Манай хөрш нуль цэрэгжсэн хоёр том гүрэн бидэнтэй бидэнгүй хилийг маань сайхан хараад өгөх юм. Монголын хязгаар нутаг Тува орчмыг эс тооцвол бүхэлдээ амар амгалан налайгаад удаж байна. Хилчид уйдахын эрхээр нэлээд хонь адуу авчирсан нь өдгөө мянга түмээр тоологдож малынхаа дороос босохоо байв. “Нинжа” нарын хүүхэд цэрэгт татагдан ирмэгц офицерууд отряд заставтаа аваачин алт хайлгадаг. Хил орчим байтугай тэрнээс хамаагүй наана байгаа аймаг сумынхан хот бараадан хөдөө эзгүйрсээр байгаа.
Харин энэ хоосон орон зайд хил манах нэрийн дор баахан вант улсууд үүсчих вий дээ. Хүний бараа харалгүй бүтэн сар улирал болох бол хэвийн ч гэх шиг. Улам л сураг алдрах нь өнөөгийн техникжсэн эрин үед хачирхалтай сонсогдоно. Монгол Улсын хилийг бүрэн гүйцэд маная гэвэл 2,9 саяулаа очоод ч хүн хүрэлцэхгүй асар уудам. Харуул манаа гэхээр заавал хүн гозойж байх албатай ч биш. Хүмүүс нэн саяхнаас скоч, камер хоёрыг ус агаар лугаа хэрэглээд хэвшчихлээ. Уг нь хилийн тор дагуу хамгийн сайн үзүүлэлттэй камерууд л зоолттой баймаар. Тэрнийгээ төвөөс хянаад сууж байдаг тогтолцоо хэнд ашиггүй тусаа юм бол?
Аялал жуулчлалын хувьд өвөл зунгүй очих, үзэх, амрах боломжтой бэлэн газар бол манай хилийн байр сав орчин юм. Жуулчны чиглэлээр ялимгүй засвар хийх төдийд л хил дээр буун дуу биш хүүхдийн дуу цангинаад л зах хязгаар маань хөшиж бадайрахаа болино. Хил орчмыг ийн ашиглахаас гадна энэ далимдаа хилчдийг бас давхар хянах шаардлагатай байна.
Ж.ГАНГАА