дагуу хавар, хамрын хуурайшилтын улиралд ойн сангаас мод бэлтгэх, ойн дагалдах баялгыг ашиглах, ногоон бүсэд аялж зугаалахыг тодорхой хугацаагаар хязгаарлах, хууль, дүрэм, журмыг зөрчсөн иргэн, хуулийн этгээдийн мэдээллийг олон нийтэд мэдээлэх, ойн анги, нөхөрлөл, аж ахуйн нэгж, байгууллаг, иргэдийг сургаж дадлагажуулах ажлыг хамтран хэрэгжүүлэхийг үүрэг болголоо.

Аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, Онцгой комиссын дарга нарт:

– Эрсдэл өндөртэй бүс нутагт хөдөлгөөнт эргүүл, хяналт шалгалтын цэг ажиллуулах, хил орчмын болон орон нутагт гарсан ой, хээрийн гал түймрийн үед нутаг дэвсгэрийн харъяалал харгалзахгүйгээр хүч хэрэгслийг татан оролцуулж шуурхай унтраах ажлыг зохион байгуулах,

– Нутаг дэвсгэрийн онцлогт нийцүүлэн ой, хээрийн гал түймэр унтраахад дайчлах гамшгаас хамгаалах алба, мэрэгжлийн анги, сайн дурын хэсгийг байгуулах, тэдгээрийг ой, хээрийн гал түймрийн үед үүрэг гүйцэтгэх чадвартай болгох дадлага, сургалт явуулах,гал түймэр унтраах багаж, техник хэрэгслээр хангах,

– Аймаг, нийслэлийн Засаг даргын нөөц хөрнөөөс ой, хээрийн тйүмрээс урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх чиглэлээр хөрөнгө төсөвлөх, төв, орон унтгийн Онцгой байдлын газартай нягт хамтран ажиллах, түймрийн эрсдэл бүхий үед ойн сангаас мод бэлтгэх, ойн дагладах нөөцийг ашиглах, аялал зугаалгаар явах, ногоон бүсэд олон нийтийг хамарсан үйл ажиллагаа явуулахыг хориглосон захирамж гаргах, хяналт тавьж ажиллах, бүх шатны Засаг дарга нарт бүс нутгийн онцлогт тохирсон гамшгийн зарлан мэдээллийн системийг байгуулж, шуурхай удирдлагаар хангаж ажиллахыг үүрэг болголоо.

БХС, Улсын онцгой комиссын орлогч дарга Н.Энхболдод:

– Тусгай чиг үүргийн нислэг үйлдэх нисэх онгоц, нисдэг тэрэгний техникийн бэлтгэл, бэлэн байдлыг хангуулж, хүн хүч, техник хэрэгсэл хүрэлцэн очих боломжгүй алслагдсан ой, хээрийн бүсэд гарсан гал түймрийн нөхцөл байдал хүндэрсэн тохиолдолд нисэх онгоц, нисдэг тэрэг ашиглан гал түймрийн голомтод бие бүрэлдэхүүнийг шуурхай хүргэх,

– Шаардлагатай тохиолдолд зэвсэгт хүчний алба хаагчдыг татан оролцуулах, бие бүрэлдэхүүнийг шаардагдах техник, багаж хэрэгслээр хангах,

ХХЕГ-ын дарга, Улсын онцгой комиссын гишүүн, хошууч генерал Ц.Сэргэлэнд:

-ОБЕГ-тай хамтран хил орчмын ой, хээрийн гал түймэртэй тэмцэх, чиглэлээр сургалт зохион байгуулж, бие бүрэлдэхүүнийг шаардагдах техник багаж хэрэгслээр хангах,

– Хил орчим гарсан ой, хээрийн түймрийн мэдээллийг Онцгой байдлын алба, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яаманд шуурхай мэдээлж, хамтран ажиллаж, гарсан гал түймрийг цаг алдалгүй унтраах ажлыг зохион байгуулах,

ЦЕГ-ын дарга, Улсын онцгой комиссын гишүүн, цагдаагийн хурандаа С.Баатаржавт:

– Ой, хээрийн гал түймрийн хэргийн эзэн холбогдогч, шалтгаан нөхцлийг шалган тогтоож, орон нутгийн ногоон бүсэд зорчих иргэдийн болон тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөнд хяналт тавих,

ОБЕГ-ын дарга, хошууч генерал Т.Бадралд:

– Ой, хээрийн гал түймрээс урьдчилан сэргийлэх, унтраах, сургалт сурталчилгаа явуулах,

– Онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагын нийт бие бүрэлдэхүүний гал түймэр унтраах автомашин, тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгслийн бэлтгэл, бэлэн байдлыг хангуулах,

– Гал түймрийн голомтод олон хоног, удаан хугацаагаар ажилласан алба хаагчдын өдөр тутмын болон хөдөлмөр хамгааллын хувцасны эдэлгээний хугацааг харгалзахгүй нөхөн хангалт хийх зэрэг үүрэг, чиглэлийг өглөө.

Мөн ой, хээрийн түймрийн шалтгаан нөхцлийн дийлэнх хувь нь иргэдийн санамсар болгоомжгүй байдлаас үүдэж байна. Тиймээс иргэд, малчид, тариаланчид, ой, хээрийн бүсэд зорчин явагсад: автомашин техникийн бүрэн бүтэн байдалд хяналт тавьж, хавар, намрын хуурайшилттай үед цогтой үнс нурмаа битүү тагтай саванд хийх, ил задгай гал түлэхгүй байх, асаасан гал, түүдэг, тамхи, шүдэнзний галыг сайтар унтраах, гал асаагуурыг хээр, хөдөө ил задгай хаяхгүй байх, гэр, байшин, малын хашаа, саравч, өвс тэжээл, худгийн эргэн тойронд 100-гаас доошгүй метрийн өргөнтэй цурав татах, шороон зурвас гаргах, насанд хүрээгүй хүүхдийг түймрийн аюултай үед ой, хээрт чүдэнз, асаагууртай явуулахгүй байх, түймэр унтраах шаардлагатай багаж хэрэгслийг бэлдэж ой, хээрийн гал түймэр гарах эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэхийг анхаарууллаа.

2018 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдрийн байдлаар Архангай, Баянхонгор, Булган, Дорнод, Завхан, Сүхбаатар, Сэлэнгэ, Төв, Увс, Ховд, Хөвсгөл, Хэнтий зэрэг 12 аймгийн 40 суманд 55 удаагийн ой, хээрийн гал түймэр гарч урьдчилсан байдлаар 43120 га ой, 41630 га хээр, нийт 84750 га талбай түймэрт өртжээ. Энэ нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад түймрийн тоо 45.0 хувь, түймэрт өртөж шатсан га талбай 40.0 хувь буурсан үзүүлэлттэй байна. Түймрийн голомтод Онцгой байдлын байгууллагаас 1200 гаруй алба хаагч, 90 автомашин, Хилийн цэргийн анги байгууллагаас 50 алба хаагч, 4 автомашин, орон нутгаас 1284 иргэн, 143 автомашин, 96 мотоцикль, 104 морь, нийт 2540 орчим хүн, 237 автомашин, 96 мотоцикль, 104 морьтой ажиллажээ.

Харин он гарсаар 1742 объектын гал түймэр гарч, 11,8 тэрбум төгрөгийн хохирол учирч, 37 хүн нас барж, 20 хүн түлэгдэж гэмтэн 289 толгой мал хорогдож, 766 гэр орон сууц шатжээ. Дээрх гал түймрийн аюулаас 459 хүний амь нас, төр, аж ахуйн нэгж, байгууллагын 23,6 тэрбум төгрөгийн өмч хөрөнгийг авран хамгаалсан байна. Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад гал түймрийн тоо 5,6 хувиар буурч, учирсан хохирлын хэмжээ 28,4 хувиар, нас барсан хүн 54,9 хувиар, түлэгдэж, бэртсэн 5,9 хувиар тус тус өссөн үзүүлэлтэй байна.

Түүнчлэн Цаг уурын байгууллагаас ирүүлсэн мэдээллээр 06 дугаар сарын эхний арав хоногийн байдлаар, Хангай, Хэнтэй, Хөвсгөлийн уулс, Увс нуур, Их нууруудын хотгороор 26-30 градус, бусад нутагт 31-39 градус буюу ихэнх нутагт олон жилийн дунджийн орчим, түүнээс 1.1-3.4 градусаар дулаарч, ихэнх нутгаар олон жилийн дунджаас тунадас орсон нь нутаг дэвсгэрийн 70 орчим хувь нь гандах, хуурайшилттай байх нөхцлийг бүрдүүлээд байгаа юм.

Иймд ой, хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлж, бага оврын хийн болон цахилгаан зуух, автомашин, тээврийн хэрэгслийн аюулгүй байдал, татсан тамхи, ил галыг бүрэн унтрааж, учирч болзошгүй гал түймрийн аюулаас өөрийн болон бусдын амь нас, эд хөрөнгийг эрсдэлд учируулахгүй байхыг анхааруулж байна. Мөн ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэгийн зуны амралт эхэлж байгаатай холбогдуулан бага насны хүүхдийг уул, мод, гол устай газар харгалзах хүнгүй явуулахгүй байх, ялангуяа орон байранд удаан хугацаагаар цоожлох, гал гарч болох зүйлсийг бага насны хүүхдээс хол байлгаж ахуйн хүрээнд гарч байгаа гал түймрийн аюулаас урьдчилан сэргийлэх шаардлагатай байгааг анхаарууллаа.