“2017 оны шинэ загварууд
ХАТАН ЗӨГИЙ” БУЮУ ДРОН АНГЛИАС ҮҮСЭЛТЭЙ
Алсын жолоодлогот нисдэг төхөөрөмж буюу дроныг 1933 оны үед Англид зохион бүтээгээд цэргийн зориулалтаар ашиглаж эхэлжээ. Зөгий мэт дүнгэнэн дуугарч, удирдлагын дагуу өгсөн даалгаврыг гүйцэтгээд буцаад үүрэндээ ирдэг учир ийнхүү зөгийтэй зүйрлэн “Хатан зөгий” гэж нэрлэдэг байж. Харин АНУ-ын хувьд 1948 оны үеэс тагнуулын зориулалттай нисгэгчгүй нисдэг төхөөрөмжийг зохион бүтээгээд гурван жилийн дараа олноор үйлдвэрлэсэн юм байна. Энэ үеэс улс орнууд дроныг цэргийн зориулалтаар өргөн хэрэглэж эхэлсэн гэж үзэж болно.
Дрон нь нарны энерги, түлш, зай зэргээр ажиллах бөгөөд радио долгионоор алсын зайнаас удирддаг. Дэлхий даяар дроныг зөвхөн цэргийн зориулалтаар ашиглахаас гадна өдөр тутмын хэрэглээнд хэрэглэх болсон нь албаны хүмүүсийн анхааралд өртөж, дроныг ашиглахад шаардагдах журмыг хүртэл гаргасан байдаг. Алсын жолоодлогот нисдэг төхөөрөмжийг батлан хамгаалах салбараас гадна хөдөө аж ахуй, боловсрол, энтертайнмент, уул уурхай, үйлчилгээ, байгаль орчинг хамгаалах, барилга, хот байгуулалт, зам, тээврийн салбарт өргөн ашиглаж байгаа юм. Мөн иргэд өөрсдийн хүсэл сонирхлын дагуу фото зураг авах, бичлэг хийх зориулалтаар худалдан авах нь түгээмэл болсон.
ДРОНЫГ 120 МЕТРЭЭС ДЭЭШ НИСГЭХИЙГ ХОРИГЛОДОГ
Хэрэглээний зориулалттай дроныг аврах ажиллагаа, хил хамгаалах, замын хөдөлгөөнийг хянах, эрэл хайгуул хийх, цаг агаарын хяналт, гал унтраах, нисдэг камерны бичлэг хийх, газар төлөвлөлт, ховордсон ан амьтан, ургамал тоолох зэрэгт түгээмэл ашигладаг. Ингэхдээ 25 кг-аас дээш жинтэй төхөөрөмжийг ашиглахгүй байхыг сануулдаг бөгөөд зөвхөн өдрийн цагаар нисгэхийг зөвшөөрдөг аж. Мөн газрын гадаргуугаас 120 метрээс дээш өндөрт, аливаа эрх бүхий байгууллагын зөвшөөрөлгүйгээр тусгай зориулалтын агаарын зайд нисгэхийг хориглодог журамтай. Түүнээс гадна нисгэгчтэй бүх агаарын хөлөгт саад болохгүй байхыг дрон нисгэгчдэд сануулдаг аж.
Дрон нь хүний хүрч чадахгүй, орж чадахгүй орчинд ажиллах чадвартай учир дэлхийн тэргүүлэх зэвсэгтэй улсууд цэргийн нисэх хүчиндээ өргөнөөр хэрэглэх болжээ. Үл үзэгдэх дрон, нано дрон, тэсрэх бөмбөг тээвэрлэгч дрон гээд үйлдэл, гүйцэтгэх ажиллагаа нь улам нарийн, аюултай болж байгаа аж. Хэт даврагчид, алан хядагчдын хувьд биедээ тэсрэх бөмбөг бэхлээд түүнийгээ олон нийтийн газар дэлбэлж амиа золиослохынхоо оронд дроныг нисгээд товлосон газартаа бөмбөг тэслэх нь элбэгшээд байгаа учир улс орнууд алсын зайн удирдлагатай ийм төхөөрөмжүүдээ тоолж, хяналтдаа оруулаад байна. Манай улсад ч дронуудыг бүртгэлжүүлээд байгаа бөгөөд одоогоор хүргэлтийн дрон нисгэхийг хориглодог юм байна.
Гаднын орнуудад түгээмэл ашиглагддаг бага оврын хүргэлтийн дрон
ДРОН ЗОРИУЛАЛТААСАА ХАМААРЧ ХҮЧИН ЧАДАЛ, ҮЗҮҮЛЭЛТ НЬ ӨӨР БАЙДАГ
Цагдаагийн зориулалттай дронууд нь маш өндөр нарийвчлалтай, хурдтай, шөнийн дурангаар тоноглогдсон байдаг. Харин хүмүүнлэгийн үйлсэд зориулагдсан дрон нь гамшиг ослын үед ашиглахад зориулагдсан байх бөгөөд далай хар шуурга, хар салхи, газар хөдлөлт, үеэр зэрэгт нэрвэгдсэн газар нутгийн 3D зургийг авах, амьд үлдсэн хүмүүсийг хайх, гамшигт өртсөн иргэдэд эм тариа, тусламжийн зүйлсийг хүргэж өгөх зэрэг олон үйлдэлт төхөөрөмж юм. Энгийн иргэдийн хувьд дроныг цэргийн болон хэрэглээний гэж ерөнхийд нь хоёр ангилдаг бол дрон сонирхогчдын хувьд GPS төхөөрөмжийн, хүргэлтийн, фото зургийн, тагнуулын, уралдаан тэмцээний бичлэг хийх, бусад төхөөрөмжийг цэнэглэх гэх мэтээр маш нарийн ангилдаг аж. Зориулалтаасаа хамаарч санах ой, дамжуулах чадал нь харилцан адилгүй байдаг юм байна.
“МАВИК ПРО” 2.7 САЯ ТӨГРӨГИЙН ҮНЭТЭЙ БАЙНА
Манай улсад дроныг тусгай зөвшөөрөлтэй цөөхөн газарт борлуулдаг. Манайд зарагдаж байгаа “Мавик Про” нь эвхэгддэг, хөнгөн учир авч явахад авсаархан гэдгээрээ дрон сонирхогчдын талархлыг хүлээдэг. Уг дрон нь маш хүчирхэг агаад дүүрэн цэнэгтэй батарейгаараа 27 минут ниснэ. Урдаа болон дороо саад мэдэрдэг аюулгүй, ухаалаг нислэгийн төхөөрөмжтэй. Энэ дроныг 2790000 төгрөгөөр борлуулж байгаа юм байна.
Харин “DJI Inspire 2” нь цагт 108 км цаг хурдлах бөгөөд саад мэдэрдэг ухаалаг, аюулгүй системтэй. Дүүрэн батарейгаараа мөн 27 минут хүртэл нисэх боломжтой. Долоон км-ийн алсаас удирдаж болдог юм байна. Энэ мэтээр дронууд нь зориулалтаасаа хамаарч үзүүлэлт, үнэ ханш нь өөр өөр байна.
“Мавик про”
Хот дотор дрон нисгэхэд учрах саад их. Өндөр барилгууд болон wifi зэрэг элдэв төрлийн долгион нь дроныг удирдлагатайгаа холбогдоход саад болж сигналыг нь бууруулдаг юм байна. Дроны сигналыг унагадаг гол хүчин зүйлс бол өндөр барилга, хүн, ой мод байдаг гэнэ. Тиймээс дроныг нисгэхээр бол өндөр барилга, нисэх онгоцноос аль болох хол зайд хөөргөхийг зөвлөжээ. Хэрвээ хот дотор дрон хөөргөсөн үед сигнал нь муудаад ирвэл даруй буцах товчин дээр дарах нь хамгийн зөв гэсэн.
МОНГОЛ ОЮУТНУУД НИСГЭГЧГҮЙ ОНГОЦ БҮТЭЭЖ БАЙСАН ТУРШЛАГАТАЙ
Одоогоос хэдэн жилийн өмнө Механик инженерийн сургууль, Холбоо мэдээллийн сургуулийн оюутнууд хамтраад нисгэгчгүй онгоц бүтээсэн. Нисгэгчгүй нисэх аппаратын тусламжтайгаар тухайн онгоцоо бүтээсэн бөгөөд ойн түймрийн тархалтыг тандах, ховор, зэрлэг амьтдын бэлчээрийг тогтоох зорилгоор зураг авч, бичлэг хийх боломжтой гэдгийг зохион бүтээгчид нь ярьж байсан. Тэд гурван метр урт далавчтай, их бие нь хоёр мерт урттай ачаа зөөх зориулалттай онгоц бүтээснээ танилцуулж “Улаанбаатар хот дотор уг онгоцоо хөөргөөд пицца зэрэг хөнгөн чанарын зүйлсийг хүргэхэд ашиглаж болно” гэсэн. Ингэхээр ямартай ч манайд дрон бүтээх, үйлдвэрлэх инженер, техникийн ажилтнууд нь хэдийнэ бэлтгэгдчихсэн гэж үзэж болно. Царцаа ногоон мэтийн дээр үеийн загварын онгоц зэрэгтэй зууралдаж олон улсын тэмцээнд хүч үзэж байхынхаа оронд манай зохион бүтээгч инженерүүд орчин үеийн өндөр хүчин чадалтай дрон бүтээх, үйлдвэрлэх, хэрэглээнд нэвтрүүлэхийн төлөө хичээх цаг нь болсон. Яагаад гэвэл дрон нь зөвхөн цэргийн зориулалтаасаа хальж өдөр тутмын хэрэглээнд аль хэдийнэ нэвтэрчихлээ.