Давсан бөхийн гараас боорцог шидэгдэхэд асарт суусан үзэгчид хэдэн арваараа булаацалддаг шиг улс төр МАН дотор өрнөлөө. Бүдүүлгээр хэлэхэд хоёр бөх барилдахдаа нэгнийхээ хонго, зоо, суга, цавийг ухаж ухаж давсан нэг нь хөлсөнд хутгалдсан гараараа хишиг түгээж, түүнийг нь бөхийн хорхойтнууд хүртэхээр тэмүүлдэг шигээр тэд өнгөрсөн хэдхэн хоногт, өөрт оногдсон зургаан сайдын суудлаа булаацалдлаа. Арай өөрөөр жишихэд хоёрхон жил эрх мэдлээс хол байсан тэд говийн халуун наранд ангасан үхэр сүрэг худгийн бараа харсан мэт ээлж дараалалгүйгээр дайралдаж байсан сурагтай. Сүүлийн 90 гаруй жил оршин тогтносон том намын аранга, нам доторх эв нэгдэл, ичих нүүр гээд үнэ цэнтэй бүхнээ уландаа гишгэчин улайрч намынхаа удирдлагуудыг хэсэгтээ л сандаргаад авлаа.
Сайдын зургаан суудлын төлөөх уралдаанд бараг 50-60 хүн оролцсоныг гадуур ярьж байгаа. Үүнээс шигшмэл 17 хүн мөн л өөр хоорондоо өрсөлдөж шилдгийн шилдгээр шалгарсан эрхмүүд шинэ засагт яам тэргүүлэхээр болов бололтой. Бараг Төрийн ордон хийгээд түүний ойролцоох зоогийн газруудын хооронд МАН-ынхан машинд дайруулчих нь холгүй хөлхөлдөж, хор найруулж байсан юм байх. Нойр дутуу, нүд нь улайж бүлцийсэн ч эс тоон сайд болох чин хүсэлтэйгээр наадамд ногт ганзагалж ирсэн хүчтэн шиг дарга нарынхаа үүдийг сахиж байж. Ийм л үйл явдлын дараа Шадар сайдад У.Хүрэлсүх, Хөдөлмөрийн сайдад С.Чинзориг, Байгаль орчин, ногоон хөгжил, аялал жуулчлалын сайдад Д.Оюунхорол, Зам тээврийн сайдад Н.Төмөрхүү, Сангийн сайдад Ж.Эрдэнэбат, Барилга, хот байгуулалтын сайд Д.Цогтбаатар нар нэр дэвшиж уралдаанд оролцсон бусдыгаа орхин цойллоо.
Тусгаар тогтнолын ордон сүүлийн 14 хоног хөл хөдөлгөөнтэй байсны үр дүн энэ. Ёстой л хоёр литрийн бидонд арван литр сүү багтаах аргыг МАН-ын удирдлагууд хэрэглэж эцсийн үр дүнгээ ийн гаргажээ. Нам дотроо энэхүү үйл явдлыг элэглэн шоолох нэгэн ч байна. Тухайлбал, “Манайхан шоронд орчихоогүй дээрээ, өлсч үхээгүй дээрээ бушуухан засагт хамтаръя. Мөнгөний үнэр ямар байдаг билээ. Мөнгө барьж үзэх минь гэцгээж байгаа” хэмээн Ардын намын нэлээд нэр нөлөөтэй нэгэн хошигнож байсныг олон ч сэтгүүлч сонссон доо. Шууд хэлбэл Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газрыг байгуулах сураг сонсогдсоноос хойшхи МАН-ын улс төр ингэж өрнөлөө. Бусад нам эвслүүдийн дунд ялгаагүй иймэрхүү уралдаан болж байгаа ч МАН-ынхан арай л эрээ цээргүй дайрч нэг нэгнээ нухчин дарахыг оролдож байгаа харагдах юм.
Харин өмнө нь МАН-ынхан юу гэж хэлж Засгийн газрыг унагаж байлаа. Ямар дүгнэлт гаргаж, ямар санал давшүүлж Н.Алтанхуягийг огцруулж кабинетыг нь тараасан билээ. Тэдний өмнө нь хэлсэн үг бүр өнөөдөр худлаа сонстож байна. “Эдийн засаг, уул уурхайн салбарын доголдол, ард түмний өлөн ходоод, тал талх, нэг төмс энэ л Монголын өнөөдөр. Монголчуудын худалдан авах чадвар ийм байна. Монголдоо сайхан амьдарч чадахгүй нь. Бид хяналт тавих эрхтэй сөрөг хүчин учраас энэ бүхнээ засахыг шаардаж байна. Огцор” гэцгээж байсан санагдана. Гэлээ ч өнөөдөр Ардын намынхны ард түмний өмнөөс хэлж байсан эдгээр үг, өгүүлбэрийн аль нь ч сонсогдохоо болив. МАН-ынхан Н.Алтанхуягийн Засгийн газрыг огцруулахдаа “Эдийн засаг ойрын арван жилдээ сэргэхгүй. Монгол Улс их өрөнд унаж, дампуурлын ирмэгт ирсэн” гээд хариуцлага нэхэж байсан бол хамтрах шийдвэрийг гаргахдаа “Бид л улсаа хямралаас гаргаж чадах юм байна. Тиймээс АН-тай хамтарна” гэсэн. Харин өчигдөр Засгийн газарт ажиллах сайд нарынхаа нэрсийг зарласан даруйдаа “Бид хамтарснаар болзошгүй хямралаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авлаа. Ард түмэн ихийг хүлээх хэрэггүй шүү. Та нар мөнгөтэй болж чадахгүй байх магадлалтай” гэж хаяагаа манаж эхэллээ.
МАН-ын энэ мэхлэлт, эрх мэдлийн төлөөх марафон хэдхэн сайд томилсноор дуусахгүй нь ойлгомжтой. Харин ч эхэлж байна гэж хэлж болохоор байгаа юм. Одоо дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн дарга, газар, агентлагийн дарга, алба, хэлтсийн даргын төлөөх уралдаан МАН дотор эхэллээ. Энэ нь сайд томилсноос ч илүү их цар хүрээг хамарч, цаг хугацааг авах магадлалтай. Ирэх даваа гаригаас эхлээд МАН долоон дэд сайдын суудалд хүнээ томилох тухай ярьж эхэлнэ. Мөн тооны Төрийн нарийн бичгийн даргын квот оногдож, 11 агентлагийг даргалж, боловсон хүчнээ байршуулах учиртай. Энд мөн л Ардын намын бараг хэдэн зуун хүн шүдээ хүртэл зэвсэглэчихээд жагсч байна. Энэ нь дахиад л өнгөрсөн өдрүүдийг санагдуулам үйл явдал саяынхаас ч урт хугацаанд өрнөнө гэсэн үг.
Долоон дэд сайдын суудалд нь 20 гаруй хүн өрсөлдсөнөөс одоогийн байдлаар 10 нь шалгарч үлдээд байгаа юм байна. Тэдгээрийн дунд гурван ч эмэгтэй байгаа бололтой. Нэрийг нь дурдвал нийслэлийн Засаг даргын орлогч асан Ц.Цогзолмаа, МАН-ын нарийн бичгийн дарга Х.Булгантуяа, “Мон-Уран” тодотголтой Б.Саранчимэг нар эмэгтэйчүүдийн эгнээгээ тэргүүлж байгаа аж. Харин эрчүүдийг нийслэлийн МАН-ын хорооны дарга Ц.Сандуй, МАН-ын бүлгийн зөвлөх Ш.Раднаасэд, Оюу толгойн ТУЗ-ийн гишүүн Г.Тэмүүлэн, МАН-ын бүлгийн зөвлөх Г.Өнөрбаяр, UFC группийн дэд ерөнхийлөгч Цэрэнбат, НАМЗХ-ны Удирдах зөвлөлийн гишүүн Х.Алтай, Зүүний хүчний Тэнгэр нарын нэр дуулдаж эхэлсэн. Нэр бүхий арван залуугийн долоо нь дэд сайд үлдсэн гурав нь агентлагийн дарга, эсвэл аль нэг яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга болно гэсэн амлалтыг ч дарга нараасаа авчихаад байгаа бололтой юм. Дэд сайдын суудал өнгөрсөн өдрүүдийн жишигт хүрч яригдахгүй ч бас л намын удирдлагуудын нухацтай сууж байж шийддэг асуудал. Тэгэхээр хишиг горилон зүтгэх гишүүддээ “Эхийг нь эцээж тугалыг нь тураахгүй байх” зарчмаар албан тушаал хуваарилах их ажил МАН-ын удирдлагуудын өмнө байна.
МАН-ын томилгоо, нам доторх албан тушаалын төлөөх уралдаан дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн дарга томилсноор ч дуусахгүй. Бүр энэ жилдээ ч дуусахгүй байж мэдэх нь. Төрийн өмчит аж ахуйн нэгжүүдийн 40 орчим хувийг МАН мэдэлдээ авахаар Засгийн газарт хамтрах зөвшилцөл хийж байхдаа тохиролцжээ.
МАН-ын өнөөдрийн гаргаж байгаа энэ шийдвэрүүд өнгөрсөн хугацаанд хийсэн үйлдлүүдийнхээ эсрэг чиглэснийг ийн харж болно.
Л.МӨНХТӨР