Өчигдөр АНУ-ын Ерөнхийлөгч Д.Трампын Аюулгүй байдлын зөвлөх, Элчин сайд Жон Болтон манай улсад айлчлан ирсэн байна.
Харин өнөө өглөө Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатар Элчин сайд Жон Болтоныг хүлээн авч уулзалт хийжээ. Энэ талаар Ноён Жон Болтон өөрийн твиттер хуудастаа “Улаанбаатарт хүрэлцэн ирсэндээ баяртай байгаагаа илэрхийлж, албаны хүмүүстэй хийх уулзалтаас Монгол Улс дахь эдийн засаг, аюулгүй байдлын хүрээн дэх дэмжлэг, нөөц боломжоо нэмэгдүүлэх хүлээлттэй байгаа” хэмээн бичжээ.
Тарваган тахал өвчний эсрэг дархлаажуулалтын 10 хоногийг энэ долдугаар сарны 1-10-ны өдрүүдэд улсын хэмжээнд зохион байгуулна.
21 аймгийн Эрүүл мэндийн газар, 9 дүүргийн эрүүл мэндийн төвүүдэд 32400 хүн тун вакциныг хүргүүлээд байна. Дархлаажуулалтад заавал харагдах шаардлагатай иргэд харьяа аймаг, сум, дүүргийн Эрүүл мэндийн төв, Зоонозын өвчин судлалын төвүүдэд хандан, хамрагдах юм.
Дархлаажуулалтад
Дэлхий дахинд нэр хүндтэй “Мэргэшсэн нягтлан бодогч”-ийн АССА цолыг хүртэх хүсэлтэй залууст сайхан мэдээ дуулгая. “Олон улсын мэргэжлийн боловсролын академи” буюу GAPE нь “Их Британийн мэргэшсэн нягтлан бодогч” бэлтгэдэг хөтөлбөрийг эх орондоо нэвтрүүлээд, анхны оюутнууд нь маш богино хугацаанд амжилттай дүүргэсэн талаар GAPЕ Академийн ерөнхий захирал Б.Баярмаатай ярилцлаа.
-Боловсролын салбарт олон жил ажилласан хүний хувьд Монголын боловсролын өнөөдөр, оюутан залуусынмаргаашийг хэрхэн харж байна вэ?
-Үнэндээ улсын хэдхэн сургууль, хувийн хэвшлийн тоотой, томхон сургуулиуд л ачааны хүндийг үүрсээр өдийг хүрсэн. Шүүмжлэгчид олон ч, боловсролын салбар хөгжиж байна гэж би баттай хэлнэ. Одоо ил тод, эрх тэгш, шударга байхыг нөхцөлдүүлж, төрөөс бодлого, зохицуулалтаар дэмжээд өгөх хэрэгтэй.Өнөөдөр Монголд төдийгүй дэлхий даяар нийгэм, цаг үеийн онцлог, мэдээлэл технологийн хөгжил, залуусын сэтгэлгээ, хандлагаас үүдсэн хэд хэдэн сорилт тулгараад байна. Нэгдүгээрт, 1995-2010 онд төрсөн Зэт үеийнхэн (Generation Z) ерөнхий мэдлэг, боловсролд дөрвөн жил зарцуулахаас татгалзаж эхэллээ. Тэд хурдхан л ажил хийж, санхүүгийн эрх чөлөөнд хүрэх, сургуульд заадаггүй ур чадваруудыг эзэмших, хувийн бизнесээ эхлүүлж энтерпренер болох хүсэлтэй. Хоёрдугаарт, ажиллангаа суралцах, эсвэл ажиллаж үзээд суралцах чиглэлээ сонгох зэрэг цаг хугацаа, зардэл хэмнэхийг хичээж байна. Гуравдугаарт, бүхий л бизнес, байгууллагууд шинэ инноваци нэвтрүүлж, маш хурдтай өөрчлөгдөн хөгжиж байхад их, дээд сургуулиуд зунжин амарч, багш нарын мэдлэг, арга барил хоцрогдож байгаа нь залуусын хүсэл, эрэлтэд нийцэхгүй болжээ. Гэтэл бүр зарим залуус дээд боловсролтой, диплом өвөртөлсөн хүүхдээрээ гайхуулах гэсэн эцэг эхийнхээ хэлбэр хөөсөн мөрөөдлийн төлөө хайран дөрвөн жилээ гээж байх шиг санагддаг.
-Гэвч ажил олгогчид дээд боловсролтой байхыг шаарддаг шүү дээ?
-17-18 настай, дунд сургууль төгсөж байгаа хүүхдүүд цагаан цаас шиг л байдаг. Тэд сайныг, бас мууг ч маш хурдан сурдаг. Гэхдээ тэд юу хүсэж байгаагаа хараахан олж мэдээгүй юм уу, эсвэл түр зуурын хүслээ дагаж тогтворгүй байдаг учраас ажил олгогчид болгоомжилдог байх. Угтаа бол багахаан чиглүүлэг, дэмжлэг байхад эерэг хандлагатай, сурах хүсэл эрмэлзэл дүүрэн олон залууст боломж олгож болох юм. Олон улсад Гүүгл, Аппле, Хилтон гэх зэрэг шилдэг компаниуд бакалаврын зэрэг шаардахгүй ажилд авдаг болжээ. Тэд харилцаа хандлага, эрмэлзэл, олон талын туршлагыг үнэлж байна. Туршлага гэхээр ажлын байранд заагдсан хэдэн үүрэг биш шүү. Хүмүүнлэгийн үйлс, харилцагчтай тулж харилцах, асуудлыг шийдэх, хайрцагнаас гарч сэтгэх зэрэг өргөн ойлголт юм. Монгол компаниуд ч гэсэн энэ практикийг туршиж нэвтрүүлээсэй. Харин хүүхдүүд нэгэн хэвээр цутгасан баримлууд шиг биш, өөрийнхөө үзэл бодлыг илэрхийлж, бат зогсдог, юу хүсэж мөрөөдөж байгаагаа мэддэг байх хэрэгтэй. Үүнд эцэг эх, сурган хүмүүжүүлэгчдийн оролцоо ч их чухал.
– Тэгвэл танай сургууль орчин үеийн залуусын хүсэл, хүлээлтэд нийцэж чадаж байна уу?
– Бид оюутнууддаа 3.5 жилийн дотор Их Британий шилдэг Оксфорд Брүүксийн их сургуулийн бакалавр, нэг жил гадны оронд амьдарсан туршлага, “Олон улсын мэргэшсэн нягтлан бодогч” цолны хоёр түвшинг дүүргэх боломжийг олгодог. Манай 2017 -2018 онд элссэн оюутнууд Лондон хотод амжилттай сурч, хөгжиж байна. Олон соёлт орчинд бусадтай харилцах, эв зүйгээ олох, нөхөрлөх, бие даах, хувийн санхүүгээ удирдах зэрэг тэднийолж авч буй туршлага маш үнэ цэнэтэй. Дөнгөж саяхан сурагчийн ширээнээс ирсэн залуусын хувьд богино хугацаанд англи хэлийг өндөр түвшинд сурах, дэлхийн санхүүгийн салбарын алтан паспортод хоёр алхам ойртоно гэдэг бол маш том боломж, хөрөнгө оруулалт юм. Тэд 25, 30 насандаа ямар ихийг бүтээж, юутай өндөр амжилтад хүрэхийг бодохоор бахархал төрдөгдөө.
–GAPE академийн үүсгэн байгуулагдсан түүхээс хуваалцвал?
-GAPE “Олон Улсын Мэргэшсэн Нягтлан Бодогчийн Нийгэмлэг”-ийн сургалт явуулах эрх бүхийбайгууллага бөгөөд 2016 онд энэхүү эрхийг албан ёсоор авч, анхны оюутнаа элсүүлж байлаа. Одоо анхдагч “алтан хараацай” маань аудитын томоохон компанид ажиллаж, 2019 оны 5-р сард Оксфорд Брүүксийн их сургуулийн бакалавраа гардлаа. Энэ л миний хэлээд байгаа ажиллангаа сурах, хөгжингөө ажиллах юм. Манай оюутнууд зун нэг сар амардаг. Тэдний хүсэл зорилго тодорхой, очих газар их, боломж гарц ойрхон байхад их нойр, удаан амралтаас цагаа харамлалгүй яах билээ.
-“Олон Улсын Мэргэшсэн Нягтлан Бодогчдын Нийгэмлэг” гэдэг нь ямар байгууллага вэ?
-Энэ бол АССА нийгэмлэгийг хэлж байгаа юм, тэрээр 1904 онд Англид байгуулагдсан дэлхийн ууган мэргэжлийн байгууллагуудын нэг бөгөөд өдгөө 180 оронд 503.000 оюутантай, 208.000 гишүүнтэй. Сургалтын хөтөлбөр нь жил тутам шинэчлэгддэг, суралцагч нь дэлхийн стандарттай мөр зэрэгцэж, хамгийн сүүлийн үеийн мэдлэг боловсролыг эзэмшинэ гэсэн үг. Энэ нийгэмлэгийн гишүүн, оюутан байснаар маш олон төрлийн үр өгөөжийг хүртдэг. Дэлхийн шилдэг Лондонгийн их сургуулийн магистрийн зэргийг нэг жилийн дотор маш хямд зардлаар эзэмших, мэргэжлийн боловсролоор насан туршдаа хангагдах, санхүүгийн салбарын өөрчлөлтийг түүчээлэх, дэлхийн олон улс оронд өндөр цалин хангамжтай ажиллах боломжтой юм.
-Бид эх орондоо эзэмшсэнболовсрол, мэргэжлээрээ гадаадад хүлээн зөвшөөрөгдөх нь хэцүү, ихэнхдээ боломжгүй байдаг?
-“Олон улсын мэргэшсэн нягтлан бодогчдын нийгэмлэг”-ийн гишүүнд энэ нь боломжтой. АССА цолтой бол тэр хүний мэдлэг, ур чадварт хэн ч эргэлзэхгүй. Учир нь дэлхийн хаана ч яг ижил стандарт хөтөлбөрөөр суралцаж, ижил шалгалтыг давж байж энэ цолны болзлыг хангадаг.
-Маш сонирхолтой, шинэлэг сонсогдож байна. Тэгэхээр танай оюутнууд хэрхэн суралцдаг гэсэн үг вэ?
-Бид үндсэн стандартын дагуу сургана, оюутан маань АССА-д шалгалт өгч, өөрөө болон бидний ажлыг дүгнүүлнэ. Багш дүгнэхгүй учраастал засах, дүн хөөцөлдөх зэрэг муу зан манай оюутнуудаас хол. Өөртөө болон эргэн тойрондоо үнэнч байхад төлөвшдөг. Багш, сурагчийн хүндлэл итгэлийн харилцаа мэдээж чухал. Бид “Эх орондоо эзэмшсэн мэргэжлээрээ дэлхийд гарна” гэсэн уриатай. Манай сургуульд мэргэжлийн бүх хичээлийг англи хэлээр үздэг, ном, сурах бичгээр ч хангадаг. Эхний 1.5 жилд хамгийн багадаа IELTS 6.5 оноо авах хэмжээний англи хэлний мэдлэгийг эзэмшүүлнэ гэж бид амладаг.
-Ийм амлалт өгөхийн тулд сайн багш нар хэрэгтэй?
-Богино хугацаанд үндсэн стандартаар хичээлээ шахаж ордог болохоор багш нар маань бүгд англи хэлтэй, АССА цолтой. Энэ цоласар их хариуцлага, ёс зүйтэй, зарчимч байхын баталгаа юм. Тухайлбал, АССА-гийн оюутнуудаас амжилтаараа Д,элхийд хоёрт, Азидаа нэгд эрэмбэлэгдсэн мундаг багш манайд байна. Дэлхийд үнэлэгдсэн цолтнууд, эрч хүчтэй багш нараараа би бахархдаг.
–GAPE-ийн төгсөгчдөөс сайн нябо, цаашлаад захирлууд төрөх байх?
-Нягтлан хүнцалин боддог, өдөр тутмын тайлан балансаас хэтрэхгүй гэх хуучинсаг ойлголтыг халах хэрэгтэй. Нягтлан бодогчгүй салбар гэж байхгүй. Тэд бизнест стратегийн зөвлөгөө өгч, болохгүй байгааг нь нээн илрүүлдэг. Алдаа дутагдлыг нь шуурхай залруулж, эрсдэлээс хамгаалан, оновчтой зөв шийдвэр гаргах үндэс суурь болдог. АССА хөтөлбөрөөр сурч төгссөн оюутнууд санхүүгийн шинжээч, аудитор, менежментийн зөвлөх, дотоод аудитор зэрэг уян хатан карьерыг бүрдүүлэх боломжтой. Судалгаанаас харвал, FTSE 100 гүйцэтгэх захирлуудын 50% нь санхүүгийнмэргэжилтэй, таван хүний нэг нь АССА байсан. АССА цолтон үндэстэн дамнасан том компаниудын ерөнхий санхүүч, ахлахаас дээш албан тушаал, дэлхийн шилдэг аудитын компаниудад үндсэн аудитор хийх боломжтой. Мөн Дэлхийн банк, Азийн хөгжлийн банк, НҮБ-ын салбар зэрэг олон улсын байгууллагуудад гол эдийн засагч,шинжээч нараа ийм цолтой байхыг шаарддаг. Манай дотоодын арилжааны банкууд ч ажилд авахдаа АССА цолтой бол давуу тал гэж үздэг болжээ. Иймээс манай оюутнууд ажлын гараагаа өндөр босгоноос эхлэн улам өөдөө тэмүүлэх оргилд лавтай хүрнэ гэж итгэлтэй байдаг.
Танай анги танхим их тохилог юм. Оюутнууд өдөрт хэдэн цагийг сургууль дээрээ өнгөрүүлэх вэ?
-Манай хичээл 10-16 цаг хүртэл үргэлжилдэг. Ер нь сурахад орчин хамгийн чухал. Тиймээс эрүүл, аюулгүй, цэвэр орчин бүрдүүлэн оюутнуудынхаа ая тухыг хангаж байж сайн сургаж чадна шүү дээ. Манай оюутнууд гэрээсээ хоолоо авчраад кофены өрөөндөө тухалж, үдийн цайндаа орчихно. Том сургууль, урт коридорт хараа хяналт сул байдаг. Харин манайх бол бүх юм нүдэн дээр болохоор зөвхөн тэр хүнийг амжилттай сайн сурахад нь анхаарч дайчлан ажилладаг.
Манай GAPE Академи Сүхбаатарын талбайн зүүн талд “City Tower” цамхагт үйл ажиллагаа явуулдаг болохоор хотын аль ч захаас ирэхэд амар. Илүү ихийг www.facebook.com/GAPEAcademy пэйж хуудаснаас авах боломжтой. Мөн манай боловсролын зөвлөхүүдтэй 11-337788; 99065733 утсаар холбогдож болно.
Манайхаар ирж үзэж дэлгэрэнгүй танилцаарай гэж урья.
-Танай хамт олонд амжилт хүсье, баярлалаа.
Монгол Улс 27 жилийн дараа Үндсэн хуулиа өөрчлөх гэж байна. Өнгөрсөнд өрнөсөн болохгүй бүхэн Үндсэн хуулиас үүдсэн юм шиг ойлголт, яриа хөөрөө газар аваад буй. Яг үнэндээ тийм биш. Ардчиллын 27 жилийн түүхийн алдаа бүр улстөрчдийн мөнгө, эрх мэдэлд улайрсан шуналтай холбоотой. Манай сонин өнгөрсөн жилүүдийн бузар булай, болох бүтэхгүй бүхэн Үндсэн хуулиас шалтгаалаагүй гэж бичсэн нь цаанаа ийм учиртай. Учир мэдэх улсын тухайд Үндсэн хуульд хир халдаах дургүй, эцэг хуулийн өөрчлөлт дээр бодолтой ухаалаг хандах хэрэгтэй гэсэн байр суурь барьж суугаа анзаарагддаг. Эрүүл ухаан, энгийн логикоор бодсон ч тийм л дээ. Олон засаг солигдсон нь Үндсэн хуулиас болсон гэвэл хэн ч итгэхгүй. Харин хувь улстөрчийн атаа шунал, улс төр-эдийн засгийн бүлэглэл болтлоо төгөлдөржсөн нэгдлүүдийн эрх ашиг, тэмцэл, зөрчилдөөнөөс болсон гэвэл толгой дохих хүн дэндүү олон.
Мэдээж Үндсэн хуульд гар хүрэх зайлшгүй шалтгаан байгаа гэдгийг хэн ч үгүйсгэхгүй. Гэхдээ бүх л зүйлийн саад гацаа мэт ярьж, газар дор ортол муучлах нь хэтэрхий гэнэн, туйлширсан хандлага. Үндсэн хуулийг газар дор ортол хэлж байгаа бас нэг шалтгаан байна аа. Энэ талаар бичих гэж багахан оршил хийлээ. Үндсэн хуулиа муучлах болсон улстөрчдийн том шалтгаан нь баян хоосны ялгаа ихэслээ гэх шүүмжлэл. УИХ-ын баян гишүүд, тэр дундаа УИХ-ын чинээлэг эмэгтэй гишүүд “Баян хоосны ялгаа ихэссэн нь Үндсэн хуулиас боллоо” гэж матрын нулимс унагаад сүйд байна. Баян чинээлгээрээ алдартай М.Билэгт, Ц.Гарамжав, Д.Оюунхорол нар бүр онцгой “шаналж” яваа. Эрчүүдээс “Оргил”-ын Ж.Ганбаатар, “Тэс петролиум”-ын Т.Баттөмөр хоёр бас Үндсэн хуулиас болж ядуу, зүдүү иргэдээ өрөвдөж хайрлаад жигтэйхэн байгаа. Сая нэр дурдсан гишүүд “Шударга ёс алдагдлаа. Баян хоосны ялгаа зааг улам тодроод байна. Ерөөсөө Үндсэн хуулиа өөрчлөхгүй л бол хөөрхий бидний ядуус туйлдаж хэцүүдэх нь” гэсэн агуулгатай үг унагацгааж сууна. Эдэнд хандаж хэлэх нэг л үг аман дээр гарч ирээд байх юм. Худлаа жүжиг тавихаа боливол ямар вэ, эрхэм чинээлэг гишүүд ээ.
Ц.Гарамжав Заамарын хөндий, “Монполимет”-ээ, Д.Оюунхорол “Отгонтэнгэр” их сургуулиа, М.Билэгт “Билэг” их дэлгүүрээ, Ж.Ганбаатар “Оргил” сүлжээ дэлгүүрүүд дээрээ нэмэх нь “Энканто”-гоо, Т.Баттөмөр “Тэс петролиум”-аа өрөвдөж энэрээд сүйд болоод байгаа эгэл иргэддээ хуваагаад өгчихвөл шүүмжлэх шалтгаан алга. Харамсалтай нь их мөнгө, том бизнестэй гишүүдээс ийм зориг гарахгүй. Ингэж чадахгүй байж баян хоосны ялгаа хэтэрлээ гэж худлаа жүжиглэх шаардлагагүй.
Ер нь тэгээд шуудхан хэлэхэд Үндсэн хуулийн гол санаа, амин сүнс нь баян хоосны ялгаа бүхий нийгэм байгуулах биз дээ. Төв Азийн Монгол бол ардчилсан засаглалтай, зах зээлийн эдийн засагтай улс. Үндсэн хуулиндаа төвлөрсөн биш чөлөөт зах зээлтэй, хувийн өмчийг дээдэлж, хүндэтгэнэ гэсэн утгатай заалт тусгачихсан улсуудын нэг. Чадалтай нь боломжоо ашиглаад өндийхийг хуулиараа дэмжиж тэтгэсэн тийм л нийгэмд бид амьдарч байгаа. Товчхондоо баян нь баян, бүр тасарсан баян байхыг, ядуу нь ядуу, бүр туйлдсан ядуу байхыг зөвшөөрсөн Үндсэн хуультай улсын иргэд бол монголчууд. Америк, Канад, ер ардчилал, зах зээлийг сонгосон дэлхийн улсуудын иргэд ийм хуулийн дор аж төрж яваа. Тэгтлээ нүдээ томруулж, чихээ сортойлгож сонсох тэрслүү үг биш. Амьдрахаар сонгосон нийгмийн маань уг жам нь тийм.
Үндсэн хуулиас болж баян хоосны ялгаа ихэссэн гэж яриад суугаа гишүүдийн цаад санаа нь тэгээд юу юм бол. Үндсэн хуулийн хувийн өмчийг хамгаалсан, чөлөөт зах зээлийг дэмжсэн заалт, агуулгыг өөрчлөх гээд байгаа хэрэг үү. Өмнөх нийгэм шиг бүх хөрөнгө төрд төвлөрсөн, иргэд нийтээрээ даржин ядуу амьдрах сонголт руу чирэх эрсдэлтэй өөрчлөлт баян гишүүдийн толгойд эргэлдээд эхэлчихэв үү? Үндсэн хуулийн хэлэлцүүлэг эхэлсэн өдий үед лавлах ёстой асуулт. Хэрвээ ийм агуулгатай өөрчлөлтийг Үндсэн хуульд хийвэл хувьсгалын шинжтэй өөрчлөлт болно. Арай ч ингэхгүй байх л даа, гэхдээ ингэж хардахаар яриа үүсгээд суугаа гишүүд нэг биш нэжгээдээр тоологдож эхэлсэн учраас хардах, болгоомжлох, сануулах эрх, үүргийнхээ хүрээнд энэ сэдвийг хөндөж байна.
Дахин давтан хэлэхэд үнэхээр нэг хэсэг нь хэт баяжаад, нөгөө зарим нь хэтэрхий үгүйрээд хэцүүдсэн бол, ядуу иргэдээ хөрөнгөжүүлмээр санагдаад байгаа бол эхлээд өөрсдийнхөө хөрөнгөнөөс хувь хүртээчих, гишүүд ээ. Тэгвэл та бүхний иргэдийнхээ төлөө гэсэн сэтгэл зовнилд итгэе. Тэгж чадахгүй бол Үндсэн хуулиа зүхэн байж аж төрж яваа нийгмээ адлахаа боль.
У.Черчилийн нэг алдартай үг бий. Их Британийн Ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан энэ эрхэм “Ардчилал бол төгс зүйл биш, гэхдээ хүн төрөлхтөн үүнээс дээрийг бодож олоогүй байна” гэсэн үгийг зүгээр ч нэг унагаагүй. Заримынх нь санагалзан дурсах дуртай социалист нийгмийн амин сүнс бол бүгдийг тэгшитгэх. Чадалтай, чадалгүй, боловсролтой, боловсролгүй ялгаагүй, нийтээрээ тэгш байдаг тийм нийгмийг цогцлоох гэсэн бүх улс бүтэлгүйтсэн. Тэсч үлдсэн Куба одоо хэцүүхэн байгаа. Дэлгүүрүүд нь цөөн хэдэн бараатай, ресторанууд нь хэтэрсэн үнэтэй даржин хоолтой нийтээрээ хэцүүхэн яваа тухай сурвалжлага саяхан манай сонинд нийтлэгдсэн. Хойд Солонгосын тухай бол бүр ярилтгүй. Капитализмаас ухраад байгалийн баялгаа ард иргэддээ тэгш хүртээнэ гэж гадны хөрөнгө оруулагчдыг хөөж туусныхаа горыг Венесуэл одоо амсч байна. Инфляци нь өчнөөн тэгтэй тоогоор хэмжигдсэн, иргэдийнх нь боловсролтой чадалтай хэсэг эх орноосоо дүрвэсэн зурагтай байна. Нийтээрээ тэгш амьдрах ёстой гэсэн философийг дагасан улс орнууд гэвэл ингэсхийгээд шувтарч байна гэчихвэл үнэнээс зөрсөн дүгнэлт болохгүй.
Баян хоосны ялгааг гайхаж муушаасан манай хэдэн гишүүн бас нэг гоё юм яриад яваа. Иргэддээ байгалийн баялгаас тэгш хүртээнэ гэсэн өгүүлбэр давтамжтай дуулдаж эхэлснийг уншигч та ч анзаарсан байх. Цагтаа дэлхийд эдийн засгаараа цойлж явсан Венесуэлийн хар түүх яг ингэж эхэлж байлаа. Гадаадын хөрөнгө оруулагчдыг хөөж явуулж, бизнесийг нь булаасан Венесуэлийн төр эхэндээ ч данагар байсан л даа. Иргэн бүрдээ үнэгүй байр өгөөд л. Иргэд нь агуу их удирдагчийнхаа сүр хүчийг бахдан биширцгээгээд эхэндээ сайхан байсан ч сүүлдээ улсаараа байдгаа барсан гашуун үнэн нүдэн дээр ил тод байна. Одоо энэ улсуудын нөгөө талыг харъя. Америк, Европ гээд хөгжлөөрөө цойлсон улсын түүхийг харах нь ээ хөрөнгөлөг хэсгээ дэмжсэн бодлого явуулсаар өнөөг хүрсэн байдаг. Тэнд төр нь хөлсөө урсгаж дээш гарсан хөрөнгөтнүүдээ адалдаггүй. Нийгмийн баялгийг нэг хэсгээс нь булаагаад нөгөө хэсэгт нь тарааж өгөх тухай яриа үүсгэдэггүй. Харин ганцхан зүйлд онцгойлон анхаардаг. Тэр нь хүн бүрд тэгш боломж өгөх. Төрийнх нь санаа зовж, зохицуулж хийдэг зүйл нь ердөө энэ. “Гарааны тэгш боломж өгье. Чадах нь хөрөнгөжөөд аятайхан амьдар” л гэдэг.
Бид бүгдээрээ хөрөнгөгүй амьдардаг тийм нийгмийг нэгэн жарнаас илүү хугацаагаар туулсан ард түмэн. Түрүүн хэлсэнчлэн нэг сайн хүн гарч ирээд хөрөнгө тараахыг хүн төрөлхтөн өнгөрсөн түүхээрээ туулаад, туучаад гарсан. Ингэж болдоггүйг хүний нийгэм сая сая амины төлөөстэйгөөр мэдэрсэн. Ийм л замыг туулж байж эцэст нь ардчилсан Үндсэн хуулиа баталсан үндэстнүүдийн нэг нь бид өөрсдөө. Тэгэхээр тогтолцоо системийг өөрчилж, байдлыг өнөөгийнхөөс дордуулж мэдэх өөрчлөлтөд уриалсан дэмий үг яриа үүсгэлгүйгээр зүгээр л Үндсэн хуулиа сайжруулах талд анхаармаар байна.
Төрийн ордонд УИХ дахь МАН-ын бүлэг, АН-ын зөвлөл хуралдана.
09.00 цагт “Шангри-Ла” зочид буудалд “Оролцоо шинийг санаачлагч болох нь: Хамт олонд түшиглэн сэргээн засах/хамт олонд түшиглэн хамруулан хөгжүүлэх хандлагын сайн жишээ” олон улсын семинар болно. Утас: 99095302, 99829895
09.00 цагт Уран зургийн галерейд “Монгол дархан” үзэсгэлэн, эрдэм шинжилгээний хурал болно.
17.00 цагт “Монгол” арт галерейд зураач Бадамжавын Чогсом, Долгоржавын Болд нарын “Art life” үзэсгэлэнгийн нээлт болно. Утас: 99849000
Хаалга, цонх үйлдвэрлэлийн европ стандартыг Монголд нутагшуулахаар ажиллаж буй “MAK Euro Windoor” үйлдвэрийн үйл ажиллагаатай танилцахаар өнгөрсөн баасан гаригт Төв аймгийн Сэргэлэн сумыг зорилоо.
Баянзүрхийн товчооноос цааш гараад л эргэлдсэн улаан шороотой золгов. Улаанбаатар хот болон Налайх дүүргийг холбосон зам засварын ажил ид дундаа өрнөж байна. Налайх дүүргийн урдхан талаар баруун гар тийш салж жаахан яваад л үйлдвэрийн байранд хүрч очлоо. Өнгөрсөн оны долдугаар сард л барилгын ажил нь эхэлж байсан талбайд өнөөдөр хоёр давхар цэвэрхэн цагаан байшин сүндэрлэсэн байна. Үйлдвэрийн нээлтийн үйл ажиллагаа энэ сарын эхээр болжээ.
Үйлдвэрийн байрны гаднах орчны тохижилтод ач холбогдол өгсөн бололтой. Тойруулаад ногоон байгууламж байгуулахаар зэхэж 10000 орчим м квадрат талбайг зүлэгжүүлж, 1000 гаруй мод тарьжээ. Ажилчид амьдарч ажиллахад таатай орчин бүрдүүлснээр хөдөлмөрийн бүтээмж нэмэгдэнэ гэж үзжээ. Зүгээр мод суулгаад арчлалгүй орхичихоогүй байна лээ. Гаднах орчны тохижилтын ажлыг зүлэгжүүлэлтийн “Соёолж” компани хариуцаж байгаа аж.
“Скай ресорт” цанын баазын гольфын талбай шиг байгууламж энд бүрдэх гэнэ. Евро стандартыг нутагшуулахаар ажиллаж байгаа нь гаднах ногоон байгууламжаас нь л харагдана. Үйлдвэрийн босгоор алхахад л гоёмсог сийлбэртэй бүдүүн багана, шилэн байгууламжуудыг харахад барууны орны хаа нэгтээ очсон мэт сэтгэгдэл төрж байна.
Бүрэн автомат МАК Euro Windoor үйлдвэр үндсэн гурван хэсэг болон офиссын хэсгээс бүрджээ. Долоон мянган метр квадрат талбайг хамарсан гэдэг утгаараа энэ чиглэлийн үйлдвэрийн объектууд дундаа Монголдоо томд тооцогддог юм байна. Зөвхөн хөнгөн цагаан хүрээтэй хаалга, цонх, фасад үйлдвэрлэх хэсэг нь жилдээ 30 мянган метр квадратыг үйлдвэрлэж зах зээлд нийлүүлэх боломжтой. Мөн шил боловсруулан вакумжуулах тасаг нь жилд 30 мянган метр квадратыг үйлдвэрлэх хүчин чадалтай юм байна. Харин модон цонх хаалганы тасаг нь жилд зургаан мянган метр квадратыг боловсруулж зах зээлд нийлүүлэх ажээ. Ирэх намар цонх, хаалганы рамыг хуванцар бэлтгэж гаргах тасаг нээхээр төлөвлөсөн байна. 10 мянга орчим сая долларын хөрөнгө оруулалтаар боссон энэ үйлдвэр таван жилийн хугацаанд ашгаа нөхнө гэх тооцоо гаргажээ. Аль хэдийнэ захиалгад дарагдаад эхэлсэн бололтой. Ажилчид нь үйлдвэрийн байрандаа завгүй харагдсан. Томоохон бүтээн байгуулалт болох 2021 онд Яармагийн дэнжид ашиглалтад орох мөсөн ордны шилэн байгууламжийг энэ үйлдвэр байгуулах юм гэсэн. Үйлдвэрийн гурван хэсэг 56 ажилтантай юм байна. Ажлын цаг өглөө 8:00 цагт эхэлж 20:00 цагт өндөрлөдөг гэнэ. Энд гол төлөв Налайх дүүргийн иргэд ажилладаг юм билээ. МАК Euro Windoor үйлдвэрийн ерөнхий менежер Х.Батцэнгэл Иргэд байр гэхээс илүү амины орон сууц сонирхдог болсон. Үүнийгээ барихад хаалга, цонх нь цантаж дулаан алдах, доогуураа гажихаас эхлүүлээд олон асуудалтай тулгардаг. Энэ нь манай байгаль цаг уураас шалтгаалдаг. Зөвхөн цонх хаалган дээр ч биш, барилгын материал дээр евро стандарт дэлхийд үнэлэгддэг. Тэр утгаараа дэхийд үнэлэгдсэн стандартын тоног төхөөрөмжийг суурилуулж хаалга, цонх үйлдвэрлэж байгаагийн зорилго хэрэглэгч айл өрх, албан байгууллагын ая тухыг хангахад чиглэж байна. Манайд зундаа 40 градус хүртэл хална, өвөлдөө тэр хэмжээнд хөрдөг эрс тэс уур амьсгалтай. Ийм нөхцөлд зориулж эд материалаа сонгосон гэв.
Үйлдвэр л дуу чимээтэй, тоос шороотой орчин байдаг гэх хэвшмэл ойлголт манайханд байдаг. МАК Euro Windoor үйлдвэрийн ажилтнууд саруулхан том зааланд тааваараа ажилладаг юм билээ. Энд мод өргөөд хэдэн талаас дамжлаад дааж ядан явах шаардлага алга. Ажилтнууд нь машинуудынхаа дэргэд дэлгэц хараад л команд өгөөд сууж байдаг юм билээ. Бүх тоног төхөөрөмж нь бүрэн автомат учраас үйлдвэрлэлийн явцад технологийн алдаа гарна гэсэн ойлголт байхгүй. Гар хийцийн аргаар хаалга болон цонхны рам бэлтгэхэд жаахан л тооцоо алдахад гажилт үүсч, сийгэж эхэлдэг аж.
Үйлдвэрийн хоёрдугаар давхарт ажилтнуудад чөлөөт цагаа ая тухтай өнгөрүүлэх орчинг бүрдүүлж өгчээ. Ажлын алжаалаа тайлаад суух кофе шоп, зурагт үзэнгээ, интернэтээр аялаад тухлах амралтын өрөө, салхилаад суух тавцангаас авахуулаад тэнд байхгүй юм алга. Мөн эсрэг талын корпусдаа спорт заал, бялдаржуулах танхимтай юм билээ. Ажилтнуудынхаа тав тухтай орчинг бүрдүүлэхэд дээд зэргээр анхаарсан нь илт мэдрэгдэнэ
Энд Германы Schueco брэндийн хөнгөн цагаан хаалга, цонх, фасадыг Schucal программын дагуу үйлдвэрлэдэг юм байна. Харин модон цонх, хаалга үйлдвэрлэх хэсгийн иж бүрэн тоног төхөөрөмжийг Германы Weinig компаниас нийлүүлжээ. Энэ нь нэг ээлжинд л энгийн хийцтэй 20-25 цонх үйлдвэрлэх хүчин чадалтай үйлдвэрлэлийн шугамтай гэнэ. Үйлдвэрт модон болон хөнгөн цагаан хосолсон загваруудаар захиалагчийн хүссэн хэмжээгээр үйлдвэрлэх юм байна.
Өндөр чанарын шаардлага хангасан модыг ОХУ-ын Сибирээс татаж герман технологиор боловсруулдаг аж. Энэ нь хүний эрүүл мэндэд сайн нөлөөтэй юм байна. Модон хаалга, цонх хэрэглээний явцад гаждаг гэх хэвшмэл ойлголтыг хуучирсан технологийн хамт халах ач холбогдолтой гэнэ.
Шилэн багц үйлдвэрлэх автомат тоног төхөөрөмжийг Австрийн Lisec компаниас нийлүүлжээ. Шил зүсэх, багцлах шугам нь 2400мм х 3600мм хүртэл хэмжээтэй энгийн болон түрхлэгтэй шилийг хүлээн авч битүүмжлэн хоёр болон гурван давхраар шилэн багц үйлдвэрлэдэг юм байна. Шил багцлах шугам нь аргон хий шахах болон бусад үйлдлийг автоматаар хийж гүйцэтгэснээр дулааны алдагдал багатай шилэн багц үйлдвэрлэх боломжийг олгодог юм байна.
Харин цонх үйлдвэрлэхэд ашигладаг түүхий эдээ хойд хөршөөс татдаг гэсэн. Үйлдвэрт тоног төхөөрөмж нийлүүлсэн Германы Weinig, Австрийн Lisec компаниас мэргэжилтнүүд ирж монгол ажилчдад сургалт явуулжээ. Улмаар цонх хаалга үйлдвэрлэх хамгийн сүүлийн үеийн тоног төхөөрөмж дээр ажиллах чадварыг манай залуус чадварлаг эзэмшсэн байна.
Шил зүсэхэд л ухаалаг компьютерийн тооцооллын дагуу эдийн засгийн хувьд хэмнэлттэй хэмжээгээр зүсэж, тааруулж хаягдал бага гаргадаг юм билээ. Зүссэн шилээ дараагийн шат дамжлагын машинд оруулснаар хоёроос гурван давхраар нь вакумжуулан гаргадаг аж. Вакумжуулсан шилний хооронд аргон хий шахсанаар дулаан алдагдал гарахгүй давуу талтай байдаг юм байна.
Манайд энэ төрлийн тоног төхөөрөмж дээр ажиллах боловсон хүчин байхгүй. Барилгын инженерийн мэргэжилтэй залуусыг ажилд аваад л тоног төхөөрөмж нийлүүлсэн компаниудаас мэргэжилтнүүдийг урьж сургалт явуулсан. Манайхан ч богино хугацаанд эзэмшиж авсан. Монгол залуус дэлхийн хамгийн сүүлийн үеийн техник тоног төхөөрөмжийг чадварлаг эзэмшиж, чанартай цонх хаалга үйлдвэрлэж зах зээлд нийлүүлэхэд бэлэн болоод байна гэж үйлдвэрийн ерөнхий менежер Х.Батцэнгэл ярилаа.
Эрүүл мэндэд тустай гэх модон хаалга үйлдвэрлэхэд сайн чанарын цавуу чухал байдаг юм байна. Энэ шаардлагын дагуу Германы компанитай хамтарч зориулалтын цавуу хэрэглэдэг гэнэ. Зах зээлд нийлүүлэгдэх үнийн тухайд чанар муутай цонх хаалганаас илүү тусах ч өрсөлдөхүйц хэмжээнд байхыг удирдлагууд нь онцолж байлаа. Зуслангийн байраа шинэчлэхээр зэхэж хаалга, цонхоо солих шаардлага гарсан бол МАК Euro Windoor ийг зориход боломжийн үнээр чанартай бүтээгдэхүүн авах боломжтой юм билээ. Гол нь та өөрийн таалалд нийцүүлж загвар дизайнаа захиалж болно. Нарны хэт ягаан туяанаас сэргийлсэн, дулаан алдалтаас сэргийлсэн металлын түрхлэгтэй төрөл бүрийн шилнээс сонголт хийх боломжтой аж. Шилний технологийг өөрчилснөөр л дотор нь амьдрах хүмүүсийн тав тухтай орчинг шийдэх боломжтой байдаг ажээ.
МАК группийн бодлогын зөвлөлийн дарга Б.Нямтайшир Монгол Улс барилгын материалынхаа 50 орчим хувийг өмнөд хөршөөсөө худалдан авч байна. Иймд барилгын материалын худалдан авалтад зориулагдсан гадаад валютын урсгалыг багасгах, өндөр чанартай бүтээгдэхүүнийг эх орондоо үйлдвэрлэх бодлого зорилтыг МАК компани үйл ажиллагааныхаа үндсэн чиглэлдээ тусгасан. Бид ХБНГУ-ын хамгийн сүүлийн үеийн өндөр автоматчилал бүхий тоног төхөөрөмжтэй, жилдээ 30000 м квадрат хаалга, цонх, шилэн фасад үйлдвэрлэх хүчин чадалтай үйлдвэрийг ашиглалтад орууллаа. Энэ үйлдвэрийг манай монгол залуучууд ажиллуулж, хөнгөн цагаан, мод, хуванцар хүрээтэй, хийн дүүргэлт бүхий хоёроос гурван давхар шилэн суулгацтай цонх, хаалга, шилэн фасадыг хэрэглэгчдэд санал болгохоос гадна ганжуулсан төрөл бүрийн хэлбэр дүрс бүхий шилэн хийцийг нугас түгжээний хамт багцлан угсарч үйлдвэрлэх болно. Энэ бүтээгдэхүүнүүд маань манай орны байгалийн эрс тэс уур амьсгалд бүрэн зохицсон, угсралт суурилуулалтын цаг хугацааг хэмнэсэн, евро стандартын шаардлагыг хангасан, хийц загварын хувьд олон сонголттойгоороо онцлогтой. Цаашид эх орныхоо эрдэс түүхий эдийг ашиглаж барилгын интерьер, гоёл чимэглэлийн хавтан, бетоны хийн хоёроос гурван жижиг үйлдвэрийн төслийг хэрэгжүүлэх дараагийн зорилтоо тодорхойлоод байна гэж хэлсэн юм.
МАК Euro Windoor компанийн мод болон хөнгөн цагаан рамтай цонх хаалга, фасадны захиалга авч зах зээлд нийлүүлэхэд бэлэн болжээ. Хуванцар рамтай цонх, хаалгыг ирэх аравдугаар сараас эхэлж худалдаанд гаргах гэнэ.
Гэрэл зургуудыг Ц.МЯГМАРСҮРЭН
Монгол, Солонгосын сэтгүүлчид анх удаа Улаанбаатар хотод чуулж, хоёр улсын сэтгүүл зүйн чиг хандлага, тэр дундаа дижитал сэтгүүл зүйн талаар мэдлэг, туршлагаа хуваалцаж байна. БНСУ-даа эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүйн бүтээлээр алдартай, өдөр тутмын хамгийн том сонины нэг “JoongAngIlbo” сонины сэтгүүлч SeoYoungji-тай ярилцлаа.
-Сайн байна уу, та. Өөрийгөө болон сониныхоо талаар манай уншигчдад танилцуулаач?
-Намайг SeoYoungji гэдэг. “JoongAngIlbo” сонины “Өшөө илүү удаан” нэртэй багт ажилладаг. Манай баг “Амьдралын шилжилт” сэдвийн дор олон төрлийн контент бэлтгэн уншигчдадаа хүргэдэг. Амьдралын шилжилт гэдэг нь солонгос хүн тэтгэвэрт суусныхаа дараа шинээр эхэлдэг амьдралынх нь тухай. Шинэ амьдралд ямар өөрчлөлт шинэчлэлт ирдэг, түүнд өөрийгөө хэрхэн бэлтгэх, бас хэрхэн амжилттай даван туулах талаар гээд маш олон төрлийн мэдээлэлтэй. Яг энэ хүрээнд манай редакцид сар бүр гаднаас 120 орчим хүн сайн дураар материалаа ирүүлдэг. Тэр материал нь юу ч байж болно, гагцхүү дээрх сэдэвтэй холбоотой. Ирүүлсэн тэр материалыг нь би уншиж судлаад сэтгүүл зүйн бүтээл болгож найруулж тавьдаг.
-Сонины хувьд?
-Манай “JoongAngIlbo” сонин бол Солонгостоо уншигч, захиалагчийнхаа тоогоор хоёрдугаарт бичигддэг. 500 гаруй ажилтантай, маш олон редакцитай. “JoongAngIlbo” сониноос гадна дэргэд Солонгостоо томоохонд тооцогдох JTBC телевизтэй, долоо хоног тутмын сэтгүүлтэй. Нэг үгээр хэлбэр хамгийн том видео групп юм. Сонины хувьд бол өдөр тутамдаа шинэ дугаараа хэвлэдэг өргөн мэдээллийн сонин. Бүх салбараар мэдээлэл бэлтгэдэг гэсэн үг. Сониныхоо салбарт маш олон зүйлийн анхдагч гэж явдаг юм.
-Сонирхолтой юм. Тодруулж өгөөч?
-Солонгостоо анх удаа Берлин загвар буюу том хэвлэлээс жижиг загварт шилжиж хэвлэгдсэн сонин. Солонгос хэл дээрээ гаргасан хэвлэсэн анхны сонин гэж үздэг. Солонгос бичгийг дээр үед дээрээс нь доош бичдэг байсан. Сонинд бол хойноосоо урагшаа уншигддаг байлаа. Харин орчин үед хөндлөн бичигддэг болсон. Ийм хөндлөн бичлэгтэй сонин хэвлэж гаргасан анхны сонин бас манайх байсан. Энэ жил сонины үүсгэн байгуулагдсаны 54 жилийн ой тохиож байгаа.
-Танай улсад сонины зах зээл ямар байгаа вэ?
-Яахын аргагүй дижитал эрэн үед сонин уншигчдын тоо багасч байгаа. Манай улсад ч ялгаагүй тулгамдаж, яригдаж байгаа асуудлын нэг бол уншигчийн асуудал болоод байна. Тиймээс манайх сониндоо нийтлэгдсэн нийтлэлээ дижиталд давхар гаргадаг хэлбэрт шилжээд багагүй хугацаа өнгөрч байна. Сониноо дижитал хэлбэрт шилжүүлсэн анхны сонин гэгддэг.
-Яг л ижил түвшинд яваа байх нь ээ. Манай улсын хувьд ч сонины редакци бүр цахим мэдээллийн сайт ажиллуулдаг болсон?
-Манай сонинд хэдэн жилийн өмнөөс цахим сонины баг тусдаа байгуулагдан ажиллаж эхэлсэн. Тиймээс одоо бол бүх сэтгүүлчдэдээ мэдээ бэлтгэхдээ онлайн хэлбэрээр бас бэлтгэх үүргийг өгдөг. Бүх сэтгүүлч мэдээллээ онлайн байдлаар бэлтгэнэ. Ингэж бэлтгэсэн мэдээнээс сонгож аваад сонин дээрээ тавьдаг болсон. Дээр хэлснээр манайх өргөн мэдээллийн сонин. Бүх салбараар мэдээлэл бэлтгэдэг. Гэхдээ олон улсад тулгамдаж байгаа асуудал манайд ч бий. Манайх шиг нэр хүндтэй сонин хамаагүй цочир асуудлыг хөндөж бичиж болохгүй. Тиймээс төлөвлөгөөтэй, ул суурьтай том сэдэв барьж бичмээр байдаг. Гэтэл хүн тоож уншихгүй. Хов жив хөөцөлдсөн, шинэ соргог юмыг бол уншаад байдаг. Сонин түүнийг нь бичих гэхээр бас болдоггүй. Ийм л жишиг яг одоо Солонгосын сонины салбарт ажиглагддаг.
-Сонин бол мэдээллийн хэрэгслүүдээс хамгийн бодит, баримттай мэдээлэлтэй гэж үнэлэгдсээр ирсэн. Тийм ч учраас хэзээ ч хэвлэл мэдээллийн салбараас арчигдахгүй гэдгийг олон улсад баталчихсан. Танай сонины хувьд зах зээлээ өргөжүүлэх тал дээр ямар бодлого барьдаг юм бол?
-Солонгос бол яахын аргагүй мэдээллийн технологи өндөр хөгжсөн орон. Хэдэн жилийн өмнө метронд сонин уншдаг хүмүүс харагддаг байсан. Одоо бол сонин дэлгээд уншиж байгаа хүн харагдахгүй. Залуу үеийнхэн дижитал эрин үе рүү маш хурдтай шилжсэн. Тиймээс Солонгост, сонины редакцийн хувьд онлайн уншигчдыг яаж нэмэгдүүлэх вэ, цахим хандалтаа өсгөх вэ гэж л харж, тэр чиглэлд түлхүү ажиллах болсон шүү.
Тэглээ гээд таны хэлснээр сонины зах зээл үгүй болохгүй. Анх дэлхий нийт телевиз бүтээж үздэг болоход радио сонсохоо болиогүй биз дээ. Түүнтэй л адил. Цахим мэдээллийн хэрэгсэл хүчээ авлаа ч гэсэн сонин уншихаа болино гэсэн үг биш. Сонин уншдаг масс хэзээ ч өөрчлөгдөхгүй. Тиймээс сонин хэвлэгддэгээрээ хэвлэгдэнэ.
–“JoongAngIlbo” сонины эрэн сурвалжлах редакцийнхан алдартай гэж сонссон. Энэ талаар дэлгэрүүлээч?
-Тийм ээ. Сонин ч бай, телевиз ч бай манай улсын хэвлэл мэдээллийн салбарт эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүй эрчимтэй хөгжиж байгаа. Хамгийн том жишээг та бүхэн сайн мэдэх болов уу. Ерөнхийлөгч Пак Гын Хэ-гийн талаарх ноцтой баримт олон нийтэд ил болсноос тэрээр албан тушаалаасаа огцорч, шүүхээс ял авсан. Ерөнхийлөгч Пак Гын Хэ-тэй холбоотой баримтыг хамгийн анх манай сонин дэлгэж тавьсан. Өөр ч олон алдартай бүтээлүүдийг нэрлэж болно.
-Хоёр улсын найрамдалт харилцааг сэтгүүлч хүний хувьд хэрхэн харж байна вэ?
-Хоёр улсын хамтын ажиллагаа чухал үүрэгтэй. Хоёр улсын сэтгүүлчид хамтран ажиллаж байгаад маш их баяртай байна. Нууцгүй хэлэхэд бид Солонгост ажлаа хийж байхдаа Монголын сэтгүүлчид юу хийж байна вэ гэж харж чаддаггүй. Анхаарах боломж ч байдаггүй. Харин Монголд ирэх болж энэ талаар судалж байхдаа туршлагатай багшаасаа асуусан. Надад юу гэж хэлсэн бэ гэхээр “Монгол, Энэтхэг гэх мэт өргөн дэлгэр нутагтай газарт сонгууль болоход тэр бүр хүмүүстэйгээ нүүр тулж уулзаж чаддаггүй учраас янз бүрийн цуу яриа, худлаа мэдээлэл тараах асуудал өндөр байдаг” гэж надад ярьж байсан. Монголд ирэх хүртлээ мэдээлэлгүй байсан. Харин ирээд маш өөр сэтгэгдэлтэй боллоо. Цаашдаа би Монголын талаар, Монголын сэтгүүл зүйн талаар судлах сонирхолтой болсон.
Б.ЭНХЗАЯА
“Инами медикал монгол” компанийн захирал Казуми Ичибаяатай ярилцлаа. Тус компани Монголд анх удаа ахмадын япон маягийн өдөр өнжүүлэх төв ажиллуулж байгаа юм.
-Танай төв хэзээ байгуулагдсан бэ. Монголын анхны япон маягийн Ахмадын өдөр өнжүүлэх гэхээр хүн бүр сонирхох байх?
-2018 оны зургадугаар сараас үйл ажиллагаагаа эхлүүлсэн. Энэ төвийг нээсэн шалтгаан нь Японд өндөр настан харьцангуй их байдаг болохоор ахмадын өдөр өнжүүлэх төв олон бий. Тэр утгаараа Монголд бас хэрэгтэй юм болов уу гэж бодоод нээсэн юм. Японы нийгмийн халамжийн систем нь хөгшчүүлд нэлээд сайн үйлчилдэг. Монголд харин тэр тал дээр учир дутагдалтай санагдсан. Ер нь хөгшчүүд өдрийг хөгжилтэй өнгөрөөж байж гэмээнэ эрүүл байдаг. Нас өндөр болоод ирэхээр гэртээ ганцаараа уйдаад суух биш энд ирээд өдрийг хөгжилтэй өнгөрөөгөөсэй гэж бодоод бид энэ төвийг нээсэн.
-Ийм төв байгуулагдлаа гэдгийг дуулаад хүмүүс хэр их холбогдсон бэ. Магадгүй ийм төв нээгдээсэй гэж хүлээж байсан ахмадууд байсан байж болох юм?
-Өдөр өнжүүлэх төв маань албан ёсоор нээлтээ хийсний дараа хүмүүс сонирхож, сурагласаар ирж байсан. Одоо бараг нэг жилийн хугацаа өнгөрчээ. Энэ хугацаанд ахмадууд урт болон богино хугацаагаар эндээ өнжих гэж их ирсэн. Бас улирлаасаа шалтгаалаад ахмадуудын өнжих нь өөр өөр байдаг юм. Дулаараад, наадам болохоор амраад явчихна. Бас зусландаа гарна, хөдөө явна гээд төвд ирэхээ больдог. Тэгээд намраас буцаад төвдөө ирдэг. Гэхдээ зун нь төвдөө явдаг ахмадууд бий. Өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд 20 гаруй хүн үйлчлүүлсэн. Харин асууж, сураглаж ирдэг хүн зөндөө.
-Төвийнхөө үйл ажиллагааг сонирхуулахгүй юу. Ямар ямар үйлчилгээ үзүүлдэг вэ?
-Өглөө цуглараад хөгшчүүдийнхээ биед тохирсон Японы өдөр өнжүүлэхэд хийлгэдэг уламжлалт дасгалыг хийлгэдэг. Тэрнээс гадна хөгшчүүдийнхээ байдлыг харж байгаад алхуулж, өдөр дулаахан бол гадаа гаргаж салхилуулдаг. Дараа нь автомат тоглоомууд дээр тоглуулна. Мөн зураг зурах нь зураад, будах нь будаад, цаасан урлалаар юм хийх нь хийгээд хөзөр тоглох, даалуу тоглох гээд өдрийг тэд завгүй өнгөрүүлдэг. Амрах нэг нь амарч болдог. Зураг будах, цаасаар юм хийх зэргээр хуруу нь аль болох их хөдөлж байвал тэр нь тархинд нь сайнаар нөлөөлдөг.
-Өнөөдөр Монголын нөхцөлд Ахмадын өдөр өнжүүлэх төв маш цөөн. Дэлхийн улс орнуудад ийм төвүүдийг төрөөс нь бодлогоор дэмжиж орон даяар байгуулдаг юм билээ?
-Монголд энэ тал дээр төр засгаас дэмжлэг ерөөс байхгүй юм билээ. Систем нь хөгжөөгүй. Гэхдээ өндөр настан тэтгэвэрт гараад үлдсэн амьдралаа илүү хөгжилтэй өнгөрөөх талаас нь улсаас илүү тэтгэж, дэмжиж харж үзэж байвал илүү зүгээр юм. Тэгвэл илүү сайн улс орон болж хөгжих байх аа.
-Танайх Японы 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай компани уу?
-Монгол-Японы хамтарсан компани л даа.
-Цагийн хуваариа сонирхуулахгүй юу. Гэрт нь хүргэж өгч, авдаг үйлчилгээ бий юу?
-Хүргэж өгөх үйлчилгээний хувьд Монголын замын хөдөлгөөн, ачаалал асуудалтай байдаг учраас тийм үйлчилгээ одоохондоо байхгүй. Гэр орныхон нь ахмадуудаа өөрсдөө нааш хүргэж ирээд, орой буцаагаад аваад явдаг. 10.00-16.00 цагийн хооронд ажилладаг. Уртаар ажиллах тохиолдол бий л дээ. Хүүхдүүдийнх нь ажил тарах цаг орой байвал тэдэнд зориулж уртасгасан цагаар ажилладаг.
-Та бүхний харж байгаагаар Монголын ахмадуудад ямар үйлчилгээ, халамж дутагдаж байна гэж боддог вэ?
-Анх төвөө нээгээд удаагүй байхдаа Япон дахь ахмадын өдөр өнжүүлэх төвийн үйл ажиллагааг тэр чигээр нь энд суурьшуулъя гэж бодоод хийсэн чинь зарим нэг зүйл нь таарч өгөхгүй байсан. Монголын уламжлалт тоглоом зэргээс нь хөтөлбөртөө оруулаад хавсарч хийвэл зүгээр юм байна гэж бодсон. Энд ирж байгаа ахмадуудад үзүүлэх үйлчилгээ талаасаа гэвэл гэр бүлийнхэн нь ахмадуудаа хөдөлгөөнт заслаар хичээллүүлэхийг илүү хүсдэг. Бариа заслын эмчилгээг бас их сонирхдог.
-Харвасан, хөдөлгөөний бэрхшээлтэй хүмүүсийг танай төв хүлээж авдаг уу?
-Одоогоор ерөнхийдөө эрүүл хүмүүсийг голчлон авч байгаа. Хөдөлгөөний хязгаарлалтай хүмүүсийг авъя гэхэд манай байр маань 14 давхарт, бие засах өрөө нь зайтай учраас жаахан тохиромжгүй байгаа.
-Япон тоглоомуудаа сонирхуулахгүй юу. Ахмадууд танай ямар үйлчилгээнд дуртай вэ?
-Японоос авчирсан автомат тоглоомууд байдаг. Тэрнээс гадна сайн анзаараад байхад манайд ирсэн ахмадууд цаасан урлагт их дуртай, бас зураг будах дуртай юм билээ. Эхэндээ сайн тод, ялгаж будаж чаддаггүй байсан бол одоо гоё ялгаж будаад өөрсдөө ч түүндээ их дуртай болсон шүү.
-Нэг жилийн хугацаанд 20 гаруй хүн үйлчлүүллээ гэлээ. Тэд ихэвчлэн хэдий насны хүмүүс байдаг вэ?
-Ер нь 80 настай, ихэвчлэн эмэгтэй хүмүүс ирдэг. Эрэгтэй хүн бараг байхгүй байна, одоогоор.
-Өдрийн хоолтой гэж сонссон. Ямар хоолоор ахмадуудад үйлчилдэг вэ?
-12 цагт өдрийн хоол өгдөг. Монгол хоол өгнө. Гурилтай шөл, ногоотой шөл, гуляш, нарийн махан хуурга гээд зургаан төрлийн хоолтой. Доор хоолны газартай. Захиалаад хийлгүүлдэг. Хааяа өөрсдөө бас хийж өгдөг. Дандаа гуанзны хоол гэхгүй. Эндээ сүүтэй цай чанаж өгнө. Байхуу цай өгнө. Уух юм бол бэлэн байж байдаг. Мөн 15 цагт бас амттаны цаг гэж бий. Тухайн өдрөөсөө шалтгаалаад янз бүрийн зүйл өгнө. Японоос ирсэн будааны боов, жигнэмэг гээд настай хүн идэж болох зөөлөн боов өгдөг. Хүйтэн, сэрүүний улиралд бол аарц зэрэг халуун чанарын ундаагаар үйлчилдэг.
-Ахмад настнуудад тулгардаг олон асуудал бий. Тэдэнтэй үр хүүхэд, залуу үе нь яаж харьцах ёстой вэ. Энэ тал дээр та мэргэжлийн хүний хувьд зөвлөгөө өгвөл?
-Манай өдөр өнжүүлэх төвд монгол хүүхдүүд ажилладаг. Энэ хүүхдүүдэд хөгшчүүлтэй яаж харьцах талаар сургадаг. Настай хүн сууж байхад зогсож ярихгүй байх ёстой. Заавал зэрэгцээ, нүдээ нэг шугамд харж байгаад ярина. Ахмадууд янз бүрийн туршлагатай, боловсролтой учраас тухайн хүний яриаг маш сайн анхааралтай сонсож, тэрийг нь ойлгож зөвшөөрч байгаагаа илэрхийлээд хамт суух их зүгээр.
-Танай өдөр өнжүүлэхийн сарын төлбөр хэд вэ. Ямар утсаар холбогдож болох вэ?
-150000-200000 төгрөг. Хоолтой, хоолгүй гэдгээс хамаараад ийм хоёр үнэтэй. Холбоо барих утас 77112246.
-Хүндээ хэр хүрч ажилладаг вэ. Нэг ажилтанд хэдэн ахмад настан ногддог вэ?
-Одоогоор үндсэн хоёр ажилчинтай. Ахмадын өдөр өнжүүлэхэд маань одоогоор 17 оюутан ээлжээр ажиллаж байна. Нэг ажилтанд хоёр ахмад настан ногддог.
Бид өдөр болгон ахмадуудын даралт үзэх, зүрхний цохилтыг хэмжих гээд хяналт тавьж, эм уулгах ёстой хүн байвал цаг цагт нь уулгадаг.
-Хүмүүс ер нь хэр сэтгэл ханамжтай байдаг вэ?
-Урт хугацаагаар хамгийн дээд тал нь найман сар үйлчлүүлж байгаа үйлчлүүлэгч бий. Мөн гурав, таван сарын турш урт хугацаагаар явж байгаа үйлчлүүлэгчид ч байгаа. Эхэндээ гэрийнх нь авчрахдаа санаа зовсон байдалтай байдаг. Байнга яваад эндээ дасаад ирэхээр гэрийнхэн ч бас итгэж найдаад, тайван орхидог. Хүмүүс нэлээд сэтгэл хангалуун байдаг. Байгуулагдаад нэг жил болж байгаа учраас эхлээд хүмүүст үйлчилгээгээ сайн таниулах, мэдүүлэх талаас илүү анхаарч ажиллах үүднээс салбар нэмж нээх бодолгүй байна. Ахмадын өдөр өнжүүлэх төв гэж ийм юм байдаг шүү гээд монголчуудад харуулмаар байна.
-Японд ахмадын өдөр өнжүүлэх сайн хөгжсөн нь ойлгомжтой байх?
-Тэгэлгүй яахав. Японд өдөр өнжүүлэх үйлчилгээ 70-90 насны хүмүүсийг хүлээж авдаг. Өдөр өнжүүлэх төв нь дотроо олон төрөл байдаг. Тиймээс ахмад настнууд өөрт тохирсон төвөө сонгож үйлчлүүлдэг. Гол үйлчилгээ нь усанд орох. Нас яваад ирэхээр өөрсдөө усанд орж чадахгүй, өдөр тутмынхаа амьдралыг жигд явуулж чадахаа байдаг. Тиймээс гол нь усанд оруулах нь их чухал байдаг л даа. Монголд ч гэсэн манай компаниас гадна өөр компаниуд ийм өдөр өнжүүлэх төв ажиллуулж үйлчлүүлэгчид маань өөрсдийнхөө сонгосон төвөөрөө үйлчлүүлэх боломж нээгдээсэй гэж хүсч байна.
Өглөө бүр тантай хамт байдаг “Өдрийн сонин”-ы даваа гаригийн дугаар 24 нүүрээр хэвлэгдэж, та бүхний гар дээр хүрч байна.
“Өдрийн сонин”-ы нийтлэлийн бодлогыг тодорхойлогч, ард түмний дуу хоолой болдог, баримт, үзэл бодлын гуравдугаар нүүрт “Оспан хэзээ манай баатар болж, Монголын тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэн Баян-Өлгийг авч үлдсэн байна аа” хэмээн өгүүлжээ.
“Улс төр” нүүрт “УИХ-ын гишүүн Ж.Сүхбаатар: Санал хураалтыг нууцаар явуулах томьёоллыг тодорхой болгох хэрэгтэй” хэмээн ярилаа.
“Бурхан багшийн сэжиг” хэмээн “Улс төр” нүүрт өгүүлэв.
“Эрдмийн гэрлийг эрхэмлэн дээдэлсэн Доржзовдынхон” хэмээн “Танайд өнжье” нүүрт бичжээ.
“Хуульч Б.Мэргэн: Шүүгчдийн бүрэн эрхийг түдгэлзүүлж буй процесс, ҮАБЗ-ийн оролцоо нь буруу байнаБ.Мэргэн: Шүүгчдийн бүрэн эрхийг түдгэлзүүлж буй процесс, ҮАБЗ-ийн оролцоо нь буруу байна” хэмээн “Улс төр” нүүрт ярьсан байна.
“Цаг үе” нүүрт “ДЭМБ-ын Номхон далайн баруун бүсийн захирал Такеши Касай: Монголчуудын сүрьеэгийн өвчлөл дэлхийн дунджаас өндөр байна” гэж ярьжээ.
“Анхны наадам” хэмээн “Баримт, үзэл бодол” нүүрт өгүүлэв.
“Цаг үе, үйл явдал” нүүрт “МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр: Байгалийн баялаг төрийн өмч байж болохгүй” хэмээн ярьсан байна.
“Бүрэн эрх нь түдгэлзсэн 17 шүүгч АТГ ямар хэргээр шалгагдаж байна вэ” хэмээн “Баримт, үйл явдал” нүүрт өгүүлжээ.
“Хурандаа Э.Бөхбат: Жолооч та битгий яар, яарч адгавал таныг осол, амь насаа алдах эрсдэл хүлээж байна” гэж “Баримт, үйл явдал” нүүрт ярив.
“Д.Трамп Ким Жөн Унтай Солонгосын хилийн цэрэггүй бүсэд уулзлаа” хэмээн “Дэлхийн мэдээ” нүүрт бичжээ.
“15 жилийн өмнө ор сураггүй алга болсон ченжүүдийн хэргийн мөрөөр…” хэмээн “Баримт, үйл явдал” нүүрт өгүүлэв.
“Соёл урлаг” нүүрт “ҮУИТ-ын ерөнхий найруулагч А.Даваахүү: Бид зуны гурван сард100 удаа тоглоно” хэмээн ярилаа.
“Эрүүл мэнд” нүүрт “Сэтгэц, наркологийн эмч Г.Ариунзул: Архийг гурван жилийн хугацаанд огт уугаагүй бол эдгэсэн гэж үздэг” хэмээн ярьсан байна.
Дэлгэрэнгүй мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкээр бүртгүүлж уншина уу. https://admin.dnn.mn/plugins/news/login/
Эдгээр болон бусад цаг үеийн мэдээ мэдээлэл, ярилцлага, сурвалжлагыг “Өдрийн сонин”-ы даваа гаригийн дугаараас уншаарай.
Эрхэм уншигч та, манай сонины өнөөдрийн дугаарыг “Монгол шуудан” компанийн нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудангийн салбаруудаас болон сонин борлуулах цэгүүд, Хэвлэлийн биржээс худалдан авах боломжтой. Мөн “Мөнгөн завъяа” дахь сонин борлуулах цэг, Сансрын үйлчилгээний төв дэх сонин борлуулах цэг, Хан-Уул дүүргийн 19 дүгээр хорооллын үйлчилгээний төвд байрлах сонин борлуулах цэг, Саппорогийн “Миний дэлгүүр” дэх сонин борлуулах гол гол цэгүүдээс худалдан авч болохыг дуулгая. Түүнчлэн “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж худалдан авч болно.
Уншигч та “Өдрийн сонин”-ыг захиалан уншихыг хүсвэл9911-2954, 8811-1375 дугаарт холбогдоно уу. Цахим хэлбэрээр нь захиалахыг хүсвэл 88085029 дугаарт холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээллийг аваарай.
“Өдрийн сонин”-той холбоотой мэдээ мэдээллийг 19001987-гоос лавлана уу.
“ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮХЭН ТАНТАЙ ХАМТ