Categories
мэдээ нийгэм

Ариутгал, халдваргүйжүүлэлтийг үнэ төлбөргүй хийж байна

“COVID-19”-ийн халдвараас урьдчилан сэргийлэх үүднээс нийслэлийн Засаг даргын нөөц хөрөнгөөс 108 сая төгрөг гарган ариутгал, халдваргүйжүүлэлтийг үнэ төлбөргүй хийж байна.

Үүнд нийслэлд ажиллаж буй худалдаа, үйлчилгээний 10 гаруй ААН хамрагдаж, ариутгал халдваргүйжүүлэлтийг тусгай зөвшөөрөлтэй 37 байгууллагын 160 орчим ажилчин хийж байна. Гэтэл зарим ААН өөрийн байгууллагын нэр байхгүй байна гэсэн шалтаг тавин ариутгал хийхээс зайлсхийж буйг Монголын Халдваргүйтгэл, ахуйн, шавьж мэрэгчтэй тэмцэх холбооны нарийн бичгийн дарга А.Баасанжав хэлж байна.

Тэрээр, “COVID-19”-ийн халдвараас урьдчилан сэргийлэх нэг үйл ажиллагаа нь ариутгал, халдваргүйжүүлэлт юм. Хорио тогтоосон нөхцөлд албан байгууллага, ААН 2-3 удаа ариутгал хийлгэх шаардлагатай байдаг. Дэглэм тогтоосон энэ үед ариутгалыг 14 хоногт нэг удаа хийх ДЭМБ-ын зөвлөмжийн дагуу ажиллаж байна.

Манай холбооны гишүүн ариутгал халдваргүйжүүлэлтийн байгууллагууд ариутгал хийхдээ давхар зөвлөгөө өгч байгаа. “Клорсент-17”, “Жавиолен”, “Гипохлорид кальци” зэрэг хлор агуулсан, Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас зөвшөөрсөн ариутгалын 4 төрлийн бодис хэрэглэж байгаа. Бид бодисыг холбооноос гишүүн 37 ААН-д хуваарилан мөн ариутгалыг тасралтгүй хийх үүднээс 14 хоногийн хугацаагаар тодорхой хэмжээгээр нөөцөлж байна” гэв.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Бурхан ба үрэл

Аль ч газрын сүм хийд, лам хуврагууд хүн төрөлхтөнд тохиолдсон гай зовлонг арилгахын төлөөнөө залбирдаг. Жишээлэхэд, Америкийн ерөнхийлөгч гамшигт автсан хэн нэгний төлөө залбирч байгааг дэлхий даяараа харж санаа нэгдэн, хүндэтгэнэ. Тэд хүн төрөлхтний хилинцийг үүрэн нажидаа эдлэхээр цовдлуулсан Иусусын баримлын өмнө андгай өргөж, Христийн судраар гэрч болгон тангараг тавьдаг. Хэн ч үл гайхна.

Ийм л жишгээр, эртүүдхэн Австралид дэгдсэн их түймэр намжин, олон амьтан аврагдахын төлөө Монголын лам нар залбиран уншлага үйлдэв. Гэтэл бүгдээрээ шоолов. Тэнд нь Гадаад харилцааны яамны ч билүү ажилтан очиж, найрсаг харилцаат Австралийн төлөөнөө хамт залбирсан биш бараг л жигшигдэв. Яагаад?

Загалмайн ёсоор залбирах нь соёл, харин Буддын ёсоор мөргөх нь хоцрогдол гэж үзэж байна уу? Эсвэл манай лам нар хуурдаг, тэдний хуврагууд бол үнэний ортой юм ярьдаг хэрэг үү?

Тохиолдлоор л тэгж таарсан байх л даа, лам нарын уншлага залбирлын дараахнаар Австралийн түймэр намжиж, бороо хуртай үе эхлэв. Гэвч Буддын шашныхан үүнийг ямар нэг сурталчилгаа болгож ашигласангүй. Сайрхал омтгойрол нь буяныг түймэрддэг гэж үздэг тэр л суртлаараа хандав.

Төвдийн төвд, Энэтхэгийн төвд, Хятадын төвд голдуу хуврагууд, рэнбүүчи нар сүсэгтнүүддээ аравнайлсан үрэл тараадгийг манайхан мэднэ. Дарамсала явж Далай багшид мөргөсөн улсын авчирдаг юм нь ч тэрхүү ариун үрэл. Болж өгвөл, бүүр Далай ламын өөрийнх нь өгсөн үрлээс нэгийг хүртчих санаатан олон байдаг нь нууц биш. Муухай ч юм биш. Тийм санаагүй нэг нь ч гэсэн үрлийг адалж, эргэлзэж ер сүржигнэхгүй.

Ийм л учир номоор манай Гандантэгчинлэн хийдийн лам хуврагууд аравнайлсан үрэл тарааж, ханиад томууны цочролд орсон сүсэгтнүүдийнхээ сэтгэлийг засах юм ярив. Бас л бүгдээрээ шоолов.Яагаад?

Гадаадын Буддистуудын үрэлд бурхны хүч шингээд, манай ламын нарын бүтээл шүншиг оршиж өгөхгүй байгаа хэрэг үү? Яагаад, Загалмай мөргөлтний зан үйлийг хүний ёс мэтээр хараад, Буддын ёслолыг хоцрогдол мэтээр үзээд байна вэ?

l l l

Эргэлзээнийхээ араас хамтдаа эргэцүүлцгээе. Юуны өмнө, ХХ зууны коммунист суртал нэвтрүүлгийн ул мөр хэвээрээ байгаад их учир байна. Хүний амьдралын үе солигдчихоод байхад үзэл санаа удамшаад байдаг сонин шүү.

Зөвлөлтийн суртал нэвтрүүлгийн гол зорилго нь СССР-ийн дагуул болохоос өмнө Монголд байсан бүхнийг “нохойн баас” болгох явдал. Энэхүү “нохойн баас”-ны ангилалд Чингис хаанаас эхлээд Монгол төрийн уламжлал, алтан ургийнхан, шарын шашин, үндэсний ёс заншил, ерөөсөө биднийг Монгол болгож байсан бүхэн багтсан юм. Цаад зорилго нь хувьсгалт хүчирхийлэл, аллага хядлагыг зөвтгөх: Большевикүүдийн гарт хэлмэгдэн буудуулж байгаа нь, өмч хөрөнгөө дээрэмдүүлж байгаа нь, сүм хийдээ түймэрдүүлж байгаа нь лам нарт шулуулж, Манжид талхиулж байснаас хамаагүй дээр юм гэж зөвшөөрөх.

Улмаар нүүдэлчин амьдралаас хамааралтай бохир заваан байдал, бүдүүлэгдүү аж төрлийг нь Буддизм нэвтэрснээс үүдсэн болгон сурталчилж эхлэв. Бараг л дундад зууны малчин монголчууд өглөө бүр шүдээ цэвэрлэж, орой болгон усанд орж, цаг тутамд нүүр гараа угаадаг байсныг нь шарын шашны лам нар хориглоод болиулчихсан бололтой юм аа.

Харин ХХ зууны социалист хотшил, соёлын довтолгооны үрээр бий болсон ариун цэврийн хувьсгалыг Бурхны шашнаа устгасны буян байдлаар ойлгуулжээ. Малчин ардууд “За хө, нэгэнт Бурхан шүтэхээ больсноос хойш одоо гараа угаана аа” гээд л савандаад эхэлсэн юм даг уу?

Гэтэл, амьдралын үнэн бол арай өөр. Шарын шашинд орохоос бүүр өмнө ч усанд орох, угаал үйлдэх нь амь насанд халгаатай юмны нэг байжээ. Чингис хаан маань хүртэл голын усанд орвол лус савдаг бузарласан зүйл ангиар толгойг нь авчихдаг байсан гэдэг байх аа.

Ер нь бол, Бурхны шашин нь эмнэлэг ариун цэврийн дэг ёсон гэхээсээ хүний сэтгэлийг ариусгах номлол учраас гол зорилгодоо л анхаарлаа хандуулж ирсэн шиг байгаа юм. Гэхдээ л, номлолын орчин болон номлогч лам нарыг орчин цэвэр цэмцгэр, ариун тунгалаг байх учиртайг Буддын ном сударт олонтаа сануулсан байдаг юм билээ.

Нүүрээ угаадаггүй, бөөстэй, халуун усанд ордоггүй өвөг дээдэс маань

-Үүл нь гараад бороо орохын цагт

Үүдэн хоймор хоёрын ялгал бий л бил үү?

Үйл нь ирээд үхэхийн цагт

Хөгшин болоод залуугийн ялгал бий л бил үү? хэмээн хэлэлцдэг байж.

Найрлан суухдаа хүртэл,

-Уяхан замбуутивийн наран хорвоогийн хамаг амьтны сайн муугийн ялгал үгүй гийгүүлдэг тухай дуулан суудаг байсан ажгуу. Ариун цэврийн хувьд ахиагүй ч амьдралын утга учрыг гэгээрэн таньж явжээ.

l l l

Дэлхийг эзэлж явсан монголчуудыг номхон хүлцэнгүй болгож хаясан гэдэг зэмлэлийг Марксистууд анх сэдэж Буддизм дээр тохсон юм. Зөвлөлтүүдийн номлосноор бол дайчин зоригт монголчууд шашин шүтдэг болоод Манжид дагаар орсон гэнэ. Манж цэргийг алах гэхээр хайрлаад, зүрх нь хүрэхгүй байсаар эзлэгдсэн гэж л ойлгуулсан байдаг. Үнэн хэрэгтээ түүх хэрхэн өрнөснийг энд нуршаад яах вэ.

Харин, яагаад ч юм бэ, большевикүүд “бурхан муухай” гэж хэлэхээр нь манайхан гэнэт ухаараад, ардын хувьсгал хийгээд, гаминг ч нэг хөөгөөд, цагаантныг ч бас дараад, улмаар Богдыгоо “цааш харуулж”, сүм хийдээ нураагаад, сая нэг улс шиг улс болсон болтой юм даг уу? (Өмнөхөн нь шашны тэргүүнээрээ удирдуулан хувьсгал хийж, тусгаар тогтнолоо сэргээсэн энэ тэр энд огт хамаагүй) Монголчуудыг “марксизм аварсан” гэдэг суртал нэвтрүүлгийн төлөөсөнд Буддизм ийнхүү өртсөн хэрэг. Марксизмаар авруулсан болохын тулд хэн нэгэнд өмнө нь сүйдлүүлсэн байх хэрэгтэйеэ дээ. Тэр сүйдлэгчээр нь Бурхны шашныг сонгож.

Түүхчид галт зэвсэг гарч, далайг эзэмшснээр морьтон баатруудын эрин үе дууссан гэж хэлдэг. Эрин үеэ дуусч байгааг харсан монголчууд үндэстнийхээ цөмийг авран үлдээх арга чарга, аврал хайж шашин дэлгэрүүлсэн байдаг. Нэгэнт үе нь өнгөрсөн талын баатруудад номхон бус байх, хүссэнээрээ догшрох ямар ч боломж дахин гараагүй юм. Орос, Хятадын дунд хавчуулагдсан, хагас сая хүрэхгүй тооны нүүдэлчид догшроод ч яалаа, байгаад ч яалаа, тийм ээ?

Дашрамд тэмдэглэхэд, аливаа шашин аллагыг буруушаадаг. Хүлцэн ойлгож, эвсэн найрсахыг, тулалдахаасаа өмнө учир явдлыг тунгаахыг уриалдаг. Энэнээс болоод сөнөж сүйрсэн, эх орноо хамгаалахаа больчихсан үндэстэн үгүй. Жишээлэхэд, Иусус Христос “Баруун хацрыг чинь алгадвал зүүн хацраа тавьж өг” хэмээн сургасан гэдэг. Өнөөдөр барууны загалмайтнууд баруун, зүүнгүй алгадуулаад сууж байна уу, яаж байна, харчих хэрэгтэй. Тэр мэтчилэн Бурхны шашинт монголчууд, ахуй орчноосоо болоод ч бөөсөө алж амжаагүй ч хонио алж идсээр л ирсэн байгаа юм.

l l l

Судлаачдын үзэж байгаагаар Бурхны шашин нь эв нэгдэл, харилцан хүлцлийг номлодог учраас дэлгэрсэн газрынхаа унаган ёс, зан заншлыг үгүйсгэхийн оронд эвлэлдэн зохирох нь олонтаа гэнэ.

Жишээлэхэд, нүүдэлчдийг тариачин болгох,эсвэл тариачдыг нүүлгэж сургах, бүүр байчихаад төвд хүнийг энэтхэг маягаар амьдруулах нь Буддын шашны зорилго биш. Харин амьдарч байгаа орчин, амьдралын хэв маягаа өөрчлөхгүйгээр оршихуйн мөн чанарыг таних, сэтгэл санаа, оюун бодлоор төгөлдөршин гэгээрэх нь чухал. Сарлаг хариулж, тэмээн жин хөтөлсөн хэвээрээ хүсэл шуналаас ангижрах.

Тэр ч байтугай төрийн эрхийг ард түмэнд өгөх, эсвэл баян чинээлэг хэсгийн хөрөнгийг хурааж буяны үйлсэд ашиглахыг уриалдаггүй. Төр ёсоо хадгалж, хууль цаазаа дээдлэн, хаан нь ордондоо, харц нь урцандаа гэгээрэн боловсорч, “чинадад” хүрч болохыг номлодог учраас Бурхны шашин олон газрын төрийн тогтолцоо амьдралын хэвшлийг хөндөхгүйгээр дэлгэрч чадсан гэдэг.

Манай уул овоо тахих бөөгийн ёс нь шарын шашны нэг хэсэг болоод газар лусын эздийг хүндлэн хүлцэж, зэрэгцэн орших үзэл санаа болон хөгжиж. Бурхны шашин “эх болсон зургаан зүйл хамаг амьтны тусын тулд” учраас лус савдаг, уул усны эздийн тусын тулд байж болохгүй нь юусан. Хүн хүнээ хайрлана, хүн бас амьд бүгдийг энэрнэ, амьд бүгдээс гадна нүдэнд үл харагдан орших тийм оршихуйг ч зөвшөөрөн хүндэлнэ гэсэн үзэл.

Харин энэхүү үзэл баримтлалыг өөрт ашигтайгаар хувирган “далд ертөнцийн тусгай төлөөлөгч”, “лус савдгийн хэлмэрч орчуулагч” гэдэгтээ итгүүлэн, төлбөртэй үйлчилгээ үзүүлэгчийн асуудал бол жичдээ зүйл анги.

Шарын шашны энэхүү хүлцэл нь нутаг нутгийн онцлогоос болоод заримдаа уламжлалын хэсэг болно. Заримдаа уламжлал нь шашныхаа нэг хэсэг төдийгөөр үлддэг ч юм уу. Энэ харьцаанаас хамаараад зарим газар уул усыг Буддист маягаар шүтэж байхад, нөгөө газарт Буддизмыг уул усыг шүтэх аргаар дагаж байх жишээтэй.

Харин Монгол, Төвдийн буддизмд аль тал нь давамгайлсныг та бүхэн өөрийнхөөрөө болгоох биз ээ?

l l l

Харин Загалмайн шашин Монголд дэлгэрээгүй учраас Зөвлөлтийн суртал нэвтрүүлгээс аврагдаж үлдсэн юм. Өөрөөр хэлбэл, монголчуудын нүүрээ угаадаггүй, усанд ордоггүй, нүүдэлчний бүдүүлэг хэвшилтэй байсанд Ертөнцийн эзнийг буруутгах бололцоо большевикүүдэд гарсангүй. Учир нь Загалмайн мөргөл тал нутагт нэвтэрч байсан ч гэсэн Шарын шашин шигээр нэвчин үлдээгүй. Ийм учраас коммунист мөрдлөгөд өртсөнгүй.

Улмаар, манай түүхнээ загалмайтныг буруутгасан уламжлал угаасаа байсангүй. Ван хааныг нестор мөргөлтөн байснаасаа болоод ялагдсан мэтээр гөрдөхгүй л бол. Чингис хаан нь шашин бүхнийг хүлцэн хүндэлдэг байсан учраас тэр.

Чухам эндээс л өнөөгийн зарим монгол хүний санаанд байгаа Христийн зан үйл нь хүн төрөлхний соёл, харин Буддизм бол хоцрогдлын илэрхийлэл гэсэн далд ухамсрын зөн үлдсэн байх. Уг нь Буддизм, Загалмай аль алин нь хүн төрөлхтний соёл л юм. Лам нарын тараадаг үрэл, Загалмайн санваартнуудын хүртээдэг адис алин ч ялгаагүй сэтгэл засал, итгэл эмчилгээ, шашных нь соёлын нэг хэсэг.

Харин дээр өгүүлсэн учир шалтгааны улмаас л америкчууд Ертөнцийн эзэндээ залбирч байвал соёл, харин Гандан хийдийн лам нар залбирвал соёлгүй байдлын илрэл мэтээр харагдаад байгаа болов уу?

Categories
мэдээ цаг-үе

Физикч, доктор Н.Тэгшбаяр: Монгол орны ундны усанд агуулагдах ураны тархалтын зураглалыг анх удаа гаргалаа

Зүүн гараас профессор Х.Цоохүү, химич доктор О.Болормаа, физикч доктор Н.Тэгшбаяр

Монгол Улсын гавьяат багш, Физикийн шинжлэх ухааны доктор, профессор Х.Цоохүү, МУИС-ийн Шинжлэх ухааны сургуулийн химийн ухааны доктор профессор, О.Болормаа болон “Монгол орны ундны усан дахь ураны судалгаа” сэдвээр саяхан физикийн ухааны докторын зэрэг хамгаалсан Норовын Тэгшбаяр нартай ярилцлаа. Энэхүү эрдэмтдийн баг сүүлийн 10-аад жилийн туршид Монгол орны ундны усан дахь ураны судалгааг хийж Монгол Улсын хэмжээнд бүрэн зураглал гарган ундны усны ураны агууламжийн тоон утгыг орон даяар тогтоож судалгааны эргэлтэд оруулжээ. Ингээд судалгааны багийн эрдэмтдийн яриаг хүргэе.


-Та бүхэн Монгол орны ундны усан дахь ураны судалгааг сүүлийн 10-аад жилийн хугацаанд хийж нарийвчлан тогтоожээ. Энэ судалгааны ажлын талаар дэлгэрэнгүй тайлбарлаж өгнө үү ?

-Профессор Х.Цоохүү: Монголын эрдэмтэд ундны усан дахь ураны талаар системтэй судлаагүй байсан. Харин ураны агууламжийг хөрс, агаар, нүүрс, станцын үнс, хаг, хөвд, тэр байтугай динозаврын ясанд хүртэл ямар байгааг тодорхойлсон байдаг. Харин усан дахь ураны агууламж тодорхойлох ажил нь өндөр технологитой нарийн мэдрэх чадвартай тоног төхөөрөмжөөр хийх ур чадвар шаардсан амаргүй ажил юм. Бид энэ ажлыг үндэсний хэмжээнд, тодорхой хүрээнд амжилттай хийлээ. Монгол орон хөрсөндөө уран ихтэй чулуулагтай. Тиймээс цацрагийн хувьд ямар ус ууж байна гэдэг бол бидэнд амин чухал асуудал мөн. Судалгааны явцад Монгол орны ус ураны агуулга харьцангуй ихтэй байгаа нь тогтоогдсон. Дэлхийн бусад орнуудтай харьцуулахад манайх дээгүүр байгаа. Улаанбаатар хот орчмын ус цацрагийн хувьд ерөнхийдөө цэвэр буюу 1 литр усанд 5.5 микрограмм ураны агууламжтай байна. Энэ бол тэгтлээ айж эмээгээд байх хэмжээ биш. ДЭМБ-аас нэг литр усанд 30 мкг/л (микрограмм литр) уран байх боломжтой гэж тогтоож өгсөн. Бидний судалгааны үр дүн ч үүнтэй давхцаж байгаа. Нийслэл хотын ерөнхий ус түгээгүүрийн гурван станцын цэвэр усыг аваад үзэхэд 5.5 мкг/л-ээс ч бага байгаа нь нийслэлчүүдийн хувьд ерөнхийдөө ундны ус нь ямар ч аюулгүй гэдгийг шууд хэлэх хэрэгтэй. Харин их урантай ус хаана байна вэ гэвэл Ар Өвөр Жанчивлан байна. Гэхдээ рашаан усанд нь биш шүү. Ундны цэвэр усанд нь зарим тохиолдолд 90 мкг/л хүрсэн байх жишээтэй.

-Химич, доктор О.Болормаа: Олон салбарын эрдэмтэд хамтарч судалгаа хийвэл ямар дорвитой бүтээл болж, үр дүн сайтай байдгийг бидний судалгааны ажил харууллаа. Өнөөдөр шинжлэх ухаанд дан ганц салбар ухаан судалгаа хийдэг үе өнгөрчээ. Салбар дундын эрдэмтэд нийлж байж өндөр амжилтад хүрдэг болсон байна. 2010 онд Америкийн Мичиганы их сургуулийн эрдэмтэн Ж.Нирагү надтай уулзахдаа “Монголчууд усан дахь ураны агууламжаа тодорхойлж чадахгүй байна, харин бид УБ хотын зарим худгуудын усанд ураны агууламж өндөр байгааг тогтоосон байгаа” гэсэн. Тухайн үед “Яагаад монгол эрдэмтэд өөрсдөө усан дахь ураны агууламжийг тодорхойлж чаддаггүй юм бэ?” гэсэн бодол шууд орж ирсэн. Ингээд судалгааны ажлын зураглал гаргахдаа өөрсдийн гэсэн стратеги төлөвлөгөөг боловсруулсан. Энэ амаргүй ажлыг эхлүүлэх үед Геологийн төв лабораторид суурилагдсан,тухайн үед хамгийн өндөр мэдрэмжтэй сайн багаж орж ирсэн байлаа. Дээж авалт, бэхжүүлэх арга аргачлалыг олон улсын стандартын дагуу хийж гүйцэтгэсэн. Индукцийн холбоост масс спектрометрийн багаж мэдрэх чадвар, нарийвчлалаараа хамгийн сайнд нь тооцогддог. Түүнийг бид судалгаандаа ашигласан. Эхлээд Ж.Нирагү нарын судлаачдын усан дахь уран тодорхойлсон зарим дүүргүүдэд давтан шинжилгээ хийх маягаар судалгаагаа эхлүүлсэн. Судалгаагаа өргөтгөн явуулж УБ хотын ундны усны ураны тархалтын зураглалыг гаргасан нь доктор О.Чулуун гуай Оросын эрдэмтэдтэй хамтран хийсэн хөрсний цацрагийн зураглалтай тохирч байсан нь бидэнд их урам өгсөн. Цаашлаад Монгол орны хэмжээнд тодорхой хүрээнд 1000 гаруй сорьцонд ураны агууламжийг хэрхэн яаж тодорхойлсон талаар Тэгшбаяр доктор маань дэлгэрүүлэн ярих байх.

-Физикч, доктор Н.Тэгшбаяр: -Бид эхлээд Улаанбаатар хот орчмын усыг судалсан. Дараа нь хүн ам илүү төвлөрсөн аймгийн төв болоод сум суурингийн ундны усыг судалсан. Үндсэндээ бидний ажил цар хүрээ нь улам л өргөжөөд, зорилго маань томроод ирсэн. Эрдэмтэн багш нартайгаа хамтран ажиллахаар эрдмийн зэрэг хамгаалах нь мэдээж чухал, гэхдээ монгол хүн бүхний уух ундны усны судалгааг үндэсний хэмжээнд хийх нь юунаас ч чухал юм байна гэдэг нь судалгаааны явцад илүү тодорхой болсон. Тэгээд л Монгол орны бүх суурин газрын ундны уснаас дээж авсан. Энэ бүхний үндсэн дээр “Монгол орны ундны усанд агуулагдах ураны тархалтын зураглал”-ыг анх удаа гаргалаа. Улсын хэмжээнд ураны дундаж агууламж 14 мкг/л байгааг тогтоосон. Өөрөөр хэлбэл, нийт сорьцын 15 хувь нь Монгол Улсын ундны усны стандартаас хэтэрсэн байгаа онцлон анхаарах цаг болсон гэж үзэж байна. Докторын ажлыг маань удирдсан хоёр багшаасаа маш их зүйл сурлаа. Эрдэмд оройгүй гэдэг дахиад ч сурах зүйл зөндөө байна. Ундны усны асуудал гэдэг Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдлын асуудал мөн. Монгол хүн эрүүл байх, Монгол Улс гүрэн өнөд оршин тогтнохын үндэс суурь устай холбоотой. Яагаад эрт дээр үеэсээ усыг чандмань эрдэнэ хэмээн дээдэлж ирснийг бид бүхэн бодох ёстой. Монгол хүн бүр өнөөдөр ямар ус ууж байгаа, түүнийгээ мэдэж байна гэдэг хамгийн чухал. Ер нь цаашид сум бүр усны станцтай болох хэрэгтэй. Энэ хугацаанд Монгол Улсад анх удаа үндэсний хэмжээний газрын доорх ундны усны тархалтын зураглалыг гаргасан. Нийслэл Улаанбаатар хотынхыг мөн гаргасан. Улсын хэмжээнд хоёр сая масштабтай ураны зураглал гаргасан. Энэ бол Монголын шинжлэх ухаанд оруулсан маш том хөрөнгө оруулалт. Үүнийг дагаад олон зүйл гарна. Хаана ямар эрдсүүд байна, эрдсийн ямар хуримтлалууд байна гэдэг нь тодорхой харагдана. Монгол орон маань дэлхийд ураны нөөцөөр өндөрт ордог. Одоо тогтоосон нөөцөөрөө арваннэгдүгээрт бичигдэж байгаа, харин прогноз нөөц 1.5 сая тонн гэж үзвэл бараг эхний нэг, хоёрт орно байх. Цаашид монголчууд уран экспортлох, олборлох шаардлагатай бол ундны усны энэ судалгаа маш чухал суурь болох юм. Нэмж тэмдэглэхэд ураны урьд өмнө тогтоогдож байгаагүй орд газрын байршлыг усан дахь ураны агууламжаар таамагласан.


-Хөдөө орон нутгийн ялангуяа аймгуудын ундны усны судалгааг та бүхнээс сонирхмоор байна. Мөн нэг хэсэг ураны асуудал нийгэмд шуугиан болж байсан. Зарим нэг аймгийн иргэд уранаас болж мал үхлээ гээд л мэдэгдэж байсан?

-Профессор Х.Цоохүү: Аймгуудын хувьд усан дахь ураны агууламж ихтэй газар гэвэл Дорноговь, Сүхбаатар, Дорнод, Дундговь байна. Төв аймгийн зарим сумдад бас байна. Энэ бол яалт ч үгүй анхаарал татах зүйл. Дорноговьд Аж үйлдвэрийн парк, нефтийн үйлдвэр байгуулна гэж байгаа. Ирээдүйд энэ газруудад хүн ам олноор суурьших үйлдвэрлэл, стратегийн чухал муж болох нь тодорхой байна. Гэтэл дээрх газруудын усанд уран их байна. Ундны усыг нь цэвэршүүлэх асуудал зайлшгүй гарч ирнэ. Шуудхан хэлэхэд, эдгээр газрын ундны усны ураны хэмжээг гурав дахин багасгах шаардлагатай байгаа. Тиймээс хот байгуулалт зэргийг нь төлөвлөхдөө 10 жилийн дараа ундны усны асуудалд нэмэлт хөрөнгө шаардагдахыг бодолцож эдийн засгийн үндэслэлийг нь төр засаг гаргаж өгөх хэрэгтэй. Үндсэндээ Монголын төр аж үйлдвэрийн парк байгуулах гээд байгаа, нефтийн үйлдвэр барих гээд байгаа газруудыг анхааралдаа авч одооноос бэлдэх хэрэгтэй. Дээрээс нь Дундговь аймаг байна. Бараг бүх сумдын ундны усанд нь ураны агууламж Монгол Улсын дунджаас илүү гардаг. Хуучин ус муутай аймгууд гээд яригддаг байсан. Энэ бүх зүйл одоо шинжлэх ухаанаар батлагдаж байна.Дорноговь, Дундговь, Сүхбаатар, Дорнод гээд уран агуулсан говийн их мужтай холбогддог аймгуудын ундны ус урантай нь батлагдаад байна. Оросуудын гаргасан ураны тархалтын зурагтай бидний судалгаа нийцэж байгааг онцолмоор байна. Усандаа уран багатай аймгууд гэвэл бас байна, тухайлбал, Баян-Өлгий, Өмнөговь, Хөвсгөл, Орхон зэрэг аймгуудыг хэлж болох юм.

-Профессор О.Болормаа: Цоохүү багш сая хэллээ. Монголын нийт нутаг дэвсгэрийг аваад үзэхээр урантай байгаа, ашигт малтмал ихтэй байгаа, уран хөрсөн дор нь байгаа газруудад яалт ч үгүй усанд нь уран их байгаа нь тогтоогдсон. Бид урантай ус ууж байна гэж шуугиан болгохоос илүү урантай ус хаана байгаа вэ гэдгийг тогтоож аваад дараагийн алхмуудыг хийх нь чухал. Уран ихтэй усыг ямар аргаар цэвэршүүлэх вэ гэдгийг судлах хэрэгтэй. Ер нь бидний судалгааны ажил ашигт малтмалын салбарт ч, эрүүл мэнд, боловсрол, геологи, газар зүй гээд олон шинжлэх ухаанд дараа дараагийн судалгааг эхлүүлэх суурь болж өгнө. Улсын хэмжээнд ундны усны ураны зураглал хийлээ, хүн амын нягтаршилтай газруудынх нь судалгааг хийлээ,физикийн үзүүлэлтүүдийг нь мөн уран дагалдсан элементүүдийн хамтаар тогтоолоо. Хэрэв ундны усны чанар муу байвал усыг цэвэршүүлэх технологийг нэвтрүүлэх хэрэгтэй. Энэ судалгааг үргэлжлүүлэн олон доктор, магистрийн судалгааны ажлуудын нөөц байгаа гэж харж байна. Шинжлэх ухааны эргэлтэд орох бүтээл гэдэг нь ийм учиртай. Янз бүрийн салбарын хүмүүс өөр өөрсдийн судалгаагаар бидний ажлыг цааш үргэлжлүүлэх ёстой. Энд бас нэмээд хэлэхэд, уранаас хамааруулаад усны орчин болоод дагалдах элементүүд ямар холбоотой байна, физик химийн ямар үзүүлэлтүүдтэй холбоотой байна вэ гэдгийг гаргаж ирэх гэж тооцоо хийсэн. Уг аргачлал дэлхий дээр тогтсон байдаг хэдий ч өөрийн орны ундны усанд хийсэн нь шинэлэг ажил гэж үзэж болно. Хүнд элемент болон ураныг лабораторийн нөхцөлд тодорхойлдог. Түүнээс гадна эрдэсжилт, усны хатуулаг, макро, микро элементүүд, шим тэжээлт элементүүд гээд нийт 30 гаруй үзүүлэлтээр усны чанарыг үнэлж байна. Ингээд усанд ямар ион нь илүү зонхилоод байна, юу нь урантай холбоотой байна гэдгийг судлан усан дахь ураны эрдсийн талаар судалгаа хийсэн шинэлэг ажил болсон гэж үзэж байна.

-Доктор Н.Тэгшбаяр: Би бол физикч хүн. Намайг цөмийн энергийн агентлагийг удирдаж байхад урантай холбоотой асуудлууд гарсан. Гэхдээ дандаа мэргэжлийн бус хүмүүс сөрөг юм ярьдаг байсан. Юунаас болоод тугал хорогдсоныг олон салбарын шинжээч эрдэмтэд судалж үзээд уранаас хордоогүй болохыг тогтоож байсан. Цаашид ч энэ бүхэнд бид шинжлэх ухаанчаар хариу өгч байх шаардлагатай. Геологийн төв лабораторийг удирдаж байхдаа ундны усан дахь ураны асуудлыг үндэсний хэмжээнд, орон даяар судлах зорилго тавиад Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын дэргэдэх цөмийн болон цацрагийн хяналтын газартай, мөн усны химийн шинжилгээг МУИС-ийн орчны шинжилгээний лабораторитой хамтарч физикч, химичид хийсэн. Энэ бүх эрдэм шинжилгээний хамтын ажлынхаа үр дүнг үзэж, ард нь гарсандаа сэтгэл хангалуун байна. Бид ямар ч байсан ундны усан дахь ураныхаа асуудлаар дэлхийн хэмжээний эрдэмтдийн өмнө хэлэх үгтэй болсон. Үзүүлж харуулах шинжлэх ухааны судалгаатай боллоо.Энэхүү бүтээлийг ариутган шүүж үнэтэй зөвлөгөө өгч тусалсан доктор, профессор Н.Норов, доктор Н.Амгалан, доктор Ч.Жавзан нарт гүн талархал илэрхийлье. Монголын нэртэй эрдэмтэд зөвшөөрөхөөс гадна бид ОХУ, Герман, Япон, Турк гээд дэлхийн олон оронд очиж судалгааны ажлаа танилцуулсан. Түүнчлэн бидний бүтээл олон улсын мэргэжлийн сэтгүүлүүдэд хэвлэгдсэн. Энэ нь бидний судалгаа мэргэжлийн түвшинд хянагдан дэлхийн түвшинд зөвшөөрөгдөж байна гэсэн үг юм.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Засгийн газрын ээлжит хуралдаан болно

Өнөөдөр Монгол Улсын Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 10.00 цагт эхэлнэ. Хуралдаанаар хэлэлцэх асуудал одоогоор тодорхойгүй ч шинэ төрлийн коронавирусийн халдвараас улс орны хэмжээнд урьдчилан сэргийлэх ажлын хүрээнд хуралдана гэдэг мэдээлэл байна.

Categories
мэдээ цаг-үе

Бөх тайлбарлагч А.Ганболд: Бавуугийн Лхагвасүрэн гуай “Өсөхбаяр миний зүрхний бөх” гэж хэлсэн нь сайхан санагддаг

Архангай аймгийн Батцэнгэл сумын харьяат МУСТА, үндэсний бөхийн улсын ахлах тайлбарлагч А.Ганболдтой ярилцлаа.


-Та хэзээнээс бөх тайлбарлаж эхэлсэн бэ. Тэр тухайгаа хуучлахгүй юу ?

-2002 онд бөх тайлбарлагчдын улсын уралдаан Монгол бөхийн өргөөнд болж хот, хөдөө орон нутгаас ч бөх тайлбарладаг маш олон хүмүүс ирж 120 гаруй хүн оролцсон. Энэ уралдаанд ТВ-9 телевизийн бөх тайлбарлагч Ц.Батнасан түрүүлж, Эрдэнэбаатар хоёрт орж, миний бие гуравдугаар байрт шалгарсан юм. Тэр цагаас хойш албан ёсоор бөх тайлбарлаж эхэлсэн дээ. Өмнө нь бол сум орон нутаг аймаг гээд хааяахан л тайлбарладаг байлаа. Анхны тайлбарлаж байсан том барилдаан гэвэл 2001 онд болсон Архангайн багшийн сургуулийн ой бас хамгийн анхны тайлбарласан улсын цолтон бол одоогийн улсын арслан До.Ганхуяг ах юм, тэгэхэд улсын начин цолтой ирж барилдаж байлаа.

-Багаасаа бөхөд дуртай байсан нь тодорхой. Улсын наадмыг хэдэн оноос эхэлж үзсэн бол?

-Багаасаа бөхөд дурлах шалтгаан маань нутаг устай минь яахын аргагүй холбоотой. Эр хүн болгон л гараад барилдчих дуртай, чадалтай тийм л сум шүү дээ, Батцэнгэл сум. Аймгийн аваргын тэмцээн болоход дан охид л хичээлээ хийгээд үлдэнэ, хөвгүүд бол бүгд л барилдана гээд явна. Манай ангиас улсын харцага Мөнгөнцоож, аймгийн арслан Үйтүмэн, сумын заан Баатархүү, Баасанжав, аймгийн чөлөөтийн хэд хэдэн удаагийн аварга Моломжамц гээд найзууд маань байна. Ер нь сайн бөх төрөхөд тухайн хүний бие хаа төрсөн байхаас гадна багшийн оролцоо маш чухал юм билээ. Тэр үед манай суманд сумын заан П.Батбаяр, Батдэлгэр гээд багш нар дасгалжуулж олон тэмцээн уралдаанд өндөр амжилт үзүүлж, өсвөрийн үндэсний бөхийн улсын аваргад хүртэл сум дангаараа ороод улсад түрүүлж байсан цаг үе. Ингэж л бөхөд дурлаж, барилдаж чадахгүй болохоороо тайлбарлаж эхэлсэн юм болов уу даа. Яг бөх ид сонирхон үзэж эхэлсэн үе маань яах аргагүй зургаан залуу зааны үе юм шиг санагддаг. Тухайн үед гэрэл зураг их ховор, сонин дээр гарсан бөхийн зургийг хайчилж аваад л оюутны байранд өрөөнийхөө хананд тэр чигт нь битүү хадчихсан байдаг байсан.

-Өөрийн тань хүндэтгэдэг бөхчүүд гэвэл хэн хэн байна. Хуучны сайхан бөхчүүдээс хэн хэнтэй нь ойр байв, дээхнэ үеийн аварга арслангуудын дурсамж дурдатгал, сонин хачин зүйлээсээ хуваалцаач?

-Ер нь бөхчүүдийг тэр энэ гэхгүй их хүндэтгэлтэй ханддаг. Барилдахаас гадна амьдрал дээр маш түшиг нөмөртэй бас хөгжилтэй хүмүүс шүү дээ. Анд найзууд болон, дүү нар ч байна. Бөхчүүдтэй орон нутгийн наадам барилдаанууд бас хөрш орнуудаар ч явж байсан. Тэд бол монгол ёс уламжилал, соёлын биет өв тээгчид. Бөхчүүд тэднийг дагаад бөхийн гэр бүл ойр дотны хүмүүс хүртэл монгол дээл, гутал хувцас хэрэглэнэ, монгол ёс, уламжлалууд ч хамт явж байдаг. Хуучны дурсамж гэснээс дээр үеийн бөхчүүдийн алдар нэр нь хүртэл сүрдмээрийн зэрэгцээ түүх ном зохиолд бичиж үлдээсэн зүйрлэлүүдийг харахад үнэхээр гайхамшигтай нүдэнд харагдаж, нэг харахсан гэсэн хүсэл төрмөөр бичсэн байдаг. Түшээт ханы дайчин вангийн Намхай аварга, Лу гүний Вандан аварга, босоо Шагдар, босоо Самдан гээд халхын хоёр босоо, мөн Буур Жамъян гээд нэр нь хүртэл шүлэг шиг гэдэг шиг л сонсогддог. Одоо ч гэсэн үзэгчид “Гарлаа, өрлөө, давлаа гэсэн гуравхан үгээр тайлбарлагдаж байсан Дарийн Дамдин аварга, “энэ цагийн бөхийн амьд түүх домог бол Баянмөнх аварга, цагийг эзэлсэн гэдэг үг зөвхөн Бат-Эрдэнэ аваргад л зориулагдсан үг” гэх зэргээр ярилцах нь бахтай сайхан санагддаг. Мөн ардын уран зохиолч Бавуугийн Лхагвасүрэн гуайн “Өсөхбаяр миний зүрхний бөх” гэж хэлсэн нь олон хүний өмнөөс төлөөлж хэлсэн юм шиг сайхан санагдаж байдаг.

-Бадамсэрээжид гуай, Чанрав гуай, Агвааны Ганбаатар гээд ард түмэн, бөхөө дээдэлдэг олонд дуу хоолой нь танил дотно болсон сайхан тайлбарлагчид байлаа. Энэ сайхан хүмүүсийн тухай асуух гэсэн юм. Бөх тайлбарлагчийн хувьд тэдний тайлбарлах онцлогуудын тухай юу хэлэхсэн бол?

-Ер нь одоо бөх тайлбарлаж байгаа бидний хувьд өндөр шалгуур дор тайлбарлахаас аргагүй болсон. Өмнөх тайлбарлагчид маань нэр алдар нь өндөрт түгсэн, оргилд нь гарчихсан гэмээр хүмүүс байлаа шүү дээ. Миний хувьд бас азтай Чанаров гуайтай хамт үндэсний олон нийтийн телевизийн эфирт, Ганбаатар начинтай ч хажууд нь зааланд сууж тайлбарлаж үзсэн, өнөө сэлгээнд гарна гэдэг шиг (инээв). Бөхийн барилдааны тайлбар минийхээр гурван янз байна. Радио, телевиз, зааланд үзэгчдийн өмнө гэх үү дээ. Радиогийн тайлбар бол хүнд харагдахгүй байгаа зүйлийг ярьж өгөх учраас талбай дээр болж байгаа бүх үйлдлийг яриад өгч болно. Телевиз бол хүний өөрийнх нь хараад сууж байгаа юмыг ярьж өгдөг учраас илүү мэдрэмж барилдааны агуулга, үгийн баялаг шаардсан, барилдааны анализ талдаа. “За ийм мэх ирж магадгүй” гэдэг ч юм уу, ярьж болдог. Үзэгчдийн өмнөх заал, талбайн тайлбар бол амьд орчин учраас дагаад тайлбар хүртэл эмоци гаргаж, хариуцлагатай байх ёстой. Тэгээд тухайн тайлбарлагчдын хувь хүний өөр өөрсдийн онцлог, хоолойн өнгөнөөс хамаарч өөр өөр байх шиг байгаа юм. Телевизийн тайлбартаа хоолойн өнгө наалдах, барилдааныг урьдчилан мэдрэх талдаа Чанарав гуай, талбайд Ганбаатар начин уран яруу хоолойгоор баялаг түүх намтартайгаар тайлбарлах нь гоё сонсогдож үзэгчдийн сэтгэлийг хөдөлгөдөг байсан. Одоо бол бөх, үзэгч хоёрыг холбосон энэ хариуцлагатай нэр хүндтэй ажил бидний үеийн залуучуудын нуруун дээр ирсэн л дээ. Тайлбарлагчдаас хамгийн туршлагатай Ойдовын Батмөнх ах маань, дараа нь Цогтбаатар багш хамгийн мэдлэг, мэдээлэлтэй нь, хамгийн олонд хүрсэн байгаа нь Батнасан, бөхийн өргөөний тайлбарыг голлож авч яваа нь Гантөр гээд бүгд өөр өөрийн онцлогтой.

-Таны хамгийн дурсамжтай, сэтгэлд үлдсэн наадам, бөхийн барилдаан юу бол ?

-2000 онд байх аа, Дэмид жанжны 100 жилийн ой болно гээд л ёстой хөлхөж байсан. Тэр үед наадам ч ховор болдог байсан даа. Аав, ээж томчууд маань морьтой наадам үзэхээр явж, би малаа харж, дүү нараа хариуцаж үлдэж байсан юм. Тэнд том бөхчүүд ирнэ гэсэн сураг сонссон, хамгийн гол нь тайлбарлаж байгаа хүнийг нь хармаар санагдаад болдоггүй. Тэгээд тэсэхгүй наадмын өглөө гайгүй хөнгөрсөн гэсэн морио барьж унаад л, Хүнүйн гол (Эрдэнэмандал сум)-оос Баянцагааныг (Их Тамир сум) чиглээд, замын хүн амьтан сурагласаар байгаад очлоо. Бөхийн асар руу нь оруулдаггүй, мань мэтийг юу гэж оруулах вэ. Бөхчүүдийг харж зогсож байгаад, тайлбарлагчийн дууг нь асрын багана түшиж баахан сонсож аваад, хамаг хэргээ бүтээчихсэн хүн наадмын хуушуур идчихээд буцаад шогшиж билээ. За тэгээд наадам бүр л өөр өөрийн онцлогтой сайхан даа. Жалга довны үзэл биш, төрийн наадмын түрүү булаалдах бөхтэй сум байна гэдэг сайхан. Хөдөө байхад Өсөхөө аваргыг түрүүлэхэд манай сумынхан баяр ёслолын байдалтай. Наадмын хоёр өдөр буюу 12-ны оройноос дахин наадам эхэлж байгаа юм шиг л хэд хоног бөөн л жаргалтай улс байж, ирэх жилийн наадам хүртэл бахархан ярьж, омогшиж суудаг байсан.

-Мөн хамгийн сонирхолтой бөхийн тайлбаруудаас хуваалцахгүй юу. Улсын наадмаар бүтэн өдөржин зурагт хараад, ганцаараа суугаад бөх тайлбарлах амаргүй байх тийм үү ?

-Наадам бүр, барилдаан бүр өөр өөрийн онцлогтой байдаг тухай би дээр ярьсан. Тиймээс дагаад тайлбар бүр нь өөр байх нь ойлгомжтой. Мэдээж таны асууснаар наадмын өдрүүдэд ганцаараа л бүтэн хоёр өдрийн туршид зурагт хараад л сууна шүү дээ. Үндсэндээ бөхийн барилдааны яг дэргэдээс нь 2003 оноос хойш үзээгүй гэсэн үг. Дэндүү дуртай болохоороо даваа хооронд босоод л харайлгачихна. Заримтай нь ярина, хэрэгт дурлана, бөхчүүдийн ам авахаар ирээд нэр сонсож буй агшин бас л гоё шүү дээ. Харин 2015 онд байх аа, телевизүүд нэгдэж дамжуулаад Батнасан бид хоёр даваа бүрээр ээлжилж тайлбарласан юм. Тэгж нэг тухтайхан дэргэдээс нь хөлийн цэцийн хажууд сууж байгаад үзсэн. Тэр жил Батнасан маань ч сайхан байсан байх, нутгийнх нь сайхан дүү Алтанхуяг начин болоод бөөн баяр. Ер нь хоолой зангирсан барилдаанууд наадам бүрт л гарна.

-Уул нь өдийд чинь Цагаан сарын бөх ид яригдаж байдаг л даа. Гэхдээ Цагаан сар тэмдэглэхгүй учир юун бөхийн яриа, тоох хүн бага байх шиг байна. Анх удаа монгол бөхийн түүхэнд Цагаан сарын барилдаан цуцлагдлаа?

-Цагаан сар, үндэсний их баяр наадам бол ёс заншилаа сэргээн дээдэлсэн монгол түмний уламжлалт бахархалт баяр. Ялангуяа Цагаан сар бол өнө эртний уламжлалтай, ахас дээдсээ хүндэтгэсэн, ёс уламжлалаа сэргээсэн, өвлийг өнтэй давсны баяр. 1963 оноос нэгдэлчдийн баярын барилдаан гэж нэрлэж, бөх барилдаж эхэлснээс хойш 57 жил тасралтгүй зохион байгуулагдаад өнөө жил тасарч байна. Цол олгодоггүй ч, бэлгэдлээ ч боддог байх, үнэн хүчийг үзсэн шударга сайхан барилдаан болдог болохоор үзэгчид үзэх маш дуртай. Тэгээд дээр нь битүүний өдөр идээ, шүүсээ бэлдээд ахан дүүсээрээ цуглан үндэсний бөхөө үзэн суух нь нэгэнт тогтчихсон, заншил мэт болжээ. Сар шинийн барилдааны түүхээс товчхон хэлэхэд, Бат-Эрдэнэ аварга 13 удаа, Баянмөнх аварга найман удаа буюу хамгийн олон удаа, аймгийн цэргийн арслан цолтойдоо түрүүлсэн 2 бөх бол 2010 онд одоогийн улсын аварга Ч.Санжаадамба, 2011 онд одоогийн улсын харцага Ш.Мөнгөнбаатар нар бол, ид хоёр Эрдэнэ, зургаан залуу зааны өрсөлдөөний үед аргагүй шуугиулж барилдаж улсын арслан Ганбат, аймгийн арслан цолтой үзүүрлэж байсан бол 2000 онд мөн одоогийн улсын заан Магалжав аймгийн арслан цолтойдоо үзүүрлэсэн байдаг.

-Гадуур зах, худалдааны төвүүд ажиллаад байхад Бөхийн өргөөнд 64 бөх барилдуулчихаж болохгүй юм гэж та хэлж байсан. Үнэхээр үзэгч оруулалгүй, бөхчүүд болоод засуул, хөлийн цэц гэсэн тоотой хэдэн хүнийг нарийн шинжилгээнд хамруулаад 64 шилмэл бөхөө барилдуулж бичлэг хийгээд түүнийгээ битүүний орой зурагтаар гаргаж бас болох байсан л даа. Одоо гэхдээ бүх зүйл тулчихлаа?

-Уламжлал, үндэсний баяр чухал ч түүнээс илүү эрдэнэт хүний амь нас, эрүүл мэнд ч чухал л даа. Байдал гайгүй байхад тийм санаа хэлж байсан юм. Одоо улам л аюул ойртоод ч байх шиг. Сар шинийн барилдааны түүхийн хуудсыг тасалдуулалгүй үргэлжлүүлчихээсэй гэсэндээ л. Тэртэй тэргүй зах олон нийтийн газраар 60-70 битгий хэл түүнээс олон хүн ч үйлчлүүлээд явж л байна. Бөхийн өргөөнд шинжилгээнд хамрагдсан 32 ч байна уу, 64 ч байна уу бөх барилдаад, ажиллах засуул цэцэд ч мөн шинжилгээнд хамрагдсан байх хэрэгтэй. Тэрийг нэг, хоёр телевиз шууд дамжуулаад хүргэчихвэл, энэ уламжлалт барилдаан Хятадын вирусээс болж тасрахгүй юм биш үү л гэж хэлсэн юм.

-Бөх тайлбарлагч, бөхийн зүтгэлтний хувьд асуухад манай бөхчүүдийн эв эвдрэлцсэн байдал, допингийн асуудал зэрэг нь өөрсдийнхөө “зах зээл”-ийг байхгүй болгож байх шиг харагдах юм?

-Ер нь эв нэгдэл гэдэг бол хамгийн чухал юм байна. Айл гэрт ч, албан газарт ч, улс оронд ч. Эв эвдрэлцсэн үедээ бусдын идэш болж байсан бараан түүх монголчуудад бий. Хоёр холбоо за тэгээд допинг, найрааны асуудал бөхийн нэр хүндийг унагаж, хүмүүст муухай харагдуулж, улмаар бусдын идэш болно гэдэг шиг дураараа захын хүн муулж, эцэс сүүлдээ бүр хэнд ч хэрэггүй, нийгэмд ч хэрэггүй гэх мэтээр ярьж байх жишээтэй. Дээрх бөхчүүдийн нэр хүндийг унагаж буй асуудалд бөхчүүд өөрсдөө ч буруутай. Допинг, найрааны асуудлаас өөрсдөө л хол байх хэрэгтэй. Харин допингийн асуудал илэрсэн бөхөд оногдуулдаг шийтгэл нь ч тодорхой байх ёстой гэж боддог. Үзэмжээр шийддэг юм шиг харагдаад байгаа. Хоёр жил эрхийг нь хасна, эсвэл цолыг нь хураадаг ч юм уу харилцан адилгүй байгаад байгаа. Одоо сүүлдээ шээс сольдог болоод ёстой бантан боллоо. Энэ бүхэн аль болох хурдан эцэслэн шийдэгдээсэй л гэж хүсч байна. Бөхчүүд, бөхийн холбоо бол нэг талын улс байх ёстой, тэгж байж санаа бодол, зорилго нэг байж энэ бүхнийг эцэслэн шийднэ. Болохгүй бүхэнтэй хамтраад тэмцэхийн оронд бас чичилж байж, бөхийнхөө төлөө зүтгэе, ажиллъя гэсэн бодолтой Магалжав, Сайнбаяр нарын зэрэг хүмүүсийг битгий шантраачихаасай л гэж боддог. Эцэст нь хэлэхэд хувьтай хүн хулгана жилийг үздэг гэдэг. Айлчлан ирж буй хулгана жилдээ хүн бүр, айл өрх бүр аз жаргалтай, эрүүл энх байж, ажил үйлс нь бүтэмжтэй байхын ерөөл дэвшүүлье.

Categories
мэдээ цаг-үе

Коронавирусын тархалт эдийн засагт ямар нөлөө үзүүлж байна вэ?


Улс орнууд COVID-19-ын тархалтыг зогсоох чиглэлд гол анхаарлаа хандуулан ажиллаж байна. Дэлхий яг одоо халдварын тархалтыг зогсоож, хүнээ аврахад анхаарал хандуулж буй. Зарим улс орон, шинжилгээ судалгааны байгууллагууд COVID-19 эдийн засагт ямар нөлөө үзүүлэх вэ гэсэн асуултад хариу хайж, судалгаа хийж эхлээд байна. Коронавирусийн тархалтын гадаад, дотоод эдийн засагт үзүүлж буй нөлөө, үр дагавар, ийм үед ямар арга хэмжээ авах ёстой талаар МҮХАҮТ, Монголын бизнесийн зөвлөлийн удирдлагууд, компанийн төлөөлөл, эдийн засагчдын байр суурийг сонирхсоноо хүргэе.


Image result for Б.Бямбасайхан

КОРОНАВИРУС ЭДИЙН ЗАСАГТ ЯГ ЯАЖ НӨЛӨӨЛӨХИЙГ НАРИЙН СУДЛАХ ХЭРЭГТЭЙ

Монголын бизнесийн зөвлөлийн Удирдах зөвлөлийн дарга, эдийн засагч Б.Бямбасайхан


-Коронавирусийн тархалт өнөө жилийн эдийн засагт хэр нөлөөлөх бол?

-Яг таг хугацаа заасан таамаглал, тооцоог өнөөхөндөө хийгээгүй учраас тэгж ингэж нөлөөлнө, тийм хугацаанд эрсдэлтэй байна гэж хэлэхэд хэцүү. Өнөөдрийн хувьд дэлхий даяар өвчинд гол анхаарлаа хандуулж, вирусийн тархалтыг багасгахад илүү чиглэж байна. COVID-19 эдийн засагт нөлөөлөөд эхэлсэн нь бол тодорхой. Манайд гэхэд худалдаа зогсч байна. Худалдаа зогсонгуут эдийн засагт том асуудал үүснэ.

-Урд хөршийн эдийн засгийн өсөлт саарна гэсэн таамаглал гараад эхэллээ…?

-Хятадын эдийн засагт үзүүлэх үр нөлөө нь ямар байх вэ гэдгийг хүн бүр хүлээж байна. Урд хөршийн эдийн засгийн өсөлт зургаан хувьтай байсан бол 5.5 хувь болоод буурчихлаа. Нэг хувиар өсөлт нь саарна гэдэг Хятад шиг аварга зах зээлийн хувьд маш том нөлөөлөл. Нүүрс, зэс, газрын тос гэх мэт голлох бүтээгдэхүүний ханшид нөлөөлөх нь тодорхой. Гэхдээ нэг зүйлийг онцлоход хувийн компаниуд, бидэнд ч эхнээсээ мэдрэгдээд эхэлсэн. Манай компани судалгааны ажлаар Хятадад хуралд оролцох байсан юм. Хамтарсан судалгаа хийж байгаа хүмүүс маань Английнх. Хамтраад урд хөршид уулзахаар тохирсон тов хойшлогдох жишээний. Энэ ажил хойшлогдонгуут өнөө ажлын маань төлбөр хойшлогдож байгаа юм. Төлбөр ороод ирсэн бол цалин тавих, татвар төлөх гээд өчнөөн зүйлд зарцуулах хэрэгцээ байгаа.

-Одоо яах ёстой вэ?

-Эдийн засагт яг нөлөөлөхийг нь нарийвчилж судлах хэрэгтэй. Ямар ч тооцоогүйгээр сэтгэлийн хөөрлөөр хандаж болохгүй.

-Төсвийн орлого тасрах нь тодорхой болчихлоо, тодотгол хийх ёстой гэсэн санаа оноонууд дуулдаж байна…?

-Тийм эрсдэл бий. Гэхдээ манайхан төсвийн орлого тасарна гээд зөвхөн нэг талаас нь хараад байна л даа. Нөгөө талд төсвийн орлогыг бүрдүүлж байгаа компаниудаа ярихгүй байна. Төсвийн орлого компаниудын өгдөг татвараас бүрддэг. Төсвөөс 300 мянган хүн цалинждаг бол компаниудад нэг сая хүн ажилладаг. Хятадын эдийн засаг нэг хувиар саарахад Монголд нөлөөллөө үзүүлнэ, товчхондоо Монголын компаниудад хүнд тусна.

Image result for МҮХАҮТ-ын ерөнхийлөгч О.Амартүвшин

ХҮНД БАЙДАЛД ОРСОН КОМПАНИУДАД ДАВАГДАШГҮЙ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙН ГЭРЧИЛГЭЭ ӨГНӨ

МҮХАҮТ-ын ерөнхийлөгч О.Амартүвшин


-Коронавирусийн тархалтын үеэрх хөл хорио компаниудын үйл ажиллагаанд яаж нөлөөлж байна вэ?

-Компаниудын үйл ажиллагаанд маш сөргөөр нөлөөлж байгаа. Ялангуяа түрээс болон үйлчилгээний бизнес эрхэлдэг хүмүүсийн бизнесүүд бодитойгоор доголдоод эхэлсэн. Ихэнх үйлдвэрлэгчийн гол түүхий эд урд хөршөөс хамааралтай. Олонх нь 45-61 хоногийн нөөцтэй байдаг. Халдварын тархалт удаан хугацаанд үргэлжилбэл үйлдвэрлэлийн нөөц бодитойгоор доголдоод эхэлнэ.

Хүнсний гол 16 нэрийн барааны хувьд учиртай юм билээ. Бид гол нэр төрлийн барааны импортлогчидтой уулзсан. Хятадаас цөөн тооны өргөст хэмх, улаан лооль, сонгино, лууван, байцаа оруулж ирдэг. Эдгээр бүтээгдэхүүний хувьд орж ирэхгүй байлаа гэхэд хүнсний хомсдол айхавтар үүсгэхгүй. Евро Ази, тэр дундаа Беларусиас хангах боломжтой. Импортын будааны хувьд ихэнх нь Тайланд, Вьетнамаас ирдэг. Будааны импортын тухайд тээврийнх нь үнэ бага зэрэг өсөх эрсдэл бий. Энэ асуудалтай холбоотойгоор УИХ-д саналаа хүргүүлж байгаа. Үнэ өсөх, хомсдол үүсгэх нөхцөл бүрдүүлэхгүйн тулд татварыг нь хөнгөлөх, хойшлуулах гарц бий. Энэ мэт арга хэрэглэвэл гол нэрийн 16 бүтээгдэхүүний хувьд асуудал гарахгүй.

-Хүнд байдалд орсон компаниудад танхимын зүгээс дэмжлэг үзүүлэх боломж бий юү?

-Онцгой байдал тогтоосонтой холбоотойгоор бизнест хохирол, хүндрэл учрах нь тодорхой. Энэ тохиолдолд компаниуд танхимд хандаж, давагдашгүй хүчин зүйлийн болон хүнд нөхцөлийн гэрчилгээ авч болно.

Бид энэ тохиолдолд хоёр янзаар гэрчилнэ. Ийм гэрчилгээ авбал гэрээний үүргээ биелүүлэх боломжгүйд хүрсэн компаниудын хувьд гэхэд л хугацаагаа хойшлуулах гэх мэт боломж үүснэ.

-Төрөөс ямар алхам хийвэл компаниуд хүндрэлтэй байдлыг дажгүй давах бол?

-Төрөөс татварыг нь хойшлуулах талд анхаарвал том дэмжлэг болно. Хятад улсын тухайд түрээсийн төлбөрийг нь хоёроос гурван сараар нь төлж өгөх, зээлийн хүүг нь хойшлуулах гээд бодитой арга хэмжээг авч байгаа юм билээ. Тухайн бизнес хүндэрвэл ажлын байр байхгүй болно. Ажилгүйдлийн нийгэм эдийн засагт үзүүлэх сөрөг нөлөө их учраас төрөөс нь бодлогоор дэмжсэн хэрэг. Ганц Хятад ч гэлтгүй иймэрхүү онцгой хорионы үед компаниудаа дэмждэг жишиг дэлхийн олон улсад бий.

-Вирусийн тархалт төлөвлөснөөс урт хугацаанд үргэлжилбэл танхим ямар арга хэмжээ авах вэ?

-Хэрвээ урт хугацаанд үргэлжилбэл хэрхэн даван гарах тал дээр санал боловсруулж УИХ, Засгийн газарт хүргүүлнэ.

Image result for Эдийн засагч Н.Энхбаяр

ТӨСӨВТ ТОДОТГОЛ ХИЙХ ЁСТОЙ

Эдийн засагч Н.Энхбаяр


-Коронавирусийн тархалт буурах янзгүй байна. COVID-19 урд хөршийн эдийн засагт хэрхэн нөлөөлж байгаа, манайд үзүүлэх нөлөө нь ямар байх бол?

-Одоогийн суурь нөхцөлийг дурдвал БНХАУ-ын эдийн засаг 13.6 их наяд ам доллар буюу дэлхий нийтийн ДНБ-ий 18 орчим хувийг эзэлж байна. Манай улсын хувьд эрдсийн гол бүтээгдэхүүнээ урд хөршид экспортолдог гэдэг утгаараа энэ улсын эдийн засгийн өсөлт ямар байх нь бидэнд яалт ч үгүй чухал л даа. Үүсээд буй эрсдэл гэвэл гурван зүйлийг онцолмоор байна. “Голдман сакс”-ын шинжээчид Хятадын эдийн засгийн өсөлтийг 5.8 хувиас 5.2 хувьд хүрч буурна гэж таамаглал дэвшүүлчихлээ. Халдварт өвчний тархалт оны эхний хагас жилд үргэлжлэх эрсдэлтэй байгаа. Багадаа тавдугаар сар хүртэл. Энэ хугацаанд Хятадын гадаад худалдааны эргэлт саарч, эрэлт нь ихээхэн буурах магадлалтай. Манайд үзүүлэх үр дагавар гээд харвал экспорт 500 саяас нэг тэрбум ам доллараар буурч 6.6 тэрбум ам долларт хүрэх эрсдэл бий. Гадаад худалдааны алдагдал нэмэгдэнэ гэсэн үг. Төсвийн алдагдал 2.1 их наядаас гурван их наяд төгрөгт хүрч нэмэгдэх эрсдэл харагдаж байна. Төсвийн хөрөнгө оруулалтын санхүүжилт хийгдэх боломжгүй болох эрсдэл бий. Барилгын ажил царцах нь бараг л тодорхой эрсдэл.

-Хувийн хэвшлийн хувьд ямар эрсдэлүүд ажиглагдаж байна вэ?

-Борлуулалтын орлого багасч, экспорт буурах эрсдэл өндөр байна. Хамгийн том нөлөөлөх салбар нь уул уурхай, тээвэр, барилга. Экспорт, импортын хязгаарлалтаас болж импортоор авч байгаа өргөн хэрэглээний хүнсний барааны хангалт тасалдаж, үнэ өсөх эрсдэл бас бий. Уул уурхай, тээвэр, барилгын болон ханган нийлүүлэгч компаниудын ажилчдын цалин хөлс буурах эрсдэлийг дурдаж болж байна. Геологи хайгуулын ажлууд, энэ онд шинээр эхлэхээр төлөвлөж байсан уул уурхайн төслүүд хүлээлтийн байдалд орно. Орон сууцны боруулалт буурах, ипотекийн зээлийн төлөлт удаашрах, чанаргүй ззээл нэмэгдэх эрсдэлтэй.

-Сая хэлсэн эрсдэлээс сэргийлэхийн тулд бид яах ёстой вэ?

-Улсын төсөвт тодотгол хийх, жижиг бизнес эрхлэгчидийг дэмжих зохистой арга хэмжээг яаралтай авч хэрэгжүүлэхгүй бол гурав, дөрөвдүгээр улирлаас банкны салбарын хугацаа хэтэрсэн зээл, цаашлаад чанаргүй зээлийн хэмжээ нэмэгдэх эрсдэл бий.

Image result for Эдийн засагч Г.Ганзориг

ВАЛЮТЫН НӨӨЦӨӨ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ЗОРИМОГ АЛХАМ ХИЙХ ЦАГ БОЛСОН

Эдийн засагч Г.Ганзориг


-Коронавирусын тархалт эдийн засагт хэрхэн нөлөөлөх бол?

-Коронавирусийн тархалтаас болж тодорхой боомтууд зогссонтой холбоотойгоо хамгийн эхлээд үзүүлж буй нөлөө бол валютын урсгал. Валютын урсгал муудлаа. Нөгөө талаас үйлчилгээний компаниуд үүд, хаалгаа барьж борлуулалтад нь сөргөөр нөлөөлж байна. Тэгэхээр эдийн засгаа дэмжих бодлогын арга хэмжээнүүдийг яаралтай авч хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.

-Яг ямар арга хэмжээнүүд авах ёстой гэж та харж байна вэ?

– Валютын ханшид хамгийн түрүүлж нөлөөлөх эрсдэлтэй тул валютын нөөцөө нэмэгдүүлэх зоримог алхмууд хиймээр байна. Жишээ нь, өмнөх жил нэмэгдүүлсэн алтны АМНАТ-ийг тодорхой хугацаанд бууруулж болно. Ингэснээр алтны худалдан авалт нэмэгдэж валютын нөөцөд дэмжлэг болно. Нөгөө талдаа тансаг хэрэглээний зарим импортын барааны татварыг нэмэгдүүлэх гарц бий. Мөн төсвийн зайлшгүй шаардлагатай биш буюу үр өгөөж нь богино хугацаанд гарахгүй хөрөнгө оруулалтуудаа танах нь зөв болов уу. Хувийн хэвшлүүдийн хувьд дэмжлэг үзүүлж, эдийн засгийн идэвхжилээ хадгалж үлдэх хэрэгтэй. Одооноос эдийн засгийн тогтвортой байдлаа хангах чиглэлд бодитой арга хэмжээнүүдийг авч хэрэгжүүлэхгүй бол оны хоёрдугаар хагаст байдал хүндэрч мэднэ. Ийм эрсдэлтэй нөхцөлд иргэдийн зүгээс хувийн ашиг хонжоо хайсан үйлдэл битгий хийгээсэй гэж хүсч байна.

Image result for ‘Бурханлиг гоо сайхан’ ХХК захирал М.Гонгорсүрэн

ЭРҮҮЛ МЭНДЭЭС ЧУХАЛ ШАТАЛТ, ЭРСДЭЛ ГЭЖ ЮУ БАЙХАВ

“Гоо” брэндийн үүсгэн байгуулагч, ‘Бурханлиг гоо сайхан’ ХХК захирал М.Гонгорсүрэн


-Коронавирус компаниудын хувьд урьдчилж тааварлашгүй эрсдэл боллоо. Танай компанид ямар асуудал тулгарч байна вэ, Жишээ нь татвар төлөлт дээр?

– Ер нь жижиг дунд бизнес эрхлэгч бид ямар ч үед хүнд хэцүү байна гэж гомдоллолгүйгээр баялаг бүтээсээр ирсэн. Энэ удаад ч мөн адил тулгарч буй бэрхшээлийг даван туулахын төлөө ажиллаж байна. Манай компани түрүү жилийн Сар шинээр 15 мянган ширхэг Сар шинийн багц үйлдвэрлэж борлуулж байсан юм. Энэ жил урьд жилүүдээс өндөр төлөвлөгөөтэйгээр олон сарын өмнөөс бүтээгдэхүүнээ үйлдвэрлэж, нөөцөлсөн гээд наад захын хүндрэлүүд тулгарч яваа. Гэхдээ эрүүл мэндээс чухал шаталт, эрсдэл гэж юу байхав, цаг үетэй холбогдуулан, хурдан шуурхайгаар, нийгмийн хариуцлагын хүрээнд бактерийн эсрэг саван үйлдвэрлэж чадлаа. Татварын хувьд гэвэл зөвхөн одоогийн нөхцөл байдал гэлтгүй жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчидээ дэмжсэн дорвитой татварын хөнгөлөлт, зохицуулалт байхгүй гэсэн асуудал бий. Энэ асуудлыг бодлогын хүрээнд ярьж, зохицуулах хэрэгтэй болов уу.

-Төр засгаас ийм онцгой нөхцөлд компаниудаа дэмжих бодлогыг явуулаад эхэлсэн тухай мэдээлэл цацагдаж байна. Жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчийн хувьд засгаас хүсэх зүйл юу байна вэ?

-Ихэнх үйлдвэрлэгчид ЖДҮ-ийн хүү багатай, хугацаа урт зээлд хамрагдаж чадалгүй арилжааны банкуудаас өндөр хүүтэй зээл авсан байдаг. Ийм учраас банкны хүүг бууруулах, мөн томоохон түрээслүүлэгчдийн түрээсийн хувийг багасгах тал дээр арга хэмжээ авбал бидэнд маш том дэм болно. Гоо брэндийн хувьд өөрсдийн нэрийн арван салбар дэлгүүр, борлуулалтын хорь гаруй цэгтэй. Хүний хөдөлгөөн 60 хувиар буурсан энэ үед түрээсийн үнэ яг хэвээрээ байгаа нь хүндрэл үүсгэж эхэлсэн.

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал улс-төр

Ерөнхийлөгч Х.Баттулгыг II эмнэлэгт тусгаарлажээ

Image result for Ерөнхийлөгч Х.Баттулга

Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын БНХАУ-д хийсэн айлчлалаа өндөрлөлөө. Тусгай үүргийн онгоц 22:20 цагт “Чингис хаан” олон улсын нисэх онгоцны буудалд газарджээ. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч болон түүнийг дагалдан явсан албан ёсны төлөөлөгчид эх орондоо ирснийхээ дараа шинэ коронавирусийн халдварын тархалттай холбогдуулан авч буй урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний хүрээнд зохих журмын дагуу тусгаарлагджээ. Ерөнхийлөгч Х.Баттулгыг IIэмнэлэгт тусгаарлажээ. Харин Ерөнхийлэгчийг дагалдан явсан Гадаад Харилцааны сайд, УИХ-ын гишүүн Д.Цогтбаатар, Монгол Улсаас БНХАУ-д суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Д.Ганхуяг, Онцгой Байдлын Ерөнхий Газрын дарга, хошууч генерал Т.Бадрал, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Ө.Шижир, Ерөнхийлөгчийн Гадаад бодлогын зөвлөх Т.Тэгшжаргал нарыг ОБЕГ-ын харьяа амралтанд тусгаарласан байна.

Categories
мэдээ нийгэм

ЭМЯ: Оношлогоо үнэн зөв хийгдэж байна

No photo description available.

Япон Улсад үйлдвэрлэгдсэн оношлуураар шинэ коронавирусын халдварыг илрүүлэх оношилгоог Монгол Улсад хийж байгаа ба өнөөдрийг хүртэл сэжиглэгдсэн 300 гаруй тохиолдолд тус оношлуурыг ашиглаж, Монгол Улсад шинэ коронавирусын халдвартай хүн гараагүй сайхан мэдээтэй байна.

Дэлхий даяар маш хурдацтай тархаж, 40 гаруй оронд халдвар тээгч илрээд байгаа энэ үед тус өвчний халдварын голомт БНХАУ-тай 4700 км хуурай газраар хиллэдэг Монгол улсад шинэ коронавирусын халдвар ороогүй гэдэгт эргэлзэж байна. Монголчууд илрүүлж чадахгүй байгаа юм биш үү гэсэн эргэлзээ иргэдийн дунд ам дамжин яригдаж байгаа нь нууц биш зүйл.

Иймд эрүүл мэндийн салбарынхан оношлуурын үр дүнг туршилтаар шалгасан байна. Амьсгалын замын цочмог халдварын 60 тохиолдолд шинэ коронавирусын оношилгоог тус багажаар давхар хийсэн байна. Ингэхдээ түүврийн аргаар шатлалын эмнэлгүүдэд эмчлүүлж байгаа хүнд, хөнгөн өвчтнүүдэд оношилгоог хийхэд шинэ коронавирусын халдвар илрээгүй байна. Тиймээс оношлуур үнэн зөв хийгдэж байна гэж Эрүүл мэндийн сайд Д.Сарангэрэл мэдэгджээ.

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга, БНХАУ-ын Дарга Ши Жиньпин нар уулзлаа

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга өнөөдөр (2020.02.27) Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс /БНХАУ/-д хүрэлцэн очиж, БНХАУ-ын Дарга Ши Жиньпинтэй уулзлаа.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатар, Монгол Улсаас БНХАУ-д суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Д.Ганхуяг, Онцгой байдлын ерөнхий газрын дарга, хошууч генерал Т.Бадрал, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Ө.Шижир, Ерөнхийлөгчийн Гадаад бодлогын зөвлөх Т.Тэгшжаргал нар дагалдан явж байна. Энэ удаагийн уулзалт нь хоёр улсын Төрийн тэргүүний тав дахь удаагийн уулзалт юм. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга уулзалтын эхэнд “…БНХАУ-д шинэ төрлийн коронавирус (Covid-19)-ний тархалт гарч, Хятадын ард түмэн сэтгэл санааны хохирол амссан явдалд эмгэнэл илэрхийлж, монголчууд “Тэнхлүүн явахад тэмээгээр тусалснаас тэвдэж явахад тэвнээр тусал”, “Зовох цагт нөхрийн чанар танигдана” гэж ярьдаг шигээ эртний сайхан ёсоор энэ удаад хүрэлцэн ирлээ хэмээн найрсгаар яриа дэлгэн мэндчиллээ.

Мөн эрхэмсэг ноён Ши Жиньпинээр удирдуулсан БНХАУ-ын ард түмэн коронавирусний тархалтыг удахгүй ялан дийлж, цаг зуурын бэрхшээл сорилтыг давж чадна…” гээд БНХАУ-ын шинжлэх ухаанд суурилсан тэмцэл, хичээл зүтгэлийн хүчээр цар тахлыг ялан дийлэх нь дэлхий нийтэд ч тустай үйл болно гэдэгт итгэж буйгаа илэрхийлэв.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга мөн БНХАУ-тай хуурай газраар хамгийн урт хиллэдэг (4709,6 км) хөрш орны хувьд коронавирусний асуудалд Монголын ард түмэн ч санаа зовж байгаа бөгөөд цаг үеийн байдалтай холбогдуулан хоёр орны хооронд зорчих хөдөлгөөнийг хязгаарласан хэдий ч коронавирусний тархалт буурсны дараа иргэдийн зорчих хөдөлгөөн хэвийн болж, худалдааны эргэлт, эдийн засгийн хамтын ажиллагаа удам сайжирна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа хэллээ.

Мөн цар тахлын дэгдэлтийн хугацаанд Монгол Улсын Засгийн газар БНХАУ-д туслах “Мөнхийн хөршдөө сэтгэлийн дэмжлэг” нэртэй хандивын аян өрнүүлж буйгаас гадна Монголын ард түмэн, аж ахуйн нэгжүүд сайн дурын санаачилгаар сэтгэлийн хандив цуглуулж БНХАУ-ын талд хандивласан, мөн энэ удаагийн айлчлалын хүрээнд Монголын ард түмнээс 30 мянган толгой хонь хандивлаж байгаа нь мөнгөн дүнгээс илүүтэй хоёр улсын гүн бат харилцааг хэмжих юм гээд БНХАУ-ын ард түмэнд сайн сайхныг хүслээ.

БНХАУ-ын Дарга Ши Жиньпин БНХАУ-д үүссэн нөхцөл байдлаас үл хамааран Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулгыг эх оронд нь хүрэлцэн ирсэн явдалд гүн талархал илэрхийлж, “Надад дуслыг өгсөн ч би голыг эргүүлэн өгнө” хэмээх Күнзийн сургаалийг, мөн Монголын “Зовох цагт нөхрийн чанар танигдана” гэсэн зүйр үгийг иш татан чин сэтгэлийн талархал илэрхийлэв.

Мөн халдварт өвчин гарснаас хойш БНХАУ-д хийсэн Төрийн тэргүүний анхны айлчлал гэдгийг онцолж, энэ удаагийн айлчлал нь Иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцаандаа шинэ боломж гаргах завшаан хэмээн тэмдэглэлээ.

Уулзалтын үеэр талууд коронавирусний асуудал нь ганцхан улсын асуудал биш тул хамтран ажиллах нь зүйтэй гээд цаг үеийн асуудлаар дэлгэрэнгүй санал солилцов.

БНХАУ-д коронавирусний халдвар гарч, Хятад улс даяар өвчний тархалттай тэмцэж буй хүнд хэцүү цагт болсон энэ уулзалт нь хоёр улсын Иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцаа дээд түвшиндээ хүрснийг нотолж, хөрш орнуудын үлгэр жишээч хамтын ажиллагааг дэлхий дахинаа харуулсан явдал боллоо хэмээн талууд уулзалтын төгсгөлд дүгнэв.

Уулзалтад, Монголын талаас айлчлалын бүрэлдэхүүнд багтаж буй албан ёсны төлөөлөгчид, Хятадын талаас ХКН-ын Төв хорооны Улс төрийн товчооны гишүүн, Гадаад хэргийн хорооны Тамгын газрын дарга Ян Жечи, Төрийн зөвлөлийн гишүүн, Гадаад хэргийн сайд Ван И, Улсын хөгжил, шинэчлэлийн хорооны дарга Хө Лифөн, Худалдааны сайд Жун Шань, БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Цай Вэньрүй нарын төлөөлөгчид оролцов.

Уулзалт халуун дотно, найрсаг болж өндөрлөлөө.

Categories
мэдээ нийгэм

Австрали улсад суугаа иргэдийн анхааралд

Image result for Австрали

Шинэ коронавирус /COVID-19/ тархалтаас урьдчилан сэргийлэх, эрсдлийг бууруулах хүрээнд Монгол Улсын Засгийн газар, Улсын онцгой комиссын 2020 оны хоёрдугаар сарын 26-ны өдрийн хуралдаанаас Монгол Улс, БНСУ хоорондын зорчигч тээврийн бүх нислэгийг цуцалсан хугацааг гуравдугаар сарын 11-ний өдрийг дуустал сунгах, Монгол Улс, Япон Улс хоорондын зорчигч тээврийн бүх нислэгийг 2020 оны хоёрдугаар сарын 28-ны өдрөөс эхлэн мөн дээрх хугацаанд буюу гуравдугаар сарын 11-ний өдрийг дуустал тус тус түр хугацаагаар зогсоохоор шийдвэрлэсэн.

Үүнтэй холбогдуулан тус ЭСЯ-наас Австралийн Дотоод хэргийн яамны Хил хамгаалах албатай холбогдож, дээрх шийдвэрийг танилцуулж, энэ үеэр визийн хугацаа нь дуусч буй монгол иргэдийн асуудлаар ярилцсаны үндсэн дээр дараах мэдээллийг хүргүүлж байна. Үүнд:

• Визийн хугацаа нь дуусч буй иргэд Шинэ коронавирусын COVID-19 тархалтын улмаас Австрали Улсаас гарч чадахгүй болсноо нотолж, одоогийн визийн хугацаагаа сунгуулахаар мэдүүлгээ өгнө үү. Ингэхдээ нөхцөл байдал өөрчлөгдөж, онгоцны нислэг хэвийн болмогц явна гэдгээ нотлох (онгоцны тийзийг захиалсан байх) паспортын хугацаа нь хүчинтэй байх, Австралид үлдэх хугацааны зардлаа хариуцах санхүүгийн боломжтой гэдгээ нотлох ёстой.

• Хэрэв визийн хугацаагаа сунгаж чадахгүй эсвэл сунгахаар мэдүүлэг өгөх боломжгүй бол bridging visa (хүлээлгийн виз)-нд мэдүүлэг өгөх ёстой. Ингэснээр таны виз дууссан ч гэсэн Австрали Улсад хууль ёсоор байх эрх зүйн үндэс бүрдэх юм.

Иргэн Та визийн хугацаагаа сунгуулахдаа өөрсдийн immiaccount-аар онлайнаар мэдүүлнэ үү. Мөн Сидней, Мелбурн хотод байгаа иргэд доорх хаягаар очиж, биечлэн мэдүүлж болно.

Telephone: 131 881
Monday to Friday 9am to 5pm

Sydney and Melbourne Status resolution Centres are as follows

Sydney
Upper Ground Entrance
26 Lee Street
Sydney NSW 2000

9 Wentworth Street
Parramatta NSW 2150

Melbourne
2 Lonsdale Street
Melbourne Vic. 3000

Түүнчлэн визийн хугацаа сунгах талаарх ерөнхий мэдээллийг дараах холбоосыг ашиглан авна уу.

https://immi.homeaffairs.gov.au/…/visa-about-to…/stay-longer

Австрали Улсын Дотоод хэргийн яамнаас Шинэ коронавирусын COVID-19 тархалттай холбогдуулан визийн талаар гаргасан зарим шаардлагатай мэдээлэлтэй доорх холбоосоор орж танилцана уу.

https://www.homeaffairs.gov.au/…/coronavirus-students-20200…

https://www.homeaffairs.gov.au/…/coronavirus-general-202002…

Асууж тодруулах зүйл гарвал ЭСЯ-ны утсаар холбогдоно уу.