Улсын хэмжээнд 2017 оны эхний хагас жилийн байдлаар 21808 зам тээврийн осол бүртгэгдсэний 2088 буюу 9.6 хувь нь орон нутгийн замд, 19720 осол Улаанбаатар хотын замд гарсан осол байна. Улсын хэмжээнд бүртгэгдсэн зам тээврийн ослын 21312 буюу 97.7 хувь нь жолоочийн буруугаас, 475 буюу 2.2 хувь нь явган зорчигчийн буруутай үйлдлээс, 21 буюу 0.1 хувь нь замын нөхцөл байдлаас гарчээ.
Тэгэхээр зам тээврийн ослын гол буруутан нь жолооч өөрөө гэдгийг дээрх тоо баримт илтгэж байна. Үнэндээ манай жолооч нар унаж яваа машиныхаа техникийн бүрэн бүтэн байдлыг анхаардаггүй. Хөдөлж л байвал болоо гэсэн шиг зарим эд ангийг монголчилж, зориулалтын бус тос, масло хэрэглэх нь энүүхэнд. Үнэндээ хагас жилийн байдлаар тээврийн хэрэгслийн аюулгүй байдал, ашиглалтын журмыг хангаагүй 771 гэмт хэрэг бүртгэгдэж, ослын улмаас 205 хүий амь нас хохирч, 530 хүн гэмтсэн байна. Нийслэлийн хэмжээнд 2017 оны эхний хагас жилийн байдлаар 40 хүн амь насаа алдаж, 290 хүн гэмтсэн бол орон нутгийн замд 165 хүний амь нас хохирсон нь улсын хэмжээнд амь насаа алдсан хүний 80.5 хувийг эзэлж байна. Сүүлийн таван жилийн судалгаанаас харахад зам тээврийн ослын улмаас жилд дунджаар 550 гаруй хүн амиа алддаг байна. Ослын шалтгааныг бүр нарийвчилж үзвэл хүний амь нас хохирсон осол, хэргийн 83.3 хувь нь анхаарал болгоомжгүй хөдөлгөөнд оролцсон, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ автомашин жолоодсон, хурд хэтрүүлсэнээс гарсан байх юм.
Манай улсад гарч буй зам тээврийн ослын дийлэнх хувь жолоочийн буруутай үйлдлээс болж гардаг болохыг дээр дурдсан. Тэгвэл зарим сэтгэл зүйчдийн үзэж буйгаар монголчууд замын хөдөлгөөнд оролцохдоо сэтгэлийн хөдөлгөөнөө барьж чаддаггүй. Товчхондоо ямар ч сэтгэл зүйн бэлтгэлгүй байдагтай холбоотой гэнэ. Тухайлбал, архи согтууруулах ундаа хэрэглэсэн үедээ “Хоёрхон хундага уусан”, “Би урдах замаа зүгээр л харж байна”, “Мэдрэлээ алдчихаагүй юм чинь гэрээ олоод оччихно” гэсэн сэтгэлгээгээр ханддаг байна. Харин гадны ихэнх орнуудад согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох нь өөрийгөө егүүтгэх, бусдын амь насыг санаатайгаар хөнөөх гэсэн оролдлого гэдгээс өөрцгүй хүлээж авдаг тул ямар нэг эрсдэл дагуулахгүйн тулд дуудлагын жолооч дууддаг ч юм уу өөр хувилбаруудыг авч хэрэгжүүлдэг байна. Нөгөөтэйгүүр хууль эрх зүйн орчин нь иргэдийнхээ сэтгэлгээнд ингэж суулгаж өгсөн байдагтай холбоотой юм. Түүнчлэн манай жолооч нар хөдөө амарна, зугаална гээд гэр бүлийнхнийгээ суулгаж аваад гараад явдаг. Ингэхдээ бусад зорчигчдын суудлын бүс зүүсэн эсэхийг шалгадаггүй, шаардлага тавьдаггүй. Басхүү машиныхаа бүрэн бүтэн байдлыг хангадаггүй. Өөрийнхөө амь наснаас гадна бүхэл бүтэн гэр бүлийнхээ амь насыг хариуцаж явж байж 100 хол давсан хурдтай давхидаг. Замдаа машин гүйцэж түрүүлэх гэж хажуугаар нь уцаарлаж дайрна, хараана, зүхнэ. Үр ,хүүхэд, эцэг, эхээ суулгачихаад бусдыг элдвээр харааж зүхэж хэрэлдэнэ. Бусад зорчигчдын амь гарт нь байгааг огтхон ч санахгүй. Тэсрэх бөмбөг зүүснээс өөрцгүй ийм л сэтгэл зүйн байдалтай хөдөлгөөнд оролцож байна. Үүний тод илрэл болон зам тээврийн ослын тоон мэдээллийг та бүхэнд хүргэж байна.
-ЗАМ ТЭЭВРИЙН ОСОЛ ИХЭНХДЭЭ ӨДРИЙН ЦАГТ ГАРДАГ-
Зам тээврийн ослын 65.5 хувь нь өдрийн цагт, 34.5 хувь нь шөнийн цаг буюу 22.00-06.00 цагуудад гардаг байна. Замын цагдаагийн газарт бүртгэгдсэн нийт ослын 46.8 хувь нь онхолдох хэлбэрээр гарчээ.
Улсын хэмжээнд нийт 21808 зам тээврийн осол бүртгэгдсэн болохыг дээр дурдсан. Тэгвэл үүнээс 90.4 хувь нь мөргөлдөх, 5.6 хувь нь явган зорчигч мөргөх, 1.5 хувь нь үл хөдлөх зүйл мөргөх /хашаа, хайс, гэр, шон мөргөсөн/, 23 осол нь зорчигч унагах, 53 нь дугуйтай хүн мөргөх, 51 осол нь мал, амьтан дайрах хэлбэрээр бүртгэгдсэн байна. Зам тээврийн осол ихэнхдээ иргэдийн идэвхитэй цагаар буюу өдрөөр гардаг. Тэгэхээр жолооч нар мэдсээр байж, харсаар байж өөрсдийн буруугаас үүдэн осол аваар гаргадаг гэсэн үг. Жишээ дурдъя. Энэ сарын 16-ны буюу ням гаригт Замын цагдаагийн газарт нийт 237 дуудлага, мэдээ мэдээлэл ирснээс 164 нь зам тээврийн ослын дуудлага байжээ. Зам тээврийн ослын улмаас нэг хүн амиа алдаж 15 хүн гэмтсэн байна. Үүнээс тав нь бага насны хүүхэд байна. Тодруулбал, Хан-Уул дүүргийн нутаг Морингийн давааны замд амины “H.Fit” маркийн автомашин онхолдож зорчигч 18 настай И, 19 настай Ч, 19 настай Н нарын гурван хүн гэмтсэн бол Партизаны сангийн аж ахуйн замд амины “Toyoto Landcruiser” маркийн автомашинаас зорчигч 53 настай О унаж амиа алджээ. Энэ өдөр гарсан зам тээврийн ослоос хамгийн ноцтой нь Сонгинохайрхан дүүргийн нутаг Баянхошууны тойрог дээр “Beiben” маркийн ачааны автомашины ачиж явсан контейнер унасан явдал. Тухайн замд зорчиж явсан “Pruis-10”, “T.Pruis-11” маркийн автомашинууд дээр унаж зорчигч 36 настай М, 36 настай Б, гурван настай Б, долоон сартай Г нарын таван хүн гэмтэж Гэмтэл согог судлалын үндэсний төвд хэвтэн эмчлүүлж байна. Одоогоор долоон сартай хүүхдийн биеийн байдал муу байгаа. Дээрх ослын шалтгаан нь ачааны машины хурд сааруулагч гэнэт ажиллагаагүй болсон гэх. Жолооч замын хөдөлгөөнд оролцохдоо машиныхаа бүрэн бүтэн байдлыг шалгах үүрэгтэй. Гэтэл хөдөлгөөн ихтэй уулзвар руу хурдтай уруудан орж ирчихээд ийм шалтгаан хэлээд сууж байна. Эрдэнэт хүний амь эрсдээгүй нь зол гэлтэй. Нөгөөтэйгүүр контейнерт даруулсан хоёр машинд явсан хүүхдүүд хамгаалалтын бүсгүй байсан гэх мэдээлэл байна. Бид ийм л хайнга улс. Дээрх тохиолдлууд бол зөвхөн нэг өдрийн ослын мэдээлэл. Өдөрт энэ мэтчилэн хэдэн арван хүний амь нас авч одсон аймшигт ослууд гарсаар л байна.
-ЗАМ ТЭЭВРИЙН УЛМААС АМИА АЛДСАН ХҮҮХДИЙН ТОО ӨМНӨХ ЖИЛИЙНХЭЭС ӨСЧЭЭ-
2017 оны хагас жилийн байдлаар улсын хэмжээнд хүүхэд өртсөн зам тээврийн осол 491 бүртгэгдэж ослын улмаас 31 хүүхэд амь насаа алдаж, 484 хүүхэд гэмтэл авснаас 90 хүүхэд хүндэвтэр, хүнд гэмтжээ. Дээрх үзүүлэлтийг өнгөрсөн оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад нас барсан хүүхэд 63.2 хувиар өсчээ. Баяр наадмын өдрүүд буюу долдугаар сарын 10-15-ны өдрүүдэд Замын цагдаагийн газарт нийт 1236 дуудлага, мэдээ мэдээлэл хүлээн авснаас, зам тээврийн ослын 790 дуудлага бүртгэгдсэн бөгөөд осол, хэргийн улмаас хоёр хүний амь нас хохирч, 70 хүн гэмтсэн байна. Үүнээс 18 нь бага насны хүүхэд. Ихэнхдээ ослын үед хүүхдээ урд суудалд авч явсан, хүүхдийг зориулалтын суудалд суулгаагүй, хамгаалалтын бүс зүгээгүй байжээ. Ийм байдлаар хүүхдийг замын хөдөлгөөнд оруулцуулах нь нэг талаараа тэдний эрхийг ноцтой зөрчиж, санаатайгаар амь насыг нь хөнөөх зорилгоор авч явсантай ялгаагүй. Учир нь гадны зарим орнуудад яг энэ хэлбэрийн хууль хатуу мөрдөгддөг. Хүүхдийнхээ амь нас, эрүүл мэндэд нь аюултай нөхцөл байдалд оруулсан тохиолдол бүрт нь эцэг, эх, асран хамгаалагч хариуцлага хүлээх хуулийн зохицуулалттай. ОХУ-д замын хөдөлгөөнд оролцохдоо аюулгүйн бүс зүүгээгүй тохиолдолд 500 рубль, 12 хүртэлх насны хүүхдээ зориулалтын суудалд суулгаж тээвэрлээгүй бол 3000 рубль хүртэлх хэмжээний мөнгөн торгууль ногдуулдаг байна. Түүнчлэн хүүхдээ зориулалтын бус суудалд суулгаагүй тохиолдолд мөнгөн торгууль ногдуулахаас гадна ял хүртэл оноох тохиолдол зарим орнуудад бий. Иймэрхүү хариуцлага, торгуулийн систем нь зам тээврийн ослыг эрс буруулахад үр дүнгээ өгнө гэж үздэг байна.
-ОРОН НУТГИЙН ЗАМД НААДМЫН ӨДРҮҮДЭД НАЙМАН ХҮН АМИА АЛДЖЭЭ-
Амралт зугаалгын улирал эхэлсэнтэй холбогдуулан нийслэлээс орон нутгийг чиглэсэн хөдөлгөөн эрс нэмэгддэг. Үүнтэй зэрэгцэн осол аваар ч эрс нэмэгддэг байна. Өнгөрсөн баярын өдрүүдэд орон нутгийн замд зам тээврийн ослын улмаас найман хүний амь нас хохирч, нэг хүн гэмтжээ. Тухайлбал, Баянзүрх дүүргийн нутаг Хонхорын шинэ замд А жолоочтой амины “Мустанг” маркийн мотоцикль онхолдож, зорчигч 32 настай Б-н амь нас хохирсон бол Баянгол дүүргийн нутаг Телевизийн эцэс рүү нийлдэг даланд амины “Prius” маркийн автомашины жолооч Ч нь далан руу унаж жолооч, зорчигч нарын хоёр хүн гэмтсэн байна. Сэлэнгэ аймгийн Баянгол сумын нутаг “Хоёр даваа” гэх газар асфальтан замд “Nissan sun¬ny” маркийн Ө жолоочтой автомашин H.Accent маркийн Д жолоочтой автомашинтай мөргөлдөж зорчигч 31 настай Э-н амь нас хохирсон ноцтой зам тээврийн осол гарчээ. Харин согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон 238 жолоочийг илрүүлжээ. Энэ сарын 16-нд 46 согтуу жолоочийг илрүүлсэн байна. Ер нь зуны улиралд согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодож хөдөлгөөнд оролцох тохиолдол эрс нэмэгддэг болохыг албаныхан хэлж байна.