Categories
мэдээ улс-төр

У.Хүрэлсүх: Шударга ёсны төлөө насаа дуустал, ясаа цайтал зүтгэнэ

Чуулганы төгсгөлд Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх үг хэллээ.

Тэрээр “Ажил үйлсийн хувьд нэг жил гэдэг бол багагүй хугацаа. Гарын алганаас өргөс аваад хаясан юм шиг нэг өдөр бүх зүйлийг засаж залруулж чадахгүй. Надад цаг хугацаа хэрэгтэй байгааг та бүхэн мэдэж байгаа. Би хоёр зүйлийг хэлье. Нэгдүгээрт шударга ёсыг нийгэмд тогтоож бэхжүүлэх, сахилга бат, дэг журам, ажлын хариуцлагыг сайжруулах чиглэлд бүх боломжтой зүйлээ дайчилж байна. Саарч байсан эдийн засгаа хазаарлаж чадлаа. Одоо сэргээхэд анхаарч ажиллана. МАНАН гэх хууль бус пирамид шударга бусын хана хоолойг эвдэхийн төлөө бүх зүйлийг хийнэ. Энэ байр суурин дээрээ хатуу зогсоно. Хэрэв би үлдвэл парламентад сууж байгаа нэлээн хэдэн хүнтэй хариуцлага тооцно. Ёсзүйн болоод хууль зүйн хариуцлага тооцно. Засгийн газрыг огцруулахаар гарын үсэг зурсан 27 гишүүн бүгд буруутай гэж бодохгүй байна. Найз нөхөд, хүн чанараа бодоод зурсан байх. Гол нь эх орноо бодьё. Албан тушаалтныг битгий хайрла. Хоёр гурван даргыг албан тушаал дээр байлгах гэж битгий хүс. Нөхөр М.Энхболд дарга та өргөдлөө өг гэж намын даргын хувьд хэлж байна. Үүнийг би үлдсэн ч үлдээгүй ч шаардах болно. Та бол УИХ-ын дарга хийх ёс суртахууны чадамжгүй хүн. Битгий энэ олон нөхдийнхөө сэтгэл санааг зовоо. Та олон жил дарга хийж, төрийн тэргүүний сонгуульд өрсөлдлөө. Одоо болоо юм биш үү. Цаашдаа хууль хяналтын байгууллага бие даасан хараат бус үйл ажиллагаа явуулахад маш их анхаарч ажиллах ёстой юм байна. Өнөөдөр төрдөө тангараг өргөсөн хуулийн байгууллагын олон мянган ажилтнууд хууль бус үйлдэл хийдэг болчихсон, эх орондоо өргөсөн тангарагаасаа урвасан хүмүүс байна гэж үзэхгүй байна. Хуулийн байгууллагыг улсын байгууллага болгодог хүмүүс нь улс төрчид. Хуулийн байгууллагынхныг дарамтална, шахна, шаардана, сүрдүүлнэ. Эцэст нь уусгаж авна. Ингээд хуулийн байгууллагынхан өнөөдөр улс төрийн ажил хийдэг болсон. Улс төрийн зэвсэг болж хувирсан. Тиймээс хууль, шүүхийн байгууллага улс төрийн ажил хийхээ больж ард олныхоо төлөө ажилладаг болох ёстой ” хэмээлээ.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Засгийн газрыг огцруулахгүй байх шийдвэр гарлаа

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар У.Хүрэлсүхийн Засгийн газрыг огцруулах тухай тогтоолын төслийг хэлэлцэж эцсийн үр дүн гарлаа.

Чуулганы хуралдаанд 75 гишүүний 73 нь хуралд оролцсоноос 33 гишүүн зөвшөөрч, 40 гишүүн татгалзсанаар Засгийн газрыг огцруулахгүй байхаар шийдвэрлэв.

Ингэснээр 54.8 хувийн саналаар У.Хүрэлсүхийн Засгийн газрыг авч үлдлээ.

Огцруулахыг зөвшөөрсөн гишүүд:

Н.Амарзаяа

О.Баасанхүү

Б.Бат-Эрдэнэ

Ё.Баатарбилэг

Ж.Бат-Эрдэнэ

М.Билэгт

С.Бямбацогт

Д.Ганболд

Б.Дэлгэрсайхан

Л.Мөнхбаатар

Ж.Мөнхбат

Ц.Мөнх-Оргил

Э.Нарантуяа

Б.Наранхүү

Н.Номтойбаяр

Н.Оюундарь

Д.Оюунхорол

Б.Пүрэвдорж

Я.Санжмятав

Б.Саранчимэг

О.Содбилэг

Г.Тэмүүлэн

Д.Тэрбишдагва

Б.Ундармаа

А.Ундраа

Д.Хаянхярваа

Ц.Цогзолмаа

Б.Чойжилсүрэн

М.Энхболд

Л.Энх-Амгалан

С.Эрдэнэ

Д.Эрдэнэбат

Ж.Эрдэнэбат

Огцруулахаас татгалзсан гишүүд:

Т.Аюурсайхан

Х.Баделхан

С.Батболд

Ж.Батзандан

О.Батнасан

Л.Болд

Х.Болорчулуун

Ж.Ганбаатар

Ц.Гарамжав

Ц.Даваасүрэн

Д.Дамба-Очир

Б.Жавхлан

С.Жавхлан

Г.Занданшатар

Д.Лүндээжанцан

Д.Мурат

Х.Нямбаатар

Ц.Нямдорж

М.Оюунчимэг

Л.Оюун-Эрдэнэ

Ш.Раднаасэд

Д.Сарангэрэл

Я.Содбаатар

Г.Солтан

Д.Сумъяабазар

А.Сүхбат

Д.Тогтохсүрэн

Ч.Улаан

Н.Учрал

Ч.Хүрэлбаатар

Д.Цогтбаатар

Н.Цэрэнбат

Ш.Чинзориг

Л.Элдэв-Очир

Ж.Энхбаяр

Л.Энхболд

Н.Энхболд

Ө.Энхтүвшин

Б.Энх-Амгалан

Б.Баттөмөр

Categories
гадаад мэдээ

Жамаль Хашоггийн хэрэгт холбогдолтой иргэдэд Канад улс хориг тавьжээ

Саудын Арабын сэтгүүлч Жамаль Хашоггийн амийг хөнөөсөн хэрэгт холбогдолтой тус улсын 17 иргэнд хилээр нэвтрэх хориг тавьсан тухай Канадын Гадаад хэргийн яамнаас пүрэв гарагт мэдээлэв. Гадаад хэргийн сайд Кристиа Фрилэнд хэлэхдээ, сэтгүүлчийг амийг хөнөөсөн хэрэг нь үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэхийн эсрэг үйлдсэн байж боломгүй үйлдэл хэмээгээд уг хэргийн сэжигтнүүдэд хориг тавьснаар тэднийг хэргийн хариуцлагаа хүлээхэд тус нэмэр болно хэмээн найдаж байгаа ажээ. Сэтгүүлчийн аллагын хэрэгт сэжиглэж буй 17 этгээд Канад улсад нэвтрэх эрхгүй болсны зэрэгцээ тус улс дахь тэдний хөрөнгийг мөн битүүмжлэх юм. Ж.Хашогги нь 10 дугаар сарын 2-нд Туркийн Истанбул хот дахь Саудын Арабын Консулын газар руу гэрлэлтийн бичиг баримт бүрдүүлэхээр орсны дараа сураггүй болсон бөгөөд Саудын Арабын эрх баригчдын мэдээлснээр, сэтгүүлч Консулын газарт болсон маргааны улмаас амиа алдсан аж. Мөрдөн шалгах ажиллагааны эхний хариу гарсны дараа Саудын Арабын Прокурорын газраас сэтгүүлчийн амийг хөнөөсөн хэрэгтэй холбогдуулан 18 хүнийг баривчилсан тухайгаа мэдэгдсэн юм. Энэ хэргийн сэжигтнүүдэд АНУ, Герман болон Франц улс тус тус хилээр нэвтрэх хориг арга хэмжээ авсан тухай өмнө нь мэдээлсэн билээ.

Categories
мэдээ улс-төр

Нөхөн сонгууль товлон зарлах УИХ-ын тогтоолыг хүчингүй болгов

Үндсэн хуулийн цэцийн Их суудлын хуралдаан өнөөдөр болж, УИХ-ын сонгуулийн 42 дугаар тойрогт нөхөн сонгууль товлон зарлах, санал авах өдрийг тогтоох тухай УИХ-ын 2018 оны 62 дугаар тогтоолыг хүчингүй болгохоор шийдвэрлэв.

УИХ-ын гишүүн асан Д.Гантулга өөрийн хүсэлтээр үүрэгт ажлаа хүлээлгэн өгсний дагуу УИХ-аас тус тойрогт нөхөн сонгууль зарлах 62 дугаар тогтоолыг баталсан юм. Гэвч уг тогтоолд төрийн албан хаагчийг нөхөн сонгуульд нэр дэвших боломжийг хязгаарласан хэмээн иргэд Үндсэн хуулийн цэцэд хандсан юм. Өмнө нь Үндсэн хуулийн цэцийн Дунд суудлын хуралдаанаар уг асуудлыг хэлэлцээд, гомдол гаргасан иргэний талд шийдвэр гаргасан ч УИХ хүлээж авахаас татгалзсан. Тиймээс өнөөдөр Их суудлын хуралдаанаар дээрх маргааныг дахин хянан хэлэлцсэн юм. Их суудлын хуралдаанаас “Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн 42 дугаар тойрогт нөхөн сонгууль товлон зарлах, санал авах өдрийг тогтоох тухай” 62 дугаар тогтоол нь “шударга ёс, тэгш байдал, хууль дээдлэх нь төрийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим мөн.”, “Хүнийг эрхэлсэн ажил, албан тушаалаар нь ялгаварлан гадуурхаж үл болно.”, “Төрийн байгууллагад сонгогдох эрхтэй”, “Үндсэн хуульд төрийн байгууллагын бусад шийдвэр бүрнээ нийцсэн байвал зохино.” гэсэн Үндсэн хуулийн заалтыг зөрчсөн хэмээн үзсэн байна. Тиймээс өнөөдрөөс эхлэн уг тогтоолыг хүчингүй болохоор шийдвэрлэснийг Үндсэн хуулийн цэц дүгнэлтэдээ дурьдсан байна.

Categories
мэдээ соёл-урлаг

“Монголын сүүлчийн их хатан” үзэсгэлэнг нээлээ

Улсын эх дагина Дондогдуламын намтар үйлсийн тухай мэдээллийг баяжуулах үүднээс Богд хааны ордон музейд хадгалагдаж буй түүнд холбогдох үзмэрүүдээр өнөөдөр “Монголын сүүлчийн их хатан” үзэсгэлэн нээлээ.

СУГ-аас 2018 онд Шашин төрийг хослон өрнүүлэгч Улсын Эх дагина Дондогдулам хатны дурсгалт газрыг авран хамгаалах ажлыг зохион байгуулжээ. ШУА-ийн Түүх, археологийн хүрээлэнгээс хийсэн малтлага судалгаагаар тоосго, цутгамал шавар бурхан, сац, цаасны хэсгүүд, цутгамал шавар хүний толгой, цутгамал шавар бурханы хэлтэрхий зэрэг эд өлгийн зүйлсийг олж илрүүлсэн байна.

Эдгээр эд өлгийн зүйлсийг олон нийтэд анх удаа дэлгэн үзүүлж, үнэ цэнэ, ач холбогдлыг нь танин мэдүүлэх зорилгоор Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соёл, урлагийн газар, ШУА-ийн Түүх, археологийн хүрэлээн, Богд хааны ордон музей хамтран эл үзэсгэлэнг дэлгэн үзүүлж байна.

Үзэсгэлэнд тус музейн сан хөмрөгөөс дээжлэн Дондогдулам хатны дээл, хантааз, гутал, тамхины хавтага, эрих, зүүлт, маргад шигтгээтэй тоорцог, толгойн боолт, хонх, очир, гавлын ясан аяга зэрэг 70 орчим үзмэр дэлгэснээс хосгүй үнэт үзмэр хатны сувдан хээтэй хантааз, хамжаар, түмэн наст хээтэй дээл үзэгчдийн сонирхлыг ихээр татаж байв.

Дондогдулам хатны сувдан шигтгээтэй, хүрэн ягаан чулуун бөнжигнүүртэй, 58 салаа сувдан унжлагатай толгойн боолтыг тэрбээр 1911 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдөр Олноо өргөгдсөн Богд хаант Монгол Улсын Эх дагинад өргөмжлөх ёслолд өмсчээ. Мөн хатны эрих нь 4 ширхэг шилэн бөөртэй, оюу толгойтой, ган хаалт, хонх очиртой, хүний гавлын ясаар хийсэн 108 булцуугаас бүрдэх бөгөөд урт нь 90 см, 175 грамм жинтэй аж.

Мөн Дондогдулам хатны маргад шигтгээтэй тоорцгийг Богд хааны ордны урчууд XX зууны эхэн үед урласан бөгөөд эл тоорцог нь хүрэн торгон суурьтай, жижиг сувдан хээн дээр дунд зэргийн сувдыг давхар шигтгэсэн, магнайд алтан суурьтай, очир эрдэнээр хүрээлсэн маргад чулуун шигтгээтэй. Орой дээрээ сувдан сампинтай, шүрэн эм хас хээтэй, хавчаартай, улаан торгон дотортойг үзвээс хатгамалчдын урыг илтгэнэ. Эл тоорцгийг Олноо өргөгдсөн Богд хаант Монгол Улсын Эх дагина, Цагаан Дара Дондогдуламд зориулан урлажээ.

Богд хааны ордон музейн Эрдэм шинжилгээний ажилтан Г.Лхагвасүрэн ярихдаа, “Манай музейн сан хөмрөгт Дондогдулам хатанд холбогдох уран зураг, гэрэл зураг, хувцас, дээл өмсгөл, гоёл чимэглэл, гэр ахуйн чиглэлтэй эд өлгийн зүйлс хадгалагддаг. Дондогдулам хатныг Богд хаантай ханилснаас хойш шашны боловсролтой эмэгтэй байсан учраас 1902 онд Цагаан Дарь эхийн хувилгаан дүрээр тодруулсан. Мөн 1911 онд монголчууд тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулан Дондогдулам хатныг Улсын Эх дагинад өргөмжилсөн байдаг. Тиймээс Дондогдулам нэг талаас шашны хүн, нөгөө талаас төрийн хүн байсныг илтгэдэг. Энэ үзэсгэлэнг дэглэхдээ хатны шашны хүн байсныг харуулах зорилгоор шүтэж байсан бурхан тахил, гавлын ясан аяга, төрийн хүн байсныг илтгэх ууж дээл хувцас, толгойн гоёл зэрэг эд өлгийн зүйлийг дэлгэсэн. Мөн гэрэл зураг, уран зургууд ч бий” гэв.

“Улсын Эх дагина Дондогдуламын дурсгалын газарт газар эзэмшсэн иргэд хөрс хуулах, дэнжлэн хашаа, байшин барих зэргээр дурсгал эрсдэлд орсон учир авран хамгаалах үйл ажиллагааг явуулсан. Соёл, урлагийн газар ШУА-ийн Түүх, археологийн газартай хамтран Сүхбаатар дүүргийн 19 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр, Шарга морьт зуслангийн баруун хойд хэсэгт байрлах хатны дурсгалт газарт авран хамгаалах ажлыг археологийн хайгуул,судалгаагаар өвийн дурсгалыг бүртгэн баримтжууллаа. Мөн Соёл, урлагийн газрын даргын тушаалаар Ажлын хэсэг байгуулан Улсын Эх дагина Дондогдуламын дурсгалын газрын соёлын өвийн үнэ цэнийг тодорхойлж, иргэдэд газар эзэмшүүлсэн Захирамжийг цуцлуулсан. Цаашид дурсгалт газарт иж бүрэн малтлага судалгаа хийх, цэцэрлэгжүүлэх, тохижуулах саналыг Нийслэлийн хот төлөвлөлт, ерөнхий төлөвлөгөөний газарт хүргүүлж, ажлын зураг, даалгаврыг хийлгээд байна” хэмээн Соёл, урлагийн газрын Соёл, соёлын өвийн хэлтсийн дарга Н.Мөнхзул ярив.

Үзэсгэлэн Богд хааны ордон музейн үзэсгэлэнгийн танхимд ирэх сарын 09-нийг хүртэл үргэлжилнэ.

Categories
мэдээ улс-төр

Д.Хаянхярваа: Төрийн өндөрлөгүүд баялаг бүтээгчид рүүгээ үргэлж дайрах юм

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Засгийн газрыг огцруулах асуудлыг хэлэлцэж байгаатай холбогдуулан гишүүд үг хэлж байна. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан, нийт 53 гишүүн үг хэлэхээр бүртгүүлсэy. Гишүүдийн үг хэлэх хугацаа 4-5 минут үргэлжилнэ.

УИХ- ын гишүүн Ц.Гарамжав: Засгийн газар эдийн засгаа тэлэх гэж улс орноо өөд татахын төлөө Засгийн газрын болон УИХ-ын гишүүд бүгд зүтгэж байна. Ерөнхий сайд асан Ж.Эрдэнэбат намайг Заамараас Сэлэнгэ хүртэлх байгаль орчныг бохирдуулж байна гэж намай гүтгэлээ. Өнгөрсөн хоёр жил манай компанийг гүтгэсэн. Таныг ард нь байсан юм биш биз дээ гэж би өнөөдөр бодлоо. Ж.Эрдэнэбат аа, “Монполимет”-ийг тайван байлга. Ер нь Ж.Эрдэнэбат сайд аа, Дубайн гэрээг зурахад та хамт байсан шүү. Би танд “Эрдэнэт”-ийн асуудал дээр маш чухал зөвлөгөө өгч байсан шүү. Албан тушаалыг авч болдог, та өгч сурах хэрэгтэй.

УИХ-ын гишүүн М.Оюунчимэг: Арван жилийн хүүхдүүд хүртэл биднийг хараад элэглэж байна. Одоо ажлаа ярьмаар байна. Бие биенийхээ идэж уусныг хичнээн ярьдаг юм. Та бүхэн улс төрд өчнөөн удлаа. Энэ идэж уусан нэгнийхээ асуудлыг шийдэхгүй юу хийж байсан юм бэ. Зөрчлийн хуулиар хэвлэл мэдээллийг барьж, өөрсдийнхөө булхайг нуусны хэрэггүй. Удахгүй энэ бүхэн чинь хана мөргөнө шүү. Засгийн газар нь ч, УИХ нь ч ажлаа хиймээр байна. Ажлаа хийцгээе гэж уриалж байна.

УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхярваа: Үндэсний үйлдвэрлэгчдээ өргөж, нэр хүндийг нь алдаршуулах тал дээр анхаараач ээ гэж Засгийн газраас би удаа дараа хүссэн. Гэвч төрийн өндөрлөгүүд баялаг бүтээгчид рүүгээ үргэлж дайрах юм. Олон Улсын жишиг ч ийм байгаа. Олигарх гэж яг хэнийг хэлээд байгаа юм. Тэр 30 гэр бүлээ нэрлээч, намайг хүртэл 30 гэр бүлд оруулаад байна. Одоо үүнийгээ нэрлэ. Битүү хатуу зүйлээр ард түмнийг битгий талцуул. Зарчимтай бай, битгий МАНАН-д байлгаад бай.

УИХ-ын гишүүн Н.Амарзаяа: Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатарыг би анхнаас нь сайдаар томилохыг эсэргүүцэж байсан. Уул уурхайн лиценз дамлан зардаг энэ хүнийг сайдаар томилсонд нь би одоо хүртэл харамсдаг. Ер нь цаашдаа Ерөнхийлөгчийн хоригт бид хүндэтгэлтэй хандаж байх хэрэгтэй. Бид АН-аас сонгогдсон Ерөнхийлөгч гэж харж, асуудалд хэт өрөөсгөл хандсан. Ингэснээрээ буруудсан.Ч.Хүрэлбаатар сайд ЖДҮХС-д Засгийн газар мөнгө төсөвлөөгүй гэж гүрийх юм. Нийгмийн чанартай олон асуудлыг хэлэлцэх гэхээр Ч.Хүрэлбаатар орж ирдэггүй. УИХ-ыг хүндэтгэн үздэггүй.

Улсын их хурлын чуулган үргэлжилж байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Төв талбайн сүлд модыг 12 дугаар сарын 14-ний өдөр асаана

Нийслэлчүүд шинэ оноо угтаж төв талбайдаа сүлд мод засдаг. Энэ жил уламжлал ёсоор төв талбайдаа сүлд модоо засч ирэх арванхоёрдугаар сарын 14-ний баасан гаригт гэрлийг нь асаахаар тогтсон байна. Мөн нийслэлчүүд шинэ оноо угтаж, хуучин оноо үдэхээр арванхоёрдугаар сарын 31-ний орой Д.Сүхбаатарын талбайдаа цуглаж “Улаанбаатарын мөнгөн үдэш” цэнгүүн зохион байгуулдаг билээ. Түүнчлэн дүүргүүд ч өөрийн харьяа нутаг дэвсгэртээ шинэ оныг угтсан арга хэмжээ зохион байгуулдаг юм.

Шинэ жилийн баярыг тэмдэглэн өнгөрүүлэх ажлыг зохион байгуулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийг Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар байгуулж, ажлын хэсгийн ахлагчаар Нийслэлийн нийгмийн хөгжлийн асуудал хариуцсан төслүүдийн удирдагч-Нийслэлийн Засаг даргын орлогч Ш.Анхмааг томилсон байна. Энэхүү ажлын хэсгийн хуралдаан өнөөдөр болж, Нийслэлийн Засаг даргын орлогч Ш.Анхмаа ажлын хэсгийн гишүүдэд шинэ жилийн баярыг тэмдэглэн өнгөрүүлэх ажлын нэгдсэн төлөвлөгөөтэй уялдуулан тодорхой үүрэг чиглэл өглөө гэж НЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.

Categories
мэдээ нийгэм

Эрүүл мэндийн яамнаас сэрэмжлүүллээ

Categories
мэдээ нийгэм

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд хүндэтгэл үзүүллээ

Олон улсын хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийг хамгаалах өдрийг тохиолдуулан Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын Тамгын газраас жил бүр дүүргийн 28 хорооны төлөөлөл болсон Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдээ хүлээн авч, хүндэтгэл үзүүлдэг уламжлалтай. Иймд өнөөдөр дүүргийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал, Засаг даргын Тамгын газар болон дүүргийн Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн зөвлөлөөс энэ удаагийн арга хэмжээг ‘’Хүртээмжтэй нийгмийн төлөө хүн бүрийн оролцоог дэмжье’’ уриан дор амжилттай зохион байгууллаа. Тус арга хэмжээнд дүүргийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын дарга Ш.Ганчимэг, Засаг дарга Т.Баясах, Хөдөлмөр эрхлэлт нийгмийн хөгжлийн асуудал хариуцсан Засаг даргын орлогч Б.Наранчулуун, Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн зөвлөлийн дарга Ц.Гүрдагва болон дүүргийн хөгжлийн бэрхшээлтэй 500 гаруй иргэний төлөөлөл оролцлоо.

Түүнчлэн энэ үеэр Баянзүрх дүүргийн Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн зөвлөлөөс зохион байгуулсан шатар, АХА-ны тэмцээний шилдгүүдийн шагналыг гардууллаа хэмээн Баянзүрх дүүргийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээллийн албанаас мэдээллээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Стандарт хэмжил зүйн газраас мэдэгдэл гаргалаа