Барилга байгууламжийн гадна, дотор хана өнгөлгөө болон өө сэвийг дарж тэгшлэх, чигжих зориулалттай чанар стандарт техникийн шаардлагын дагуу хуурай хольцын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг “Баяргүүш ХХК”-ийн захирал Б.Амартүвшинтэй ярилцлаа. “Баяргүүш” ХХК Монголын анхны өнгөт замаскыг үйлдвэрлэн гаргасан нь тэдний давуу тал болж байгаа аж.
-Үйлдвэр байгуулах санаагаа анх яаж олж байв. Барилгын мэргэжилтэй хүн үү?
-Би малчин хүн л дээ. 1990 онд анх малчин болоод 1999 онд мянгат малчин болж байсан. Дөрвөн охинтой учраас хот руу шилжихээс өөр арга байсангүй.Төв аймгийн Дэлгэрхаан сумаас 2006 онд малаа зарж хотод шилжин ирж байлаа. 2008 онд газар аваад 2012 онд шашны бизнес хийж эхэлж Гандантэгчинлэн хийдийн урд шашны дэлгүүр нээсэн юм. Хөдөлмөрлөж зүтгэсний эцэст далайцаараа нэг номер дэлгүүр болгосон. Харьцангуй сүүлд нээгдсэн учраас хамрах хүрээгээрээ эхний тавд оруулж чадсан шүү. 2012 оноос хойш давхар юу хийх вэ гэж бодож байгаад барилгын салбарт оръё гэж шийдсэн. 2013 онд барилгын салбарын талаар урд хөрш руу явж их судалгааг хийсэн дээ. Тэгээд 2014 онд шийдвэрээ гаргаж бүтээгдэхүүнийхээ туршилтыг хийсэн. Нэг жил болсны дараа буюу саяхан бүтээгдэхүүнээ олонд танилцуулаад байна.
-Нэг жил хийсэн судалгаагаар ямар үр дүнд хүрэв?
-Судалгаа хийх явцад Хятад улсад “Beliеve” компани хар замаскыг хамгийн өндөр түвшинд чанартайгаар хийж байсан. Шууд л “Beliеve”-ын хар замаскнаас нэг уутыг авчираад яг үүнтэй л адилхан стандартын бүтээгдэхүүн хийвэл би Монголд зарна гэж шийдсэн. Нэг жил туршиж үзээд энэ жил “Beliеve”-ийн чанарт аваачиж чадлаа. Тэр хугацаандаа яагаад өнгөт замаск байж болохгүй гэж бодсон. Туршилтынхаа хугацаанд стандартад нийцсэн хар замаскнаас гадна өнгөт замаск хийчихээд байна. Одоогоор барилгын компаниуд хар замаск татсаны дараа өнгө тавьдаг юм. Харин манай өнгөт замаскыг шууд татчихаар өнгө тавина гэж хугацаа алдахгүй. Нөгөө талаас эдийн засгийн тал дээр ихээхэн хэмнэлт хийх юм.
-Үйлдвэр байгуулах санхүүжилтээ яаж олсон бэ?
-Эдийн засгийн хямрал болж байгаа зах зээлээ мэдэрч чадалгүй энэ бизнесээ эхэлчихжээ. Үйлдвэрээ 100 хувь зээл авч эхэлсэн. Тоног төхөөрөмж, газар, түүхий эд авах гээд тооцвол 220 сая төгрөг зарцуулчихсан шүү. Олон жижиг зээл авсан учраас сард дөрвөн удаа зээлээ төлдөг юм. Одоогоор санхүүжилтийн хувьд бэрхшээлтэй байгаа. Шинэ бүтээгдэхүүн хүмүүст хүрэх нь бага байдаг юм байна. Ашгаа өгч эхлээгүй л байна. Энэ хооронд чанартай бараа гаргахын тулд нэг жил алдчихлаа. Барилгын компаниуд манай бүтээгдэхүүнийг аваад хэрэглээд эхлэх үед чанар сайтай гэдгийг ойлгоод удахгүй үйлдвэрлэл маань сэргэх байх. Миний хувьд судалгаа хийх хугацаандаа Монголд номер нэг хуурай хольц хийх аргыг сурлаа.
-Зах зээлд борлуулж эхэлсэн юм уу?
-Хамгийн анх “Их хотын барилга-2015” үзэсгэлэнд оролцсоны дараа Хэнтий аймагт барилга барьж байгаа “Хар чонот” ХХК-д 10 тонн шар замаск худалдсан. Манай борлуулалт ерөөсөө л энэ. Өөр борлуулалт хараахан хийгээгүй байна.
-Хэдэн өнгийн замаск хийх боломжтой вэ. Одоогоор шар өнгө гаргачихаад байгаа юм байна?
-Улаан, улаан хүрэн, шар, цэнхэр голдуу барилгуудын хэрэглэдэг үндсэн өнгөнүүдийг гаргачихаад байна. Цаашдаа өнгөө хөгжүүлээд явна. Одоогоо 10 өнгөний дундажтай байна.
-Замаскаа зах зээл дээр хэдэн төгрөгөөр борлуулуулах вэ?
-Би хамгийн сайн чанартай бүтээгдэхүүнийг барилгад хэрэглэх ёстой гэж үздэг. Яаж ч хямарсан муу бүтээгдэхүүн хийхгүй. Чанар дагаж үнэ байдаг шүү дээ. Бид бүтээгдэхүүнээ зах зээлд хямд борлуулах гэхээр хийж байгаа өртөг маань өндөр байна. Манайхан хятадад зарагдаж байгаа хямд замаск аваад байдаг. Тэр нь өнгөлгөө хийсний дараа жил ч болохгүй хуулраад халтартчихдаг шүү дээ. Бас хананд хүрэхээр хувцас цагаан болгоод байдаг сул талууд бий. Мөн замаск татаад цагаан өнгө өгөхөөр ойгоод байдаг тал ч байна. Манай замасканд энэ хоёр эрсдэл байхгүй гэсэн үг. Манай бүтээгдэхүүний онцлог барилгыг ус, чийгний нөлөөллөөс хамгаалж, хананы өөг арилгадаг.
Манайх замаскаа 25 кг тутмыг 12 мянган төгрөгөөр борлуулахаар тооцоолсон. “Believe”-ийн замаск монголд 17 мянган төгрөгөөр борлуулагдаж байгаа. Манайх энэ бүтээгдэхүүнтэй чанарын хувьд адилхан ч 60 хувиар бага үнэтэй байна гэсэн үг. Манайхан Хятадад 3500 төгрөгөөр зарагддаг замаскыг энд 7000 болгоод зарж байхад аваад байж, тэнд 20 мянган төгрөгөөр зарагдаж байгаа бүтээгдэхүүнийг энд 10 мянгаар зарж байхад л авахгүй байна. Чанарын хувьд асар их ялгаатай шүү дээ.
-Замаск хийхдээ түүхий эдээ хаанаас авч байна вэ?
-Үндсэн гол түүхий эд болох цементээ Хөтөлөөс авч байгаа. Төв аймгийн манхан элсийг авдаг. Холигч полимер, цавуулаг, бүтээгдэхүүнүүд болоод бусад хэрэгслийг урдаас татаж байгаа. Манайх стандартын замаск хийхийн тулд 50 гаруй бүтээгдэхүүн хийдэг учраас өртөг өндөр гарах нь тодорхой. Бусад замаскны үйлдвэрүүд 10 хүрэхгүй л түүхий эд хэрэглэдэг учраас хямд байх нь аргагүй.
-Замаскандаа хэдэн жилийн баталгаа өгөх вэ?
-Тухайн барилга хэзээ нурна тэр үед л дуусна даа. Барилгын настайгаа чацуу байна гэж би үзэж байгаа. Хятадад хийсэн “Believe”-ийн замаскаар өнгөлсөн барилга одоо 30 жил болчихсон ямар ч өөрчлөлтгүй л байна. Манайх энэ тал дээр чанарын хувьд 100 хувь баталгаа өгнө.
-Өнгөт замаск өөр оронд байдаг уу?
-Хятад, Орос хоёрт лав өнгөт замаск байдаггүй юм билээ. Монголд өнгөт замаск оруулж ирдэг компани бас байхгүй. Би бүтээгдэхүүнээ хийчихээд “Believe” компанитай очиж уулзсан юм. Миний хийсэн бүтээгдэхүүнийг хараад үнэхээр стандартад нийцсэн сайн замаск хийчихсэн байна гэж хүлээн зөвшөөрсөн. Миний хийсэн хар замаскыг хүлээн зөвшөөрөхөөр нь би танайх өнгөт замаск хийе гэж бодож байсан уу гэж асуусан юм. Тэгсэн манайх дандаа л хар замаск хийдэг. Өнгөтэй хийе гэж ерөөсөө бодож байгаагүй юм байна гэсэн. Тэдний талаас өнгөт замаск хийхэд манайхтай хамтарч ажиллах тал дээр нааштай хариу хэлсэн шүү. Ер нь одоогоор өнгөт замаск хийсэн нь бараг анхдагч болох болов уу.
-Тоног төхөөрөмжөө хаанаас авч байв. Хоногт хэдэн тонн замаск үйлдвэрлэх хүчин чадалтай вэ?
-Хятадаас авсан. Хоногт нэг машин нь 16 тонн замаск үйлдвэрлэх хүчин чадалтай. Одоогоор үйлдвэр дээрээ хоёр машинтай байна. Нэг нь цагаан, нэг нь хар байгаа. Цаашдаа өнгөт замаск хийхэд нэг өнгөн дээр нэг машинаар авах бодол байна. Өнгийг машинд хольж хийхээр захиалагчийн хүссэн өнгө гарахгүй байх магадлал их учраас тийм шийдвэр гаргаад байгаа. Одоогоор санхүүжилт бага байна. Эхний ээлжинд нэг тонноор үйлдвэрлэдэг машин захиална. Хоногт найман тонн замаск үйлдвэрлэнэ гэдэг бага үзүүлэлт биш. Ямар ч том барилга оргил үедээ хоногт таван тонноос илүү шавар хийдэггүй юм. Манайх хоногт найман тонноор үйлдвэрлэхэд л хоёр барилга өөр өнгө сонгоход өдөрт нь хийх боломжтой.
-Танайх одоо нөөцтэй юу?
-Одоогоор складанд 200 тонн бэлэн бүтээгдэхүүн бий. 30 тонн хар замаск хийчихсэн байгаа. Хэрэв барилгын компани болоод хувь хүн өнгөт замаск авахыг хүсвэл хийж өгөхөд бэлэн байна. Одоогоор нэг машинаа шараар будчихсан байгаа. Дараагийн захиалга магадгүй улаан байвал нөгөө машинаа будаад шинэ машинаа захиална.
-Танайх өөр ямар ажил хийж байна?
-Гандантэгчинлэн хийдийн шавар хөшөөнүүд өнгө алдсан байна лээ. Үүнийг боломжийн үнээр засан сэргээе гэсэн юм. Өөрийн бүтээгдэхүүнээр хэрэмний гадна талыг өнгөлөхөөр болоод байна. Мөн саяхан нэг компани замаскаа жаахан зузаан тавихад чулуут өнгөлгөө хийж болох уу гэж асуусан. Одоо нарийн ширхэгтэй Дарханы 0.8-ын угаасан хайргыг замасктайгаа холиод өнгөлгөө хийж болох нь уу үгүй юу гэдгийг туршиж үзэх гэж байна. Чулуут өнгөлгөө хийх нь баталгаатай болчихвол тэр компанитай хамтарч ажиллахаар болоод байгаа юм.
-Танай бүтээгдэхүүн ямар давуу талтай вэ?
-Хүйтэрч байгаа энэ үед барилгын компаниуд ажлаа хурдан хийхээр яардаг. Барилгын ажил хийж байхад замаскаа татчихаад хатахыг нь хүлээдэг шүү дээ. Манай замаск тэгж цаг алдахгүй маш хурдан хатдаг. Мөн замаск татах үед гулгамтгай учраас 10 өдөрт хийх ажлыг зургаан хоногт хийх боломжтой юм. Энэ нь ажлыг 40 хувь хөнгөвчлөх бүрэн боломжтой гэсэн үг. Манай өнгөт замаскыг хэрэглэснээр эдийн засгийн болоод цаг хугацааны асар их үр дүнг мэдрэх болно. Бид монголдоо өндөр чанартай бараа бүтээгдэхүүнийг нийлүүлж байна.
Гэрэл зургуудыг Ц.Мягмарсүрэн