Month: September 2023

УИХ-ын нэр бүхий гишүүд “С.Баярцогтыг шүүсэн шүүхийн шийдвэрийг хууль бусаар зассан” талаар нийтийн сонсгол хийхээр гарын үсэг цуглуулж эхэлсэн гэх мэдээлэл гараад буй. Хууль тогтоох засаглал шүүх засаглалын үйл ажиллагааг шүүхээр хөдөлж буй энэ үйл явц хуулийн хүрээнд зөв эсэх талаар хуульч, өмгөөлөгч П.Эрхэмбаяртай ярилцлаа.

-Сангийн сайд асан С.баярцогтыг дубайн гэрээтэй холбогдуулан шалгаж, гурван шатны шүүх шийдвэрээ гаргасан байдаг. тэгвэл уг шийдвэр зөв эсэхийг Уих-ын гишүүд сонсгол хийн шүүх хэрэгтэй гэсэн агуулгаар гарын үсэг цуглуулж эхэлсэн гэсэн мэдээллийг та дуулсан байх. Хуульчийн хувьд та үүнийг хэрхэн үзэж байна вэ?

-Ард түмний саналаар хууль тогтоох дээд байгууллагад сонгогдож гарч ирсэн УИХын гишүүн ямар эрх, үүрэгтэйг Монгол Улсын их хурлын тухай хуулиар нарийвчлан зааж өгсөн байдаг. Үүнийг субъектив байдлаас нь харахаас өмнө 1600-аад оны үед Францын философич, социологич Ш.Монтескьегийн гаргаж ирсэн онолын хүрээнээс эхэлж харах ёстой. Ардчилсан Үндсэн хуультай улс орны тулгын гурван чулуу бол хууль тогтоох, гүйцэтгэх, шүүх засаглал гэдэг бүтцийн хүрээнд том зургаар нь харах хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл, хууль тогтоох байгууллагаас шүүх засаглалын шийдвэрлэсэн хэргийн хүрээнд хөндлөнгөөс нь оролцох гэсэн, шүүх байгууллага Монгол Улсын хууль тогтоомжийн хүрээнд

гурван шатаар яваад шийдвэрлэсэн хэргийг буцаагаад задалж, “Сонсгол хийн, юу болсон юм бэ гэдгийг эргэж харна” гэдэг агуулга харагдаад байна гэж харж байна.

Үндсэн концепц нь засаглалынхаа хэмжээнд хууль тогтоох засаглал яагаад шүүх засаглал руу дайраад унав гэдэг нэг ойлголт. Сая болж өнгөрсөн Акуа гарден зэрэг бусад кейсүүдээс ч харахад Засгийн газар, улстөрчид “Ерөөсөө шүүх болохгүй байна. Шүүх авлигачдыг барьж хорихгүй байна” гэдэг байдлаар дайралт их хийх болсон.

Ингэж дайрсан ч шүүгч юм хэлэхгүй байх хуулийг нь УИХ-ын чуулганаар батлуулчихсан. Тиймээс шүүгчид хуульдаа баригдаад дуугарч чаддаггүй. Шүүгчдийн эрх ашгийг хамгаалах үүрэгтэй ШЕЗ ажиллаад байгаа юм шиг боловч тууштай, хуулийн тайлбар хийж харагдахгүй байна.

-Хууль тогтоох засаглал шүүх засаглал руу халдаж байгаа нь Үндсэн хуулийн ноцтой зөрчил болох байх аа?

-“Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Эрүүгийн хуулиар гэм буруутай эсэхийг тогтоон ямар ч шийдвэр гарсан хамаагүй бид задалж яримаар байна” гээд шүүх байгууллагын хийсэн ажлын урдуур УИХ-ын гишүүд орж ирж болохгүй. Ёс суртахууны хэм хэмжээндээ ч нийцэхгүй үйлдэл.

2019 оныг саная. МАН эрх барьж байсан өмнөх дөрвөн жилдээ Үндсэн хууль руу гар дүрж, нэг өөрчлөлт хийсэн. Энэ нь магадгүй хууль тогтоох байгууллагын субъектууд буюу УИХ-ын гишүүд Засгийн газрынхаа өмнө бөхийж болох өөрчлөлт хийчихсэн гэж би хуульчийнхаа хувьд хардаг. Тухайлбал, Засгийн газраас оруулж ирсэн төсвийн төслийг УИХ-ын гишүүд дураараа өөрчилж болохгүй гэсэн санаа. Засгийн газраас оруулж ирсэн төсөв гэхээр Ерөнхий сайд гэсэн үг. Ерөнхий сайд бол эрх баригч намын дарга. Намын дарга дараагийн сонгуульд хэн, хэнийг нэр дэвшүүлэх вэ, хэнийг гаргах вэ гэдгийг шийддэг. Одоогийн УИХ-ын гишүүд намын даргаасаа “Сонгогдсон тойрогтоо, аймаг сумандаа ахиухан мөнгө тавиад өгөөч, би таны оруулж ирсэн ямар ч шийдвэрийг гараа өргөөд дэмжинэ” гэнэ. Учир тэр төсвийг намын дарга нь шийдэж байна шүү дээ. Нэг ёсондоо УИХ-ын гишүүн гүйцэтгэх засаглалынхаа тэргүүнд “Таны үгээр байя” гэдэг айхавтар заалтыг Үндсэн хуульд 2019 онд оруулчихсан гэж харж байна. Тэгэхээр үүнийг нэг байгууллага нөгөө байгууллагынхаа үйл ажиллагаанд нөлөөлдөг шиг ойлгож болохгүй.

Учир нь УИХ гэдэг төрийн эрх барих дээд байгууллага. Төрийн эрх мэдэл ард түмний мэдэлд байна гэчихсэн. Ард түмэн “Манай сумыг, манай аймгийг төлөөлөөрэй” гээд явуулахаар сонгуульд ялсны шагнал болсон Ерөнхий сайдын үгэнд ордог болчихоор үндсэндээ тогтолцооны гажуудал руу орчихож байгаа юм. Нэг ёсондоо хууль тогтоох засаглал шүүх засаглалын хоорондын сөргөлдөөний эх суурийг тавьчихсан гэж хардаг. Бүхэл бүтэн Үндсэн хуулийн эсрэг, материаллаг хуулиудын эсрэг ийм өөрчлөлт орчихсон байхад Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Эрүүгийн хууль, хүний эрхийн зөрчил гэж ярих жижиг асуудал болчихож байгаа юм.

-Жижиг асуудал ч гэсэн ярья л даа. Ардчилсан Үндсэн хуулийн гол зарчим нэг ч гэсэн хүний эрхийг хамгаалах явдал. Гэтэл гудамжинд байгаа хүнийг хууль тогтоох засаглал дуудаж авч ирээд гэм бурууг нь хэлэлцэхээр болж байна шүү дээ?

-Би хуульч хүн учраас шууд субъектив байдлаар ярих нь зохимжгүй. Хүмүүнлэг ардчилсан нийгмийг цогцлооно гэсэн тунхагтай 1992 оны ардчилсан Үндсэн хуулийг 460 гаруй депутат, 21 аймгийн өнцөг булан бүрээс өөр өөрийн онцлог, зан заншлыг шингээн хүний гэм буруутайг шүүх л шийдвэрлэнэ гэж зааж өгсөн. Шүүх бол УИХ-аас батлан гаргаж өгдөг хууль тогтоомжийн хүрээнд ажлаа хийдэг ярьдаг хууль шүү дээ.

Тэгэхээр анхан шатны шүүх, давж заалдах шатны шүүх, хяналтын шат гээд бүхэл бүтэн Монгол Улсын шүүхийн тогтолцоог дамжаад эцсийн шийдвэр гарчихсан байна. Гэм буруутай, гэм буруугүй эсэхийг шүүх шийдчихсэн байхад “Таны буруутай үгүйг бид нийтийн сонсгол хийж шийднэ. Би хууль тогтоох байгууллага мөн л дөө. Та ч шүүх засаглал. Бид нэгнийхээ үйл ажиллагаанд хөндлөнгөөс оролцох эрхгүй ч энэ удаад бид таны ажлыг хиймээр байна” гэж байгаа нь хүний эрхийн маш том зөрчил. Хэрэв ингээд явах юм бол Монгол Улс олон улсын өмнө хүлээсэн үүрэг хариуцлагаасаа ухарсан явдал болно. НҮБ дээр энэ тусгаар улс мөн эсэхийг ярилцахад хүрнэ. Ийм эрсдэлтэй нөхцөл байдал руу аль ч нам, аль ч цаг үед оруулж болохгүй. Ийм түрэмгий, хүний эрхийн бүдүүлэг зөрчлийг гаргаж болохгүй. Удахгүй сонгууль болно. УИХ-ын гишүүн гэдэг мөнхийн алба биш.

Өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд сайн муу ч дөнгөн данган бүрэлдүүлж чадсан тогтолцоог нурааж болохгүй. Хэдийгээр энэ тогтолцоо хүний нүдэнд барилга байшин шиг харагддаггүй учраас олон нийт ойлгодоггүй. Түүнийг улстөрчид, дарга нар далимдуулж дураараа өөрчлөлт хийх гэж оролддог. Гэтэл энэ тогтолцоог дэлхийн улс гүрнүүд олон зуун жилийн турш алдаж онож засч сайжруулж шинжлэх ухаанаар нотолж чадсан байдаг. Ингээд хууль тогтоох, гүйцэтгэх, шүүх байгууллага гурван биенээсээ хараат бус, хэн хэндээ нөлөөлж болохгүй гэдэг зарчимтай болсон. Үүнийг бид 30 жилийн өмнө Үндсэн хуульдаа суулгаад өгчихсөн. Хэрэв ийм үйлдэл болбол Үндсэн хуулийн хяналтын субъект болсон Үндсэн хуулийн цэцэд иргэдээс мэдээлэл очих шалтгаан болно. УИХ-ын гишүүн эргүүлэн татагдах шалтгаан ч үүсч болно. Үүнийг улс төрийн хүчин, намынхан нь харж бодолцож байгаа болов уу.

-С.Баярцогтын хууль бус үйлдлийг хэрэгсэхгүй болгож, шүүхийн шийдвэрийг зассан гэж нийгмийн зарим хэсэг үзээд байгаа юм байна. Та С.Баярцогт нарын хэрэг дээр ажиллаж байсны хувьд уг хэргийн шүүхийн шийдвэр рүү буцаж, тайлбарлаж болох уу?

-Тухайн үед далд уурхайн бүтээн байгуулалт, санхүүжилтийн төлөвлөгөө буюу Дубайн гэрээтэй холбоотойгоор нэр бүхий хүмүүсийг хоёр жил гаруйн хугацаанд шалгасан, шүүсэн процесс өрнөсөн. Уг хэрэгт улс төрийн өндөр албан тушаал хашиж байсан хэд хэдэн хүн холбогдсон. Яллагдагчаар татагдсан хүмүүс шүүх танхимд орж ирээд үгээ хэлсэн. Тэдний дунд Сангийн сайд асан С.Баярцогт үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн гэж шал өөр зүйл ангиар шүүгдсэн. Энэ шүүх хурлын процессыг нийтэд нь Дубайн гэрээ гэдэг агуулга дор сошиалаар харлуулах ажил явагдсан. С.Баярцогтын холбогдсон хэрэг авлигынх биш, шал өөр зүйл ангитай хэрэг. Гэвч авлигын хэргийн малгайн дор оруулж байгаад хариуцлага хүлээлгээд явуулсан. Анхан шатны шүүхээс гэм буруутай, давж заалдах шатны шүүх ч түүнийг бататгаж, хяналтын шатны шүүх дээр хөөн хэлэлцэх хугацаа яригдаад явдаг кейс.

Одоо энэ хэргийн үнэн зөв шүүсэн эсэх гэдэг дээр өмгөөлөгч юм хэлэх шаардлагагүй. Учир нь шүүх гурван шатны шүүхээр шийдвэрээ гаргасан бол хуульч, өмгөөлөгчид шүүхийн шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөхөөс аргагүй нөхцөл байдал мөн. Яахав тухайн үед өмгөөлөгч байсан хүмүүс процессын болон хууль хэрэглээний алдаа гарсан талаар ярьдаг, шүүмжилдэг байсан. Бид цаашид иймэрхүү алдааг дахиж давтаж болохгүй юм байна. Хүний эрхийг хамаагүй зөрчиж болохгүй гэдгийг хууль тогтоомжийн хүрээнд сайжруулаад явах ёстой. Бид 1992 оны ардчилсан Үндсэн хуулийг маш эгзэгтэй үед, боломж таарсан үед баталж, хүний эрх, эрх эрх чөлөөг баталгаажуулж авсан учраас маш сайн хамгаалах үүрэгтэй. Иргэд ч шүүхийн тогтолцоо, шүүх засаглалыг ойлгох учиртай. УИХ-ын гишүүд, Ерөнхий сайд шүүх болохгүй байна гэж зүхээд л, зарим нь бүр цаазын ялыг сэргээе гэж ярьж байгаа нь маш зохимжгүй.

Үүн дээр нэг зүйлийг бас тодруулах ёстой. Цагдаа, прокурор бол Засгийн газрын харьяаны гүйцэтгэх эрх мэдлийн байгууллага. Яг үнэндээ жинхэнэ хэрэгтнүүд, буруутай этгээдүүд цагдаа, прокурор дээр л сугарч үлддэг. Уг нь гэмт хэргийн шинжтэй үйлдэл ороод ирэхэд шүүх хуулийнхаа хүрээнд шийдчих гээд байдаг. Гэвч жинхэнэ буруутнуудыг шүүх рүү шилжүүлдэггүй гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Тэгсэн атал Засгийн газраараа “Шүүх яаж шийдэхийг харъя” гээд нөлөөллийн үйлдэл гаргаад байгаа нь шүүх засаглалд маш аюултай нөхцөл байдал руу явуулж байна. Үүнийг иргэд, хуульч өмгөөлөгчид, сэтгүүлчид та бүхэн ч энэ тогтолцоог ойлгож, хамгаалах ёстой юм.

Б.ЭНХЗАЯА

НИТХ-ын тэргүүлэгч, ХҮН намын бүлгийн дарга Д.Гантулгатай нүүрсний хулгайн асуудлаар ярилцлаа.

-Нүүрсний хулгайн асуудал өнгөрсөн жилээс эхлээд л олон нийтийн дунд шуугиан болсон. Одоо уг хэрэг ер нь аль чиглэл рүүгээ явж байна гэж та харж байгаа вэ. Хариуцлагын асуудал өдөр ирэх тусам л бүдгэрч байх шиг…?

-Анх 40 их наядын хулгай гэж гарч ирсэн нүүрсний хэргээр удахгүй УИХ нээлттэй сонсгол явуулах гэж байна. Үүнийг нь Хууль зүйн сайд Х.Нямбаатар ахалж явуулна гэж сонссон. Мөн уг ажлын хэсэгт ХҮН намын дарга, УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд ажиллаж байгаа. Тэгэхээр яг нээлттэй сонсгол болон уг хэргийн талаарх тодорхой асуудлыг эдгээр ажлын хэсгийн гишүүдээс нь тодруулбал илүү мэдээлэл өгөх байх шүү. Миний хувьд ерөнхий зургаар нь танд хариулъя гэж бодож байна. Эхлээд нүүрсний хулгай гэж яг юу болсон талаарх нээлттэй мэдээллийг ард түмэнд өгөх хэрэгтэй.

Дараа нь хууль хяналтын байгууллага уг асуудлаар мөрдлөг шалгалт хийж, холбогдох этгээдүүдэд нь хариуцлага тооцох ёстой. Өнгөрсөн арав, хорин жил нүүрсний хулгай гэх зүйл явсаар өнөөдрийн энэ их хулгайг бий болголоо гэж хүмүүс ярьдаг. Гэтэл өнөөдөр уг хулгайн систем, үйл ажиллагаа явагдсаар л байна. Үүнийг бид сайн ойлгох хэрэгтэй. Нүүрсний хулгай гээд олон нийт мэдээд, яриад ирэхээрээ хулгай зогсчихдог зүйл гэж байхгүй. Хулгай явдагаараа явж л байгаа.

-Энэ бол түүхий нүүрсээ хил дамнуулан зөөж, дундаас нь хулгай хийсэн асуудал шүү дээ. Одоо энэ бүгдийг зогсоож хяналттай болгосон болохоор хаагуур нь бас ямар хулгай яваад байна гэж та хараад байгаа вэ?

-Хулгайчид хулгайн хэлбэрээ арай жаахан өөрчлөөд л хулгайгаа үргэлжлүүлсээр байна. Тухайлбал, утааны эсрэг хагас коксон нүүрс гэж ярьж байгаа. Бусад нүүрстэй холбоотой бүх л асуудлаар хийдэг луйвруудаа хийсээр байна.

-Тэгэхээр хүн намын хувьд нүүрсний хулгайн асуудалд хариуцлага тооцох нь битгий хэл хулгай нь үргэлжлээд байгаа гэсэн байр суурьтай байна уу?

-Тийм. Нэгдүгээрт, нүүрсний хулгай гэдэг зүйл олон нийтэд ил тод болсон. Үүнийг эрх баригч тэр дундаа Засгийн газар илүү овжин ашиглах ёстой. Хэдийгээр эрх баригч нам засаг барьж байгаа ч гэсэн энэ Засгийн газар чинь Монгол Улсын Засгийн газар биз дээ. Тиймээс Засгийн газар болон хууль, шүүхийн байгууллага уг асуудлыг олон нийтийн анхааралд хүргэж чадсан шигээ хариуцлага үүрүүлэх асуудлыг ч мөн адил хүргэх, түүн рүү чиглэсэн ажил үүргээ сайн гүйцэтгэх шаардлагатай байгаа юм. Гэтэл өнгөрсөн Засгийн газрын хуралдаанаар 177 тэрбум төгрөгөөр урдаас хагас коксон нүүрс авах шийдвэрийг гаргасан. Үүнийг нь олон нийт мэдээд юу болж байна вэ гээд анхаарал тавиад эхлэхээр гаргасан шийдвэрээ дахин харж худалдан авах үнийн дүнгээ багасгачихаж байгаа юм. Ийм байж болох уу. Өөрөөр хэлбэл нэг боомтоороо түүхий нүүрсээ гаргасан атлаа нөгөө боомтоороо хагас боловсруулсан нүүрс буцаагаад оруулж ирлээ гээд иргэд нь шүүмжлээд хэлэхээр 177 тэрбумаа 32 тэрбум болгоод багасгачихаж байгаа юм. Нэг сарын дотор бүхэл бүтэн улсын Засгийн газар нь ингэж тоглоом, шоглоомоор шийдвэр гаргаж болдог юм уу. 177 тэрбум 32-ын хооронд хэдэн төгрөг байна вэ. Ийм тодорхой бус мэдээлэл, тодорхой бус шийдвэр бүхний ард дандаа хулгай, хувийн ашиг сонирхол явж байдаг. Тиймээс л нүүрсний хулгай үргэлжилж байна гэж бид үзээд байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл уг 177 тэрбум төгрөгийн цаана бас нэг буруу гарын үйлдэл орсон гэж хардах үндэслэл бий болчихсон гэсэн үг. Товчхондоо нүүрсний хулгайг зогсоож чадахгүй болтлоо эрх баригчид, улстөрчид чинь уг хэрэгтэйгээ холбогдчихсон юм биш үү гэж харж байна.

-МАн уг хэрэгтэй тууштай тэмцэж, холбогдох этгээдүүдэд хариуцлага тооцно гэдгээ дарга цэрэггүй хэлж байсан. Гэтэл одоо намынхаа ганц нэг хүн дээр уг хэргийг тохчихоод өөрсдөө уснаас хуурай гарах гэж байна гэж олон нийт хардаж байх шиг. хүн намын хувьд ямар байдлаар ажиглаж сууна вэ?

-Угтаа иймэрхүү хардлагыг тайлахын тулд УИХ дээр нүүрсний сонсголыг яаралтай хийх шаардлагатай. Түүний дараа хууль, шүүхийн байгууллага гэж Монгол Улсад байдаг л юм бол уг хэрэгт холбогдох этгээдүүдэд хариуцлага тооцож, олон нийтэд мэдээлэх ёстой. Хэрэв болох ёстой хурал, сонсголууд нь ямар нэгэн шалтгаанаар хойшлоод, удаад л байвал олон нийтийн дунд хардлага улам л их төрнө. Нөгөөтэйгүүр хулгай үргэлжилсээр л байна. Тиймээс төр засгийн хувьд яаралтай шийдэх асуудлаа хугацаа алдалгүй явуулах шаардлагатай. Үнэхээр л идэж уугаагүй, уг хэрэгт холбогдолгүй бол шалгаад тогтооход тийм ч удаан хугацаа шаардагдахгүй болов уу. Уг хэрэг удах тусам нийгэмд илүү хортой. Учир нь иргэдийн төрд итгэх итгэл улам л буурна. Цаашлаад бүх шатанд гаарч байгаа хулгайгаа цэгцлэхгүй бол энэ нь яваандаа улс орны тусгаар тогтнолын асуудал болж хувирахад тун ойрхон байгаа шүү.

-Саяхан Т.Аюурсайхан, Б.Ганхуяг нарын шүүх хурал боллоо. Уг хурлаар Ганхуяг би ганцаараа үхэхгүй шүү, үхвэл хамт л үхье гэдэг агуулгаар тайлбар өгч байна. хүн намын хувьд уг шүүх хурлыг хэрхэн ойлгож, хүлээн авч байна. Гол өнцөг нь яаж харагдав?

-Яг шүүхийн процесс явагдаж байхад хөндлөнгөөс би ч юм уу, хэн нэгэн хүн дүгнэж ярина гэдэг зарчмын хувьд буруу асуудал. Шүүхэд хөндлөнгөөс нөлөөлөхийг хориглоно гэсэн хуулийн заалт ч бий. Надад хувьдаа боддог нэг зүйл байна. Зөвхөн Т.Аюурсайхан, Б.Ганхуягаар зогсохгүй цаана байгаа гол эзэд нь хэн бэ гэдгийг л олох, түүнийг илчлэх ёстой. Эзэд нь гарч ирэхэд тун ойрхон байгаа юм болов уу л гэж ойлгосон. Нөгөөтэйгүүр цаад эздийг нь гаргаж ирж чадах ганц байгууллага нь УИХ юм.

Учир нь төрийн эрх барих дээд байгууллага бол УИХ. Тэр утгаараа хуулиар олгогдсон эрхийнхээ хүрээнд Хянан шалгах түр хороо байгуулаад хэргийг нээлттэй хэлбэрээр сонсгол хийх хэрэгтэй. Тиймээс ХҮН-ын хувьд бид өнөөдрийн байдалд бол УИХ-ыг л шахаж ажиллана. Түүнээс биш хараат бусаар ажиллах шүүхийг очиж шахах эрх, соёл бидэнд байхгүй. Шүүхийн гадаа бид ямар очиж жагсаал хийлтэй биш дээ. Ганц шаардаж болох субъект бол УИХ. Тиймээс УИХ-ыг уг хэргийг илрүүлэх, хариуцлага тооцуулах асуудлаар тал бүрээс нь тууштай шахаж, ажиллана.

-Ганхуяг шүүх хурлын үеэр Эдийн засгийн хөгжлийн сайд хүрэлбаатарын асуудлыг ярилаа. үүнийг та сонссон уу. Өөрөөр хэлбэл хотгор шанагын мөнгийг Таван толгойн дансаар дамжуулан авсан гэх хардлага олон нийтэд төрлөө шүү дээ…?

-Түрүүний таны асуусан асуултад нэмж хариулъя. Б.Ганхуяг “Би ганцаараа явахгүй шүү. Явбал хамт явна” гэж хэлсэн гэлээ. Яг үнэхээр ийм агуулгаар асуудалд хандаж байгаа бол тухайн хүн маань тэр хүмүүсээ бүгдийг нь хэлчих л дээ. Нөгөөтэйгүүр энэ хүн ингэж ярьж байгаа бол шүүгчид нь уг асуудлыг цаашид тодруулаад шалгаад гаргаад ирэх байлгүй дээ. Ер нь бол олон нийтийн өмнө ил гарч ирчихээд бусдыг шантаажилдаг асуудал бий.

Өмнө нь нэг хүн “би тэгээд цааш нь ярих уу, яах уу” гэж шантаачилж байсан. Энэ бүгд ерөөс Монгол Улсын шүүх засаглал ямар хэмжээнд доройтсон бэ гэдгийг л тод харуулж байгаа юм. Хууль үнэртсэн танхим, хуулийн хүрээнд үг, өгүүлбэр хэлдэг газарт очоод “Би цаашаа ярих уу, яах уу” гэж сүрдүүлж байгаа нь өөрөө хууль ямар хэмжээнд хэрэгждэг, хуулийн байгууллагууд ямар хэмжээнд доройтсоны тод илрэл юм болов уу л гэж харж байгаа.

Олны анхааралд орчихсон уг хэрэгт тухайлсан хүнийг буюу Чойжилсүрэн, Хүрэлбаатар гэж би ярихгүй. Ер нь Хүрэлбаатар, Чойжилсүрэн нь байна уу, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ ч байна уу хамаагүй, хулгайн асуудалд холбогдсон л бол хуулийнхаа дагуу хариуцлага үүрэх ёстой. Гэтэл манайд дээрээ хууль хэрэгжүүлэхгүй байх нь өөрөө хулгай хийж болдог юм байна гэсэн ойлголтыг нийгэмд хүчтэй өгсөөр байна.